Τετράγωνα αντιστοιχίας

Ευρύτερη έννοια από την οποζισιόν αποτελούν τα "τετράγωνα αντιστοιχίας", η ουσία των οποίων επεξηγείται παρακάτω με συγκεκριμένα παραδείγματα.

Τα πιόνια α6 και β6 στο σχήμα Νο 16 είναι "πιόνια ευαίσθητα": αυτός που θα πλησιάσει πρώτος το πιόνι χάνει (στο 1. Ρβ5 ακολουθεί... Ρα7).

Η διάταξη Ρβ5 - Ρα7 είναι θέση απόλυτου τσουγκ - τσβαγκ - αποφασιστική θέση",την οποία κατέχουμε με την κίνησή μας.

Γι' αυτό οι βασιλιάδες μανουβράρουν έτσι, ώστε τα τετράγωνα αντιστοιχίας β5 και α7 να τα "πατήσουν" μετά την κίνηση του αντιπάλου βασιλιά 1. Ρβ4! Ρα8! 2. Ργ4, Ρβ8 3. Ρβ4! Ρα8! Ο λευκός βασιλιάς δεν μπορεί να απομακρυνθεί από το τετράγωνο Β5 και ο μαύρος από το α7 (νόμος των κρίσιμων αποστάσεων! )

Τα αποφασιστικά τετράγωνα β5 και α7 εδώ βρίσκονται σε απόσταση "σχηματισμού κίνησης αλόγου". Τα συνορεύοντα στο τετράγωνο β5 "μετόπισθεν" τετράγωνα α4, β4, γ4 των λευκών αντιστοιχούν στα "μετόπισθεν" συνορεύοντα στο α7 τετράγωνα α8, β8 των μαύρων (και όχι γ8 γιατί ο μαύρος χάνει). Επειδή τα μαύρα πρέπει να φυλάγουν μόνο ένα τετράγωνο, μπορούν να κρατούν με το βασιλιά οποιοδήποτε από τα μετόπισθεν τετράγωνα, όποιο μετόπισθεν τετράγωνο και αν κρατούσε ο λευκός βασιλιάς. Ανάμεσα στα μετόπισθεν τετράγωνα εδώ δεν υπάρχει αντιστοιχία. Στο Νο 16 δεν υπάρχει δισταγμός για τη μανούβρα των βασιλιάδων, γι' αυτό η ισοπαλία είναι φανερή.

Με την ύπαρξη στο σύνολο μιας αποφασιστικής θέσης μπορούμε σαν κανόνα να θεωρήσουμε, ότι η παρτίδα τελειώνει με ισοπαλία, και αν ακόμη ο παθητικός βασιλιάς διαθέτει, για την ελεύθερη μανούβρα, δύο διπλανά, εφεδρικά τετράγωνα (Grigorief 1922).

Στο Νο 17 τα μαύρα απαγορεύουν την κίνηση Ρβ6, μετά την οποία το πιόνι α6 θα έπεφτε. Η διάταξη Ργ5 - Ργ7 αποτελεί την "αποφασιστική θέση".

Ο λευκός κερδίζει όποιος κι αν έχει την κίνηση

Ζώνες αντιστοιχίας

Αν πετύχαινε ο λευκός βασιλιάς να πάει στο δ6, ο μαύρος πρέπει να έχει τη δυνατότητα να απαντήσει με Ρδ8, ώστε να μην επιτρέψει το πιόνι γ6 να προαχθεί σε βασίλισσα. Ετσι καθορίζεται η αντιστοιχία των τετραγώνων δ6 και δ8(δεύτερη "αποφασιστική" θέση). Μετά από την 1. Ρδ5 ο λευκός βασιλιάς μπορεί να κρατήσει οποιοδήποτε από τα τετράγωνα δ6 ή γ5: γι' αυτό τα μαύρα είναι αναγκασμένα να παίξουν 1... Ργ8, ώστε να μπορέσουν να κρατήσουν το απαραίτητο τετράγωνο αντιστοιχίας δ8 ή γ7. Είναι φανερό, ότι τα τετράγωνα δ5 και γ8 αντιστοιχούν επίσης το ένα στο άλλο (τρίτη "αποφασιστική θέση"). Αυτά καθορίζουν τις βασικές (κρίσιμες) ζώνες, και μπορούμε να περάσουμε στην εξέταση των πλησιέστερων εφεδρικών τετραγώνων.

Παρατηρήστε ότι τα τετράγωνα της "κρίσιμης ζώνης" στην περιοχή του κάθε βασιλιά ομαδοποιούνται εδώ κοντά στο απρόσιτο (απλησίαστο) σημείο, σχηματίζοντας μ' αυτό ένα μικρό τετράγωνο. Π. χ. για τα λευκά (Νο 17β) το απρόσιτο, που κατέχεται από το πιόνι, είναι το τετράγωνο γ6 και αυτό με τα τετράγωνα 1, 2, 3 σχηματίζουν τετράγωνο - κατά τον ίδιο τρόπο καθορίζουμε σε σχέση με το απρόσιτο για το μαύρο βασιλιά το τετράγωνο δ7 (ή β7). Παίρνοντας αυτό υπόψη, έχουμε εύκολα και άμεσα μια οπτική εικόνα της θέσης των "βασικών ζωνών" κοντά στα απρόσιτα σημεία.

Μετά την 2. Ρδ4 ο λευκός βασιλιάς μπορεί να καταλάβει ένα από τα αποφασιστικά τετράγωνα της βασικής ζώνης - γ5 ή δ5, γι' αυτό τα μαύρα πρέπει να παίξουν.

2... Ρβ8 ή Ρδ8 (Νο 17α), διατηρώντας τη δυνατότητα να καταλάβει με τη σειρά του το αντίστοιχο τετράγωνο της κρίσιμης ζώνης - γ7 ή γ8. Μέχρις εδώ τα μαύρα βρίσκονταν στα αντίστοιχα τετράγωνα (στην τελευταία περίπτωση αντιστοιχούν τα τετράγωνα δ4 και β8).

Στο σχήμα 17β τα τετράγωνα β8 και δ8 σημειώνονται με τον αριθμό "2", γιατί δεν είναι γειτονικά συγγενικά κατά μια έννοια. Στα τετράγωνα αυτά αντιστοιχεί το δ4 για τα λευκά, αλλά παράλληλα για το χαρακτηρισμό του τελευταίου υπογραμμίζεται, αυτό είναι ένα νέο τετράγωνο για τα λευκά - από την "εφεδρική" ζώνη - ανάλογο τετράγωνο για τα μαύρα δεν υπάρχει και είναι υποχρεωμένα να ψάξουν να βρουν την αντιστοιχία σε ένα από τα τετράγωνα της "βασικής" ζώνης.

Συνεχίζουμε το θεωρητικό μέρος των φινάλε με πιόνια, που αφιερώνει στους αναγνώστες του "Ρ" ο γνωστός σκακιστής και καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος.

Θα ακολουθήσουν πολύ σύντομα αναλυτικά παραδείγματα και εφαρμογές ταξινομημένες και μελετημένες από τον κ. Παπαδόπουλο, οι οποίες αποτελούν ένα υπέροχο διδακτικό υλικό και θα πρέπει να το αρχειοθετήσετε!

Τετράγωνα αντιστοιχίας

Ευρύτερη έννοια από την οποζισιόν αποτελούν τα "τετράγωνα αντιστοιχίας", η ουσία των οποίων επεξηγείται παρακάτω με συγκεκριμένα παραδείγματα.

Τα πιόνια α6 και β6 στο σχήμα Νο 16 είναι "πιόνια ευαίσθητα": αυτός που θα πλησιάσει πρώτος το πιόνι χάνει (στο 1. Ρβ5 ακολουθεί... Ρα7).

Η διάταξη Ρβ5 - Ρα7 είναι θέση απόλυτου τσουγκ - τσβαγκ - αποφασιστική θέση",την οποία κατέχουμε με την κίνησή μας.

Γι' αυτό οι βασιλιάδες μανουβράρουν έτσι, ώστε τα τετράγωνα αντιστοιχίας β5 και α7 να τα "πατήσουν" μετά την κίνηση του αντιπάλου βασιλιά 1. Ρβ4! Ρα8! 2. Ργ4, Ρβ8 3. Ρβ4! Ρα8! Ο λευκός βασιλιάς δεν μπορεί να απομακρυνθεί από το τετράγωνο Β5 και ο μαύρος από το α7 (νόμος των κρίσιμων αποστάσεων! )

Τα αποφασιστικά τετράγωνα β5 και α7 εδώ βρίσκονται σε απόσταση "σχηματισμού κίνησης αλόγου". Τα συνορεύοντα στο τετράγωνο β5 "μετόπισθεν" τετράγωνα α4, β4, γ4 των λευκών αντιστοιχούν στα "μετόπισθεν" συνορεύοντα στο α7 τετράγωνα α8, β8 των μαύρων (και όχι γ8 γιατί ο μαύρος χάνει). Επειδή τα μαύρα πρέπει να φυλάγουν μόνο ένα τετράγωνο, μπορούν να κρατούν με το βασιλιά οποιοδήποτε από τα μετόπισθεν τετράγωνα, όποιο μετόπισθεν τετράγωνο και αν κρατούσε ο λευκός βασιλιάς. Ανάμεσα στα μετόπισθεν τετράγωνα εδώ δεν υπάρχει αντιστοιχία. Στο Νο 16 δεν υπάρχει δισταγμός για τη μανούβρα των βασιλιάδων, γι' αυτό η ισοπαλία είναι φανερή.

Με την ύπαρξη στο σύνολο μιας αποφασιστικής θέσης μπορούμε σαν κανόνα να θεωρήσουμε, ότι η παρτίδα τελειώνει με ισοπαλία, και αν ακόμη ο παθητικός βασιλιάς διαθέτει, για την ελεύθερη μανούβρα, δύο διπλανά, εφεδρικά τετράγωνα (Grigorief 1922).

Στο Νο 17 τα μαύρα απαγορεύουν την κίνηση Ρβ6, μετά την οποία το πιόνι α6 θα έπεφτε. Η διάταξη Ργ5 - Ργ7 αποτελεί την "αποφασιστική θέση".

Ζώνες αντιστοιχίας

Αν πετύχαινε ο λευκός βασιλιάς να πάει στο δ6, ο μαύρος πρέπει να έχει τη δυνατότητα να απαντήσει με Ρδ8, ώστε να μην επιτρέψει το πιόνι γ6 να προαχθεί σε βασίλισσα. Ετσι καθορίζεται η αντιστοιχία των τετραγώνων δ6 και δ8(δεύτερη "αποφασιστική" θέση). Μετά από την 1. Ρδ5 ο λευκός βασιλιάς μπορεί να κρατήσει οποιοδήποτε από τα τετράγωνα δ6 ή γ5: γι' αυτό τα μαύρα είναι αναγκασμένα να παίξουν 1... Ργ8, ώστε να μπορέσουν να κρατήσουν το απαραίτητο τετράγωνο αντιστοιχίας δ8 ή γ7. Είναι φανερό, ότι τα τετράγωνα δ5 και γ8 αντιστοιχούν επίσης το ένα στο άλλο (τρίτη "αποφασιστική θέση"). Αυτά καθορίζουν τις βασικές (κρίσιμες) ζώνες, και μπορούμε να περάσουμε στην εξέταση των πλησιέστερων εφεδρικών τετραγώνων.

Παρατηρήστε ότι τα τετράγωνα της "κρίσιμης ζώνης" στην περιοχή του κάθε βασιλιά ομαδοποιούνται εδώ κοντά στο απρόσιτο (απλησίαστο) σημείο, σχηματίζοντας μ' αυτό ένα μικρό τετράγωνο. Π. χ. για τα λευκά (Νο 17β) το απρόσιτο, που κατέχεται από το πιόνι, είναι το τετράγωνο γ6 και αυτό με τα τετράγωνα 1, 2, 3 σχηματίζουν τετράγωνο - κατά τον ίδιο τρόπο καθορίζουμε σε σχέση με το απρόσιτο για το μαύρο βασιλιά το τετράγωνο δ7 (ή β7). Παίρνοντας αυτό υπόψη, έχουμε εύκολα και άμεσα μια οπτική εικόνα της θέσης των "βασικών ζωνών" κοντά στα απρόσιτα σημεία.

Μετά την 2. Ρδ4 ο λευκός βασιλιάς μπορεί να καταλάβει ένα από τα αποφασιστικά τετράγωνα της βασικής ζώνης - γ5 ή δ5, γι' αυτό τα μαύρα πρέπει να παίξουν.

2... Ρβ8 ή Ρδ8 (Νο 17α), διατηρώντας τη δυνατότητα να καταλάβει με τη σειρά του το αντίστοιχο τετράγωνο της κρίσιμης ζώνης - γ7 ή γ8. Μέχρις εδώ τα μαύρα βρίσκονταν στα αντίστοιχα τετράγωνα (στην τελευταία περίπτωση αντιστοιχούν τα τετράγωνα δ4 και β8).

Στο σχήμα 17β τα τετράγωνα β8 και δ8 σημειώνονται με τον αριθμό "2", γιατί δεν είναι γειτονικά συγγενικά κατά μια έννοια. Στα τετράγωνα αυτά αντιστοιχεί το δ4 για τα λευκά, αλλά παράλληλα για το χαρακτηρισμό του τελευταίου υπογραμμίζεται, αυτό είναι ένα νέο τετράγωνο για τα λευκά - από την "εφεδρική" ζώνη - ανάλογο τετράγωνο για τα μαύρα δεν υπάρχει και είναι υποχρεωμένα να ψάξουν να βρουν την αντιστοιχία σε ένα από τα τετράγωνα της "βασικής" ζώνης.

• Στις 11 Ιούλη δημοσιεύσαμε την πρώτη 10αδα των Ελλήνων σκακιστών - σκακιστριών με διεθνή αξιολόγηση (ΕΛΟ). Σύμφωνα με την επίσημη λίστα της FIDE, οι αξιολογημένοι Ελληνες είναι 395, αρκετούς από τους οποίους θα σας παρουσιάσουμε και τις Κυριακές του Αυγούστου. 11. Γαβριλάκης Ι.Μ. 2.415, 12. Καλέσης Ι.Μ. 2.412, 13. Κουρκουνάκης Ι.Μ. 2.407, 14. Χαλκιάς Ι.Μ. 2.400, 15. Λυριντζάκης Ι.Μ. 2.385, 16. Μαστροβασίλης Δ. 2.384, 17. Νικολαϊδης Κ. 2.383, 18. Κοφίδης Α. 2.383, 19. Μαστροκούκος 2.375, 20. Γκέσος 2.369.

Φρεντζάς 2.351, Καραγιάννης 2.350, Τζούμπας 2.347, Μαστροβασίλης Θ. 2.345, Αραμπατζής 2.340, Πανταβός Π. 2.338, Παναγόπουλος 2.332, Πορφυριάδης 2.330, Καπνίσης 2.324, Δανιηλίδης 2.323.

• Μεθαύριο Τρίτη στις Κατασκηνώσεις του Δήμου Ασπροπύργου (Βίλλια) θα διεξαχθούν οι 1οι Εφηβικοί Αγώνες Προετοιμασίας που διοργανώνουν ο Αθλητικός Οργανισμός Ασπροπύργου και η ΕΣΟ. Οι αγώνες θα γίνουν στις ημερομηνίες 3 - 4 - 6 - 7 - 8 - 10 και 11 Αυγούστου από τις 9.00 - 13.00, με ελβετικό σύστημα των 7 γύρων. Τα απογεύματα, εκτός της Κυριακής 8.8.99, θα γίνονται προπονήσεις, ενώ στις 5 - 9 και 12 Αυγούστου θα γίνουν παράλληλες εκδηλώσεις, όπως διαγωνισμός λύσης σκακιστικών προβλημάτων, αγώνες γρήγορου σκακιού (20λεπτες και 5λεπτες παρτίδες και φυσικά οι απονομές των επάθλων στους νικητές.
• Εναρξη έχουμε την Τρίτη 3 Αυγούστου και στην Κρήτη, όπου ο Αθλητικός Ομιλος "Κύδων" Χανίων διοργανώνει για μια ακόμη χρονιά, το Διεθνές Τουρνουά "Μάχη της Κρήτης 1999". Η συμμετοχή ξένων και Ελλήνων σκακιστών είναι μεγάλη και αναμένονται αξιόλογες αναμετρήσεις.

Αλλες 250 μινιατούρες με ματ σε δύο κινήσεις έμειναν από τις 364 που είχαμε αρχικά υποσχεθεί. Υπάρχει βελτίωση; Θα ακολουθήσουν άλλες 332 μινιατούρες των τριών κινήσεων..!

Λοιπόν, παίζουν τα λευκά και κάνουν ματ σε (2) κινήσεις.

Κασπάροβ Γκ. - Βαν Βέλι Λ. (Σικελική Αμυνα)

1. ε4 γ5 2. Ιζ3 Ιγ6 3. δ4 γδ4 4. Ιδ4 Ιζ6 5. Ιγ3 ε5 6. Ιδβ5 δ6 7. Αη5 α6 8. Ια3 β5 9. Ιδ5 Αε7 10. Αζ6 Αζ6 11. γ3 Αη5 12. Ιγ2 0-0 13. α4 βα4 14. Πα4 α5 15. Αβ5 Αβ7 16. Ιγε3 Αε3 17. Ιε3 Ιε7 18. 0-0 Πβ8 19. Βδ3 Ββ6 20. Αγ4 Αγ6 21. Πα2 Πζδ8 22. β3 Βγ5 23. Πζα1 Πα8 24. θ4 θ6 25. θ5 Αβ7 26. Πδ1 Αγ6 27. Πδα1 Αβ7 28. Αδ5 Αδ5 29. εδ5 Πδγ8 30. β4 Βγ3 31. Βγ3 Πγ3 32. Πα5 Πβ8 33. Πα7 Ρζ8 34. Πδ7 Ιγ8 35. Πδ8 Ρε7 36. Πη8 Πβ4 37. Πα8 Ρδ7 38. Πη7 Πγ1 39. Ρθ2 Πζ4 40. Ιη4 Ιε7 41. Πα7 Ρε8 42. η3 Πζ5 43. Πθ7 Ρζ8 44. Πα8 1-0

Τοπάλοβ Β. - Τίμαν Γ. (Αγγλική Παρτίδα)

1. γ4 ε5 2. η3 Ιζ6 3. Αη2 δ5 4. γδ5 Ιδ5 5. Ιζ3 Ιγ6 6. 0-0 Αε7 7. δ4 ε4 8. Ιε5 ζ5 9. Ιγ6 βγ6 10. Βα4 Βδ7 11. Πδ1 γ5 12. Βδ7 Αδ7 13. δγ5 Αε6 14. Ιδ2 0-0-0 15. α3 ε3 16. Ιζ1 εζ2 17. Ρζ2 Αγ5 18. Ρε1 Πθε8 19. Αη5 Πδ6 20. Παγ1 Αβ6 21. Αζ3 θ6 22. Αζ4 Πδ7 23. Αε5 η5 24. Αδ4 η4 25. Αθ1 Αζ7 26. Αβ6 αβ6 27. Πγ6 ζ4 28. Ρζ2 θ5 29. Πδ4 ζη3 30. Ιη3 Πε5 31. Πθ6 Πδ8 32. Πε1 Πδ6 33. Πθ8 Ρδ7 34. Πθ7 Ρε8 35. Πα4 Ιζ4 36. Πζ4 1-0.

Διάγραμμα Νο 113

Διάγραμμα Νο 114

Στα προηγούμενα: Αν έπαιξες 1. Αη5! στο Νο 111, είσαι σωστός. Αν 1... ε1= ίππος 2. Πδ2 Χ. Αν 1... ε1=Β 2. Πζ7+Χ. Υπάρχει και το 1... Ρε1 2. Αθ4 ματ! Στο Νο 112 καλή κίνηση είναι το 1. Ιγ3! Αε5! 2. Βη4 ματ! Αν 1... ε5 2. βγ8 ματ.

Μια παροιμία του λαού μας λέει ότι "αν σκάβεις το λάκκο του άλλου, θα πέσεις μέσα". Αυτό θα συμβεί και τώρα σε όσους (Ελληνες και ξένοι παράγοντες και μη... ) προσπάθησαν να προσβάλουν την υπόληψη του παγκόσμιου πρωταθλητή Ανατόλι Εβγκ. Κάρποβ με ψεύτικες κατηγορίες και να μιλήσουν για "δήλωση μετανοίας" προς τη FIDE και για... υποκρισία.

Τελικά η πλεκτάνη αποκαλύφθηκε και η δήθεν επιστολή του Κάρποβ ήταν μια γκάφα της FIDE, που παραδέχτηκε ότι το κείμενό της δημοσιεύτηκε εκ λάθους και ότι επρόκειτο για... "προσχέδιο" που απηύθυνε η Ομοσπονδία στους δικηγόρους του Κάρποβ (!). Στο μεταξύ στο "Caesar's Palace" του Λας Βέγκας έγινε την περασμένη Παρασκευή η τελετή έναρξης του Παγκόσμιου Πρωταθλήματος, στον 1ο γύρο του οποίου θα αγωνιστούν 72 σκακιστές (συνολικά 100), μεταξύ αυτών και ο Ελληνας G. M. Βασ. Κοτρωνιάς.

• Στο 21ο Διεθνές Τουρνουά "Ικαρος '99" νικητής αναδείχτηκε ο Γιουγκοσλάβος Αλεξ. Σαβάνοβιτς (ΕΛΟ 2421) με 7,5 βαθμούς. Στις θέσεις 2-4 ισοβάθμησαν με 7 βαθ. ο Βούλγαρος Πόρτσεβ Μιλ και ο Γιουγκοσλάβος Λέκις Ντ. και Βούσκοβιτς Μπ. Μεγάλη επιτυχία η 5η θέση του Ελληνα Ανδρέα Κοφίδη που ισοβάθμησε με τον Δανό Ράσμουσεν και τον Γιουγκοσλάβο Ραντοβάνοβιτς στους 6,5 βαθμούς.

Με πολλά κομμάτια και οι δύο πλευρές, καθώς και με αμφότερες απειλές το πρόβλημα του Γιουγκοσλάβου συνθέτη. Στο τέλος, όσο καλά και να αμυνθεί ο μαύρος, θα γίνει ματ σε δύο (2) μόνο κινήσεις. Παίζουν τα λευκά.

Λευκά: Ργ1, Βη1, Πβ2, Πη4, Ιγ2, Ιη6, Αα1, Αδ7, Στρ. δ2, δ3, ε3, θ3 (12)

Μαύρα: Ρζ5, Βθ1, Πα4, Πε8, Ιδ5, Αα7, Αδ1, Στρ. α2 ε6, ζ2, ζ6 (11)

Η ΛΥΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ

Λευκά: Ρδ3, Πζ6, Αη5, Στρ. β4, ζ3 (5)

Μαύρα: Ρδ5 (1)

Παίζουν τα άσπρα κομμάτια και κάνουν ματ σε τέσσερις (4) κινήσεις.

Μοναδικό τετράγωνο διαφυγής του μαύρου ρουά, είναι το "ε5". Αν γίνει το λάθος και παίξουμε 1. Αζ4 ή 1. ζ4, ο μαύρος δεν έχει να παίξει και το αποτέλεσμα είναι ισοπαλία (πατ).

Ετσι έχουμε 1. Αγ1 Ρε5, 2. Αβ2+ Ρδ5, 3. Ργ3! (καθοδηγεί τον μαύρο στο "ε5", με σκοπό την κατάληψη του τετραγώνου "γ4" και ταυτόχρονα την αποκάλυψη του αξιωματικού) 3... Ρε5, 4. Ργ4+ ματ!

Ο λευκός κερδίζει όποιος κι αν έχει την κίνηση. Ζώνες αντιστοιχίας

Ο μεγάλος μετρ Ανατόλι Κάρποβ