ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ (του ανταποκριτή μας Β. ΓΚΙΝΙΑ). -

Με την είσοδο στην "εβδομάδα των παθών"... για την ελληνική οικονομία και την επίσημη έξωση από την ΟΝΕ του Μάαστριχτ, η κυβέρνηση προσπάθησε χτες στο Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών του Λουξεμβούργου να εκμεταλλευτεί - τι άλλο; - τις ελληνικές επιφυλάξεις για την κοινοτική χρηματοδότηση προς την Αγκυρα και ο Θ. Πάγκαλος επανέλαβε μια από τις γνωστές "τουρκοφαγικές" ομιλίες διανθισμένη με "νέες τουρκικές προκλήσεις". Η ελληνική πλευρά παρουσίασε και δύο μνημόνια, όπου αναφέρεται οτιδήποτε που να δικαιολογεί τον κυβερνητικό ισχυρισμό περί "κλιμάκωσης της έντασης". Ο Θ. Πάγκαλος επέμενε ιδιαίτερα σε δύο σημεία: την αμφισβήτηση της ελληνικότητας και άλλων τεσσάρων ελληνικών νήσων από την Αγκυρα και την άρνηση του Τούρκου ομολόγου του, Ισμαϊλ Τζεμ, να έρθει στη συνεδρίαση της Δυτικοευρωπαϊκής Ενωσης (ΔΕΕ) στη Ρόδο (11 Μάη), όπου είχε προγραμματιστεί νέα ελληνο-τουρκική συνάντηση. Η ελληνική πλευρά κατηγορεί τώρα την Τουρκία ότι εμποδίζει "περιβαλλοντολογικές" έρευνες στα νησιά Φούρνοι, Αγαθονήσι, Φαρμακονήσι και Ψέριμος, αμφισβητώντας την ελληνικότητά τους. Τέλος πάντων, ακριβώς επειδή η... βάρβαρη Αγκυρα "κλιμακώνει" την επιθετικότητά της, η Αθήνα αρνείται να άρει τις επιφυλάξεις που είχε διατυπώσει μετά τα Ιμια για κοινοτική χρηματοδότηση της Τελωνειακής Ενωσης Ευρωπαϊκής Ενωσης - Τουρκίας, ύψους 500 δισ. δραχμών για μια πενταετία, σε δωρεάν βοήθεια και δάνεια. Οσον αφορά την πορεία των σχέσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης με την Τουρκία, ο Θ. Πάγκαλος δήλωσε χτες στους ομολόγους του ότι η Ελλάδα δέχεται τη σύγκληση του Συμβουλίου Σύνδεσης με την Αγκυρα για την 25η Μάη,με την προϋπόθεση ότι θα συζητηθεί το σύνολο των οικονομικών και πολιτικών σχέσεων. Στο θέμα της κοινοτικής χρηματοδότησης προς την Αγκυρα, η Αθήνα είναι απομονωμένη εδώ και καιρό εντός του Συμβουλίου Υπουργών. Ο προεδρεύων του Συμβουλίου, Βρετανός ΥΠΕΞ Ρ. Κουκ, εξέφρασε χτες την "αισιοδοξία" του για το Συμβούλιο Σύνδεσης της 25ης Μάη, προσθέτοντας ότι θα επαναληφθεί ο διάλογος με την τουρκική πλευρά, συμπεριλαμβανομένης και της απελευθέρωσης του χρηματοδοτικού πρωτοκόλλου της Τελωνειακής Ενωσης, που έχει τεθεί σε ισχύ από το Γενάρη 1996. Το Συμβούλιο και η βρετανική προεδρία ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για τις σχέσεις με την Αγκυρα και την επανάληψη του διαλόγου, μετά την τουρκική άρνηση να συμμετάσχει το Μάρτη στην Ευρωπαϊκή Διάσκεψη για τη διεύρυνση, εξαιτίας των αποφάσεων για τη συμμετοχή που είχαν κανονιστεί στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Λουξεμβούργου (Δεκέμβρης 1997). Κατά τη διάρκεια του Συμβουλίου ο αρμόδιος επίτροπος Χανς βαν ντε Μπρουκ παρουσίασε και τις νέες προτάσεις της Κομισιόν για την "ευρωπαϊκή στρατηγική" σε σχέση με την Τουρκία, που στη βάση της άρσης των ελληνικών επιφυλάξεων, θα αφορά πληθώρα οικονομικών και πολιτικών διμερών σχέσεων. Το χτεσινό Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών χαρακτηρίστηκε πάντως από το βέτο της Γαλλίας στο λεγόμενο "σχέδιο Μπρίταν", του Αγγλου αρμοδίου επιτρόπου για την περαιτέρω "απελευθέρωση" του "διατλαντικού" εμπορίου μεταξύ ΗΠΑ και Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η συμφωνία θα αφορά το σύνολο των θεμάτων που απέμειναν μετά τον τελευταίο γύρο της ΓΚΑΤ - ιδιαίτερα υπηρεσίες, επικοινωνίες και αγροτικά - και θα προετοιμάζει το νέο πολυμερή "γύρο" για τους παραπάνω τομείς στα πλαίσια της Παγκόσμιας Οργάνωσης Εμπορίου (ΠΟΕ). Στα πλαίσια του Συμβουλίου Υπουργών υπάρχει μια "κατ' αρχήν" συμφωνία στο "σχέδιο Μπρίταν" από τους δεκατέσσερις "εταίρους" και την Ελλάδα, αλλά διαφωνεί σθεναρά η Γαλλία.

ΛΕΥΚΩΣΙΑ (του ανταποκριτή μας). - Ενώ ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Χρ. Στυλιανίδης δήλωσε χτες ότι ο συντονιστής για το Κυπριακό στο αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών Τόμας Μίλερ,κατά την πρόσφατη συμπτωματική συνάντησή του με τον Πρόεδρο Κληρίδη την περασμένη Παρασκευή στο αεροδρόμιο του Ελληνικού, "έδωσε την εντύπωση στον Κύπριο Πρόεδρο πως οι Τούρκοι δε μένουν πλέον σε συνομιλίες κράτους με κράτος", ο υπουργός Εξωτερικών Γιάννης Κασουλίδης εκτιμούσε λίγο νωρίτερα ότι "δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή χειροπιαστή ένδειξη για αλλαγή της τουρκικής στάσης στο Κυπριακό".

Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος στις δηλώσεις του ανέφερε επίσης ότι η Λευκωσία αναμένει τον Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ,την 1η Μάη, για να δώσει σαφή ένδειξη ότι η τουρκική πλευρά είναι έτοιμη να προσέλθει σε διαπραγματεύσεις με στόχο μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία υπό την αιγίδα των Ενωμένων Εθνών και με βάση το δικοινοτικό διάλογο. Τη θέση αυτή ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Χρ. Στυλιανίδης τη διατύπωσε απαντώντας σ' ερώτηση τι μετέφερε ο Τόμας Μίλερ στον Πρόεδρο Κληρίδη, το οποίο και χαρακτηρίστηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας σαν "απρόσμενη εξέλιξη".

Ο εκπρόσωπος όταν κλήθηκε να σχολιάσει δημοσίευμα της αθηναϊκής εφημερίδας "Το ΒΗΜΑ" που αναφερόταν σε διεθνή διάσκεψη για το Κυπριακό, είπε ότι η κυπριακή κυβέρνηση είναι έτοιμη για διάλογο με βάση τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών. Αναμένομε, πρόσθεσε, τις προτάσεις και ιδέες που θα μεταφέρει ο Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ.

Ο υπουργός Εξωτερικών Γ. Κασουλίδης εκτιμά ότι το γεγονός πως υπάρχει περιθώριο για τους Αμερικανούς να συζητούν με την Αγκυρα αφήνει κάποιες ελπίδες. Δεν είναι δυνατό, είπε, να γνωρίζει ακριβώς τι είναι εκείνο που επιτρέπει στους Αμερικανούς να συνεχίζουν το διάλογο. Φαίνεται, όμως, συνέχισε, ότι η πόρτα δεν έχει κλείσει με τη δημόσια θέση της τουρκικής πλευράς "αναγνωρίστε μας για να συνομιλήσουμε". Ο Γ. Κασουλίδης εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι ο Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ θα έχει έτοιμο σχέδιο δράσης πάνω σε διάφορες πτυχές του Κυπριακού και επανέλαβε ότι η Λευκωσία δεν έχει ενημερωθεί πάνω στην ουσία των σκέψεων του Χόλμπρουκ.

Σύμφωνα, εξάλλου, με τον ανταποκριτή του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου στη Νέα Υόρκη, Αμερικανοί επίσημοι, σχολιάζοντας την αναφορά του Προέδρου Κληρίδη, μετά την ενημέρωσή του από τον Τόμας Μίλερ στο αεροδρόμιο του Ελληνικού για "απρόσμενη εξέλιξη", δήλωναν ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν έχει ακόμη καταλάβει αν στόχος της Τουρκίας στο Κυπριακό είναι η λύση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας ή η παγιοποίηση των τετελεσμένων. Η διαπίστωση των τουρκικών προθέσεων, τόνισαν οι Αμερικανοί επίσημοι, θα είναι ο πρώτος στόχος της επίσκεψης του Χόλμπρουκ στην Κύπρο, ο οποίος για μια ακόμη φορά θα επιδιώξει συνάντηση του Προέδρου Κληρίδη με τον Ντενκτάς το διάστημα της παρουσίας του. Σ' ό,τι αφορά τη διάρκεια της επίσκεψής του θα είναι πενθήμερη, καθώς έχει άλλες υποχρεώσεις στην Ευρώπη, αφήνοντας το ενδεχόμενο επιστροφής του ίδιου ή παραμονής του Τόμας Μίλερ αν κριθεί σκόπιμο.

Οι ίδιοι επίσημοι θεωρούν βέβαιο ότι στις συνομιλίες του Χόλμπρουκ στη Λευκωσία θα τεθεί και το θέμα των πυραύλων S - 300.

Στο θέμα αυτό αναφέρθηκε και ο υπουργός Εξωτερικών Γιαν. Κασουλίδης χτες, ο οποίος δεν απέκλεισε ματαίωση της παραλαβής των πυραύλων. Για να υπάρξει ματαίωση της παραλαβής των πυραύλων S - 300, είπε, πρέπει ν' ανοίξει ο δρόμος προς την ειρήνη. Διευκρινίζοντας τη θέση του είπε ότι για να υπάρξει αναβολή της αγοράς των πυραύλων, δεν είναι αρκετό ν' αρχίσει διάλογος για λύση του Κυπριακού, αλλά ουσιαστικός διάλογος που να παράγει πρόοδο. Εμείς είμαστε εκείνοι, πρόσθεσε, που θα κρίνουμε αν υπάρχει πρόοδος Επίσης: "Σε μια τέτοια περίπτωση δε θα προβούμε σε ενέργειες που θα παραβλάψουν το διάλογο".

Το πρακτορείο "Ανατολή" μετέδωσε χτες το απόγευμα ότι η Τουρκία δε θέτει όρο για αναγνώριση του ψευδοκράτους του Ντενκτάς για την επανέναρξη του διαλόγου Κληρίδη - Ντενκτάς.

Ο εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών Σερμέτ Ατανσαλί, τροποποιώντας προηγούμενες επίσημες τουρκικές θέσεις, είπε ότι δεν πιστεύει ότι η αναγνώριση του "κράτους" στη Βόρεια Κύπρο θα πρέπει να θεωρείται ως προϋπόθεση, αλλά ως σημαντικό στοιχείο για τις συνομιλίες.

Η δήλωση έγινε ενόψει της επικείμενης επίσκεψης του Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ στην περιοχή και ξένοι παρατηρητές τη χαρακτηρίζουν πολύ ενθαρρυντική. Δεν αποκλείεται, ωστόσο, να έχει σχέση με τη συζήτηση του χρηματοδοτικού πρωτοκόλλου Τουρκίας - Ευρωπαϊκής Ενωσης, με προφανή στόχο να προσφέρει επιχειρήματα σε όσους ζητούν από την Αθήνα να άρει το βέτο της.

Η κυπριακή κυβέρνηση αντιμετωπίζει με σκεπτικισμό και ιδιαίτερη προσοχή τις πληροφορίες που μεταδόθηκαν από το πρακτορείο "Ανατόλια" και από το "Ρόιτερ". Το ίδιο πρακτορείο μετέδωσε επίσης ότι η Τουρκία ανακοίνωσε χτες ότι αίρει την απαγόρευση εισόδου στα τουρκικά λιμάνια σκαφών αναψυχής και επιβατηγών πλοίων, τα οποία είχαν προηγούμενα ναυλοχήσει ή προέρχονταν από ελληνοκυπριακά λιμάνια.