Σφίγγει τον κλοιό γύρω από τη θεμελιακή κατάκτηση των εργαζομένων στο δημόσιο, τη μονιμότητα,η κυβέρνηση. Με μια σειρά νόμους έχει προετοιμάσει το έδαφος, έχει θέσει το πλαίσιο και τώρα εξορμά, θέτοντας ευθέως υπό αίρεση τη μονιμότητα για το 1/3 τουλάχιστον των δημοσίων υπαλλήλων που απασχολούνται σε Οργανισμούς και Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, τα οποία οδηγούνται - μέσω της μετατροπής τους σε ανώνυμες εταιρίες - στα χέρια των ιδιωτών.

Τα τέσσερα Προεδρικά Διατάγματα - για τα οποία πρόσφατα αποφάνθηκε το Συμβούλιο της Επικρατείας ότι είναι νόμιμα - για τη μετατροπή των Οργανισμών Λιμένος Πειραιώς, Λιμένος Θεσσαλονίκης, Σχολικών Κτιρίων, Διαχείρισης Δημόσιου Υλικού σε ΑΕ, είναι απλώς η κορυφή του παγόβουνου. Στα "συρτάρια" της κυβέρνησης είναι ήδη έτοιμα σχέδια για τη μετατροπή σε Ανώνυμη Εταιρία του Ταμείου Εθνικής Οδοποιίας και για τη συγχώνευση του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου με το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και τη μετατροπή τους επίσης σε ΑΕ, ενώ θα ακολουθήσουν δεκάδες άλλα.

Με τη μετατροπή των υπηρεσιών σε Ανώνυμες Εταιρίες, αίρεται αυτόματα η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων, που απασχολούνται σε αυτές και έτσι παρακάμπτεται το άρθρο 103 του Συντάγματος που κατοχυρώνει τη μονιμότητα.Εχει σημασία το γεγονός πως στα διάφορα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου, για τα οποία δρομολογούνται οι παραπάνω εξελίξεις, απασχολούνται πάνω από 100.000 δημόσιοι υπάλληλοι!

Το πλαίσιο για την εξέλιξη αυτή τέθηκε με τον νόμο 2414/96,που φέρει τον ψευδεπίγραφο τίτλο "για τον εκσυγχρονισμό των δημοσίων επιχειρήσεων και οργανισμών".Στο νόμο αυτό προβλεπόταν η έκδοση Προεδρικών Διαταγμάτων για τη μετατροπή σε ανώνυμες εταιρίες 36 ΔΕΚΟ και Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου. Ταυτόχρονα όμως στην παράγραφο 2 του άρθρου 1 οριζόταν ότι με Προεδρικά Διατάγματα θα μπορούν να μετατρέπονται σε ανώνυμες εταιρίες και άλλες δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμοί.Να σημειώσουμε ότι οι ΟΛΠ - ΟΛΘ- ΟΣΚ - ΟΔΔΥ, οργανισμούς για τους οποίους είναι έτοιμα τα Προεδρικά Διατάγματα, δε συμπεριλαμβάνονται στις 36 που αναφέρονται στο νόμο.

Ακολούθησε ο νόμος 2469/97,που στο όνομα της μείωσης των δημοσίων δαπανών, έβαζε το πλαίσιο για τη συγχώνευση ή κατάργηση δημοσίων υπηρεσιών και που, σύμφωνα με κυβερνητικές δηλώσεις, ανέρχονται στις 1.750!Στο άρθρο 2, παράγρ. 6 του νόμου ορίζεται: "Με προεδρικά διατάγματα που προτείνονται από τους υπουργούς Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης, Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών συγχωνεύονται ή καταργούνται ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ ή μέρος της δραστηριότητας αυτών ή μετατρέπονται σε ΝΠΙΔ ή σε Ανώνυμες Εταιρίες"!

Εχοντας "λυμένα τα χέρια" η κυβέρνηση, στο Παράρτημα του κρατικού προϋπολογισμού του '98, προχωρά στην κατάργηση ή συγχώνευση των πρώτων 150 περίπου Νομικών Προσώπων Δημοσίου και Ιδιωτικού Δικαίου. Η συνέχεια δίνεται με τα σχέδια προεδρικών διαταγμάτων. Η επίθεση της κυβέρνησης είναι διμέτωπη, καθώς, ταυτόχρονα με το "ροκάνισμα" της μονιμότητας στη δημόσια διοίκηση, με τη γνωστή τροπολογία για τις ΔΕΚΟ, έβαλε τις βάσεις για την ανατροπή των εργασιακών σχέσεων και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.

Ο νομοθετικός "κλοιός" γύρω απ' τη μονιμότητα, ωστόσο έχει ξεκινήσει απ' το '94. Τόσο στον νόμο 2218/'94 περί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όσο και στον νόμο 2240/'94 περί Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης, αλλά και στον τελευταίο νόμο 2503/'97 περί Περιφερειακής Διοίκησης,προβλέπεται ότι στις νέες προσλήψεις μπορούν να εφαρμοστούν όλες οι πιθανές και απίθανες μορφές εργασιακών σχέσεων, από την πρόσληψη δημοσίων υπαλλήλων, εργαζομένων με συμβάσεις αορίστου χρόνου, ορισμένου χρόνου, με συμβάσεις έργου, ακόμα και ωρομίσθιοι! Η σταδιακή κατάργηση της μονιμότητας, είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη δυνατότητα που δίνεται για παραχώρηση όλων των δημοσίων υπηρεσιών σε επίπεδο δήμου, νομαρχίας, περιφέρειας σε ιδιώτες.

Η κυβέρνηση χτυπά τη μονιμότητα και με άλλους πλάγιους τρόπους. Για παράδειγμα, την ίδια κατεύθυνση υπηρετεί, το φαινόμενο των αναπληρωτών εκπαιδευτικών,που τελευταία προσλαμβάνει μεγάλες διαστάσεις. Αντί, λοιπόν, η κυβέρνηση να προσλάβει μόνιμους δασκάλους και καθηγητές, καλύπτει τις ανάγκες με την πρόσληψη αναπληρωτών, που στοιχίζουν φθηνότερα και θεωρούνται πιο "ευάλωτοι" στις αντεργατικές - αντιλαϊκές της επιδιώξεις. Σήμερα ο αριθμός των αναπληρωτών εκπαιδευτικών έχει ανέλθει στους 18 χιλιάδες, σε σύνολο 110 χιλιάδων εκπαιδευτικών της χώρας.

Η κυβέρνηση μέσα απ' τη σταδιακή "αποψίλωση" της μονιμότητας, σκοπεύει στην πλήρη κατάργησή της και στην επιβολή ελαστικών μορφών απασχόλησης και στη Δημόσια Διοίκηση, υλοποιώντας τις κατευθύνσεις της "Λευκής Βίβλου" και ικανοποιώντας τις επιδιώξεις ντόπιου και ξένου κεφαλαίου. Αυτό ομολογούν με αλλεπάλληλες δηλώσεις τους, ο πρωθυπουργός, υπουργοί και στελέχη του κυβερνώντος κόμματος, κάνοντας λόγο ακόμα και για κατάργηση του συνταγματικού άρθρου 103 που το κατοχυρώνει, στα πλαίσια της διαδικασίας αναθεώρησης του Συντάγματος.

Το έναυσμα για το ξεδίπλωμα της επίθεσης, έδωσε ο ίδιος ο πρωθυπουργός, όταν τον Ιούνη του '96 σε συνέδριο του περιοδικού "Εκόνομιστ", δήλωσε: "Δεν πρέπει να αποτελεί βεβαιότητα η εργασιακή σχέση του δημοσίου υπαλλήλου, γιατί είναι ανασταλτικός παράγοντας στην αποδοτικότητά του"!

Με τη δήλωσή του αυτή, όχι μόνο υιοθέτησε τις επιλογές της "Λευκής Βίβλου", αλλά αναπαρήγαγε και τα... επιχειρήματα που προβάλλονται σε αυτήν και που συνοψίζονται στο ότι "η μονιμότητα είναι ανασταλτικός παράγοντας της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας"... Στην ίδια κατεύθυνση πιέζει και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο στις ετήσιες εκθέσεις του χαρακτηρίζει τη μονιμότητα "αντιπαραγωγικό θεσμό".Αλλωστε και ο ΣΕΒ σε υπομνήματά του, εμμέσως πλην σαφώς πιέζει για άρση της μονιμότητας, ζητώντας "ριζική αναδιάρθρωση της λειτουργίας δημοσίων υπηρεσιών, φορέων, οργανισμών και της δημόσιας διοίκησης" (υπόμνημα που κατέθεσε στα κόμματα λίγο πριν τις εκλογές του '96).

Τις δηλώσεις του πρωθυπουργού, ακολούθησαν δηλώσεις στο ίδιο πνεύμα των υπουργών Εθνικής Οικονομίας, Οικονομικών και Δημόσιας Διοίκησης που δημιουργούσαν το κατάλληλο κλίμα, για να προχωρήσουν ταυτόχρονα και τα διάφορα νομοθετικά μέτρα.

Το όλο σκηνικό συμπληρώθηκε με την τοποθέτηση από πλευράς κυβέρνησης στο τραπέζι του "κοινωνικού διαλόγου" - απάτη, πρότασης για εφαρμογή μερικής απασχόλησης και στο δημόσιο.Στο προϊόν του "διαλόγου", το λεγόμενο "σύμφωνο εμπιστοσύνης προς το 2000", το οποίο αποδέχτηκαν οι πλειοψηφίες της ΓΣΕΕ και της ΑΔΕΔΥ, με το πρόσχημα αντιμετώπισης της ανεργίας, αναφέρεται η εφαρμογή της μερικής απασχόλησης στις ΔΕΚΟ και πειραματικά (!) στη Δημόσια διοίκηση.

Λίγες μέρες μετά, ο υπουργός Δημόσιας Διοίκησης Αλ. Παπαδόπουλος από το βήμα διάσκεψης της ΑΔΕΔΥ για τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης, ανακοινώνει την απόφαση της κυβέρνησης για εφαρμογή "ευέλικτων" μορφών απασχόλησης και στη Δημόσια Διοίκηση. Είπε ότι απαιτείται "μια πιο ευέλικτη οργάνωση της εργασίας" και υπογράμμισε πως για την κυβέρνηση οι ελαστικές μορφές εργασίας είναι "καθοριστικός παράγοντας για τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης". Επίσης ομολόγησε πως όλα τα νομοθετικά μέτρα της κυβέρνησης για τη διοίκηση, "Καποδίστριας", δημοσιοϋπαλληλικός κώδικας κ. α., είναι αλληλένδετα με την προώθηση της μερικής απασχόλησης και την άρση της μονιμότητας.

Την περασμένη Τρίτη, ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ Θ. Κατσανέβας,σε ομιλία του στη Βουλή, σαν εισηγητής του ΠΑΣΟΚ σε συζήτηση νομοσχεδίου περί ενίσχυσης των ιδιωτικών επενδύσεων, εξαπέλυσε νέα βολή κατά της μονιμότητας. Στο όνομα της βελτίωσης των υπηρεσιών προς τον πολίτη, δήλωσε: "Θα κάνω μια ρηξικέλευθη πρόταση, για - με συνταγματική μεταρρύθμιση - άρση της μονιμότητας". Αναλύοντας την πρότασή του, είπε για διάταξη που θα μπορεί να συμπεριληφθεί στα πλαίσια της αναθεώρησης του Συντάγματος. Επίσης, ότι η πρόταση δεν αφορά τους ήδη υπηρετούντες δημόσιους υπάλληλους, αλλά τους νεοδιοριζόμενους.

Τόσο ο ίδιος, όσο και ο υφυπουργός Οικονομικών Γ. Δρυς ισχυρίστηκαν στη συνέχεια πως δεν είναι προτάσεις της κυβέρνησης, αλλά... προσωπικές απόψεις. Ομως η όλη τακτική της κυβέρνησης δεν αφήνει περιθώρια εφησυχασμού και αυταπατών σχετικά με τις πραγματικές της προθέσεις.

Ντίνα ΝΤΑΒΟΥ

Η ιστορία της μονιμότητας των δημοσίων υπαλλήλων κρατάει πολλές δεκαετίες τώρα. Μέχρι το 1911 η εκάστοτε κυβέρνηση, "άμα τη εκλογή της", απέλυε όλους τους εργαζόμενους στο δημόσιο που είχαν προσληφθεί από την προηγούμενη και προσλάμβανε "δικούς" της. Οι κάθε φορά απολυμένοι προχωρούσαν σε κινητοποιήσεις και συνήθως συγκεντρώνονταν στην πλατεία Κλαυθμώνος,όπου έκλαιγαν για τις χαμένες δουλιές τους, εξ ου και το όνομα της πλατείας.

Κάτω από την πίεση των αγώνων, το 1911 κατοχυρώνεται συνταγματικά η μονιμότητα.Ωστόσο, το πρόβλημα δε λύνεται, αφού στην πράξη πολλές φορές το δικαίωμα αυτό καταργούνταν. Το 1930 το διαβόητο Ιδιώνυμο του Βενιζέλου αποκλείει τους κομμουνιστές από το δημόσιο τομέα, ενώ λίγο αργότερα και για τρία χρόνια αφαιρείται το σχετικό άρθρο που κατοχύρωνε τη μονιμότητα και από το Σύνταγμα.

Με τη δικτατορία του Μεταξά η κατάσταση χειροτερεύει κυρίως για τους κομμουνιστές. Την περίοδο της Κατοχής οι δημόσιοι υπάλληλοι δημιουργούν την Κεντρική Πανυπαλληλική Ενωση,η οποία αναπτύσσει έντονη πολιτικοσυνδικαλιστική δράση. Η απελευθέρωση της χώρας από τους κατακτητές σηματοδοτεί και την έναρξη του εκδημοκρατισμού των ζητημάτων που αφορούν τους εργαζόμενους στο δημόσιο. Μεσολαβεί ο εμφύλιος και με τη λήξη του το 1951 κατοχυρώνεται και πάλι συνταγματικά η μονιμότητα, ωστόσο απαγορευόταν στους δημοσίους υπαλλήλους να εκφράζονται υπέρ κάποιου πολιτικού κόμματος, απαγόρευση που κυρίως άγγιζε τους κομμουνιστές.

Η κατάσταση παραμένει έτσι έως το 1975 περίπου, οπότε και αναπτύσσονται έντονοι αγώνες και οι δημόσιοι υπάλληλοι επιτυγχάνουν να διασφαλίσουν στην πράξη κάποια βασικά δικαιώματά τους, όπως η μονιμότητά τους που ισχύει έως σήμερα.