Η κατεύθυνση του αφιερώματος είναι να παρουσιάσει τις θέσεις του Καρλ Μαρξ ως ουτοπικές. Δε χάνει βέβαια την ευκαιρία να τον χαρακτηρίσει και ως "αντιοικολογικό επιστήμονα".

Γράφει λοιπόν: "Παντού στα κείμενα του Κ. Μαρξ το φυσικό περιβάλλον δεν είναι παρά ένας εκμεταλλεύσιμος πόρος προς ικανοποίηση των ανθρώπινων αναγκών". Σε άλλο σημείο: "Απορρίπτοντας με κάθε ευκαιρία τις θεωρίες του Μάλθους ο Μαρξ δεν πίστευε ότι το φυσικό περιβάλλον του ανθρώπινου είδους μπορούσε να θέσει όρια στις επιδιώξεις του". Φτάνει μάλιστα να γράφει ότι οι ιδέες του Κ. Μαρξ "διαπότισαν τι ολέθριες περιβαλλοντικές πολιτικές της Σοβιετικής Ενωσης έως το τέλος".

Κατ' αρχήν μπορούσαμε να απαντήσουμε στα "Νέα" ότι δε βλέπουν, όσον αφορά τη ρύπανση του περιβάλλοντος, τα χάλια της Αθήνας και σιωπούν; Αλλά ας είναι... Ο Κ. Μαρξ έχει υποδείξει ότι "ο άνθρωπος πάντα ζει με τη φύση, όντας ιδιαίτερο τμήμα της". Πώς τώρα ο ίδιος ο Κ. Μαρξ θέλει τη ληστρική εκμετάλλευση του περιβάλλοντος, δεν μπορούμε να το καταλάβουμε.

Κάνει όμως εντύπωση ότι και την πολεμική του Κ. Μαρξ προς τις χυδαίες αντιλήψεις του Μάλθους, για τη δήθεν αύξηση του πληθυσμού με γεωμετρική πρόοδο, τη θεωρεί ως εχθρική προς το περιβάλλον. Αυτό είναι πρωτοφανές. Αλλά δε φτάνει αυτό. Αποδίδουν τα "Νέα" ευθύνες στον Κ. Μαρξ και για τις "ολέθριες περιβαλλοντολογικές πολιτικές της Σοβιετικής Ενωσης".

Τώρα ας περάσουμε στο κύριο ζήτημα. Το αφιέρωμα γράφει: "Ας μην ξεχνάμε γιατί κατέρρευσε ο μαρξικός σοσιαλισμός: Δεν μπόρεσε να επιβιώσει της ιστορικής εμπειρίας του κεντρικού οικονομικού σχεδιασμού. Οι κεντρικά σχεδιασμένες οικονομίες δε διαθέτουν θεσμούς που να διασφαλίζουν τη σωστή χρήση των πόρων. Η απουσία του μηχανισμού τιμών που να λειτουργεί σωστά και σαφών δικαιωμάτων ιδιοκτησίας, αφήνει στους σχεδιαστές ελάχιστα μέσα για να εκτιμήσουν τη σχετική σπανιότητα των οικονομικών αγαθών".

Είναι γνωστό ότι το ζήτημα της σχεδιοποίησης είναι ακρογωνιαίος λίθος της σοσιαλιστικής οικονομίας. Χωρίς σχεδιασμό δε νοείται σοσιαλισμός. Γι' αυτό ακριβώς ο κεντρικός σχεδιασμός βάλλεται. Η πρώτη συζήτηση έγινε το 1920. Η συζήτηση πήρε ιδιαίτερη οξύτητα το 1935 όπου πήραν μέρος και μαρξιστές οικονομολόγοι. Ενδιαφέρουσα είναι η απάντηση που έδωσε ο Πολωνός οικονομολόγος Oscar Lange, με τίτλο "Η οικονομική θεωρία του σοσιαλισμού", που έχει μεταφραστεί και στα ελληνικά από τις εκδόσεις "Σμπήλια".

Η ουσία της απάντησης είναι ότι μπορεί να λυθεί το ζήτημα της άριστης κατανομής των πόρων με τη λύση συμβιβαστών εξισώσεων, μέσω μιας εμπειρικής προσέγγισης δοκιμής και σφάλματος. Το 1967 επανήλθε ο Oscar Lange και απέδειξε ότι με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές είναι θέμα δευτερολέπτων να λυθεί το ζήτημα. (Oscar Lange, "Οικονομικός σχεδιασμός και πολιτικές σχέσεις", σελ. 76-77, εκδ. "Κάλβος"). Κατά συνέπεια είναι μύθος ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει μια σοσιαλιστική οικονομία.

Κατ' αρχήν κάτι που είναι ουτοπικό δε χρειάζεται να πολεμιέται. Κατά συνέπεια κάτι που πυροβολείται από την αστική τάξη δεν είναι τουλάχιστον ουτοπικό. Τώρα, ότι δεν υπάρχει αντίστοιχη εμπειρία, δεν πρέπει να το βλέπουμε στατικά, αλλά διαλεκτικά. Η Σοβιετική Ενωση υπήρξε για 70 ολόκληρα χρόνια. Πάλεψε με τον ιμπεριαλισμό απ' την πρώτη στιγμή της δημιουργίας της. Η πάλη αυτή και η αντιπαράθεση συγκέντρωσε την κύρια προσπάθεια. Ετσι η Σοβιετική Ενωση πέτυχε και στον τομέα των οπλικών συστημάτων και στον τομέα των πυρηνικών και στον τομέα του διαστήματος. Γιατί λοιπόν να μην πετύχει και στο σύνολο της οικονομίας;

Δε φταίει λοιπόν ο κεντρικός σχεδιασμός. Αλλωστε το σχεδιασμό τον δέχονται και αστοί επιστήμονες, όπως π.χ. ο Galbraith, ο οποίος διακήρυξε ότι στη Σελήνη δεν πας με την αγορά, αλλά με τον σχεδιασμό.

Για μας η δράση του ιμπεριαλισμού, μαζί με τα λάθη της ηγεσίας και η προδοσία της τελευταίας ηγεσίας του ΚΚΣΕ οδήγησαν στην αντεπανάσταση και στην παλινόρθωση του καπιταλισμού. Πρέπει να σημειώσουμε με την ευκαιρία ότι η Ρωσία και οι άλλες πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες, δεν έχουν στερεωθεί στο σύστημα του ιμπεριαλισμού. Εχουν γίνει τρόφιμες του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για να προληφθούν τυχόν εξεγέρσεις.

Εν πάση περιπτώσει ο καπιταλισμός με την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, με τα εκατομμύρια των ανέργων, τα εκατομμύρια των πεινασμένων και τα εκατομμύρια των θανάτων απ' την πείνα, δεν μπορεί να είναι αιώνιος. Οι αντιθέσεις του θα οδηγήσουν στην ανατροπή του. Και η ιδέα της εργατικής κυβέρνησης είναι ρεαλιστική. Αυτή είναι η αλήθεια και μόνο.

Κ. ΚΑΠΠΟΣ

O Τοντόρ Ζίβκοφ είδε το πρώτο φως της ζωής στις 7 του Σεπτέμβρη 1911, στο χωριό Πράβετς, ένα φτωχό και ημιορεινό χωριό της επαρχίας Ορχανιέ. Η σκληροτράχηλη και άγονη φύση της περιοχής, που είχε δημιουργήσει δύσκολες συνθήκες για τη διαβίωση των κατοίκων, ήταν συνάμα το "ευνοϊκό έδαφος" για τη διάδοση του επαναστατικού σοσιαλισμού, που από πολύ νωρίς βρίσκει οπαδούς ανάμεσα στα εκλεκτότερα μέλη της μικρής κοινωνίας του Πράβετς. Το στρατιωτικοφασιστικό πραξικόπημα της 9ης Ιούνη του 1923 και η βίαιη κατάπνιξή του θα αποτελέσουν τη μαγιά για τον 12χρονο τότε Τοντόρ. Μέσα σε αυτή την κατάσταση και αυτό το περιβάλλον, ο Τοντόρ Ζίβκοφ αρχίζει να διαμορφώνει σιγά - σιγά την επαναστατική συνείδησή του. Η πρώτη του συμμετοχή σε μία σημαντική πολιτικοκοινωνική εκδήλωση είναι η μαθητική απεργία του 1928, όπου πρωτοστάτησε και ανέλαβε την καθοδήγηση και την οργάνωση της διαμαρτυρίας εναντίον της αποβολής πρωτοπόρων μαθητών και φοιτητών των μαρξιστικο-λενινιστικών ομίλων.

Η πράξη του αυτή και η δραστηριοποίησή του επέφερε και τα πρώτα προβλήματα με την Αστυνομία, με αποτέλεσμα το επόμενο εκπαιδευτικό έτος να αντιμετωπίσει προβλήματα διώξεων και σαν τελείωσε τη ΣΤ τάξη ο Ζίβκοφ αναγκάζεται να εγκαταλείψει το γυμνάσιο και να συνεχίσει τη μόρφωσή του στη Μέση Τυπογραφική Σχολή, που λειτουργεί στα πλαίσια του Κρατικού Τυπογραφείου της Σόφιας. Ακόμα από την πρώτη μέρα της φοίτησής του στη Σχολή Τυπογράφων, αρχίζει μόνος του να αναζητεί το φυσικό του περιβάλλον - τους κύκλους των προοδευτικών μαθητών και στα τέλη του 1929 γίνεται μέλος της Κομμουνιστικής Ενωσης της Βουλγαρικής Νεολαίας. Στις 11 Ιούλη 1931 συλλαμβάνεται για πρώτη φορά από την Αστυνομία, όταν οι δυνάμεις ασφαλείας έκαναν επίθεση κατά της συνέλευσης νεαρών εργατών του Εργατικού Κόμματος.

Η ένταξη του Ζίβκοφ στις γραμμές του βουλγαρικού προλεταριάτου είναι σε μία στιγμή ανόδου του επαναστατικού κινήματος, που επέρχεται μετά από το ρήγμα στο μέτωπο της φασιστικής δικτατορίας, γεγονός που οδήγησε και στην αναδιοργάνωση του κόμματος μετά την απόφαση της Εκτελεστικής Επιτροπής της Κομμουνιστικής Διεθνούς τον Αύγουστο του 1930. Η άνοδος του εργατικού κινήματος βάζει νέα καθήκοντα στο κόμμα, τη στιγμή που η ταξική πάλη οξύνεται και ένας μετά τον άλλον πέφτουν δολοφονημένοι στους δρόμους της Σόφιας γενναία και πρωτοπόρα στελέχη και μέλη του κόμματος και του νεολαιίστικου κινήματος. Η δράση του τον αναδεικνύει στο πρωτοπόρο κομμάτι της επαναστατημένης νεολαίας και το 1932 γίνεται μέλος του κόμματος. Την περίοδο αυτή, η Νομαρχιακή Επιτροπή του Βουλγαρικού Κομμουνιστικού Κόμματος αναθέτει στο Ζίβκοφ την καθοδήγηση του Επιχειρησιακού Γραφείου για την οργάνωση και την πραγματοποίηση της καμπάνιας για τη σωτηρία του Γκεόργκι Δημητρόφ και των συντρόφων του, που είχαν συλληφθεί για τον εμπρησμό του Ράιχσταγκ στο Βερολίνο, έναν εμπρησμό που οργάνωσαν οι ίδιοι οι ναζί.

Δύο μέρες μετά την εισβολή των χιτλερικών ορδών στην ΕΣΣΔ, στις 24 Ιούνη του 1941, το ΠΓ της ΚΕ του ΒΚΚ υιοθετεί τη γραμμή για την οργάνωση και την ανάπτυξη του ένοπλου αγώνα ενάντια στους χιτλερικούς εισβολείς και στους Βούλγαρους υπηρέτες τους. Ο Ζίβκοφ θα βρεθεί και πάλι στην πρώτη γραμμή πάλης και οργάνωσης του αντιφασιστικού και απελευθερωτικού μετώπου. Το 1942 θα αναδειχτεί μέλος της Νομαρχιακής Επιτροπής Σόφιας, με τομέα ευθύνης τις επαρχιακές κομματικές οργανώσεις, ενώ οι αντάρτες της ταξιαρχίας "Τσαβντάρ" βρίσκονται κάτω από την καθοδήγησή του, μία αντάρτικη ταξιαρχία, που η ιστορική αποστολή που της έχει αναθέσει το κόμμα είναι να είναι το πρωτοπόρο κομμάτι του "Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού", που θα ανατρέψει τη φασιστική εξουσία και θα την αντικαταστήσει με τη νέα λαϊκή δημοκρατική εξουσία του Πατριωτικού Μετώπου. Με τη νίκη της επανάστασης το Σεπτέμβρη του 1944, το Γραφείο Επιχειρήσεων μετατρέπεται σε επιτελείο της Λαϊκής Πολιτοφυλακής και στη θέση του αρχηγού η ΚΕ τοποθετεί τον Τοντόρ Ζίβκοφ. Ενα χρόνο μετά, θα γίνει αναπληρωματικό μέλος της και από το 1946 βουλευτής στη Μεγάλη Λαϊκή Βουλή.

Από τις πρώτες μέρες της νίκης της επανάστασης, όλες οι δυνάμεις του ΒΚΚ έχουν ριχτεί στην αποφασιστική πολιτική μάχη για την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής κοινωνίας στη χώρα. Ο Ζίβκοφ, που έχει αναδειχτεί άξιο και ανδρωμένο στέλεχος μέσα από τους αγώνες, θα αρχίσει σταδιακά να αναλαμβάνει ηγετικά καθήκοντα, όπως το 1945, πρώτος γραμματέας της Επιτροπής Πόλης της Σόφιας και κατόπιν την ίδια χρονιά πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου της Πόλης της Σόφιας. Το 1950 θα εκλεγεί γραμματέας της ΚΕ του ΒΚΚ ως υπεύθυνος για την ιδεολογική δουλιά και το 1951 μέλος του ΠΓ της ΚΕ του. Από το 1954 θα εκλεγεί Πρώτος Γραμματέας της ΚΕ, μία θέση που θα του την εμπιστευτεί το κόμμα μέχρι το 1981. Ταυτόχρονα, το 1959 θα αναδειχτεί μέλος της Επιτροπής για την Επεξεργασία του Σχεδίου Αναθεώρησης του Συντάγματος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Βουλγαρίας, και αργότερα Πρόεδρος, ενώ το 1960 θα τεθεί επικεφαλής της βουλγαρικής αντιπροσωπείας για την 15η Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.

Το 1962 θα εκλεγεί πρωθυπουργός και θα βάλει το θεμέλιο λίθο για την πλατιά οικοδόμηση της ανεπτυγμένης σοσιαλιστικής κοινωνίας, που θα συνοδευτεί με τα νέα στάδια ανάπτυξης της αγροτικής οικονομίας και θα προωθήσει ένα πολυδιάστατο πρόγραμμα για το ανέβασμα του βιοτικού επιπέδου του λαού. Θα διατελέσει πρωθυπουργός ως το '71, μετά θα εκλεγεί Πρόεδρος του Κρατικού Συμβουλίου, μια θέση που θα έχει ως την ανατροπή του σοσιαλιστικού καθεστώτος, το 1989. Ταυτόχρονα, θα εκλεγεί στο Δωδέκατο Συνέδριο του ΒΚΚ το 1981, Γενικός Γραμματέας της ΚΕ. Ενα Συνέδριο που δεν ασχολήθηκε μόνο με την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της σοσιαλιστικής οικοδόμησης κατά την απολογιστική περίοδο από το προηγούμενο Συνέδριο (1976 - '81), καθώς και με τα επιτεύγματα στην οικοδόμηση της ανεπτυγμένης σοσιαλιστικής κοινωνίας μετά την υιοθέτηση του νέου κομματικού Προγράμματος (1971 - '81), αλλά αποτίμησε και την ιστορική σημασία της Ολομέλειας της ΚΕ, του Απρίλη του 1956 για την ανάπτυξη του Κόμματος και της χώρας.

Τα επιτεύγματα της βουλγαρικής σοσιαλιστικής κοινωνίας, της οποίας υπήρξε ταυτόχρονα γνήσιος και άξιος γιος, αλλά και καθοδηγητής, δεν μπόρεσαν να τον "υπερασπίσουν", όταν βρέθηκε στη δυσκολότερη στιγμή της κομματικής, αλλά και επαναστατικής του ζωής.

Ο "άνεμος της περεστρόικα" επηρεάζει και το ΒΚΚ και εξαναγκάζει το Ζίβκοφ στις 10 Οκτώβρη του 1989 να υποβάλει την παραίτησή του από το αξίωμα του Γενικού Γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος, καθώς και από μέλος του Πολιτικού Γραφείου της Κεντρικής Επιτροπής, που σε συνεδρίαση της ΚΕ γίνεται αποδεκτή, ενώ τον διαδέχεται ο Πέταρ Μλαντένοφ. Στις 17 του Νοέμβρη του ίδιου χρόνου, απαλλάσσεται από τα καθήκοντα του Προέδρου του Συμβουλίου του Κράτους και αντικαθίσταται από τον Πέταρ Μλαντένοφ, σύμφωνα με απόφαση της ενδεκάτης Συνόδου της 9ης Λαϊκής Βουλής. Επίσης, απαλλάσσεται και από τα καθήκοντα του Προέδρου της Επιτροπής Αναθεώρησης και συμπλήρωσης του Συντάγματος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Βουλγαρίας. Τον διαδέχεται, και σ' αυτό το αξίωμα, ο Μλαντένοφ. Δεν έφτανε αυτό και στις 12 του Δεκέμβρη καθαιρείται ακόμα και από μέλος της ΚΕ του Κόμματος.

Από τη στιγμή εκείνη, θα αρχίσουν οι εντατικές προσπάθεια, όχι μόνον της κομματικής και πολιτικής του σπίλωσης, αλλά ακόμα και της φυσικής του εξόντωσης. Στις 18 Γενάρη του 1990, όταν σε όλες τις πρώην ανατολικές χώρες έχει ήδη αρχίσει ο πόλεμος των "μαγισσών", εκδίδεται ένταλμα συλλήψεως εις βάρος του, με την κατηγορία ότι "υποκίνησε εθνικό μίσος και αποδέχτηκε μεγάλα χρηματικά ποσά, που ήταν περιουσία του κράτους" και φυλακίζεται. Λόγω όμως της κακής κατάστασης της υγείας του, δεν υποβάλλεται σε ανακρίσεις και τελικά στις 12 Ιούλη του 1990, το Ανώτατο Δικαστήριο της χώρας αποφάσισε να τον θέσει σε κατ' οίκον περιορισμό.

Το αποκορύφωμα της μισαλλοδοξίας των διωκτών του έρχεται στις 20 του Νοέμβρη του ίδιου έτους, όταν κατηγορείται επισήμως για υπεξαίρεση δημοσίου χρήματος και κατάχρηση εξουσίας και στις 25 Φλεβάρη του 1991, αρχίζει η δίκη του στη Σόφια. Είναι ο πρώτος πρώην ηγέτης, από τις πρώην ευρωπαϊκές Λαϊκές Δημοκρατίες, που δικάζεται και η κατηγορία που του έχει απαγγελθεί είναι η κατάχρηση δημοσίου χρήματος προς ίδιον όφελος. Επίσης κατηγορείται για διακρίσεις εναντίον της τουρκικής μειονότητας, για τη δημιουργία σοβιετικού τύπου στρατοπέδων εργασίας και, τέλος, για την καταστροφή της εθνικής οικονομίας.

Οι διώκτες του, "διψασμένοι", δε σταματούν σε τίποτα και συνεχίζουν σωρηδόν να απαγγέλλουν κατηγορίες, όπως της παράνομης οικονομικής ενίσχυσης τρομοκρατικών οργανώσεων του Τρίτου Κόσμου. Στις 4 Σεπτέμβρη του 1992, "καταδικάζεται" σε εφτά χρόνια κάθειρξης για κατάχρηση εξουσίας και υπεξαίρεση δημοσίου χρήματος, ενώ αντιμετωπίζει νέα ποινή κάθειρξης έως και 30 ετών, με την κατηγορία της κατάχρησης 22,5 εκατ. δολαρίων για τη χρηματοδότηση ξένων κομμουνιστικών κομμάτων! Ασκεί έφεση και περιμένει την εκδίκασή της. Το 1994 απορρίπτεται η έφεσή του και καλείται να εκτίσει την εφταετή του κάθειρξη και να καταβάλει το ποσό των 800 χιλιάδων δολαρίων, που κατηγορείται ότι υπεξαίρεσε από το βουλγαρικό δημόσιο!!!

Σε μία απόδειξη του θάρρους του και της πίστης του στις ιδέες του, στις 27 του Γενάρη του 1994, ανακοινώνει ότι θα εκτίσει την ποινή του, χωρίς να δεχτεί χάρη για να "προστατεύσει την αξιοπρέπεια του θεσμού του αρχηγού κράτους, εφόσον το Σύνταγμα και οι νόμοι παραβιάζονται στη Βουλγαρία". Η δικαίωσή του θα έρθει το 1996, όταν το Ανώτατο Δικαστήριο τον απαλλάσσει με απόφασή του από την ποινή κάθειρξης και το 1997 αφήνεται ελεύθερος, μετά την άρση της δικαστικής απόφασης για κατ' οίκον περιορισμό που του είχε επιβληθεί το 1990. Ομως, η κλονισμένη υγεία του έχει ήδη επιδεινωθεί και η πενιχρή σύνταξη, ύψους 5 δολ. που θα του χορηγηθεί, δε φτάνει για να καλύψει ούτε τις ελάχιστες από τις ιατρικές απαιτήσεις που απαιτούσε η θεραπεία! Σ' αυτό το διάστημα τον επισκέφτηκε και ο επίτιμος Πρόεδρος του ΚΚΕ Χαρίλαος Φλωράκης. Η συνάντηση των δύο συντρόφων ήταν φυσικό να εξελιχθεί σε κλίμα, όχι μόνο εγκαρδιότητας και συντροφικότητας, αλλά η έντονη συγκίνηση ήταν διάχυτη. Οι δύο κομμουνιστές ηγέτες θυμήθηκαν, αλλά και ονειρεύτηκαν εκ νέου για το παρόν και το μέλλον. Η κλονισμένη υγεία του Ζίβκοφ δεν τον εμπόδισε να "τυραννήσει" το Χαρίλαο Φλωράκη με αλλεπάλληλες ερωτήσεις για την κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας, αλλά και τις εσωτερικές εξελίξεις. Ενώ και οι δύο εξέφρασαν την ανησυχία τους για την έκρυθμη και επικίνδυνη κατάσταση στα Βαλκάνια.

Τελικά, το νήμα της ζωής του διακόπηκε στις 20.05 το βράδυ της Τετάρτης, σχεδόν ένα μήνα πριν κλείσει τα 87 του χρόνια. Τα συμπτώματα αρτηριοσκλήρωσης και διαβήτη που χαρακτήριζαν την κατάσταση της υγείας του πρώην Προέδρου της Βουλγαρίας στα τελευταία χρόνια επιδεινώθηκαν από πρόσφατη οξεία πνευμονία. Αυτοί είναι οι βασικοί παράγοντες που οδήγησαν σε αμετάκλητες αλλαγές στον οργανισμό, που είχαν σαν αποτέλεσμα ο Τ. Ζίβκοφ να πέσει σε κώμα και να σταματήσει η δραστηριότητα του εγκεφάλου και των υπόλοιπων ζωτικών λειτουργιών του.

Πάνω από μισό αιώνα, το όνομα του Τοντόρ Ζίβκοφ ήταν συνυφασμένο με τους ηρωικούς αγώνες και το δημιουργικό έργο του ΒΚΚ. Μαθητής των μορφών του βουλγαρικού και παγκόσμιου επαναστατικού κινήματος, του Ντιμίτερ Μπλαγκόεφ και του Γκεόργκι Δημητρόφ, συνέχισε το επαναστατικό τους έργο μέσα σε ποιοτικά διαφορετικές συνθήκες, κέρδισε την εκτίμηση και την αναγνώριση του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, αλλά και του παγκόσμιου κινήματος για την ειρήνη και το σοσιαλισμό. Είναι αναμφισβήτητη η αξία του και η σφραγίδα που έβαλε στη σύγχρονη ιστορία της Βουλγαρίας και στην πορεία του σοσιαλισμού, αλλά και του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Την ερχόμενη Κυριακή, στη Σόφια, θα πραγματοποιηθεί πιθανώς η κηδεία του Τοντόρ Ζίβκοφ, ανακοίνωσαν στο εθνικό ραδιόφωνο συγγενείς του.

Ο επίτιμος Πρόεδρος του ΚΚΕ Χ. Φλωράκης, μόλις πληροφορήθηκε το θάνατο του Τοντόρ Ζίβκοφ, έκανε την ακόλουθη δήλωση:

"Εφυγε από τη ζωή μια ιστορική μορφή του διεθνούς επαναστατικού κινήματος που η δράση του ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη μα το καλό και την πρόοδο του βουλγαρικού λαού.

Χάθηκε μία προσωπικότητα, που προώθησε αταλάντευτα τη φιλία ανάμεσα στους λαούς των Βαλκανίων και ιδιαίτερα τη φιλία του ελληνικού και βουλγαρικού λαού.

Εκφράζω τη βαθύτατη θλίψη μου για το χαμό του".

Από τη συνάντηση του Χ. Φλωράκη με τον Τ. Ζίβκοφ, κατά την επίσκεψη του επίτιμου Προέδρου του ΚΚΕ στη Βουλγαρία, το Μάρτη του 1997