Αποθρασυμένη από την υποστήριξη της Ουάσιγκτον και την ...ελαστικότητα της Αθήνας, η Αγκυρα προχωρά σε μελετημένες προκλήσεις, λίγες μόλις μέρες πριν την εκκίνηση του ελληνοτουρκικού διαλόγου, την προσεχή Δευτέρα στην Τουρκία, μετά από συμφωνία των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών.

Χτες, ένα ζεύγος τουρκικών "F-16" "παρενόχλησε" αεροσκάφος της ελληνικής Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, που μετέφερε από την Κύπρο τον υπουργό Μεταφορών Τ. Μαντέλη. Ο υπουργός Τύπου Δ. Ρέππας, με δήλωσή του, περιέγραψε το περιστατικό ως εξής:

"Σήμερα (χτες) το μεσημέρι, ώρα 12.48, δύο τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη "F-16", με μια απαράδεκτη, προκλητική και επικίνδυνη ενέργεια, παρενόχλησαν το αεροσκάφος της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας της Ελλάδας, στο οποίο επέβαινε ο υπουργός Μεταφορών και Επικοινωνιών, Τάσος Μαντέλης. Ο κ. Μαντέλης επέστρεφε από την Κύπρο, όπου είχε εκπροσωπήσει την ελληνική κυβέρνηση στις εκδηλώσεις προς τιμήν των πεσόντων κατά την τουρκική εισβολή της 20ής Ιουλίου 1974 στην Κύπρο. Το επεισόδιο αυτό έγινε εντός του FIR Αθηνών, μεταξύ Καστελόριζου και Ρόδου, στον αεροδιάδρομο R19 και ενώ το ελληνικό αεροσκάφος πετούσε σε ύψος 28.000 ποδιών. Τα τουρκικά αεροσκάφη πλησίασαν σε πολύ μικρή απόσταση το αεροσκάφος που μετέφερε τον Ελληνα υπουργό, παρενοχλώντας την πτήση του για λίγα λεπτά και αποχώρησαν μετά την αναχαίτισή τους από ελληνικά μαχητικά αεροσκάφη. Η συμπεριφορά αυτή δεν αποτελεί μόνο μια στρατιωτικού χαρακτήρα πρόκληση, αλλά και μια κατ' εξοχήν πολιτική ενέργεια με αρνητικά μηνύματα για την επιχειρούμενη εξομάλυνση των σχέσεων των δύο χωρών. Το υπουργείο Εξωτερικών προβαίνει, ήδη, σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες".

Πρέπει να σημειωθεί ότι σ' αυτήν ακριβώς την περιοχή, 40 ν. μ. νοτιοανατολικά της Ρόδου, μόλις πριν δύο μέρες, ένα ζεύγος τουρκικών αεροσκαφών παρενόχλησε αεροσκάφος των κυπριακών αερογραμμών που εκτελούσε την πτήση Λάρνακα - Αμστερνταμ.

Τα δύο αυτά περιστατικά, όπως λένε Ελληνες διπλωμάτες, αποτυπώνουν την πρόθεση της Αγκυρας να αμφισβητήσει τα όρια FIR Αθηνών στη συγκεκριμένη περιοχή, σε μια προσπάθεια να υπενθυμίσει, ενόψει του διαλόγου που αρχίζει την ερχόμενη Δευτέρα, ότι οι δύο χώρες, εκτός από θέματα "ανώδυνα", όπως το εμπόριο και η οικολογία που θα τεθούν στο τραπέζι τη Δευτέρα, έχουν να συζητήσουν και για άλλα σοβαρότερα θέματα.

Από την πλευρά του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, αρμόδιοι κύκλοι υπογραμμίζουν ότι η "ατζέντα του ελληνοτουρκικού διαλόγου είναι επακριβώς καθορισμένη και δεν πρόκειται να εμπλουτιστεί με θέματα που εγείρει η Αγκυρα". Οσο για τον υπουργό Εξωτερικών Γ. Παπανδρέου, φρόντισε από την πρώτη στιγμή που έγινε γνωστό το γεγονός να "θωρακίσει" τον ελληνοτουρκικό διάλογο. Απέδωσε την πρόκληση των τουρκικών αεροσκαφών σε "κύκλους" και όχι στην κυβέρνηση της Αγκυρας και υπογράμμισε σε προφορική του δήλωση ότι δε θα αφήσουμε οποιουσδήποτε κύκλους να προβοκάρουν αυτή την προσπάθεια διαλόγου.

Προφανώς γιατί αυτή η εκδοχή, περί κύκλων μέσα στην τουρκική κυβέρνηση, δεν είναι πειστική, αφαιρέθηκε λίγο αργότερα από τη γραπτή δήλωση του υπουργού. Σε αυτή τη γραπτή δήλωση, ο Γ. Παπανδρέου αναγνωρίζει ότι δεν έχει σαφή εικόνα των προθέσεων της Αγκυρας. "Αναρωτιέμαι, αναφέρει στη δήλωσή του, ποια από τα μηνύματα που μας στέλνονται από την τουρκική πλευρά είναι τα πλέον ακριβή". Σε άλλο σημείο της δήλωσής του, ο υπουργός "καταδικάζει την ενέργεια αυτή", συμπληρώνει, ωστόσο, ότι "το γεγονός αυτό δε θα επηρεάσει την προσπάθεια που έχουμε αναλάβει για την αποκλιμάκωση της έντασης και τη βελτίωση των σχέσεών μας με την Τουρκία".

Η τουρκική πρόκληση προκάλεσε αντίδραση των ελληνικών κομμάτων. Ο εκπρόσωπος Τύπου της ΝΔ, σε δήλωσή του, χαρακτήρισε "απαράδεκτη την ενέργεια της παρενόχλησης (που επιβεβαιώνει την προκλητική και επιθετική πρακτική που ακολουθεί η Αγκυρα". Ο ΣΥΝ, με ανακοίνωσή του, αποδίδει το περιστατικό "στη στρατηγική έντασης που καλλιεργούν οι στρατοκράτες της Αγκυρας". Το ΔΗΚΚΙ, στην ανακοίνωσή του, καλεί την κυβέρνηση να εγκαταλείψει κάθε σκέψη για διάλογο.

ΚΥΠΡΙΑΚΟ

Προκλητική και αδιάλλακτη η Αγκυρα

• Συνομοσπονδία ζητά ο Ετσεβίτ
• Συντονίζουν τις κινήσεις τους Αθήνα και Λευκωσία

ΛΕΥΚΩΣΙΑ (του ανταποκριτή μας). -

Οι προκλητικές και αδιάλλακτες δηλώσεις του Τούρκου πρωθυπουργού Ετσεβίτ για λύση συνομοσπονδίας πρέπει να προβληματίσουν τον ΟΗΕ και όσους ενδιαφέρονται για επίλυση του κυπριακού προβλήματος, δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Κ. Σερέζης, όταν κλήθηκε να σχολιάσει τις προχτεσινές δηλώσεις του "πρωθυπουργού της εισβολής".

Η τουρκική πλευρά, με τις δηλώσεις του Ετσεβίτ, είπε ο εκπρόσωπος της κυπριακής κυβέρνησης, έρχεται να επιβεβαιώσει για άλλη μια φορά τις πραγματικές προθέσεις, που είναι επικύρωση των τετελεσμένων της εισβολής του 1974, που ούτε εμείς δεχόμαστε, ούτε η διεθνής κοινότητα. Τόσο ο ΟΗΕ όσο και η Ευρωπαϊκή Ενωση και η Ομάδα των Οκτώ έχουν εκφράσει την αντίθεσή τους στη σημερινή κατάσταση και ζητούν να βρεθεί λύση με συνομιλίες μεταξύ των δύο πλευρών υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.

Οι συνομιλίες, πρόσθεσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, όπως προβλέπουν τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, θα πρέπει να αποβλέπουν στην επίτευξη διζωνικής και δικοινοτικής ομοσπονδίας, που θα βασίζεται σε ένα κράτος με μια κυριαρχία, μια διεθνή προσωπικότητα και μια ιθαγένεια. Οι θέσεις Ετσεβίτ και γενικά της τουρκικής πλευράς για συνομοσπονδία θα πρέπει να προβληματίσουν τον ΟΗΕ και όσους ενδιαφέρονται για επίλυση του Κυπριακού. Είναι πάντως θέσεις, κατέληξε ο εκπρόσωπος, οι οποίες οδηγούν την πρωτοβουλία, που πρόκειται να αναληφθεί σε αδιέξοδο, εκτός και αν μετακινηθεί από αυτές η τουρκική πλευρά.

Ο Ετσεβίτ σε άλλες δηλώσεις του, λίγο πριν την αναχώρησή του για την Αγκυρα προχτές, επανέλαβε τις απειλές του για εποικισμό της κατεχόμενης πόλης της Αμμοχώστου. Ηρθε το πλήρωμα του χρόνου για το Βαρώσι, είπε, και η τουρκική πλευρά θα επαναξιολογήσει τη θέση της σ' ό,τι αφορά το καθεστώς της κλειστής πόλης.

Εξάλλου, κατά την προχτεσινή κοινή δημοσιογραφική διάσκεψη Ετσεβίτ - Ντενκτάς ο Τουρκοκύπριος ηγέτης διάβασε κοινό ανακοινωθέν τους στο οποίο γίνεται αναφορά σε "δύο κράτη στην Κύπρο και σύναψη συμφωνιών μεταξύ Τουρκίας και ψευδοκράτους. Το ανακοινωθέν επικρίνει την πολιτική της Ελλάδας στην Κύπρο, το εμπάργκο κατά του ψευδοκράτους και τη λανθασμένη, όπως τη χαρακτηρίζει, πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης να εντάξει την Κύπρο στους κόλπους της. Επίσης κάνει αναφορά στην πρόταση Ντενκτάς για λύση συνομοσπονδίας, η οποία "ανοίγει την πόρτα για βιώσιμη λύση" και προσθέτει ότι σύντομα θα υπογράφει "συμφωνία ειδικών σχέσεων" μεταξύ Τουρκίας και ψευδοκράτους.

Σύμφωνα με τις χτεσινές τουρκοκυπριακές εφημερίδες, η "Συμφωνία Αμοιβαίων Διευκολύνσεων στους πολίτες των δύο χωρών", που υπογράφηκε μετά την ολοκλήρωση των εργασιών της "3ης Συνόδου του Συμβουλίου Σύνδεσης της Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου και της Τουρκίας, η οποία θα ισχύσει μετά την επικύρωσή της, διαλαμβάνει μεταξύ άλλων τα ακόλουθα:

- Οι πολίτες του ψευδοκράτους θα έχουν τη δυνατότητα απόκτησης υπηκοότητας της Τουρκίας.

- Αυξάνεται σε πέντε χρόνια η άδεια παραμονής και εργασίας των πολιτών του ψευδοκράτους που εργάζονται στην Τουρκία.

- Θα εξασφαλιστούν διευκολύνσεις στις διαδικασίες για την αγορά ακίνητης περιουσίας από τους πολίτες του ψευδοκράτους στην Τουρκία.

- Αυξάνεται σε πέντε χρόνια και η διάρκεια των τουρκικών διαβατηρίων που χορηγούνται σε πολίτες του ψευδοκράτους.

- Παρόμοιες διευκολύνσεις θα ισχύουν και για τους Τούρκους υπηκόους που διαμένουν και εργάζονται στο ψευδοκράτος.

Η εφημερίδα "ΑΒΡΟΥΠΑ" στεγάζει τις αποφάσεις αυτές κάτω από τον ολοσέλιδο τίτλο "Συνδεόμαστε με την Τουρκία" και τονίζει: "έγινε άλλο ένα βήμα προς την ενοποίηση των σχέσεων Τουρκικής Δημοκρατίας Βόρειας Κύπρου - Τουρκίας και την πλήρη ενσωμάτωση".

Ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου Γ. Κασουλίδης βρέθηκε χτες στην Αθήνα και συναντήθηκε με την ηγεσία του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών.

Το "νόημα" της επίσκεψης, χαρακτηρίζεται ως "επετειακό", καθώς γίνεται προσπάθεια να γεφυρωθεί το χάσμα που προκάλεσε μεταξύ Αθήνας και Λευκωσίας η υπόθεση των Πυραύλων "S-300" και να υπογραμμιστεί η "ταυτότητα απόψεων" των δύο κυβερνήσεων.

Στις συναντήσεις, συζητήθηκε η ευρωπαϊκή προοπτική της Κύπρου καθώς και η κατάσταση που διαμορφώνει για το Κυπριακό η εμπλοκή των επτά πλουσιότερων κρατών, τα οποία μεθοδεύουν την έναρξη ενός νέου γύρου συνομιλιών μεταξύ των Γλ. Κληρίδη και Ρ. Ντενκτάς.

Στις δηλώσεις που έγιναν μετά τις συναντήσεις επισημάνθηκε ότι οι τελευταίες δηλώσεις του Μπ. Ετσεβίτ δε βοηθούν την επίλυση του Κυπριακού, ούτε την εκπλήρωση των στόχων της Αγκυρας για προσέγγιση με την ΕΕ και υπονομεύουν την προσπάθεια του ελληνοτουρκικού διαλόγου.

Με ανακοίνωση του Γραφείου Τύπου της ΚΕ του, το ΚΚΕ για την παρενόχληση του ελληνικού αεροπλάνου από τουρκικά πολεμικά, αναφέρεται πως αυτή εντάσσεται στα πλαίσια της "διευθέτησης", δηλαδή διχοτόμησης - ΝΑΤΟποίησης του Αιγαίου. Συγκεκριμένα στην ανακοίνωση του ΚΚΕ τονίζεται:

"Η παρενόχληση από τουρκικά πολεμικά αεροπλάνα του αεροσκάφους που επέβαινε ο Ελληνας υπουργός Μεταφορών, εντάσσεται στη διαδικασία "διευθέτησης", δηλαδή διχοτόμησης - ΝΑΤΟποίησης του Αιγαίου, που προωθείται υπό την επίβλεψη και ενεργό ανάμειξη των ΗΠΑ. Σ' αυτά τα πλαίσια, η τουρκική κυβέρνηση προκαλεί, όπως συνηθίζει, προκειμένου να "παίξει στο παιχνίδι" από θέση ισχύος. Το γεγονός αυτό δείχνει και την ευθύνη της ελληνικής κυβέρνησης, η οποία διά στόματος Γ. Παπανδρέου καθησυχάζει το λαό, κάνοντας λόγο για ομαλή και αδιατάρακτη πορεία των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η συμμετοχή της Ελλάδας στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς, με ευθύνη της κυβέρνησης και όχι μόνο αυτής, καθιστούν τη χώρα μας, εκτός από θύτη, και θύμα. Και θα συμβούν πολλά και χειρότερα, όσο θα συνεχίζεται αυτή η πολιτική".