"Είμαστε υποχρεωμένοι να σας γνωστοποιήσουμε ότι σε περίπτωση που δεν τακτοποιήσετε το ληξιπρόθεσμο χρέος σας, η υπηρεσία μας, που έχει την ευθύνη της είσπραξης, θα βρεθεί στη δυσάρεστη θέση να πάρει σε βάρος σας τα αναγκαστικά και διοικητικά μέτρα που προβλέπονται από το νόμο με όλες τις συνέπειές τους".

Ετσι καταλήγουν τα "ραβασάκια" της Εφορίας της Κομοτηνής, που κατά δεκάδες"βομβαρδίζουν" τα τελευταία χρόνια τις οικογένειες των παλιννοστούντων, από την πρώην ΕΣΣΔ, Ποντίων, που είχαν την ατυχία να μείνουν στα παραπήγματα, που έφτιαξε μια ιδιωτική εταιρία στις παρυφές της πόλης.

Σε αυτές τις υπηρεσιακές προτάσεις συμπυκνώθηκαν τα όνειρα για τη "μαμά" Ελλάδα, μιας απόφασης ζωής που πήραν εκατοντάδες Πόντιοι στις αρχές της δεκαετίας του '80 και εγκατέλειψαν μια άνετη ζωή, ακούγοντας τις προτροπές της ελληνικής κυβέρνησης.

Τώρα, όλες αυτές οι οικογένειες προσπαθούν να προφυλαχτούν από την τρομερή υγρασία, που μαζεύουν τα κακοφτιαγμένα "σπίτια" της ΕΚΤΕΝΕΠΟΛ - θυγατρική της "Κτηματικής" - να βρουν μια δουλιά, για να θρέψουν τα παιδιά τους, να σταθούν με όρθιο το κεφάλι μέσα σε μια κοινωνία, που, έστω και καλοπροαίρετα, δεν τους αντιμετωπίζει παρά σαν "Ρώσους" και μάλιστα σαν "Ρώσους της ΕΚΤΕΝΕΠΟΛ", δηλαδή του "γκέτο". Σαν ξένους.

Οι "γνωστοποιήσεις ληξιπρόθεσμου χρέους σας", όπως τιτλοφορεί η εφορία τις σχετικές επιστολές της, πετιούνται από τους αποδέκτες τους στα καλάθια των αχρήστων, όχι μόνο σαν μια πράξη αυθόρμητης - και ελάχιστης - αντίδρασης στον ανοιχτό εμπαιγμό της κυβέρνησης, αλλά και για έναν πιο πρακτικό λόγο:Δεν έχουν να πληρώσουν. Και δεν έχουν να πληρώσουν, γιατί δεν έχουν δουλιά.

Αλλωστε, κανείς τους δεν πίστευε ότι θα ερχόταν η στιγμή να αναζητούν "σίγουρες" δουλιές, για να πληρώσουν τα "δωρεάν" σπίτια, σύμφωνα με συμβόλαια που, αφελώς αλλά δικαιολογημένα, υπέγραψαν, θύματα της άγνοιας και της εμπιστοσύνης στην ελληνική πολιτεία. Και σαν επιστέγασμα της κοροϊδίας, οι Πόντιοι, που ήρθαν στην Ελλάδα μετά το 1989, χαρακτηρίστηκαν "παλιννοστούντες" και δικαιούνται δωρεάν σπίτια. Οι Πόντιοι της ΕΚΤΕΝΕΠΟΛ καλούνται να πληρώσουν, επειδή ήρθαν πριν από αυτή τη χρονολογία...

Τα προβλήματα αυτά έθεσαν, με Ερώτησή τους στη Βουλή οι βουλευτές του ΚΚΕ Σταύρος Παναγιώτου και Μαρία Μπόσκου προς τους υπουργούς Μακεδονίας - Θράκης, Εθνικής Οικονομίας, Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και Εσωτερικών - Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης. Οι βουλευτές, ρωτούσαν τους υπουργούς τι μέτρα πρόκειται να πάρουν, προκειμένου να δοθούν τα σπίτια στους μόνιμους κατοίκους τους ή να επιτραπεί να εγγραφούν στους καταλόγους των παλιννοστούντων από την πρώην ΕΣΣΔ, που δικαιούνται δωρεάν κατοικίας, αν θα παραγραφούν τα χρέη τους προς το δημόσιο για την αποπληρωμή των δανείων και αν θα εξασφαλιστεί η απασχόλησή τους.

Προς το παρόν, στη γειτονιά της ΕΚΤΕΝΕΠΟΛ σε πιάνει η καρδιά σου. Σπίτια -"βαγόνια", χαρακτηρίζει ο Μπάμπης Παπαδόπουλος,κάτοικός τους και οικοδεσπότης μας, τα μακρόστενα αρχιτεκτονικά "πονήματα" των εργολάβων που μάλλον νόμιζαν ότι έφτιαχναν αποθήκες. Στην καλύτερη περίπτωση, προκάτ "προσωρινά" καταφύγια σεισμοπαθών. Οι τοίχοι των σπιτιών στάζουν από την υγρασία, κεντρική θέρμανση δεν υπάρχει, ενώ ο δήμος εκτιμά ότι οι κάτοικοι δεν έχουν ανάγκη από δημόσιο φωτισμό μετά τα μεσάνυχτα και τον σβήνει (!), ούτε από καθαρούς δρόμους και πλέον δεν τους καθαρίζει.

Τα "παχιά" λόγια της ελληνικής προπαγάνδας στους Πόντιους της ΕΣΣΔ υπόσχονταν ήδη από τη δεκαετία του '80, όχι μόνο δουλιά και δωρεάν σπίτι, αλλά και σχολειά, πρόνοια, γενικότερα κοινωνική ασφάλεια. Η Φωτεινή Ποτουρίδου,κάτοικος, μας λέει ότι από το 1984 ο Ελληνας πρόξενος στη Μόσχα έστελνε στους Πόντιους επιστολές. Σε αυτές δεν υπήρχαν απειλές για εξώσεις, αλλά υποσχέσεις για δουλιές, σπίτια, σχολειά, ειδικά στην περιοχή της Θράκης. Η δράση αυτή του ελληνικού προξενείου στη Μόσχα την περίοδο που αναπτύσσεται (η αντεπανάσταση δειλά μεν, αλλά σταθερά, είχε κάνει ήδη κάποια βήματα στο προσκήνιο καθώς προωθούνταν πλέον αυτό που μετά ονομάστηκε περεστρόικα) σε συνδυασμό με τον τόπο προορισμού των Ποντίων (τον ευαίσθητο χώρο της Θράκης τον οποίο συστηματικά από το '50 το ΝΑΤΟ μετατρέπει σε μια κοινωνική βόμβα ικανή να εκραγεί κάποια στιγμή με πυροκροτητή τις καλλιεργούμενες θρησκευτικές και άλλες διαφορές), αυτή η δράση, λοιπόν, δίνει λαβή για διάφορους άλλους συνειρμούς. Προς το παρόν συγκρατούμε αυτό που βίωσαν οι ίδιοι οι Πόντιοι μόλις έφθασαν: "Μας έφεραν εδώ στη Θράκη σαν Ελληνες, αλλά μας εκμεταλλεύτηκαν για να πληρώσουμε. Ο τόκος είναι 6%. Αλλά δεν έχουμε δουλιά. Πρώτα υπογράψαμε και μετά μας έδωσαν τα κλειδιά για τα σπίτια".

"Μου έρχονται οι τόκοι γύρω στα τρία εκατομμύρια" συμπληρώνει ο Μπ. Παπαδόπουλος. "Θέλουν να φοβερίσουν το κόσμο με αυτά τα χαρτιά που στέλνουν. Δήμαρχοι και νομάρχες δεν υπάρχουν. Ο νομάρχης δεν ξέρει ούτε το δρόμο για να έρθει. Ο δήμαρχος έρχεται στις εκλογές". "Γιατί μας κορόιδεψαν; " λέει η Δέσποινα Αναστασιάδου."Αφήσαμε τόση περιουσία για να έρθουμε εδώ. Εγώ είχα τέσσερα στρέμματα οικόπεδο και δύο σπίτια και εδώ ήρθα στο μηδέν. Μας υποσχέθηκαν δωρεάν σπίτια".

Οταν ρωτήσαμε για ποιο λόγο δεν μπορούν να βρουν δουλιά στη βιομηχανική περιοχή της Κομοτηνής, ο Γιάννης Κατσίκας,κάτοικος κι αυτός της περιοχής, που δουλεύει σε επιχείρηση με αλουμίνια, μας είπε ότι η ΕΤΒΑ ήρθε σαν πελάτης στην εταιρία, για να σφραγίσει πέντε άλλα εργοστάσια μόνο τη χρονιά που μας πέρασε. "Μόνο τρία τέσσερα εργοστάσια δουλεύουν στη βιομηχανική", λέει ο Γιάννης και συμπληρώνει, πως επειδή οι επιδοτήσεις είναι μεγάλες για τις βιομηχανίες, έρχονται, παίρνουν τα χρήματα και "ό,τι πιάσαμε πιάσαμε"."Αν δεν τα καταφέρουμε η Βουλγαρία δίπλα είναι... ".

Στο χωριό Αριανά της μουσουλμανικής μειονότητας, το καφενείο είναι γεμάτο. Η υποδοχή σε αφοπλίζει. Ανθρωποι ζεστοί, φιλόξενοι σε κερδίζουν αμέσως. Τα μειονοτικά καπνοχώρια της Ροδόπης βρίσκονταν - τις μέρες που κάναμε το ρεπορτάζ - σε αναβρασμό. Η "περίφημη" εταιρία "ATIC ΑΕ" τους είχε "φεσώσει" και αυτούς και χρωστούσε χρήματα από αγορασμένα καπνά ήδη από τις 15 του περασμένου Μάη. Η πληρωμή τελικά έγινε, το πρόβλημα όμως με το πότε τελικά πληρώνονται οι παραγωγοί παραμένει.

Ο Εσάτ Χουσεϊν,πρόεδρος του αγροτικού συλλόγου του χωριού θυμίζει πως "η παραγωγή έπρεπε να πληρωθεί από τον Ιούνη, από τότε περιμένουν οι παραγωγοί για να πληρωθούν". Αντί για πληρωμή όμως μέχρι πριν λίγες μέρες που τελικά λύθηκε το πρόβλημα η οικονομική ζωή στην περιοχή είχε παραλύσει, αφού ο καπνός είναι ο κατεξοχήν οικονομικός πόρος για τους κατοίκους.

Αναπόφευκτα η κουβέντα προχωράει στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η μειονότητα. "Η παιδεία χειροτερεύει" λέει ο Εσάτ. "Κάθε χρόνο προς τα πίσω πάει. Και στα τούρκικα και στα ελληνικά. Δεν μπορούν να μάθουν τίποτα τα παιδιά μας. Τα βιβλία μας είναι τα ίδια από τα τέλη του '50. Τα προβλήματα είναι μεγάλα".

Αυτό ήταν. Τα στόματα μένουν κλειστά. "Δε θέλουν να γίνουν στόχος γι' αυτό δεν απαντάνε", ακούγεται μια φωνή. "Στόχος; Δηλαδή;". "Για να καταλάβεις πρέπει να ζήσεις μέσα. Μερικές φορές δεν μπορείς να βρεις τα λόγια για να εξηγήσεις μερικά πράγματα. Μόνο βλέπεις, ζεις και καταλαβαίνεις τι συμβαίνει".

Ο Εσάτ προσπαθεί να απεγκλωβίσει τη συζήτηση λέγοντας πως "όταν κάποιος λέει την αλήθεια και μιλάει για τα προβλήματα, σε μια στιγμή και το κράτος και τα κόμματα σε στριμώχνουν σε όλους τους τομείς και στα οικονομικά". Προσθέτει πως για όλα αυτά τα προβλήματα έχουν ενημερώσει κάθε αρμόδιο και δεν άλλαξε τίποτα, γι' αυτό και δε μιλούν. Προσθέτει πως υπάρχει και ο κίνδυνος να χαρακτηριστούν και εθνικιστές, ή ότι πιέζονται από την Τουρκία για να διεκδικούν ίσα δικαιώματα με τους άλλους Ελληνες πολίτες.

Στο διπλανό χωριό, το Λύκειο, βρίσκουμε μια άλλη μεγάλη παρέα. Η υποδοχή το ίδιο ζεστή. Ανάμεσά τους τρεις νέοι της μειονότητας που έχουν πτυχία από πανεπιστήμια της Τουρκίας. Ο Ουσμάν Ναϊμ σπούδασε γεωπόνος αλλά είναι γεωργός. Αγρότης είναι και ο Ιμπραήμ Ιμπραήμ που τέλειωσε οικονομικά, αλλά είναι και ο ποιητής της παρέας, ενώ ο μόνος που κάνει τη δουλιά που σπούδασε - πληροφορική - είναι ο Μουράτ Γιανούς.

Τα προβλήματα με τα καπνά είναι επίσης κεντρικό θέμα συζήτησης. Ομως καταφέρνουμε να μάθουμε περισσότερα και για τα προβλήματα της μειονότητας. Είναι εκπληκτικό το γεγονός ότι ενώ το μουσουλμανικό στοιχείο είναι πάνω από το μισό του πληθυσμού της Ροδόπης, δεν υπάρχει ούτε ένας μουσουλμάνος δημόσιος υπάλληλος, ή υπάλληλος σε τράπεζα. Δηλώνουν ότι πατρίδα τους είναι η Ελλάδα, ότι είναι Ελληνες πολίτες, τουρκικής καταγωγής με μουσουλμανικό θρήσκευμα και συνεπώς έχουν τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις με όλους τους Ελληνες πολίτες. Ωστόσο, ο Ιμπραήμ θυμάται ότι στον στρατό τους χώριζαν σε "γιώτα 3", "γιώτα 4" και... σε μουσουλμάνους! Ο Μουράτ λέει πως το κράτος βλέπει τη μειονότητα... σαν εθνικό "κίνδυνο"! "Πότε απειλήθηκε από μας το κράτος; Από μας ωφελήθηκε και το δείξαμε πριν 50 χρόνια με τους Ιταλούς στον πόλεμο. Επειδή έχουμε κοινή γλώσσα και θρησκεία με την Τουρκία νομίζουν ότι μας χρησιμοποιεί εναντίον της Ελλάδας. Δεν είμαστε και δε θέλουμε να είμαστε ξένοι".

Ωστόσο, η μειονότητα χρησιμοποιείται σαν εξιλαστήριο θύμα και από τις δύο χώρες, ειδικά σε περιόδους κρίσεων όπως στα Ιμια. "Οταν κουνιούνται τ' άλογα κουνιούνται και τα γαϊδούρια", σχολιάζει ο Ιμπραήμ Αντέμ προκαλώντας σφοδρά γέλια. Με χιούμορ αντιμετωπίζουν και άλλες, καθημερινές δυσκολίες. "Πας σε μια δημόσια υπηρεσία, μιλά, μιλάς και μόλις ακούν το όνομα λένε... πέρνα αύριο". "Πήγα στο νοσοκομείο στην Αλεξανδρούπολη για να δώσω αίμα για εξετάσεις. Μέχρι τις 11 παίρνανε αίμα, ήταν 11 παρά 20 και μου είπαν ότι από δω και πέρα δεν παίρνουν. Μετά πήγε ένας χριστιανός και του πήρανε"...

ΑΠΟΣΤΟΛΗ: Γρηγόρης ΤΡΑΓΓΑΝΙΔΑΣ