Το Κόμμα μας, που πρωτοστάτησε στη δημιουργία και στην ηρωική δράση του ΔΣΕ, μετά την ήττα του βρέθηκε σε μια νέα, πολύ διαφορετική κατάσταση, που έπρεπε χωρίς καθυστέρηση να μελετήσει και να αναπροσαρμόσει την πολιτική και την πρακτική δραστηριότητά του, να καθορίσει τα νέα καθήκοντα. Αυτό και έκανε η 6η Ολομέλεια της ΚΕ που συνήλθε στις 9 του Οκτώβρη 1949 στο εξωτερικό.

Η Ολομέλεια εκτίμησε ότι η ήττα σημείωσε μια αλλαγή στην κατάσταση, και ότι "αυτό επιβάλλει μια αλλαγή και στην πολιτική μας γραμμή". Απέκρουσε την ταχτική "της συνέχισης οπωσδήποτε του ένοπλου αγώνα, γιατί αυτό Θα 'δινε τη δυνατότητα στον αντίπαλο να καταφέρει συντριπτικό χτύπημα στους αγωνιστές και στελέχη του λαϊκού επαναστατικού κινήματος".

Και διαπίστωσε ότι, "σωστά ενεργώντας το ΠΓ της ΚΕ ακολούθησε την τακτική της υποχώρησης, πράγμα που εμπόδισε το μοναρχοφασισμό να πετύχει τη στρατήγηση και επιδίωξή τους, την εκμηδένιση της κύριας δύναμης του ΔΣΕ στο Βίτσι - Γράμμο".

Η Ολομέλεια, αφού έκανε μια σύντομη ανασκόπηση της πορείας του Κόμματος από το Δεκέμβρη 1944 και του τρόπου που οργάνωσε και καθοδήγησε τη νέα ένοπλη πάλη, χάραξε τα βασικά καθήκοντα του στη νέα φάση του λαϊκού επαναστατικού κινήματος. Αντιγράφουμε μερικά απ' αυτά.

- Να σταματήσει το Κόμμα τον ένοπλο αγώνα, αφήνοντας μόνο μικρά παρτιζάνικα τμήματα, σαν μέσο πίεσης για όσο το δυνατόν περισσότερο εκδημοκρατισμό της πολιτικής ζωής του τόπου και σαν μορφή άμυνας εναντίον του δολοφονικού οργίου των κρατικών και παρακρατικών οργάνων του μοναρχοφασισμού.

- Να μεταφέρει το κέντρο βάρους της δουλιάς του στην οργάνωση και καθοδήγηση των οικονομικών και πολιτικών αγώνων όλων των στρωμάτων του εργαζόμενου λαού, στην πρώτη γραμμή της εργαζόμενης τάξης και των υπαλλήλων, των ξενιτεμένων αγροτών, των εκατοντάδων χιλιάδων τραυματιών, αναπήρων και θυμάτων πολέμου, των γυναικών και της νεολαίας.

Το Κόμμα, στηριζόμενο σ' ένα γερό παράνομο κομματικό μηχανισμό, να χρησιμοποιήσει όλες τις νόμιμες δυνατότητες και να δημιουργήσει κάθε είδους καινούριες προϋποθέσεις για τη συγκέντρωση των μαζών, για την οργάνωσή τους, για την καθοδήγηση των καθημερινών οικονομικών και πολιτικών τους αγώνων, για τη δημιουργία γερών βάσεων μέσα στο στρατό.

- Με βάση το πρόγραμμα για τη δημοκρατικοποίηση της Ελλάδας, την ανεξαρτησία της και την υπεράσπιση της ειρήνης, σε στενή συνεργασία με το ΑΚΕ (Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας) να δημιουργήσει πλατύ δημοκρατικό συνασπισμό. Ο συνασπισμός αυτός θα ενώνει όλον τον ΕΑΜικό κόσμο, όλους τους δημοκράτες, όλους εκείνους που δέχονται ένα μίνιμουμ πρόγραμμα δημοκρατικοποίησης της Ελλάδας.

- Στο κέντρο της προσοχής του Κόμματος να μένει το πρόβλημα της υπεράσπισης της ειρήνης.

Με βάση τα καθήκοντα αυτά, το ΚΚΕ προσανατόλισε και ανέπτυξε τη δράση του στη νέα κατάσταση που δημιουργήθηκε.

Αντιμετώπισε και πάλι φοβερές δυσκολίες, χρειάστηκε να ξεπεράσει νέα εμπόδια. Εκανε ασφαλώς και άλλα λάθη, και λαθεμένες εκτιμήσεις και διαπιστώσεις, αλλά αγωνίστηκε, όπως και μέχρι τότε, με συνέπεια, σταθερότητα, και αποφασιστικότητα για τα συμφέροντα του λαού και του τόπου, για μια Ελλάδα λεύτερη, ανεξάρτητη, δημοκρατική, με το λαό νοικοκύρη και κυρίαρχο, χωρίς ξένους προστάτες. Αυτό τον αγώνα συνέχισε και συνεχίζει και σήμερα, πρωτοστατώντας στη συγκρότηση του αντιιμπεριαλιστικού, αντιμονοπωλιακού, δημοκρατικού μετώπου, του μόνου ικανού να οδηγήσει σε διέξοδο και λύεις προς όφελος του λαού και του τόπου. Μ' αυτό τον τρόπο θα εκπληρωθούν και τα ανεκπλήρωτα ιδανικά του ΔΣΕ και της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης.

Μια άλλη συνέπεια από την ήττα του ΔΣΕ ήταν η ολοκλήρωση, με την αμέριστη υποστήριξη και τις οδηγίες των Αμερικανών, του αντιλαϊκού, αντιδημοκρατικού αστυνομικού κράτους. Αν και ο εμφύλιος πόλεμος σταμάτησε και οι δυνάμεις του ΔΣΕ κατέφυγαν στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες και στη Σοβιετική Ενωση, όπου βρήκαν πολιτικό άσυλο και θέρμη φιλοζωία, οι ντόπιες αντιδραστικές δυνάμεις και οι Αμερικανοί προστάτες τους δεν είχαν απαλλαγή ακόμα από το φόβο και τον τρόμο που έζησαν. Εκτός από αυτό, είχαν να αντιμετωπίσουν την αγανάκτηση, τις διαμαρτυρίες και τις κινητοποιήσεις του ξεσπιτωμένων, των ανέργων, των εργαζομένων που φυτοζωούσαν και υπόφεραν. Και επί πλέον, ήθελαν να σύρουν τον ελληνικό λαό στους πολεμικούς τυχοδιωκτισμούς που σχεδίαζαν.

Γι' αυτό και ενίσχυαν το αντιλαϊκό αστυνομικό κράτος.

Για το σκοπό αυτό επανέφεραν σε ισχύ, μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου, το νόμο 509 του 1947, τα άρθρα του Γ' ψηφίσματος για τον Τύπο και το νόμο της βασιλομεταξικής δικτατορίας 375 περί "κατά συνέπειας".

Στο ίδιο διάστημα κρατούν στις φυλακές και τα ξερονήσια δεκάδες χιλιάδες αγωνιστές και αγωνίστριες, δημοκράτες και δημοκράτισσες, που καταδικάστηκαν από τα στρατοδικεία της σκοπιμότητας σε διάφορες ποινές ή ήταν υπόδικοι (τον Απρίλη του 1950 οι καταδικασμένοι ήταν 17.000 και οι υπόδικοι 5.000). Διατηρούν το φοβερό σύμβολο του μοναρχοφασισμού, το Μακρονήσι, όπου κρατούνται 13.000 αγωνιστές και πατριώτες. Και συνεχίζουν τις εκτελέσεις. Μέχρι το 1955, οπότε κάτω από την παγκόσμια κατακραυγή και την αποφασιστική παρέμβαση της Σοβιετικής Ενωσης και άλλων χωρών στον ΟΗΕ, αναγκάστηκαν να τις σταματήσουν. Είχαν, ωστόσο εκτελέσει αρκετούς αγωνιστές και πατριώτες και ανάμεσά τους, τον Νίκο Μπελογιάννη, τον Νίκο Πλουμπίδη, τον Νικηφορίδη και άλλους.

Στον αιματηρό τρομοκρατικό όργιο πρωτοστατούν οι μαύρες αντιδραστικές δυνάμεις, με επικεφαλής το παλάτι και τους στρατοκράτες, που εμφορούνται από πνεύμα αντεκδίκησης και μισαλλοδοξίας. Αλλά δε μένουν πίσω και οι "κεντρώοι δημοκράτες". Ο βασιλιάς Παύλος, μιλώντας στη Θεσσαλονίκη στις 17.11.1950, είχε διακηρύξει: "σήμερον συμβιβασμός με τους κομμουνιστές και στους συνοδοιπόρους δε χωρά". Αλλά και ο "Γέρος της Δημοκρατίας", ο Γ. Παπανδρέου, όπως έγραψε ο Λέων Σπαης στο βιβλίο του "Πενήντα χρόνια στρατιώτης" (σελ. 291) δήλωνε με κομπασμό: "Δεν προλαμβάνω να συλλαμβάνω κομμουνιστές..!".

Δεν είναι άμοιρος ευθυνών και ο Νικ. Πλαστήρας. Αρκεί να αναφέρουμε ότι όχι μόνο διαχώρισε, παρά τις αντίθετες προεκλογικές διακηρύξεις του, το Μακρονήσι και τα στρατόπεδα εξορίας και δήλωσε υπακούοντας στον Γκρέιντι που τον διόρισε πρωθυπουργό, ότι δεν μπορεί να γίνει λόγος για γενική αμνηστία, αλλά επέτρεψε να εκτελεστεί και ο ήρωας του λαού μας, Νίκος Μπελογιάννης.

Είναι αλήθεια ότι από τότε, από τη μαύρη εκείνη εποχή, πέρασαν σαράντα και πάνω χρόνια, και τα χάσματα που είχε ανοίξει ο εμφύλιος πόλεμος έκλεισαν, αλλά δεν μπορεί να αποσιωπηθούν ορισμένα αμείλιχτα και φοβερά γεγονότα, όταν μάλιστα γίνεται προσπάθεια να εμφανίζονται πολιτικοί, όπως ο Γ. Παπανδρέου, που φέρει βαρύτατες ευθύνες και για τις γνωστές εξελίξεις μετά την απελευθέρωση της πατρίδας μας από τον χιτλερικό ζυγό και για το Δεκέμβρη του 1944, σαν "μεγάλοι δημοκράτες". Η ιστορική αλήθεια πρέπει να λέγεται και να βγαίνουν απ' αυτήν σωστές εκτιμήσεις και σωστά συμπεράσματα και διδάγματα.

Ταυτόχρονα με την ωμή και απάνθρωπη αστυνομική βία χρησιμοποιήθηκε και η κατασυκοφάντηση του αγώνα του ΔΣΕ και των μαχητών και μαχητριών του, όπως και του ΕΛΑΣ και της ΕΑΜικής Αντίστασης, η διαστρέβλωση της ιστορικής αλήθειας, ο αντισοσιαλισμός και αντισοβιετισμός.

Ιδιαίτερο βάρος δόθηκε στη διαπαιδαγώγηση της νεολαίας με τον αντικομμουνισμό και αντισοβιετισμό και στο ξέκομμά της από τις επαναστατικές παραδόσεις, τις ιδέες και τους αγώνες του ΚΚΕ.

Η ήττα του ΔΣΕ αξιοποιήθηκε από την αντίδραση και προπαγάνδα, αλλά και από ορισμένους, που για διάφορους λόγους, απαρνήθηκαν τους αγώνες και τις ιδέες τους, για να ενισχύσουν τη λαθολογία σε βάρος του ΚΚΕ. Ακούστηκαν πολλά και διάφορα. Οτι ο αγώνας του ΔΣΕ ήταν μάταιος και δεν έπρεπε να γίνει. Οτι το ΚΚΕ είναι κόμμα των λαθών και όχι κόμμα των ασταμάτητων αγώνων και των αμέτρητων θυσιών. Οτι έπρεπε να προβληθεί από την ηγεσία του Κόμματος η αποτυχία και της δεύτερης επανάστασης και διάφορα άλλα.

Ανεξάρτητα, όμως, από τα λάθη που έγιναν. Και έγιναν αναμφισβήτητα τέτοια, ο αγώνας του ΔΣΕ ήταν αναπόφευκτος στις συνθήκες που δημιουργήθηκαν μετά το Δεκέμβρη, τη συμφωνία της Βάρκιζας και το μεταβαρκιζιανό τρομοκρατικό και δολοφονικό όργιο του κράτους και παρακράτους των δωσιλόγων και των Αγγλοαμερικάνων ιμπεριαλιστών. Και ο αγώνας αυτός ήταν και παραμένει αγώνας δίκαιος, ηρωικός για το καλό του λαού και της χώρας μας.

Παρά την ήττα του ΔΣΕ και παρά την ολομέτωπη επίθεση των Αμερικανών και των ντόπιων αντιδραστικών δυνάμεων, που εντάθηκε ακόμη περισσότερο και υποστηρίχτηκε και από τους "κεντρώους" πολιτικούς με την ψευτοδημοκρατική τους δημαγωγία και απάτη, ο λαός δεν παρασύρθηκε, δεν εξαπατήθηκε, δε λύγισε, δεν υπέκυψε. Συνέχισε με νέες μορφές την πάλη του, μέσα στις νέες συνθήκες, για το ψωμί του, για τη λύση των προβλημάτων και την ικανοποίηση των αιτημάτων του, για την ειρήνη, τη δημοκρατία, την εθνική ανεξαρτησία και την κοινωνική πρόοδο. Είναι ενδεικτικό ότι από τον Οκτώβρη του 1949 μέχρι τον Απρίλη του 1950 απέργησαν 300 χιλιάδες εργαζόμενοι. Και από τον Οκτώβρη του 1950 μέχρι το Σεπτέμβρη του 1951 πάνω από 400 χιλιάδες.

Το λαϊκό - δημοκρατικό κίνημα ανασυγκροτήθηκε σιγά - σιγά και προχώρησε σε σκληρούς αγώνες ενάντια στην αμερικανοκρατία και την ντόπια πλουτοκρατία - ολιγαρχία. Επίμονοι αγώνες αναπτύχθηκαν για το σταμάτημα των διώξεων και των συλλήψεων, για την κατάργηση των αντιδημοκρατικών νόμων και ψηφισμάτων και την απελευθέρωση των κρατουμένων και εξορίστων, για τη γενική αμνηστία, την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης και τον χωρίς όρους επαναπατρισμό των πολιτικών προσφύγων.

Το πιο χαρακτηριστικό γεγονός εκείνης της περιόδου, που έδειξε με χειροπιαστό τρόπο ότι ο δημοκρατικός λαός δεν τα έβαλε κάτω, παρά τα βάσανα, που υπέφερε και τις διώξεις και επιθέσεις που δέχτηκαν, ήταν το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών το Μάρτη του 1950. Η "Δημοκρατική Παράταξη", που υποστηρίχτηκε από το βαριά τραυματισμένο τότε ΚΚΕ, πήρε 163 χιλιάδες ψήφους και έβγαλε 18 βουλευτές. Σημαντική ήταν και η επιτυχία στις εκλογές που έγιναν τον επόμενο χρόνο, το 1951. Η ΕΔΑ, που συγκροτήθηκε με την πρωτοβουλία και τις επίμονες προσπάθειες του Κόμματός μας, συγκέντρωσε 180 χιλιάδες ψήφους και ανέδειξε, με την ενισχυμένη αναλογική, 10 βουλευτές, που ήταν όλοι εξόριστοι και φυλακισμένοι.

Το αφιέρωμα έγραψε και επιμελήθηκε ομάδα συντακτών του "Ρ".

Οι σημερινές φωτογραφίες είναι από το αρχείο του "Ρ"