Μέσα Απρίλη τριάντα ακτιβιστές της "Γκρίνπις" σκαρφάλωσαν στις αποθήκες της εταιρίας "Μύλοι Σόγιας" (σ. σ στο Καλαμάκι Κορινθίας), αναρτώντας ένα τεράστιο πανό με το σύνθημα "Γενετικός κίνδυνος STOP". Τα γεγονότα που ακολούθησαν είναι λίγο - πολύ γνωστά. Συλλήψεις, Αυτόφωρο, παραπομπή σε τακτική δικάσιμο. Και για να μην ξεχάσουμε και τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ, τα γνωστά παράθυρα των ατσαλάκωτων τηλεπαρουσιαστών/τριών, με τις γνωστές ανοησίες που επικεντρώθηκαν στο "επικίνδυνο" του εγχειρήματος και τις συλλήψεις. Επί της ουσίας άκρα του τάφου σιωπή. Οι θεατές κάθε άλλο παρά διαφωτίστηκαν για τους μεταλλαγμένους οργανισμούς (και προϊόντα). Το αντίθετο θα λέγαμε. Αυτό που έβγαινε σαν συμπέρασμα είναι ότι τα προϊόντα αυτά, γενικώς και αορίστως, αποτελούν κάτι καινούριο, που ίσως περικλείουν κάποιους κινδύνους, αλλά φευ είναι μονόδρομος.

Η εταιρία στην οποία διαδραματίστηκαν τα γεγονότα είναι μια από τις τέσσερις που εισάγουν σόγια στη χώρα μας. Παράλληλα εισάγει καλαμπόκι, σιτάρι και δημητριακά. Παρά τις παρεμβάσεις που έγιναν στο παρελθόν - ακόμα κι από το Σύνδεσμο Σούπερ Μάρκετ και δεκάδες βιομηχανίες τροφίμων - αρνείται να εξασφαλίσει προϊόντα που είναι απαλλαγμένα από γενετικά μεταλλαγμένους οργανισμούς. Με την πολιτική αυτή, μετατρεπόμαστε όλοι μας σε πειραματόζωα χωρίς τη θέλησή μας. Αρκεί να αναφέρουμε ότι οι εισαγωγές μεταλλαγμένης σόγιας στην Ελλάδα ξεπερνούν τους 300.000 τόνους ετησίως. Το προϊόν αυτό προκύπτει από την προσθήκη γονιδίων που προέρχονται από βακτήρια, ιούς και πετούνιες στη φυσική σόγια. Τι σημαίνει αυτό; Ας ξεκινήσουμε με την παρατήρηση ότι κανένα από τα νέα συστατικά της σόγιας αυτής δεν περιέχεται στο ανθρώπινο διαιτολόγιο! Οσο για τις ξένες πρωτεϊνες έχουν καταγγελθεί ότι ευθύνονται για μια σειρά αλλεργίες. Η σόγια αυτή δεν είναι ούτε γευστικότερη, ούτε θρεπτικότερη, ούτε φθηνότερη, ούτε αποδοτικότερη για τους αγρότες. Το μόνο πλεονέκτημα (;) που παρουσιάζει είναι η διπλάσια ανθεκτικότητα (συγκριτικά με τη φυσική σόγια) στο χημικό ζιζανιοκτόνο "Roundup" που παράγει η ίδια πολυεθνική, η "Monsanto". Γεγονός που ερμηνεύεται με την υποχρεωτική χρήση του εν λόγω αγροχημικού και θα αυξάνει υποχρεωτικά την κατανάλωσή του από τους αγρότες, επιβαρύνοντας περιβάλλον και τρόφιμα. Το ζιζανιοκτόνο αυτό περιέχει την οργανοφωσφορική ένωση glyphosate που έχει αποδειχτεί νευροτοξική. Παράλληλα καταστρέφει τη γονιμότητα των εδαφών, προξενεί τεράστιες ζημιές στη χλωρίδα, δηλητηριάζει την τροφή της ορνιθοπανίδας κι είναι ιδιαίτερα τοξικό για τους ιχθυοπληθυσμούς. Η χρήση του πρέπει να σταματήσει μέχρι το 2005, σύμφωνα με τη Σύμβαση της Βαρκελώνης (σ. σ. που αναφέρεται στην προστασία της Μεσογείου) που έχει υπογράψει η χώρα μας. Τα μεταλλαγμένα αυτά προϊόντα έχουν στην κυριολεξία επιβληθεί από τις ΗΠΑ, που κατέχει το 60% της παραγωγής τους. Οι χώρες της ΕΕ εισάγουν 14 εκατ. τόνους μεταλλαγμένης σόγιας. Στις ΗΠΑ το προϊόν αυτό, ως ποσοστό της σόγιας, ήταν 2%, το 1997 έφτασε το 14% και για το άμεσο μέλλον υπολογίζεται σε 50%.

Η σόγια αποτελεί τη βασικότερη πηγή των βρώσιμων φυτικών ελαίων και των πρωτεϊνών για ζωοτροφές. Σήμερα εντοπίζεται στο 70% των τυποποιημένων τροφίμων που καταναλώνουμε. Π. χ. μαργαρίνες, σοκολάτες, παιδικές τροφές, είδη ζαχαροπλαστικής, κονσέρβες. ροφήματα, ζυμαρικά κτλ. Πολλά από αυτά περιέχουν πλέον μεταλλαγμένη σόγια, χωρίς την παραμικρή ένδειξη... Αλλά η σόγια είναι μόνο η αρχή. Πριν από λίγο καιρό. με την αβάσταχτη ελαφρότητα που διακρίνει τους κυβερνώντες. εγκρίθηκε η εισαγωγή μεταλλαγμένου καλαμποκιού και ελαιοκράμβης. Στη λίστα αναμονής βρίσκονται το βαμβάκι, τα ζαχαρότευτλα και οι πατάτες. Σύμφωνα με την "Γκρίνπις" (σ. σ. πληροφορία που δε διαψεύστηκε) στη χώρα μας έχουν γίνει "κρούσεις" για την καλλιέργεια μεταλλαγμένου βαμβακιού και καλαμποκιού. Οι έλεγχοι τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην ΕΕ είναι ανύπαρκτοι, εξ ου και οι παράνομες (εκτός από τις "νόμιμες") εισαγωγές. Οι εταιρίες που κατασκευάζουν τα προϊόντα γενετικής τεχνολογίας θησαυρίζουν, την ίδια στιγμή που το περιβάλλον βρίσκεται λίγα βήματα πριν την αλλοίωσή του και οι επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία είναι απρόβλεπτες. Το πόσο η κατάσταση τείνει να πάρει τη μορφή χιονοστιβάδας φαίνεται από την υπόθεση "Novartis". Μια εταιρία γενετικής τεχνολογίας με "εξειδίκευση" το καλαμπόκι. Το προϊόν της κρίθηκε από επιστημονικές επιτροπές της ΕΕ ότι έχει εντομοκτόνες ιδιότητες και εμπεριέχει γονίδια αντοχής στα αντιβιοτικά. Αρα η καλλιέργειά του περικλείει κινδύνους για το φυσικό περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία. Δεκατρείς χώρες της ΕΕ εξέφρασαν την αντίθεσή τους για την εισαγωγή του. Παρ' όλα αυτά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αγνοώντας την επιστημονική κοινότητα και τους εκπροσώπους των κρατών - μελών της, έδωσε έγκριση εισαγωγής. Και στη Γαλλία ετοιμάζεται η παραγωγή του. Μόνο το Λουξεμβούργο και η Αυστρία αντέδρασαν, προχωρώντας σε μονομερή απαγόρευση. Εισαγωγής και καλλιέργειας. Το ερώτημα είναι ως πότε;

Η εταιρία αυτή δεν εμφανίστηκε με τη μεταλλαγμένη σόγια. Είχε ήδη προωθήσει γενετικά επεξεργασμένο βαμβάκι (σ. σ. που είχε σαν αποτέλεσμα την καταστροφή 200.000 στρεμμάτων βαμβακοκαλλιέργειας) και μια σειρά εντομοκτόνων. Επίσης κυκλοφόρησε στην αγορά μια ειδική ορμόνη που είχε την ιδιότητα να αυξάνει την παραγωγή γάλατος στις αγελάδες. Ομως η ορμόνη αυτή προξενούσε σειρά προβλημάτων και αφόρητους πόνους στα ζώα. Παραγωγοί και καταναλωτές αντέδρασαν και το προϊόν αυτό απαγορεύτηκε στις χώρες της ΕΕ. Ομως το "καμάρι" της εταιρίας παραμένει το "agent orange", το αποφυλλωτικό που χρησιμοποίησε ο αμερικάνικος στρατός στο Βιετνάμ εξαφανίζοντας χιλιάδες στρέμματα δασικής γης και δηλητηριάζοντας εκατομμύρια ανθρώπους. Στα διαφημιστικά φυλλάδια της "Monsanto" παρελαύνουν ακόμα το παραθείο (σ. σ φυτοφάρμακο που επιδρά στο νευρικό σύστημα) και τα PCBs (γνωστά με την εμπορική ονομασία Κλοφέν, οργανοχλωριωμένες ενώσεις που η ύπαρξη τους συνδέεται με τον καρκίνο, τη νοητική καθυστέρηση παιδιών και την εξασθένιση του ανοσοποιητικού συστήματος). Η πολυεθνική αυτή είναι η τρίτη σε μέγεθος χημική εταιρία των ΗΠΑ, με έσοδα που πριν τρία χρόνια ξεπερνούσαν τα 740 εκατ. δολ. Τα δυο τελευταία χρόνια οι επενδύσεις που πραγματοποίησε στον τομέα της γενετικής μηχανικής έφτασαν τα 2 δισ. δολ. Πρόσφατα διέθεσε 750 εκατ. δολ. για την εξαγορά μιας σειράς εταιρειών, που εξειδικεύονταν στον τομέα αυτό. Ετσι απόκτησε τα αποκλειστικά δικαιώματα των προϊόντων τους. Στόχος της η κατάκτηση σημαντικού κομματιού της παγκόσμιας αγοράς σόγιας και ζιζανιοκτόνων, αφού η χρήση του "Roundup" συνδέεται άμεσα με τη μεταλλαγμένη σόγια.

ΠΗΓΕΣ

1. "Γκρίνπις", "Οχι στα γενετικά μεταλλαγμένα"

2. Ο. π. "Γενετική Χιροσίμα"

3. G. Lean κ. ά. "Atlas of the Environment"

4. Ι. Μπουλταδάκης κ. ά. "Φυτοφάρμακα"

5. Α. McMichael, "Ο πλανήτης σε κρίσιμη καμπή"

- Είναι η Βιοτεχνολογία και η Γενετική Μηχανική το ίδιο;

- Η Βιοτεχνολογία είναι η επιστήμη που προσπαθεί μέσω της διαδικασίας του ζευγαρώματος και της φυσικής αναπαραγωγής να μεγεθύνει τα φυσικά χαρακτηριστικά ζώων και φυτών. Η Γενετική Μηχανική από την πλευρά της εξάγει γονίδια από κύτταρα κάποιου οργανισμού, με σκοπό τη δημιουργία ενός νέου, γενετικά μεταλλαγμένου με νέα χαρακτηριστικά.

- Η Γενετική Μηχανική μπορεί να δημιουργήσει νέες μορφές ζωής;

- Ναι. Ομως, τα μεσομακροπρόθεσμα αποτελέσματα είναι άγνωστα. Η απελευθέρωση μεταλλαγμένων οργανισμών στο περιβάλλον απειλεί άνθρωπο και φύση.

- Ποια είναι η συμβολή της Γενετικής Μηχανικής στο διατροφικό πρόβλημα;

- Η τυχόν μεγαλύτερη παραγωγή από τη γενικευμένη χρήση της δεν επηρεάζει την ανισοκατανομή πόρων. Η άποψη ότι τα προϊόντα αυτά είναι προσαρμοσμένα στις νέες κλιματολογικές συνθήκες δεν απαντά στα πλανητικά οικολογικά προβλήματα που είναι το ζητούμενο. Οσο για την παγκόσμια παραγωγή, θα εξαρτηθεί ακόμα περισσότερο από λίγες πολυεθνικές, φέρνοντας ακόμη περισσότερο σε δύσκολη θέση αγρότες και καταναλωτές.

- Εχουν κατηγορηθεί ότι προξενούν αλλεργίες.

- Αυτό είναι αλήθεια. Παράδειγμα η μεταλλαγμένη σόγια από γονίδιο φιστικιού της Βραζιλίας (Brazil nut), γεγονός που οδήγησε στην απόσυρση του προϊόντος. Τα περισσότερα γονίδια που έχουν εισαχθεί στα μεταλλαγμένα προϊόντα δεν ανήκουν στο ανθρώπινο διαιτολόγιο. Εχουμε μετατραπεί σε πειραματόζωα.

- Τι προβλήματα δημιουργούν τα ανθεκτικά βακτήρια;

- Η μεταφορά γονιδίων από βακτήρια σε άλλες μορφές ζωής και η απελευθέρωσή τους με αυξημένη αντοχή στα αντιβιοτικά απειλεί κάθε μορφή ζωής. Τα γονίδια των προϊόντων Γενετικής Μηχανικής παρουσιάζουν αυξημένη αντίσταση στα αντιβιοτικά. Αυτό έχει οδηγήσει στην εμφάνιση επιδημιών που μέχρι πρότινος θεωρούνταν εξαφανισμένες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ελονοσία, που ευθύνεται για 2 εκατ. θανάτους το χρόνο.

- Απειλείται η φυσική πανίδα;

- Ο κίνδυνος της σταυροεπικονίασης των γενετικά μεταλλαγμένων φυτών με την αυτοφυή συγγενική βλάστηση και η διαρροή των νέων γονιδίων στο περιβάλλον είναι ένα ενδεχόμενο. Ερευνες στο εξωτερικό υπολογίζουν το ποσοστό σταυροεπικονίασης στο 43%. Οι επιστήμονες αποκαλούν το φαινόμενο γενετική διάβρωση. Οι συνέπειες προς το παρόν είναι άγνωστες.

- Τι γίνεται με τις παραδοσιακές ποικιλίες;

-Οσες δεν αντικατασταθούν θα εξαφανιστούν ως αποτέλεσμα διασταύρωσης με τους μεταλλαγμένους συγγενείς, που κατά κανόνα είναι ανθεκτικότεροι στα ζιζανιοκτόνα. Η μείωση της βιοποικιλότητας συνεπάγεται οικολογικές ανατροπές στα εύθραυστα οικοσυστήματα.

- Πού γίνονται εφαρμογές;

-Μεγάλες πολυεθνικές χρηματοδοτούν εκτεταμένα πειράματα Γενετικής Μηχανικής σε χώρες όπως η Βουλγαρία, η Πολωνία, η Ρωσία κ.α. Το νομικό καθεστώς που υπάρχει δεν παρέχει την παραμικρή προστασία.

- Πώς αντιδρούν οι καταναλωτές;

Το φθινόπωρο του 1996, όταν έγινε μαζική εισαγωγή στην Ευρώπη από τις ΗΠΑ σόγιας, οι καταναλωτικές οργανώσεις ξεκίνησαν εκστρατείες ενημέρωσης και άσκησαν πιέσεις στις κυβερνήσεις τους για περιοριστικά μέτρα. Το υπάρχον νομικό πλαίσιο εξυπηρετεί τις πολυεθνικές κι όχι τους καταναλωτές, που είναι τελείως ανυπεράσπιστοι στην εισβολή των μεταλλαγμένων προϊόντων.

- Υπάρχει δυνατότητα επιλογής;

-Τα μεταλλαγμένα προϊόντα δεν έχουν κάποια ειδική σήμανση. Οι εταιρίες που τα παράγουν έχουν φροντίσει να είναι ανέφικτος ο διαχωρισμός από τα φυσικά προϊόντα. Ελάχιστοι είναι οι παραγωγοί που τροφοδοτούν την αγορά με προϊόντα χωρίς μεταλλαγμένους οργανισμούς. Είμαστε στην πράξη πειραματόζωα στο μεγαλύτερο "πείραμα" που έγινε ποτέ στον πλανήτη.