Η νόμιμη, εξαιτίας της θετικής γνωμοδότησης της Κομισιόν του 1993, συμμετοχή της Κύπρου σ' αυτήν τη διεύρυνση και η παράνομη, εξαιτίας της αρνητικής γνωμοδότησης της Κομισιόν του 1989, συμμετοχή της Τουρκίας, καθώς και η επιμονή στην ολοένα και περισσότερο συντονισμένη αντιμετώπιση των δύο χωρών, καταδείχνει ότι η ένταξή τους στη διαδικασία διεύρυνσης δεν αφορά τόσο τα "κοινά συμφέροντα" με τις ευρωπαϊκές "μεγάλες δυνάμεις", αλλά έχει σχέση είτε με προάσπιση ξένων συμφερόντων (ντε γιούρε διχοτόμηση της Κύπρου, βρετανικές βάσεις), είτε με εξωγενείς συσχετισμούς δύναμης (ΗΠΑ, Ισραήλ). Αυτός είναι και ο λόγος, που οι δύο χώρες, Κύπρος και Τουρκία, παρουσιάζονται στην ίδια ξεχωριστή κατηγορία στις "εκθέσεις προόδου" της Κομισιόν(4.11.1998). Επιπλέον, η συμμετοχή των δύο αυτών χωρών στη διεύρυνση έχει να κάνει άμεσα με ένα κράτος - μέλος της ΕΕ, την Ελλάδα, και αυτό εξηγεί και το γεγονός ότι οι σχετικές δύο εκθέσεις της Κομισιόν δε νομιμοποιούνται από τη διαδικασία διεύρυνσης, αλλά από ειδική εντολή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Κάρντιφ (Ιούνης 1998), την οποία συνυπογράφει και ο Ελληνας πρωθυπουργός. Γίνεται φανερό ότι η συμμετοχή της Κύπρου και της Τουρκίας στην πολύχρονη διαδικασία διεύρυνσης ξεπερνά την ντόπια "εθνική" διπλωματία της Ανατ. Μεσογείου. Γι' αυτό και μακροπρόθεσμα δεν ενδιαφέρει η "νόμιμη" της Κύπρου και η "παράνομη" της Τουρκίας, συμμετοχή, ούτε βέβαια, το εάν και πότε θα υπάρξει "ένταξη". Ενδιαφέρει ότι, στη συγκυρία, πρέπει να συμμετέχουν "έτσι", στη διαδικασία διεύρυνσης. Αργότερα, η τράπουλα μπορεί να μοιραστεί αλλιώς (...). Αυτή η συμμετοχή - μαριονέτα μπορεί να στοιχειοθετηθεί επαρκώς, τουλάχιστον από τη συμφωνία της 6.3.1995, όταν η Ελλάδα ήρε το δεκάχρονο βέτο στην κοινοτική χρηματοδοτική συνεργασία με την Αγκυρα, η Τουρκία εξασφάλισε την Τελωνειακή Ενωση και η Κύπρος την ένταξη στην παρούσα διαδικασία διεύρυνσης. Η συμμετοχή - μαριονέτα της διεύρυνσης δεν αφορά μόνο διακρατικές σχέσεις, αλλά και εσωτερικά "παιχνίδια". Ετσι, π.χ., στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων του Λουξεμβούργου (5.10.1998), ο ΥΠΕΞ Θ. Πάγκαλος συνυπέγραψε "κοινή" δήλωση των "15", με την οποία "λυπόταν που δεν είχε καταστεί δυνατό να επιτευχθεί πολιτική λύση για τη συνεχιζόμενη διαίρεση της Κύπρου εγκαίρως για τις διαπραγματεύσεις προσχώρησης". Τότε αυτό ήταν θεμιτό. Την περασμένη Δευτέρα, μόλις ένα μήνα μετά, για την ανάλογη "κοινή δήλωση", η Αθήνα αντιδρά. Αλλο παράδειγμα, τον Ιούνη 1998, ο πρωθυπουργός προσυπογράφει στο Κάρντιφ την "ανάγκη να υποστηριχτεί οικονομικά η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Τουρκία". Οταν η Κομισιόν παρουσίασε τις σχετικές προτάσεις, η Αθήνα "σχίζει τα ιμάτιά της" και απειλεί με απέλπιδα προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Αυτή η λειτουργία της πολύχρονης διαδικασίας διεύρυνσης δεν αφορά μόνο Ελλάδα, Τουρκία και Κύπρο. Στις αρχικές προτάσεις της Κομισιόν για την "Ατζέντα 2000" (Ιούλης 1997), η Βουλγαρία και η Ρουμανία δε συμμετέχουν στο "πρώτο κύμα", αλλά είναι τυπικά ισότιμες με άλλες πέντε υποψήφιες χώρες της ΚΑ Ευρώπης και οπωσδήποτε σε διαφορετική μοίρα από την Τουρκία, που δεν είναι υποψήφια. Στις πρόσφατες (4.11.1998) "εκθέσεις προόδου", οι αρχικές πέντε ανατολικές χώρες του "πρώτου κύματος" παραμένουν ως έχουν, προωθούνται οι άλλες τρεις (Λετονία από το 1999, Σλοβακία και Λιθουανία), απομονώνονται και εξορίζονται οριστικά η Βουλγαρία και η Ρουμανία, ενώ υποβιβάζεται η Κύπρος, μαζί με την Τουρκία και τη Μάλτα. Συμπτωματικά, και για τις ΗΠΑ, ο χώρος από το Δούναβη μέχρι τον Ευφράτη είναι "ενιαίος γεωστρατηγικά", ενώ την ερχόμενη άνοιξη του 1999, Πολωνία, Ουγγαρία και Τσεχία γίνονται κράτη - μέλη του ΝΑΤΟ. Ομως, η δαιδαλώδης και χρονοβόρα διαδικασία της διεύρυνσης γίνεται πιο πολύπλοκη, αφού εμπλέκεται και η Ρωσία. Παρατηρείται η εξής αντίθεση, ενώ η Κομισιόν με τις προτάσεις της 4ης Νοέμβρη φαίνεται να υπερασπίζεται τη "διεύρυνση της Διεύρυνσης", ο νέος γερμανο-γαλλικός "ροζ" άξονας δείχνει "αυτοσυγκράτηση", λες και δε θέλει να προκαλέσει την αμερικανική ηγεμονία. Ετσι, εκτός από Κύπρο, Τουρκία, Βουλγαρία και Ρουμανία, οι ΗΠΑ φαίνεται να "κερδίζουν πόντους" και στην Κεντρική Ευρώπη. Είναι ένα φαινόμενο που δεν μπορεί να εξηγηθεί μόνο με τον παραδοσιακό "φιλοατλαντισμό" της δυτικοευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας. Ετσι, ο αρμόδιος επίτροπος Χανς Βαντ Μπρουκ έπλεξε το εγκώμιο, π.χ., της Λετονίας, αλλά παρατήρησε μια "ανησυχητική καθυστέρηση" στην Τσεχία. Η Πολωνία αντιμετωπίζει τεράστια προβλήματα με την καταστροφική "προσαρμογή" της αγροτικής της πολιτικής και την απαιτούμενη μείωση παραγωγής χάλυβα και άνθρακα, αλλά παρ' όλα αυτά δείχνει να επιθυμεί επιστροφή στους "άξονες" του Μεσοπολέμου, με αιχμηρές δηλώσεις περί της Γερμανίας "που θα 'ναι ένας πολύ δύσκολος εταίρος" και με μονόπλευρη φιλο-γαλλική πολιτική. Μόνο στην Ουγγαρία αναγνωρίζουν όλοι "εξαιρετικές επιδόσεις", ταυτόχρονα η πρόταση της Κομισιόν για "διεύρυνση της Διεύρυνσης" κάθε άλλο παρά καθησύχασε τα κράτη - μέλη, αφού αυτό σημαίνει, στα πλαίσια της "Ατζέντας 2000", περαιτέρω "αναθεώρηση των δημοσιονομικών προοπτικών" της ΕΕ, δηλαδή σκληρότερη "επανεθνικοποίηση" της ΚΑΠ και ισχνότερο "πακέτο Σαντέρ" για την περίοδο 2000 - 2006. Εκτός, αν, όπως σιγοψιθυρίζεται, οι νέες προσχωρήσεις αρχίσουν "μετά το 2007". (...)

Η διαπραγμάτευση των δύο μεγαλύτερων "πακέτων" της κοινοτικής ιστορίας βρίσκει την ελληνική κυβέρνηση απασχολημένη με την (...) Τουρκία. Η Αθήνα έχει δεχτεί, ήδη, προκαταβολικά δύο ταπεινωτικά "χτυπήματα κάτω από τη μέση", αφού οι "εταίροι" προνόησαν να "αγκιστρώσουν" την ελληνική διπλωματία σε (...) παρελθοντολογικές ενασχολήσεις. Πράγματι, αυτή τη στιγμή τελούν υπό αναίρεση η αρνητική γνωμοδότηση της Κομισιόν για την Τουρκία (1989), η θετική γνωμοδότηση της Κομισιόν για την ένταξη της Κύπρου (1993), η συμφωνία της 6/3/1995 για διάκριση της διαδικασίας προσχώρησης της Κύπρου - όχι ένταξης - από την προώθηση επίλυσης του Κυπριακού, οι ελληνικές επιφυλάξεις στην κοινοτική χρηματοδότηση της Τελωνειακής Ενωσης (ΤΕ) με την Τουρκία μετά τα Ιμια (Μάρτης 1996) και οι αποφάσεις του Λουξεμβούργου (Δεκέμβρης 1997), με τις οποίες η Τουρκία ως "επιλέξιμη", αλλά όχι υποψήφια για ένταξη χώρα, όφειλε να συμμορφωθεί σε συγκεκριμένους "όρους" - η περιβόητη παράγραφος 35 - για να συμμετάσχει μόνο στην περιφερειακή Ευρωπαϊκή Διάσκεψη της διεύρυνσης. Η αρνητική γνωμοδότηση του 1989 παρακάμφθηκε με τη συγκατάθεση της κυβέρνησης στο Κάρντιφ,η γνωμοδότηση για την Κύπρο και οι σχετικές ρήτρες της 6/3/1995 τσαλαπατήθηκαν από την "κοινή δήλωση" των τεσσάρων, οι ελληνικές επιφυλάξεις, με επίσημη πρόταση της Κομισιόν, διαγράφονται στη βάση της λήψης σχετικής απόφασης του Συμβουλίου με ειδική πλειοψηφία ("κανονισμοί για τη χρηματοδότηση της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την Τουρκία"), οι όροι του Λουξεμβούργου αγνοούνται. Οταν και εάν η ελληνική διπλωματία θα αποκαταστήσει τις "απώλειες" του (...) 1989, θα έχουν τελειώσει οι διαπραγματεύσεις των "πακέτων" του 1999. Η απουσία της ελληνικής διπλωματίας είναι συσσωρευμένο κόστος χρόνιας εξάρτησης και υποτέλειας. Αλλά αν υπάρχουν ακόμη ίχνη αξιοπρέπειας, θα έπρεπε να υπάρχουν και στοιχειώδεις ευθύνες.

Ας αναφερθούμε μόνο σ' ένα από τα πολλά γεγονότα, το πιο πρόσφατο. Την προηγούμενη Δευτέρα, 9 Νοέμβρη, τέσσερις από τις σημαντικότερες ευρωπαϊκές χώρες καταθέτουν πρώτη φορά γραπτή "κοινή δήλωση",με την οποία, αφού προδιαγράφουν ότι "στη συνέχεια της διαπραγματευτικής διαδικασίας θα προκύψουν ορισμένα άλλα προβλήματα, που οφείλονται στην ιδιαίτερη κατάσταση της Κύπρου", αναιρούν επίσημα όλα τα συμπεφωνηθέντα από το 1993, και "κρίνουν, κατά συνέπεια, ότι πρέπει επειγόντως να βρεθεί πολιτική λύση, διότι αυτή είναι η μόνη οδός για την επίλυση των εν λόγω προβλημάτων".Η έκφραση "μόνη οδός" αποτελεί ριζική ανατροπή της ευρωπαϊκής πολιτικής για το Κυπριακό,και, "στο γράμμα και στο πνεύμα", εξουδετερώνει το σύνολο της δεκάχρονης προσέγγισης της Κύπρου στην Κοινότητα. Και αυτό γιατί, όχι μόνο συνδέει τη διαδικασία προσχώρησης με το Κυπριακό, αλλά προτάσσει την πολιτική επίλυση, εξαρτώντας τα πάντα απ' αυτήν.Οπως σωστά επισημαίνει κάπου η μονομερής ελληνική δήλωση "θέτει την κυπριακή ένταξη υπό την ομηρία της Τουρκίας".Αλλά, φευ, ποια είναι η ελληνική αντίδραση σ' ένα τόσο σημαντικό γεγονός; Παρόλο που η γραπτή "κοινή δήλωση" πρέπει να ήταν γνωστή μέρες πριν, ο ΥΠΕΞ Θ. Πάγκαλος απουσίαζε (!!!) από το Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων, προτιμώντας να συνοδεύσει τον πρωθυπουργό (...) στην Πολωνία. Ο ΑΝΥΠΕΞ Γ. Παπανδρέου, την επομένη μέρα (Τρίτη), τόνιζε ότι "οι δηλώσεις είναι δηλώσεις", και διαβεβαιώνει ότι "υπάρχουν πάρα πολλά άλλα κράτη, που σιωπηρώς πλην σαφώς υποστηρίζουν με κάθε τρόπο την ενταξιακή διαδικασία της Κύπρου"...

ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ (Του ανταποκριτή μας ΒΗΣ. ΓΚΙΝΙΑ). - Η πολυετής διαδικασία διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) εισήλθε σε νέα "φάση προετοιμασίας" μετά τις πρώτες "ετήσιες εκθέσεις προόδου" της Κομισιόν (4/11/1998) και τις διμερείς υπουργικές συναντήσεις, την περασμένη Τρίτη στις Βρυξέλλες, με τις υποψήφιες χώρες του "πρώτου κύματος" (Κύπρος, Ουγγαρία, Πολωνία, Εσθονία, Τσεχία και Σλοβενία). Το μεσοδιάστημα, από την "πανηγυρική" έναρξη του περασμένου Μάρτη 1998, χαρακτηρίζεται από μια ριζική ανατροπή των "προτεραιοτήτων" υπέρ της "διεύρυνσης προς βορειο-ανατολικά" και τον αποκλεισμό των "βαλκανικών" Βουλγαρίας και Ρουμανίας, από την ισχυρή εμπλοκή της Τουρκίας και την αιφνιδιαστική υποβάθμιση της Κύπρου,η οποία δεν παρεμποδίστηκε στις τρέχουσες "τεχνοκρατικές" διαδικασίες, αλλά χρεώθηκε με μια πολιτικά απορριπτική "κοινή δήλωση" Γαλλίας, Γερμανίας, Ολλανδίας και Ιταλίας, που αποτελεί ριζική ανατροπή της ευρωπαϊκής πολιτικής για το Κυπριακό.Εντύπωση προκάλεσε και η αυθαίρετη "κοινή ομαδοποίηση" Κύπρου, Τουρκίας και Μάλτας στις εκθέσεις της Κομισιόν. Ταυτόχρονα, όμως, οι εξελίξεις στη διαδικασία διεύρυνσης επιταχύνουν και πολλαπλασιάζουν τις συνέπειες στο "εσωτερικό", τόσο σχετικά με την ηγεμονική συνοχή του νέου γερμανο-γαλλικού "ροζ" άξονα, όσο, κυρίως, με τις βαρύτατες επιπτώσεις της "Ατζέντας 2000", οι διαπραγματεύσεις της οποίας έχουν εισέλθει σε "κρίσιμη" φάση. Υπενθυμίζεται ότι το συνολικό "πακέτο" (αναθεώρηση του συστήματος "ιδίων πόρων", "επανεθνικοποίηση" της ΚΑΠ, "πακέτο Σαντέρ" για την περίοδο 2000 - 2006) πρέπει να έχει εγκριθεί πριν από τις ευρωεκλογές του 1999 και επί γερμανικής προεδρίας, που αναλαμβάνει την 1/1/1999 και για ένα εξάμηνο.