"Δεν υπάρχουν ανισότητες και διακρίσεις φυλετικές ή άλλες", είναι το σύνθημα που συχνά τον τελευταίο καιρό προβάλλεται στις τηλεοπτικές οθόνες, προσπαθώντας προφανώς να πείσει και για το αληθές της ρήσης. Αναρωτιέται κανείς προς τι η προσπάθεια να πειστούμε για κάτι που υποτίθεται πως είναι πραγματικότητα και τη βλέπουμε; Μήπως τελικά δεν είναι; Αναρωτιέται κανείς ποιος ο λόγος να αναπτύσσονται ειδικά προγράμματα για ομάδες ανθρώπων που εκ προοιμίου ονομάζονται "ειδικές", εάν όλοι αυτοί οι άνθρωποι απολαμβάνουν ίσες ευκαιρίες;

Το σύνθημα είναι παραπλανητικό και η Πολιτεία, εκπονώντας ειδικά προγράμματα για ειδικούς ανθρώπους, όσο καλές προθέσεις και αν έχει, αυτόματα αποδέχεται ως γεγονός τον εξορισμό αυτών των ομάδων. Ειδικά σχολεία, λοιπόν, ειδικά σχέδια, ειδική αντιμετώπιση για δεκάδες ειδικές περιπτώσεις: όπως για ανθρώπους με ειδικές ανάγκες ή για ανθρώπους με διαφορετική φυλετική καταγωγή.

Οι Τσιγγάνοι συγκαταλέγονται κι εκείνοι σε αυτές τις ειδικές κατηγορίες και το περίεργο είναι όχι λόγω ειδικού προβλήματος, αλλά λόγω πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων, όπως ο τρόπος ζωής, ομιλίας, οι μουσικές παραδόσεις κ. ά. Μάλιστα ακόμα και η διαμονή τους σε καταυλισμούς νοείται ως "πρόβλημα" και όχι ως ιδιαιτερότητα. Ετσι πολλές φορές δημιουργείται το ερώτημα αν ο ορισμός της "ισότιμης ένταξης στην κοινωνία" σημαίνει αποδοχή ή σημαίνει αφομοίωση.

Στο μεταξύ από διάφορες πλευρές εκπονούνται προγράμματα και σχεδιάζονται παρεμβάσεις. Εκείνο όμως που λείπει είναι η πραγματική ένταξη στο σύστημα της εκπαίδευσης και της εργασίας. Σε αυτή την περίπτωση δε θα χρειαζόταν να διαλεχτούν από ένα δημοτικό σχολείο τα παιδιά των Τσιγγάνων για να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα που εκπονήθηκε γι' αυτά, αλλά θα καλούνταν όλοι οι μαθητές του σχολείου για να λάβουν μέρος σε ένα κοινό πρόγραμμα.

Εντούτοις κάθε προσπάθεια που έχει σκοπό να αναδείξει την ιδιαίτερη πολιτισμική ταυτότητα και να τη διατηρήσει, κάθε προσπάθεια που έχει σκοπό να δώσει διεξόδους καλλιτεχνικές και επαγγελματικές, δηλώνοντας ταυτόχρονα ότι τελικά η ίδια Πολιτεία οφείλει να φροντίσει για την πραγματική εκπαιδευτική και επαγγελματική εξίσωση αξίζει τον κόπο να αναφέρεται.

Η Διεύθυνση Λαϊκού Πολιτισμού,του Υπουργείου Πολιτισμού μόλις συνέλαβε την ιδέα ενός τέτοιου προγράμματος, με πιλοτική αρχικά μορφή, ήρθε κατ' αρχήν σε επαφή με την Ομοσπονδία των Τσιγγάνων και σχεδίασαν από κοινού τον τρόπο διάδοσής του. Παράλληλα η ίδια η Ομοσπονδία πρότεινε έναν άνθρωπο, τον οποίο και προσέλαβε η Διεύθυνση, για τη γραμματειακή υποστήριξη του αυτοτελούς γραφείου, που δημιούργησε προκειμένου να συντονίζονται οι δραστηριότητες. Με άλλα λόγια επιχειρήθηκε η ενεργός συμμετοχή από τη διαδικασία του σχεδιασμού μέχρι τη φάση της υλοποίησης. Κι αυτό θα μπορούσε να ονομαστεί όχι "ένταξη", αλλά κάτι πολύ σημαντικότερο: αναγνώριση και αποδοχή του γεγονότος ότι δεν πρόκειται για "ειδική" κατηγορία ή ομάδα.Με τη βοήθεια τους λοιπόν η Διεύθυνση Λαϊκού Πολιτισμού επισκέφθηκε σχολεία της Δυτικής Αττικής (Ιλιον, Αγ. Βαρβάρα κ. ά.) και φυσικά οι επισκέψεις θα επαναληφθούν.

Οι παρεμβάσεις που έχουν σχεδιαστεί από τη Διεύθυνση Λαϊκού Πολιτισμού αφορούν σε καλλιτεχνικές δραστηριότητες με εκπαιδευτικό χαρακτήρα, καθώς σε ερευνητικά προγράμματα.Για όλα αυτά συνεργάζονται φορείς και υπηρεσίες, όπως η Διεύθυνση Καλών Τεχνών του ΥΠΠΟ, το Μουσείο Ελληνικών Μουσικών Λαϊκών Οργάνων Φοίβου Ανωγειανάκη,το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης,το Κέντρο Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου κ. ά.

Ηδη σε χώρο που νοικιάστηκε στην Αγία Βαρβάρα ξεκίνησε το επιδοτούμενο πρόγραμμα Κατάρτισης Ενηλίκων στην Τέχνη της Φωτογραφίας,που υλοποιείται από τη Διεύθυνση Καλών Τεχνών και έχει διάρκεια έως το Δεκέμβρη του 1999. Τις επόμενες μέρες θα αρχίσει στο Δήμο Ιλίου το Εργαστήριο Εκμάθησης Παραδοσιακών Μουσικών Οργάνων (κλαρίνο και κρουστά), με τη συνεργασία του Μουσείου Ελληνικών Μουσικών Λαϊκών Οργάνων, το οποίο διαθέτει τους εκπαιδευτές. Στην ίδια περιοχή ετοιμάζεται να λειτουργήσει και το Εργαστήριο Δημιουργικής Απασχόλησης,όπου συνεργάζεται το Μουσείο Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης. Σε αυτό το πρόγραμμα παιδιά και έφηβοι θα ασκηθούν σε διάφορους τρόπους έκφρασης μέσω των εικαστικών και αναπαραστατικών τεχνών.

Η εγκατάσταση κινητών Μουσικών Βιβλιοθηκών σε καταυλισμούς έχει εφαρμοστεί κατά το παρελθόν στην Ελευσίνα και επιχειρείται για άλλη μια φορά με τη συμβολή του Κέντρου Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου. Το ιδιαίτερο στοιχείο αυτής της δραστηριότητας είναι η προσπάθεια αντιμετώπισης του αναλφαβητισμού και προσέγγισης του βιβλίου μέσω της μουσικής, με την οποία έχουν μάθει να εκφράζονται και κυρίως να ζουν. Ωστόσο διευκρινίζεται ότι αυτό σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να υποκαταστήσει το εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά μόνο να διευκολύνει την ομαλότερη ένταξή τους σε αυτό. Η μουσική παράδοση πρόκειται να αναδειχτεί με τη δημιουργία ενός δικτύου επικοινωνίας και οργάνωσης συναυλιών με Τσιγγάνικες Μπάντες,που βρίσκονται στην Κοζάνη, το Μεσολόγγι, τα Γιάννενα, την Κομοτηνή κ. α. Την ευθύνη της οργάνωσης έχει και εδώ το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων και αυτές τις ημέρες οριστικοποιούνται χώροι όπως το Γκάζι στην Αθήνα, το Μουσείο Ζυγομαλά στον Αυλώνα, τα Κάστρα Καλαμάτας, Πύλου και Ιωαννίνων κ. ά.

Σημειώνεται, ωστόσο, ότι σκοπός είναι να αναδειχτεί το αυθεντικό μουσικό ιδίωμα,απαλλαγμένο από διάφορες... ανεπιτυχείς σύγχρονες προσμείξεις που μάλλον διασύρουν παρά τιμούν την τσιγγάνικη μουσική παράδοση. Σε αυτό λοιπόν το πλαίσιο θα διεξαχθεί και η Ερευνα Καταγραφής της Μουσικής Παράδοσης των Ελλήνων Τσιγγάνων.Στον τομέα των ερευνών και με τη συνεργασία του Τομέα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Πανεπιστημίου Αθηνών θα γίνει καταγραφή των χαρακτηριστικών, των στάσεων και των προτιμήσεων των Ελλήνων Τσιγγάνων, καθώς και της εικόνας τους στο γενικό κοινό.Επίσης ένα ακόμα ερευνητικό πρόγραμμα, με υπεύθυνο τον κοινωνιολόγο Γιάννη Γεωργίου,ετοιμάζεται με αντικείμενο τον εντοπισμό, την καταγραφή και τη μελέτη των διαφόρων μορφών τέχνης και έκφρασης όπως μύθοι, έθιμα, προφορικές παραδόσεις, χειροτεχνικά επαγγέλματα κ. ά. Η έρευνα θα πραγματοποιηθεί στη Δυτική Στερεά Ελλάδα και τα αποτελέσματα θα χρησιμοποιηθούν ως βάση για την οργάνωση εκθέσεων και εκδηλώσεων.

Εξάλλου η Διεύθυνση Λαϊκού Πολιτισμού βρίσκεται στο στάδιο συνεννοήσεων με το Δημοτικό Οργανισμό Κοινωνικής Παρέμβασης και Υγείας του Δήμου Νέας Ιωνίας Νομού Μαγνησίας, με τη ΔΕΠΑΚ Καλαμάτας, αλλά και το 17ο Δημοτικό Σχολείο Λαμίας που λειτουργεί σε καταυλισμό.

Το αποτέλεσμα των παραπάνω δραστηριοτήτων θα δώσει και το έναυσμα ώστε το πρόγραμμα να ξεπεράσει το χρονικό όριο του ενός περίπου έτους και από πιλοτικό να εξελιχθεί σε μία συστηματική παρέμβαση, συνυπολογίζοντας βέβαια και τους πόρους που θα είναι σε θέση να διαθέσει το ΥΠΠΟ και αν θα είναι και στο μέλλον σε θέση να διαθέσει ποσό ίσως μεγαλύτερο από το ποσό των 100 εκατ. περίπου, που προϋπολογίστηκαν για την πιλοτική εφαρμογή.

Δήμητρα ΜΥΡΙΛΛΑ

ΜΠΕΤΤΥ ΒΑΛΑΣΗ

Η ελπίδα ανασαίνει απ' τους αγώνες μας

Μια συζήτηση για το έργο του Φρεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, που παρουσιάζεται στη Νέα Σκηνή του Εθνικού

ΣΕΛΙΔΑ 3

ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΝΑΛΗΣ

Η φωνή των κειμένων

Ο μεγάλος μας ποιητής διαβάζει Πλάτωνα, Αριστοφάνη και Ραμπελαί. Η αληθινή απολογία του Σωκράτη

ΣΕΛΙΔΑ 4

ΚΥΠΡΙΑΚΟ

Σχέδια ΝΑΤΟποίησης

και διχοτόμησης

"Ενας ανοιχτός πόλεμος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας θα εκλόνιζε τη στιγμή εκείνη το ΝΑΤΟ και θα είχε σοβαρές επιπτώσεις στα αμερικανικά συμφέροντα στο χώρο της Μέσης Ανατολής. Για να αποσοβήσει ένα τέτοιο ενδεχόμενο, επενέβη τότε δραστήρια ο Λευκός Οίκος και το Αμερικανικό Πεντάγωνο"!

ΣΕΛΙΔΑ 7

ΟΛΥΜΠΙΑΚΟ

ΧΩΡΙΟ

Με νομοθετικά

"μαγειρέματα"

χτίζουν μια πόλη

6.000 κατοίκων

Ο "Ρ" παρουσιάζει σήμερα όλα όσα προβλέπει το νέο Σχέδιο της πόλης. Την τελική έκταση, που θα καταλάβει το Ολυμπιακό Χωριό, τις χρήσεις μετά τους αγώνες και τις οδικές και άλλες παρεμβάσεις στην περιοχή, όπως ακριβώς προβλέπονται στο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο του Δήμου Αχαρνών

ΣΕΛΙΔΕΣ 8 - 9

Πρόγραμμα κατάρτισης στη φωτογραφία, στο εργαστήριο που στήθηκε στην Αγία Βαρβάρα