Σε 11 μέρες, στις 4 Γενάρη 1999, κάνει την πρώτη επίσημη εμφάνισή του στις διεθνείς χρηματαγορές το ΕΥΡΩ, το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα. Τόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και οι κυβερνήσεις των χωρών - μελών έχουν αποδυθεί τον τελευταίο καιρό σε μια εκστρατεία διαφήμισης του ΕΥΡΩ, αποκρύπτοντας το γεγονός ότι οι πολιτικές που ακολουθούν την καθιέρωσή του (Σύμφωνο Σταθερότητας, ιδιωτικοποιήσεις, κατάργηση εργασιακών και ασφαλιστικών δικαιωμάτων, απαγόρευση άσκησης κοινωνικής πολιτικής), θα είναι η άλλη όψη αυτού του νομίσματος.

Ηδη, όπως έγινε γνωστό, σ' αυτή την εκστρατεία παραπλάνησης των εργαζομένων θα πάρει μέρος εντός των επόμενων ημερών και η ελληνική κυβέρνηση. Το κόστος της εγχώριας εκστρατείας υπολογίζεται ότι θα ξεπεράσει το ένα εκατομμύριο ECU και θα επιστρατευτούν εφημερίδες, ραδιοφωνικοί σταθμοί και τηλεοπτικά κανάλια, ενώ θα τυπωθούν και θα κυκλοφορήσουν προπαγανδιστικά φυλλάδια και άλλο έντυπο και διαφημιστικό υλικό. Το 50% της δαπάνης θα είναι κοινοτικοί πόροι και το υπόλοιπο θα καταβληθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό, δηλαδή από τα λεφτά των φορολογουμένων, που όχι μόνο πλήρωσαν μέχρι τώρα τις συνέπειες από την εφαρμογή των προγραμμάτων "σύγκλισης", αλλά καλούνται επιπλέον να πληρώσουν και την επιχείρηση της παραπληροφόρησής τους!

Ομως κανείς, ακόμη και οι "αρχιτέκτονες" της Οικονομικής και Νομισματικής Ενωσης δε δείχνουν διάθεση για ιδιαίτερους πανηγυρισμούς. Τι συνέβη και αυτό που θεωρούνταν ορόσημο στην πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης κινδυνεύει τώρα να περάσει στα "ψιλά";

Η εξήγηση βρίσκεται στο ότι οι ιθύνοντες αντελήφθησαν τον κίνδυνο που διατρέχει ολόκληρο το οικοδόμημα της ΟΝΕ, που γίνεται ακόμη μεγαλύτερος από την ανιστόρητη επιμονή τους για την καθιέρωση του "κοινού νομίσματος". Το μέτρο της ανησυχίας τους, που φτάνει στα όρια της αγωνίας, δίνει η συνεχής έκδοση οδηγιών και εντολών, τόσο από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), όσο και από τις κεντρικές τράπεζες των χωρών - μελών, για να προληφθούν κινήσεις πανικού, αλλά και για να αντιμετωπιστούν κερδοσκοπικές πιέσεις στις χρηματαγορές, εξελίξεις που θα οδηγούσαν σε μια τραγική "πρεμιέρα" του ΕΥΡΩ.

Τον τόνο σ' αυτή την εκστρατεία, για τη μείωση των προσδοκιών που είχαν δημιουργηθεί προηγουμένως, έδωσε ο πανίσχυρος πρόεδρος της ΕΚΤ, Βιμ Ντούιζενμπεργκ.Σε συνέντευξη Τύπου, προχθές στη Φραγκφούρτη, δήλωσε ότι "η κατάσταση της οικονομίας στην ευρωζώνη (σ.σ. είναι η ζώνη στην οποία συμμετέχουν οι 11 χώρες πλην Βρετανίας, Σουηδίας, Δανίας, Ελλάδας) παραμένει εξαιρετικά επηρεασμένη από τις αμφιβολίες που υπάρχουν για την παγκόσμια οικονομία στο 1999". Ο πρόεδρος της ΕΚΤ, αλλά και άλλοι οικονομικοί παράγοντες λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους τις εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για τον κίνδυνο μιας ραγδαίας οικονομικής ύφεσης μέσα στο 1999 που θα πλήξει κυρίως τις βιομηχανικές χώρες.

Οι παραπάνω φόβοι μπορεί να μην αφορούν προς το παρόν την "πραγματική οικονομία", έχουν όμως να κάνουν με τις τράπεζες, αφού η κάθε μια έχει διαφορετική ρευστότητα, επομένως διαφορετικοί θα είναι οι "κραδασμοί" που θα υποστούν στο κρίσιμο διάστημα της προσαρμογής στα νέα δεδομένα του ΕΥΡΩ. Ηδη εκδηλώθηκε η πρώτη μικρή "ανταρσία", αφού η Κεντρική Τράπεζα της Ιταλίας αποφάσισε να κρατήσει το δικό της επιτόκιο παρέμβασης κατά μισή μονάδα μεγαλύτερο απ' αυτό που όρισε η ΕΚΤ. Ωστόσο, οι αναταράξεις στην τραπεζική αγορά δεν είναι δύσκολο να μεταφραστούν σε "καθημερινά προβλήματα" για τις εθνικές οικονομίες και τα εκατομμύρια των εργαζομένων στις χώρες - μέλη.

Σύμφωνα πάντως με την τελευταία απόφαση της ΕΚΤ, το ανώτατο επιτόκιο δανεισμού στη διατραπεζική αγορά ορίστηκε στο 4,5% και το κατώτερο επιτόκιο καταθέσεων στο 2,5%. Ορίστηκε επίσης ότι για το διάστημα από τις 4 ως τις 21 Γενάρη τα επιτόκια δανεισμού των τραπεζών από την ΕΚΤ δε θα ξεπερνούν το 3,25%, ενώ το επιτόκιο κατάθεσης το 2,75%.

Οσον αφορά στις καταθέσεις σε ECU ή σε άλλα νομίσματα της ευρωζώνης, η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας διευκρινίζει ότι:

• Οι καταθέσεις που έχουν γίνει σε ECU θα μετατραπούν αυτομάτως την 1η Γενάρη σε ΕΥΡΩ, ενώ οι αριθμοί των σχετικών λογαριασμών θα μείνουν οι ίδιοι.
• Οι καταθέσεις που έχουν γίνει σε κάποιο νόμισμα χώρας που συμμετέχει στην ευρωζώνη, δε θα επηρεαστούν προς το παρόν από την εισαγωγή του ΕΥΡΩ.
• Οι καταθέσεις που έχουν γίνει σε νόμισμα χώρας που δε συμμετέχει στην ευρωζώνη θα μπορούν να μετατραπούν σε ΕΥΡΩ ή σε οποιοδήποτε άλλο νόμισμα με βάση την ισοτιμία τους έναντι της δραχμής. Με το ποσό που θα προκύπτει από τη μετατροπή θα ανοίγεται νέος λογαριασμός.

Βέβαια, τα παραπάνω αφορούν κυρίως τεχνικούς όρους, μιας και το ΕΥΡΩ θα παραμείνει "άυλο", θα είναι μια μονάδα υπολογισμού, ενώ η κυκλοφορία των πρώτων χαρτονομισμάτων και κερμάτων θα αρχίσει την 1η Γενάρη 2002. Ωστόσο, η εισαγωγή του ΕΥΡΩ την 1η Γενάρη 1999 θα συνοδευτεί από μια εξέλιξη μεγάλης σημασίας: την επίσημη έναρξη της λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Η Τράπεζα αυτή, δημιούργημα της Συνθήκης του Μάαστριχτ, θα αποφασίζει και θα χαράσσει τη νομισματική και πιστωτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης στο σύνολό της, αλλά και των χωρών - μελών ξεχωριστά. Με λίγα λόγια θα αποφασίζει όχι μόνο για τα δικά της επιτόκια δανεισμού και καταθέσεων, αλλά και για τις συναλλαγματικές ισοτιμίες των νομισμάτων της ευρωζώνης, επομένως και για την πιστωτική πολιτική των χωρών - μελών αυτής της ζώνης.

Πίσω απ' την απατηλή λάμψη του ΕΥΡΩ, όπως παρουσιάζεται από την προπαγάνδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κυβερνήσεων, υπάρχει η σκληρή πραγματικότητα για τους εργαζόμενους. Ας επιχειρήσουμε να φωτίσουμε την "αθέατη" πλευρά αυτής της επιχείρησης.

Στην αρχή το ΕΥΡΩ θα χρησιμοποιείται ως μονάδα υπολογισμού αξίας, δε θα κυκλοφορεί δηλαδή σε χαρτονομίσματα και κέρματα. Οι μόνοι που θα διαπιστώσουν κάποια διαφορά θα είναι όσοι επενδύουν σε χρηματιστηριακούς τίτλους και οι κάτοχοι μετοχών, αφού από την Πρωτοχρονιά του '99 οι χρηματαγορές θα αρχίσουν να λειτουργούν με βάση το ΕΥΡΩ.

Το μεταβατικό στάδιο θα διαρκέσει από 1/1/1999 έως 31/12/2001. Στο διάστημα αυτό η χρήση του ΕΥΡΩ δε θα επιβάλλεται, αλλά ούτε θα απαγορεύεται. Θα είναι δηλαδή ένα διάστημα προσαρμογής των κρατών, των τραπεζών, των επιχειρήσεων και των φυσικών προσώπων.

Την 1η του Γενάρη 2002 θα αρχίσει να κυκλοφορεί με τη μορφή χαρτονομισμάτων και κερμάτων. Από την ημέρα εκείνη στις χώρες που θα είναι "εντός της ζώνης της ΟΝΕ" το ΕΥΡΩ θα χρησιμοποιείται ως μέσο ανταλλαγής και πληρωμής. Μέχρι την Κυριακή 30 Ιουνίου 2002 θα συνυπάρχουν το ΕΥΡΩ και τα εθνικά νομίσματα, τα οποία όμως θα αποσύρονται σταδιακά. Την 1η Ιουλίου 2002 θα είναι το μόνο νόμισμα που θα κυκλοφορεί σ' αυτές τις χώρες.

Η κυκλοφορία του ΕΥΡΩ, από μόνη της, δε θα επιφέρει καμιά απολύτως αλλαγή ούτε στους μισθούς, ούτε στις τιμές προϊόντων και υπηρεσιών. Θα είναι μια απλή μετατροπή των δραχμών σε ΕΥΡΩ.

Ας δεχτούμε ότι η ισοτιμία της δραχμής έναντι του ΕΥΡΩ την 1η Ιανουαρίου 2002 θα είναι ίδια με τη σημερινή, δηλαδή 1 ΕΥΡΩ θα αντιστοιχεί σε 344 δραχμές. Εκείνη λοιπόν την ημέρα ο εργαζόμενος που παίρνει μισθό 200.000 δραχμών θα πάρει 581,4 ΕΥΡΩ. Οταν θα πληρώσει το ενοίκιο των 80.000 δραχμών θα δώσει στον ιδιοκτήτη του σπιτιού 232,5 ΕΥΡΩ, ενώ αν θα αγοράσει 2 κιλά λάδι που στοιχίζουν 2.800 δραχμές θα πληρώσει 8,1 ΕΥΡΩ κ. ο. κ. Δηλαδή τόσο ο μισθός, όσο και οι τιμές θα διαιρεθούν διά του 344 και θα μετατραπούν σε ΕΥΡΩ. Ετσι, ούτε ο μισθός θα αυξηθεί, ούτε οι τιμές θα μειωθούν. Ιδια λιτότητα, ίδια ακρίβεια.

Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για τις διαφορές που χωρίζουν σήμερα τους μισθούς και τις τιμές από κράτος σε κράτος. Ας πάρουμε την περίπτωση ενός Γάλλου και ενός Ελληνα που και οι δύο εργάζονται στο δημόσιο με τον ίδιο χρόνο προϋπηρεσίας, την ίδια οικογενειακή κατάσταση και το ίδιο αντικείμενο εργασίας. Ο Γάλλος έχει μισθό 11.500 φράγκα, δηλαδή περίπου 610.000 δραχμές, ο Ελληνας έχει μισθό 300.000 δραχμές. Την 1η Ιανουαρίου 2002 ο Γάλλος θα πάρει 1.730 ΕΥΡΩ και ο Ελληνας 872 ΕΥΡΩ, η διαφορά δηλαδή που αντανακλά και την αγοραστική τους δύναμη θα είναι η ίδια. Οσον αφορά τις τιμές, αξίζει να αναφέρουμε ότι η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει και προειδοποιεί ότι οι διαφορές θα παραμείνουν από χώρα σε χώρα. Σε σχετικό πίνακα αναφέρεται, παραδείγματος χάριν, ότι 500 γραμμάρια καφέ θα κοστίζουν στη Μαδρίτη 1,5 ΕΥΡΩ, στο Παρίσι 3,6 ΕΥΡΩ, στη Βιέννη 4,46 ΕΥΡΩ και στη Φραγκφούρτη 4,5 ΕΥΡΩ.

Ετσι από μόνη της η καθιέρωση του ΕΥΡΩ δε θα έχει απολύτως καμιά επίπτωση. Οι επιπτώσεις και μάλιστα σκληρές θα έρθουν από τα μέτρα και τις πολιτικές στο διάστημα που θα μεσολαβήσει μέχρι τότε αλλά και στη συνέχεια.