Το μπλόκο τους έχει στηθεί στο 2ο χιλιόμετρο της εθνικής οδού Ολυμπιάδας - Βαρβάρας. "Μετράνε" 1.187 μέρες σκοπιάς. (Τόσες ήταν στις 12.5.99 που επισκεφτήκαμε την περιοχή). Οι κάτοικοι της Κοινότητας Ολυμπιάδας Χαλκιδικής πάνε στο φυλάκιό τους εθελοντικά. 24 ώρες το 24ωρο. Μέρα - νύχτα!

Από τις 28 Γενάρη του 1996 έχουν αποκλείσει τη διέλευση των φορτηγών και των μηχανημάτων των Καναδών της TVX HELLAS. Οι φρουροί είναι αποφασισμένοι να μείνουν εκεί, έως ότου η εταιρία και η κυβέρνηση ακυρώσουν οριστικά τα καταστροφικά τους σχέδια. Και το εργοστάσιο χρυσού να μείνει απλά μια ιστορία που ένωσε όλους τους κατοίκους σ' έναν αγώνα ζωής...

Εξω από το φυλάκιο υπάρχουν μαύρες σημαίες, σύμβολα αποδοκιμασίας για την κυβέρνηση και την εταιρία. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι... "βαρυποινίτες". Στο καθεστώς στρατοκρατίας που είχε επιβληθεί στην περιοχή το Νοέμβρη του 1997 πολλοί από αυτούς είχαν συλληφθεί και είχαν παραπεμφθεί σε δίκες. Αλλος έχει "φάει" 27 μήνες. Αλλος 30. Οι ποινές φυλάκισης έχουν φτάσει ακόμα και τα 10 χρόνια. Αυτό όμως δεν τους πτοεί. Συνεχίζουν και θα συνεχίσουν μέχρι τη δικαίωση.

Τους πετύχαμε σε σκοπιά μεσημεριανή... Η λέξη "Ριζοσπάστης" προκάλεσε αυτόματα ένα ομαδικό "ευχαριστώ". Μας δείχνουν αμέσως ένα δημοσίευμα της εφημερίδας μας, που είναι στον πίνακα ανακοινώσεων του φυλακίου σε περίοπτη θέση. "Να και η συντρόφισσά σας. Ηταν μαζί μας όταν ήρθαν τα ΜΑΤ", λένε και δείχνουν τη φωτογραφία της Αλέκας Παπαρήγα, ανάμεσα στα ΜΑΤ, που κι αυτή είναι στη μέση του πίνακα.

"Ούτε μια μέρα δε σταματήσαμε", λένε. "Κι ούτε θα σταματήσουμε αν δε φύγουν από εδώ οι Καναδοί", μας λέει η Αναστασία Τσαμπουρίδου,που μας θυμίζει ότι έχει στην πλάτη της 27 μήνες φυλακή επειδή... παραβίασε το στρατιωτικό νόμο που είχε επιβληθεί στην περιοχή από την κυβέρνηση Σημίτη. "Και 10 χρόνια να φάω δε με νοιάζει", συνεχίζει. Ο γιος της έχει καταδικαστεί σε 21 μήνες. "Κι εγώ 19", λέει ο Γιώργος Καρακιτσάκης.

"Θα συνεχίσουμε μέρα - νύχτα. Μέχρι την τελευταία μας αναπνοή. Ο,τι κι αν συμβεί. Δε φεύγουμε από εδώ", φωνάζει η Αν. Τσαμπουρίδου. "Εδώ, δεν πρόκειται να στήσουν τίποτα"!

Το φυλάκιο που έφτιαξαν το λένε σπίτι τους. "Παίρνουμε ζωή όταν ερχόμαστε εδώ. Περνάμε ωραία". Εκεί μαζεύεται το χωριό στις γιορτές. Πριν από δύο χρόνια τούς το έκαψαν. "Ανθρωποι της εταιρίας"...

Η Τούλα Σαρρή εξηγεί: "Θέλουμε την υγεία των παιδιών μας. Γι' αυτό αγωνιζόμαστε". Κι η Χρυσούλα Αναστασιάδου συμπληρώνει: "Οι περισσότεροι από εμάς είναι πρόσφυγες από το '22. Μόνοι μας φτιάξαμε τα σπίτια μας. Τώρα, έρχεται η TVX να δηλητηριάσει τον τόπο μας. Υποβαθμιζόμαστε. Τέσσερα χρόνια είμαστε στο φυλάκιο". Θυμάται την επίθεση των ΜΑΤ: "Μας χτυπούσαν. Μας έκαναν σωματικό έλεγχο". Φωνάζει: "Δεν κάνουμε πίσω! Ποτέ! Είμαστε αποφασισμένοι να πεθάνουμε εδώ! Τον τόπο μας δε θα τον πουλήσουμε"!

Η Ιφιγένεια Καρακιτσάκη τα βάζει με την κυβέρνηση: "Η κυβέρνηση κάνει πλάτες στους Καναδούς. Εμάς δε μας υπολογίζει. Είμαστε αποφασισμένοι. Θα τους διώξουμε. Οσα χρόνια κι αν χρειαστεί".

Ο Σωτήρης Ιωαννίδης αποκαλύπτει την παρανομία της εταιρίας: "Πρόκειται για σκάνδαλο. Οι διαστάσεις είναι μεγάλες. Για τις δραστηριότητες που είχε η εταιρία δεν είχε άδειες. Σ' αυτούς δώσανε "γην και ύδωρ" κι εμάς μας φόρτωσαν μηνύσεις".

Ο Γιώργος Καρακιτσάκης,"βαρυποινίτης" κι αυτός, τονίζει: "Εχουμε ξεκινήσει δικαστικό αγώνα με την προσφυγή μας στο Συμβούλιο της Επικρατείας για τα υπάρχοντα μεταλλεία της Ολυμπιάδας".

Βλέπουμε στον πίνακα ανακοινώσεων το χαρτί με τις βάρδιες. Μας εξηγούν ότι το πρωί κάθονται οι γυναίκες και το βράδυ οι άντρες. "Οι άντρες μας πρέπει να πάνε και για μεροκάματο"... Αυτοί οι άνθρωποι έχουν ταυτίσει τη ζωή τους με τον αγώνα για την προστασία του τόπου τους.

Οταν ξεκινήσαμε για να φύγουμε η Χρυσούλα Αναστασιάδου έτρεξε να μας προλάβει: "Είμαι αποφασισμένη να πεθάνω. Γράψτε το! Για να το διαβάσουν κι αυτοί (εννοεί την κυβέρνηση και τους Καναδούς της TVX) και να καταλάβουν ότι είμαστε αποφασισμένοι".

Τον περασμένο μήνα η TVX HELLAS AE ανακοίνωσε σε 200 εργαζόμενους των μεταλλείων Μαντέμ Λάκκο και Σκουριών ότι τίθενται σε διαθεσιμότητα. Στη δήλωση - γνωστοποίηση η εταιρία ενημερώνει ότι "επειδή το έργο της Ολυμπιάδας δε λειτούργησε μέχρι σήμερα, ούτε πρόκειται να λειτουργήσει, εάν δε χορηγηθούν οι κατά νόμο άδειες εγκαταστάσεως και λειτουργίας του εργοστασίου, έχει ως συνέπεια για την εταιρία το σημαντικό περιορισμό της οικονομικής δραστηριότητας".

Αυτός ο ισχυρισμός της TVX δεν είναι απλά ψεύτικος, αλλά αποτελεί ακόμα μια συμπαιγνία σε συνεργασία πάντοτε με την κυβέρνηση. Αν ανατρέξει κάποιος στην ίδια τη σύμβαση, που κυρώθηκε με νόμο στις 21.12.1995 (ΦΕΚ 192/21.8.96) από τη Βουλή, θα αντιληφθεί το μέγεθος της απάτης.

Οπως μας εξηγεί ο Τόλης Παπαγεωργίου,πολιτικός μηχανικός και εκπρόσωπος της "Επιτροπής Αγώνα του Δήμου Σταγείρων - Ακάνθου", "σύμφωνα με την αρχική σύμβαση η εταιρία θα προσλάμβανε 200 εργαζόμενους πέρα από τις ανάγκες της (η σύμβαση προέβλεπε την πρόσληψη μόνο 350), τους οποίους θα είχε το δικαίωμα να απολύσει στις 31.12.1998!".

Είναι προφανές ότι αυτό το τέχνασμα (το οποίο αναφέρεται και στην οικονομοτεχνική μελέτη της εταιρίας) έγινε για να αμβλυνθούν, τότε, οι αντιδράσεις των κατοίκων της περιοχής, που από την πρώτη στιγμή ήταν αντίθετοι στη λειτουργία του εργοστασίου χρυσού.

Αφού λοιπόν κυρώθηκε η σύμβαση, η TVX προσέλαβε σταδιακά 800-850 άτομα. Αυτός ήταν ένας μεγάλος αριθμός, σε σχέση με τις συμβατικές της υποχρεώσεις. "Ετσι δημιουργήθηκε ο "μύθος". Στην αρχή έδινε μισθούς αστρονομικούς. Ελεγαν όλοι τότε ότι ήρθε η εταιρία στην περιοχή και θα μοιράσει χρήματα. Και πάνω σ' αυτό το μύθο στηρίχτηκαν όλα", συμπληρώνει ο Τ. Παπαγεωργίου.

Το απίστευτο της ιστορίας είναι ότι η εταιρία, σύμφωνα πάλι με τη σύμβαση, προσέλαβε καθ' υπέρβασην τους 200 εργαζόμενους με τον όρο, όταν θα τους απολύσει, να έχει εισπράξει ήδη τις αποζημιώσεις για τις απολύσεις αυτές από το Ελληνικό Δημόσιο! Εκτός αυτού, η ίδια η οικονομοτεχνική μελέτη της TVX, που αποτελεί και μέρος της σύμβασης, προβλέπει ότι η εταιρία, όταν όλα είναι έτοιμα και αρχίσει να λειτουργεί το εργοστάσιο, θα χρησιμοποιεί 430 εργαζόμενους...

Τα παραπάνω ήταν από την αρχή γνωστά. Κι ενώ οι εργαζόμενοι έπεσαν θύματα του "χρυσού σκανδάλου", κάποιοι επέμεναν να τους κοροϊδεύουν για να υλοποιηθούν τα σχέδια της εταιρίας και ό,τι αυτό συνεπάγεται και για ορισμένους "μεγαλοπαράγοντες" της περιοχής... Παραθέτουμε ένα παράδειγμα, όπως ακριβώς το περιέγραψε στο "Ρ" ο πρόεδρος του Σωματείου Εργατοτεχνιτών στα μεταλλεία, Γ. Γλινιαδάκης,με αφορμή τις διαθεσιμότητες.

"Είχαμε ζητήσει, λέει, την παρέμβαση της ΓΣΕΕ (Χ. Πολυζωγόπουλος) και είχαμε συμφωνήσει να δουλέψουμε 2-3 μέρες το μήνα, χωρίς να πληρωνόμαστε. Και αυτό θα γινόταν μέχρι τις 31.12.1999 (!). Ομως, η εταιρία δεν το δέχτηκε"... Αν και ο πρόεδρος αναφέρει επί λέξει τα παραπάνω, συνεχίζει να υπερασπίζεται την επένδυση της TVX. Και λέει: "Είμαστε υπέρ της επένδυσης και θα κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να προχωρήσει"...

Με δήλωσή του στο "Ρ" ο Νίκος Μήτσιου, πρόεδρος της κοινότητας Ολυμπιάδας, στον οποίο έχει επιβληθεί ποινή φυλάκισης 10 χρόνων και 8 μηνών από την περίοδο των κινητοποιήσεων επισημαίνει:

"Είμαστε κάθετοι σαν Επιτροπή του Στρυμονικού. Και με τον νέο Δήμο, εργοστάσια καινούρια δε θα αφήσουμε να γίνουν στον τόπο μας. Μόνον τα υπόγεια θα δουλέψουν κι αυτά όχι με ρυθμό, όπως οι κύριοι θέλουν. Αυτό θα γίνει, αφού πρώτα δούμε πού βρίσκεται από πλευράς περιβάλλοντος ο τόπος μας. Περιμένουμε από το 1987 μέχρι σήμερα τις υδρολογικές και υδροχημικές μελέτες. Ζητάμε το ταχύτερο δυνατό να τελειώνουμε. Φτάνει, πλέον, η ταλαιπωρία του κόσμου. Να τα μαζεύουν και να φεύγουν.Χρυσός για μένα είναι ο χώρος των Αρχαίων Σταγείρων, το δάσος και η θάλασσα. Αλλους θάμπωσε ο χρυσός. Εμείς τον απωθήσαμε. Τους Καναδούς τους έδιωξαν από την Τσεχία, αφού δεν τους δόθηκε εκεί άδεια εξόρυξης. Εδώ, θα συναινέσει η κυβέρνηση μετά από όλα αυτά να καταστρέψει την περιοχή; Αν ναι, ας αναλάβουν τις ευθύνες τους.

Το ΚΚΕ φώναζε μέσα στη Βουλή και δεν το άκουγε κανείς. Θέλω, τέλος, να πω ένα μεγάλο "ευχαριστώ" για τους εκπροσώπους του ΚΚΕ που παραβρέθηκαν στις 19.3 και 27.4.1999 στις δίκες των κατοίκων".

Από την πλευρά του ο Παύλος Τομέ,αντιδήμαρχος του Δήμου Σταγείρων - Ακάνθων, μεταξύ άλλων σημείωσε:

"Στη συμφωνία δεν έχουν λάβει υπόψη τους την τοπική κοινωνία, τους εργαζόμενους και δεν έχουν εξετάσει με προσοχή τους κινδύνους που πιθανόν μπορεί να προκύψουν από τη λειτουργία αυτής της μεταλλουργίας, για το περιβάλλον και για τα συμφέροντα του τόπου.

Θα μπορούσαν πολύ εύκολα οι εκπρόσωποι του Δήμου να αποδείξουν, όπως το έχουν κάνει σε κάθε ευκαιρία που τους δόθηκε, ότι η επένδυση αυτή, περισσότερο εξυπηρετεί τα συμφέροντα της εταιρίας και κάποιων εκπροσώπων της και ούτε καν στο ελάχιστο τα συμφέροντα του τόπου και τα συμφέροντα των εργαζομένων".

Το όνομα Αϊκε Μπατίστα μπορεί να μη λέει και πολλά πράγματα σε κάποιον Ελληνα. Για τις αστυνομικές αρχές της Βραζιλίας είναι ένας ακόμα καταζητούμενος με την κατηγορία του φόνου, ιδιοκτήτης πορνείων και διαχειριστής μαύρου χρήματος, όπως άλλωστε αναφέρει το περιοδικό "Business Magazine", σε σχετικό δημοσίευμα στις 15 του Απρίλη.

Για τα στελέχη της ελληνικής κυβέρνησης αποτελεί το σημαντικό ξένο και φερέγγυο επενδυτή. Τον οποίο βάφτισε "στρατηγικό επενδυτή" και του χάρισε τη μισή Χαλκιδική για να φτιάξει βιομηχανία χρυσού. Πρόκειται για τον επενδυτή εκείνο, ο οποίος ως ιδιοκτήτης της εταιρίας "TVX Hellas AE" πλήρωσε 1,2 δισεκατομμύρια δραχμές και αγόρασε 34 μεταλλεία σε έκταση 314.000 στρέμματα. Δηλαδή, σχεδόν ολόκληρη τη Βορειοανατολική Χαλκιδική! Κάτι που έγινε και με νόμο (2436/1996) από τη Βουλή (καταψήφισε μόνο το ΚΚΕ), με τον οποίο κυρώθηκε η σχετική σύμβαση.

Ο υφυπουργός Οικονομικών Χρ. Πάχτας, έχει χαρακτηρίσει την επένδυση ως τη "μεγαλύτερη στην Ελλάδα". Σήμερα, ο στρατηγικός επενδυτής και καταζητούμενος κακοποιός, έχει στα χέρια του μια περιουσία που κοστολογείται από 12 - 17 δισ. δολάρια. Δηλαδή, τόσο όσο έχει εκτιμηθεί ότι είναι η αξία των μεταλλευμάτων που υπάρχουν σε όλη την έκταση την οποία αγόρασε, σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΙΓΜΕ και των μεταλλειολόγων της ίδιας της TVX.

* * *

Ο "Ρ" σε μια προσπάθεια να αποκαλύψει την ιστορία μιας απίστευτης συνδιαλλαγής μεταξύ των κυβερνήσεων της Νέας Δημοκρατίας, του ΠΑΣΟΚ και της "TVX Hellas",παρουσιάζει μερικές μόνο πτυχές ενός ατέλειωτου σεναρίου διαπλοκής.

Τον περασμένο Γενάρη η ίδια η εταιρία που λειτουργούσε και λειτουργεί παράνομα (ακόμα δεν έχουν εκδοθεί άδειες) ζήτησε να μπει στο αρχείο η αίτησή της για την προέγκριση χωροθέτησης της μονάδας χρυσού και της λίμνης εναπόθεσης τελμάτων. Κι αυτό γιατί η μελέτη που είχε υποβάλει ήταν ουσιαστικά, ανύπαρκτη! Αυτό το γνώριζε και το ΥΠΕΧΩΔΕ και η εταιρία. Γι' αυτό άλλωστε έγινε και η αίτηση... Και το ΥΠΕΧΩΔΕ φρόντισε να καλύψει πλήρως την εταιρία κάνοντας δεκτό το αίτημά της. Η αίτηση μπήκε αμέσως στο αρχείο!

Η περιήγησή του "Ρ" σε ολόκληρη την περιοχή που έχει παραχωρηθεί στην TVX, απέδειξε το μέγεθος της μελλοντικής καταστροφής. Ατέλειωτο πυκνό δάσος, γεράκια να μας συνοδεύουν στην επίσκεψή μας, αρχαιολογικοί χώροι, παραλίες. Ολα θα γίνουν ένα τεράστιο πεδίο της επιχειρηματικής ασυδοσίας της TVX. Για να βγάλει υλικά από τα σπλάχνα της γης, που η κυβέρνηση τής χάρισε και να φτιάξει χρυσάφι. Από την οικολογική καταστροφή πήραμε μια πρώτη γεύση. Είδαμε απέραντες εκτάσεις στις εγκαταστάσεις της TVX "φορτωμένες" με τα επικίνδυνα τοξικά απόβλητα από τη μέχρι τώρα επεξεργασία των μεταλλευμάτων...

* * *

Στο "τρίτο πόδι" της Χαλκιδικής οι κάτοικοι του Στρυμονικού Κόλπου δίνουν το δικό τους αγώνα. Εδώ και χρόνια, αντιδρούν σ' αυτό το σκάνδαλο. Είναι αποφασισμένοι να μην επιτρέψουν την καταστροφή. Η κυβέρνηση των βιομηχάνων προσπάθησε να καταστείλει τις κινητοποιήσεις τους. Εστειλε τα ΜΑΤ. Επέβαλε ακόμα και στρατιωτικό καθεστώς. Τους παρέπεμψε σε δίκες και τους καταδίκασε. Οι κατηγορούμενοι είναι συνολικά 160. Μέχρι τώρα έχουν γίνει 9 δίκες και έχουν επιβληθεί συνολικά 316 μήνες φυλάκισης! Ο πρόεδρος της Κοινότητας Ολυμπιάδας Ν. Μήτσιου έχει "φάει" συνολικά 10 χρόνια και 8 μήνες.

Παρ' όλα αυτά οι κάτοικοι δηλώνουν αποφασισμένοι: "Θα μείνουμε εδώ μέχρι να πεθάνουμε". Και συνεχίζουν να φυλάνε τη σκοπιά τους 24 ώρες το 24ωρο.

Οσα κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν τόσα χρόνια υπερασπιζόμενοι το δίκιο τους, βοήθησαν να ξεχωρίσουν την "ήρα από το στάρι". Μπροστά τους αποκαλύφθηκαν κεντροαριστεροί και κεντροδεξιοί. Η πολιτική εκποίησης του πλούτου της χώρας που βαφτίζεται "αναπτυξιακή".

Γνώρισαν τους πραγματικούς συμπαραστάτες τους. Ξεχώρισαν τους συνεπείς πολιτικούς και τα κόμματά τους. Και σε όσους πέρασαν, τους χτύπησαν την πλάτη και μετά τους ξέχασαν, προειδοποιούν πως ο "αγώνας" τους θα συνεχιστεί και μέσα από τις ευρωεκλογές.

Εκεί, όπως δηλώνουν, θα δώσουν την απάντησή τους. Αυτό που μας είπαν - και το καταγράψαμε ακριβώς - είναι το εξής: "Ασε, σ' ένα μήνα είναι οι εκλογές. Εκεί θα μας δουν. Εχουμε χαράξει τη γραμμή μας. Ψήφος στο ΚΚΕ. Κανένας δεν πέρασε από εδώ. Μόνο το ΚΚΕ. Ηρθαν και στα δικαστήρια. Αυτούς που μας τίμησαν, αυτούς θα ψηφίσουμε".

Δημοσιεύματα του "Ρ", για την TVX, βρίσκονται σε περίοπτη θέση στον πίνακα ανακοινώσεων του φυλακίου. "Να και η συντρόφισσά σας. Ηταν μαζί μας όταν ήρθαν τα ΜΑΤ", λένε και δείχνουν τη φωτογραφία της Αλέκας Παπαρήγα, ανάμεσα στα ΜΑΤ, που κι αυτή είναι στη μέση του πίνακα

"TVX GO HOME". Παντού βλέπεις το σύνθημα αυτό. Η TVX είναι παντελώς και πλήρως ανεπιθύμητη στη Χαλκιδική

Ποτέ δε μένει χωρίς φρουρούς το φυλάκιο. Και το μεγάλο πανό είναι πάντα καλά στερεωμένο, όπως και η ακλόνητη απόφαση των κατοίκων να συνεχίσουν τον αγώνα τους, μέχρι τη δικαίωσή τους

Ρεπορτάζ: Κώστας ΠΑΣΑΚΥΡΙΑΚΟΣ