Αύριο, στις 7 το απόγευμα, στο Δήμο Ν. Ηρακλείου, η μνήμη της Ηλέκτρας Αποστόλου και όλων των γυναικών της Αντίστασης θα τιμηθεί με ένα διαφορετικό τρόπο: Στη γωνία Κουντουριώτου και Νεότητας, κοντά στο σιδηροδρομικό σταθμό, εκεί που βρίσκεται το Πολιτιστικό Κέντρο, θα γίνουν τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου της Ηλέκτρας και στο χώρο του Μουσείου της Αντίστασης θα γίνει έκθεση φωτογραφίας από τους αγώνες των ηρωίδων, που έπεσαν αγωνιζόμενες για την πατρίδα. Τους επισκέπτες θα "υποδεχτεί" ένα άγαλμα της Ηλέκτρας από μπρούντζο, έργο της γλύπτριας Ασπασίας Παπαδοπεράκη. Στον ίδιο χώρο, τρία αγάλματα, φιλοτεχνημένα από την ίδια καλλιτέχνιδα: Μια αντάρτισσα καβάλα στο άλογο, μια γυναίκα ζαλωμένη και μια τρίτη που κρατάει στάχυα και ένα παιδί. Την εκδήλωση οργανώνουν ο Δήμος Ηρακλείου, τα παραρτήματα των αντιστασιακών οργανώσεων ΠΕΑΕΑ, ΠΟΑΕΑ, ΠΣΑΕΑ και η Επιτροπή Γυναικών της ΠΕΑΕΑ.

Η αποκατάσταση του σπιτιού της Ηλέκτρας και η δημιουργία σ' αυτό Μουσείου έχει τη δική της Οδύσσεια: Ηδη από το 1982, με την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης και με πρωτοβουλία της ΠΕΑΕΑ και του τοπικού παραρτήματός της, το Δημοτικό Συμβούλιο Ν. Ηρακλείου υιοθέτησε την πρόταση να απαλλοτριωθεί το σπίτι της Ηλέκτρας και να γίνει μουσείο. Ηταν γνωστό ότι σ' αυτό το σπίτι είχε ζήσει η Ηλέκτρα και μάλιστα, σύμφωνα με μαρτυρία της αξέχαστης Αύρας Παρτσαλίδου, είχε γίνει εκεί και μια συνεδρίαση της παράνομης Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ. Το σπίτι αυτό είχε δώσει ο πατέρας της στην Ηλέκτρα, όμως, όταν διαπίστωσε ότι ήταν αμετανόητη κομμουνίστρια, φαίνεται ότι μετάνιωσε για την πράξη του. Τελικά, το πούλησε σε κάποιον ιδιώτη. Ο ιδιοκτήτης, μόλις πάρθηκε η απόφαση για την απαλλοτρίωση του σπιτιού, έσπευσε να το γκρεμίσει! Με πρωτοβουλία του Παραρτήματος της ΠΕΑΕΑ Ν. Ηρακλείου, έγιναν στη συνέχεια παραστάσεις στην τότε υπουργό Πολιτισμού Μελίνα Μερκούρη και, τελικά, η Επιτροπή Καλλιτεχνών του υπουργείου έκρινε το χώρο διατηρητέο. Πριν από μερικά χρόνια, δημιουργήθηκε εκεί Πολιτιστικό Κέντρο και δαπανήθηκαν γι' αυτό 450 εκατομμύρια. Επιτέλους, έφθασε η ώρα να γίνει και το Μουσείο της Αντίστασης και το Μνημείο της ηρωίδας, αύριο, στα 55 χρόνια από το μαρτυρικό θάνατο της Ηλέκτρας, αλλά και τη μέρα που έχει καθιερωθεί να τιμάται η Γυναίκα της Αντίστασης.

Είναι γνωστό ότι το μαρτύριο της αγωνίστριας κράτησε ένα μερόνυχτο, που στη διάρκειά του οι δήμιοι δεν έπαψαν να τη βασανίζουν και να την καίνε, ώσπου, νεκρή πια, την εκπαραθύρωσαν. Λιγότερο γνωστή είναι η φωτεινή προσωπικότητα της Ηλέκτρας, η ανθρωπιά, η ανιδιοτέλειά της, το ενδιαφέρον της για τους ανθρώπους. Γι' αυτήν, που όταν δολοφονήθηκε, στα τριάντα δύο της χρόνια, ήταν ήδη υπεύθυνη του Γραφείου Διαφώτισης της Αθήνας, γράφει η Μέλπω Αξιώτη, στον τρίτο τόμο των "Χρονικών" της, ανάμεσα σε άλλα: "Η Ηλέκτρα γίνεται απ' τα πιο δραστήρια στελέχη της ΟΚΝΕ και συμμετέχει ειδικά στο κίνημα της εργαζόμενης γυναίκας. Οργανώνει συγκεντρώσεις στα κλωστοϋφαντουργεία και καπνεργοστάσια, πρωτοστατεί στις απεργίες.

Στις πιο δύσκολες ώρες της ζωής τους και του αγώνα τους, οι εργαζόμενες γυναίκες της Αθήνας γνωρίζουν από κοντά την Ηλέκτρα, που στέκει πάντα δίπλα τους. Οχι στεγνός ιδεολογικός οδηγητής, μα, προπαντός, ένας μεγάλος φίλος, που συμμερίζεται την κάθε πίκρα της ζωής καθενός".

Μια πιο άμεση και ολοκληρωμένη μαρτυρία για την προσωπικότητα και την ευαισθησία της Ηλέκτρας είναι αυτή που έχει αφήσει η αξέχαστη αγωνίστρια Λιλίκα Γεωργίου και τη διαβάσαμε στο βιβλίο "Αποχαιρετισμός στη Λιλίκα μας", του συντρόφου της και παλαίμαχου δημοσιογράφου Βάσου Γεωργίου: Οι δύο σύζυγοι είναι εξόριστοι από τη δικτατορία του Μεταξά στη Φολέγανδρο και συζητάνε: ..."Με την Ηλέκτρα μείναμε στη φυλακή δυο ολόκληρα χρόνια - όσα ήταν εκείνη καταδικασμένη - εγώ έμεινα τρία και ζήσαμε καλύτερα από αδελφές στο ίδιο κελί, στην ίδια αυλή, στην ίδια τραπεζαρία, στο ίδιο ή στο πλαϊνό "εργοστάσιο". Κι εκεί υποφέραμε το ίδιο, τις ίδιες προσβολές και τιμωρίες, ακούσαμε τις ίδιες βρισιές και προστυχιές. Και για όσα τραβήξαμε και περάσαμε και περισσότερο για όσα ελπίζαμε και ποθούσαμε, για τα όνειρα που τρέφαμε και για τον καλύτερο κόσμο που θέλαμε να φτιάξουμε, καθώς και για την κοριτσίστικη ζωή μας και για τις αγάπες μας, ανοίξαμε τις καρδιές μας και μιλήσαμε νύχτες αξημέρωτες για όλα, χωρίς να κρατήσουμε τίποτε μυστικό η μια από την άλλη...

Σταμάτησε για λίγο, πνιγμένη από τις συγκινήσεις της ζωής στις φυλακές, σα να σκεφτόταν κάτι, σα να 'τρεξε κάπου αλλού ο νου της.

- Λοιπόν - την παρακινώ - γιατί σταμάτησες; Συνέχισε...

- Σκεφτόμουν πού να βρίσκεται τώρα η Ηλέκτρα. Παράνομη, φυσικά. Οσο ήμουν στου Αβέρωφ, όλο και κάτι μαθαίναμε γι' αυτήν, πάντα έβρισκε τον τρόπο να μας στέλνει χαιρετίσματα. Είχε σμίξει με τον άντρα της, τον γιατρό Σιδερίδη και δούλευαν και οι δυο παράνομα... Ναι, είναι ωραίος άνθρωπος η Ηλέκτρα. Και δεν εννοώ βέβαια πως είναι όμορφη γυναίκα. Γιατί όμορφη, το ξέρεις, δεν είναι. Δεν έχει και δεν ξεχωρίζει με καμιά χτυπητή ομορφιά. Είναι μια κανονική κοπέλα, μάλλον γεμάτη και ψηλή για Ελληνίδα, πρόσχαρη και γελαστή, μορφωμένη, καλλιεργημένη και πολύ έξυπνη. Και πάνω απ' όλα είναι ειλικρινής, συντροφική, ανθρώπινη. Σου κάνει αμέσως εντύπωση η απλότητα, η ανθρώπινη ζεστασιά, η ειλικρίνειά της, που, όσο καλύτερα τη γνωρίζεις, τόσο πιο πολύ την αγαπάς και την εμπιστεύεσαι. Οταν σου μιλούσε για κάποιο ζήτημα που το 'ξερε καλύτερα από σένα, δεν επιδίωκε να ξεχωρίσει. Κι όταν σου άνοιγε την καρδιά της και σου ξομολογιόταν τις τρυφερές στιγμές του έρωτα, ήταν φυσική, ειλικρινής, σαν να είχε αφηγηθεί πως, πολύ διψασμένη, είχε πιει πολύ δροσερό νερό από μια κρύα βρύση στο βουνό.

Οσο ήταν στη φυλακή, την αναγνωρίζαμε όλες σαν πρώτη και καλύτερή μας, μα η Ηλέκτρα ό,τι αντιπαθούσε πιότερο απ' όλα ήταν να παίρνει ύφος καθοδηγήτριας ή να κάνει τη δασκάλα. Φερνόταν ντόμπρα, με μια ευαισθησία μοναδική, δείχνοντας φροντίδα αδελφής και έγνοια μάνας, για κάθε τι που απασχολούσε την κάθε φυλακισμένη αγωνίστρια, σε κάθε δύσκολη στιγμή της. Οπως σ' εμένα, όταν χάσαμε το Μίμη μας και δε μ' αφήσανε να πάω στην κηδεία του.

Η Ηλέκτρα, αγνός άνθρωπος, αληθινή αγωνίστρια, κομμουνίστρια, από εκείνες που δεν μπήκαν στο κίνημα για να αναδειχτούν, να φτάσουν κάπου ψηλά ή ψηλότερα, παρά για να προσφέρουν, για να δοθούν στον αγώνα για έναν καλύτερο κόσμο"...

"Θα σε κάνω βασίλισσα!", αναφωνεί ο σύζυγος καμαρώνοντας, αλλά η γυναίκα απαντάει με ελαφρά ειρωνικό τόνο: "Αν δεν ήταν το δάνειο...".

Ο λόγος για τα καταναλωτικά δάνεια, που έχουν γίνει σωστή μάστιγα, τις δόσεις, τις λογής ευκολίες που πολλά υπόσχονται. Οι σχετικές διαφημίσεις απευθύνονται κατά ένα μεγάλο ποσοστό στις γυναίκες καταναλώτριες, με το σκεπτικό ότι αυτές κυρίως ξοδεύουν χρήματα για τρέχουσες αγορές - αλλά και για να ικανοποιήσουν ανεκπλήρωτα καταναλωτικά όνειρα ή την τάση για κοινωνική επίδειξη. Αντίστοιχα, ο άντρας εμφανίζεται στη διαφήμιση να διαπρέπει στον παραδοσιακό ρόλο του ...χορηγού: Είναι "αυτός που πληρώνει"...

Στην πραγματικότητα, πολλές οικογένειες πέφτουν στην παγίδα του εύκολου δανεισμού. Λιγότερα είναι τα νοικοκυριά, που κάνουν αγορές από ματαιοδοξία και περισσότερα αυτά που καταφεύγουν στα καταναλωτικά δάνεια, για να καλύψουν ουσιαστικές ανάγκες, καθώς εξαιτίας της συνεχούς λιτότητας δε διαθέτουν"ρευστό". Αντίθετα από τις διαφημίσεις, που θέλουν να παρουσιάζουν τη γυναίκα σαν αργόσχολη, που όταν εκνευρίζεται αρχίζει να ...ψωνίζει, πολλά ζευγάρια χρειάζονται χρήματα για να κάνουν επισκευή στο σπίτι τους, να αντικαταστήσουν την παλιά κουζίνα ή το ψυγείο, να αγοράσουν ένα μικρό κλιματιστικό, αφού δεν μπόρεσαν να πάνε διακοπές παρά μόνο στο σπίτι τους ή ακόμα και να φύγουν, επιτέλους, για κάποιες διακοπές, που ονειρεύονται από χρόνια, αν έχουν, βέβαια, ξεμπερδέψει με τις υποχρεώσεις των φροντιστηρίων των παιδιών, που και γι' αυτές - φευ - μπορεί να έχουν καταφύγει σε δάνειο (ας όψεται η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση).

Ενώ οι διαφημίσεις παρουσιάζουν τη γυναίκα σαν "κακομαθημένη γατούλα", που όλα τα περιμένει από τον άντρα, στην ουσία, και οι δύο σύζυγοι γίνονται θύματα μιας πρόσκαιρης και τεχνητής οικονομικής άνεσης. Εξαρτώνται από τις δόσεις που "τρέχουν" και πρέπει να πληρωθούν, αγχώνονται, γίνονται παρά τη θέλησή τους κακοπληρωτές, και δεν έχουν, τελικά, χρήματα για να καλύψουν άλλες βασικές ανάγκες, καθώς η ζωή διαρκώς ακριβαίνει. "Πάμε για μαλλί και βγαίνουμε κουρεμένοι", μας έλεγε μια εργαζόμενη. "Με τα χρωστούμενα είναι σαν να πληρώνουμε ένα δεύτερο νοίκι κάθε μήνα. Χώρια η ένταση στις σχέσεις μας που δημιουργείται... Μήνας μπαίνει, μήνας βγαίνει, είμαστε χειροπόδαρα δεμένοι".

Η υπερχρέωση ενός μεγάλου τμήματος των ελληνικών νοικοκυριών, που όλο και αυξάνει (σε ένα χρόνο τα καταναλωτικά δάνεια αυξήθηκαν κατά 47,9%) δε δημιουργεί μόνο κινδύνους πληθωριστικών πιέσεων, όπως ανησυχεί ο διοικητής της Τράπεζας Ελλάδας. Εχει αντίκτυπο και στην ψυχολογία των πολιτών, που συντηρητικοποιούνται, δέσμιοι καθώς γίνονται διαρκών αναγκών, όλο και περισσότερων. Γιατί είναι πολύ εύκολο να απαντήσεις σε "προσωπική επιστολή" τράπεζας, που σου υπόσχεται ...ένα εκατομμύριο στο χέρι, αλλά είναι πολύ πιο δύσκολο να εξοφλήσεις το ποσό αυτό, έστω και με 31.000 το μήνα, που φτάνουν το "ονειρεμένο εκατομμύριο" σε ενάμισι στρογγυλό εκατομμύριο στο τέλος! Η οικονομική δέσμευση που δημιουργεί χρέη για πολλά χρόνια κάνει τους ανθρώπους διστακτικούς, να φοβούνται τις αλλαγές και τις ρήξεις, τους ευνουχίζει την αγωνιστικότητα. Αλλωστε, δεν είναι λίγοι όσοι αναγκάζονται να αναζητήσουν μια δεύτερη δουλιά για να "μπαλώσουν τις τρύπες". Ετσι ρομποτοποιούν τους ανθρώπους.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Αλίκη ΞΕΝΟΥ-ΒΕΝΑΡΔΟΥ