ΜΟΣΧΑ.- Ο 4ος πρωθυπουργός που διόρισε ο Πρόεδρος Μπορίς Γιέλτσιν μέσα σε 17 μήνες έλαβε χτες την έγκριση μιας μάλλον απρόθυμης κρατικής Δούμας, η οποία συναίνεσε απλώς και μόνο για να αποφευχθεί μια σύγκρουση με τον "απρόβλεπτο" Πρόεδρο και το συνακόλουθο πολιτικό χάος.

Με ψήφους 233-84, ο 46χρονος Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος θήτευσε στις μυστικές υπηρεσίες, αλλά και - κάτι πολύ σημαντικότερο - πρόσκειται στους "κοντινούς" προς τον Γιέλτσιν "μεταρρυθμιστές" νεοφιλελεύθερους πολιτικούς, αναλαμβάνει και τυπικά καθήκοντα. Ο ίδιος δήλωσε ότι προτίθεται να διατηρήσει στις θέσεις τους τους περισσότερους υπουργούς του προκατόχου του, Σεργκέι Στεπάσιν.

Νωρίτερα, ο Πούτιν, μιλώντας στη Δούμα, υποσχέθηκε να "ενισχύσει τις κοινωνικές πολιτικές", για να βοηθήσει τους Ρώσους που έχουν περιπέσει σε κατάσταση απόλυτης ένδειας. Πρόκειται όμως περισσότερο για μια ευχή παρά για την εξαγγελία μιας ρεαλιστικής πολιτικής. Οπως είπε ο ίδιος "σε ένα μεγάλο βαθμό, η οικονομική πολιτική θα αποτελέσει συνέχεια της πορείας των προκατόχων μας".

"Θα συνεχίσουμε τις μεταρρυθμίσεις (σ. σ. προς την "οικονομία της αγοράς") που ξεκίνησαν προηγούμενες κυβερνήσεις, αλλά οι μεταρρυθμίσεις δεν είναι αυτοσκοπός, πρέπει να βελτιώνουν τις συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων", είπε ο νέος πρωθυπουργός. Η δήλωσή του αυτή - εκτίμησε ο ανταποκριτής του "Ασοσιέιτεντ Πρες" στη Μόσχα - αποσκοπούσε στο να "εξευμενίσει" τους κομμουνιστές, οι οποίοι διαμαρτύρονται έντονα για τις συνθήκες που δημιουργεί η βίαιη διαδικασία μετάβασης στον καπιταλισμό, που διαρκεί επί 8ετία.

Ο Πούτιν, ο οποίος είναι γνωστός και με την προσωνυμία "γκρίζος καρδινάλιος", τοποθετήθηκε υπέρ μιας πιο "επιθετικής στάσης" στην εξωτερική πολιτική, παραδέχτηκε πάντως ότι οι στόχοι της παραμένουν απαράλλακτοι. "Η Ρωσία δεν πρέπει να είναι ντροπαλή (όσον αφορά) για τα συμφέροντά της", είπε.

Οι κομμουνιστές είχαν ξεκαθαρίσει το μεσημέρι ότι δεν επρόκειτο να υπάρξει συγκεκριμένη γραμμή - υπέρ ή εναντίον του Πούτιν - ενώ ο πρόεδρος του ΚΚΡΟ, Γκενάντι Ζουγκάνοφ, δήλωσε ότι οι βουλευτές θα ψήφιζαν "κατά συνείδηση".

Σε περίπτωση απόρριψης του Πούτιν επί τρεις συνεχόμενες ψηφοφορίες, το ρωσικό Σύνταγμα προβλέπει τη δυνατότητα για τον Πρόεδρο να διαλύσει τη Δούμα και να καλέσει βουλευτικές εκλογές. Με τις εκλογές να απέχουν μόλις ως το Δεκέμβρη, η Δούμα εμφανίστηκε απρόθυμη να επισπεύσει τη διαδικασία.

Πολλοί πολιτικοί παρατηρητές και μέσα ενημέρωσης εκτιμούσαν τις τελευταίες μέρες ότι ο Γιέλτσιν πρόκειται να επιβάλει καθεστώς "έκτακτης ανάγκης", λόγω της πολεμικής έντασης στο Νταγκεστάν, ώστε να μπορέσει να αναβάλει τις εκλογές του Δεκέμβρη, αλλά και την προεδρική εκλογή το επόμενο καλοκαίρι. Ο Γιέλτσιν διέψευσε χτες το σενάριο.

"Και πάλι σταθερά και αποφασιστικά δηλώνω ως ο Πρόεδρος του κράτους: Δε θα υπάρξει καθεστώς εκτάκτου ανάγκης", είπε ο Γιέλτσιν, μιλώντας προς δημοσιογράφους στο Κρεμλίνο.

Στο Νταγκεστάν αναφέρθηκε εμμέσως πλην σαφώς και ο Πούτιν, συνδέοντας το θέμα με τις εκλογές. "Βασικός στόχος (μας) είναι να διασφαλίσουμε την τήρηση του νόμου και της τάξης", είπε, "και να οδηγηθούμε σε δίκαιες βουλευτικές και προεδρικές εκλογές".

Ο Πούτιν αντιμετωπίζει, συνομολογούν αναλυτές, μια σειρά ακανθωδών προβλημάτων. Η κρίση στο Νταγκεστάν απαιτεί σκληρότητα, αλλά και λεπτούς χειρισμούς, η οικονομία εξακολουθεί - παρά τις "κορόνες" του Γιέλτσιν περί "ανάκαμψης" χτες - να καρκινοβατεί, ο κοινωνικός ιστός παρουσιάζει συμπτώματα διάλυσης, η πολιτική κατάσταση είναι τεταμένη. Εκτός αυτού, πρέπει να "προσέχει" και τον ίδιο τον μέντορά του, τον Γιέλτσιν, ο οποίος δηλώνει μεν ότι προορίζει τον Πούτιν για "διάδοχό του" το καλοκαίρι, αλλά δεν είναι απίθανο να αλλάξει διαθέσεις - όπως το συνηθίζει.

ΜΟΣΧΑ.- Τους σφοδρούς αεροπορικούς βομβαρδισμούς του Σαββατοκύριακου διαδέχτηκαν νέοι, αλλά και συγκρούσεις στο έδαφος, καθώς οι Ρώσοι στρατιώτες συνεχίζουν την προσπάθεια να καταστείλουν τους Ισλαμιστές αντάρτες στο Νταγκεστάν.

Χτες οι αντάρτες ανακοίνωσαν το σχηματισμό κυβέρνησης του "Ισλαμικού Κράτους του Νταγκεστάν" στον ρωσικό Καύκασο. Σχετική ανακοίνωση δόθηκε στη δημοσιότητα στην πρωτεύουσα της Τσετσενίας, Γκρόζνι.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση, οι ισλαμιστές "επιφόρτισαν τον Σεραϊντίν Ραμζάνοφ, μέλος του συμβουλίου του μουσουλμανικού λαού του Νταγκεστάν, και την Τσετσενία να σχηματίσουν κυβέρνηση του Ισλαμικού Κράτους του Νταγκεστάν".

Οι αυτονομιστές είχαν ανακοινώσει την περασμένη Τρίτη τη δημιουργία ενός Ισλαμικού Ανεξάρτητου Κράτους στο Νταγκεστάν, από ένα χωριό που είχαν υπό τον έλεγχό τους στα νοτιοδυτικά της δημοκρατίας αυτής στα σύνορα με την Τσετσενία (συνολικά ελέγχουν 7 χωριά).

"Ο Ραμζάνοφ συμμετέχει ενεργά εδώ και δέκα χρόνια στο Ισλαμικό Κίνημα στο Νταγκεστάν. Είναι παντρεμένος και έχει τρία παιδιά", αναφέρει η ανακοίνωση.

Η Τσετσενία βρίσκεται από χτες σε κατάσταση ετοιμότητας, που κήρυξε ο πρόεδρός της Ασλάν Μασχάντοφ.

Στο μεταξύ σε κατάσταση ετοιμότητας τέθηκε ο ρωσικός στόλος στην Κασπία Θάλασσα. Ρώσοι στρατιωτικοί αξιωματούχοι ανέφεραν στη Μόσχα ότι ρωσικά μαχητικά αεροπλάνα πραγματοποίησαν 50 εξόδους εναντίον θέσεων ανταρτών στο Νταγκεστάν τις τελευταίες 24 ώρες.

Οι αρχές του Νταγκεστάν, σύμφωνα με ρωσικά μέσα ενημέρωσης, ανέφεραν ότι δύο Πολωνές που εργάζονταν για την Πολωνική Ακαδημία Επιστημών απήχθησαν στο κεντρικό Νταγκεστάν.

Ρωσικές κυβερνητικές πηγές υποστήριξαν ότι περίπου 10.000 πολίτες εγκατέλειψαν την περιοχή αφότου ξέσπασαν οι συγκρούσεις πριν από δέκα μέρες, ενώ από την Επιτροπή Αμυνας του Κοινοβουλίου έγινε γνωστό πως 18.000 Ρώσοι στρατιώτες και πολιτοφύλακες λαμβάνουν μέρος σ' αυτές.

Το επιτελείο των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων ανακοίνωσε χτες ότι από τις 7 Αυγούστου έχουν σκοτωθεί περίπου 400 αντάρτες ως αποτέλεσμα της ρωσικής επίθεσης. Οι Ρώσοι αναφέρουν 17 νεκρούς.

Ο νεοεκλεγείς Ρώσος πρωθυπουργός Βλάντιμιρ Πούτιν τόνισε χτες, μιλώντας στο ιδιωτικό τηλεοπτικό δίκτυο TRT, ότι οι αυτονομιστές που δρουν στο Νταγκεστάν είναι "διεθνείς τρομοκράτες", προειδοποιώντας τις ισλαμικές χώρες της Μέσης Ανατολής (ειδικά τη Σαουδική Αραβία, λίκνο της σέχτας Ουαχάμπι στην οποία ανήκουν οι αντάρτες) να μην παράσχουν υποστήριξη στο κίνημα, διότι κάτι τέτοιο θα εκληφθεί "ως παρέμβαση στα εσωτερικά της Ρωσίας".

ΒΕΡΟΛΙΝΟ.- Οι λόγοι της αιφνιδιαστικής απόλυσης του τελευταίου πρωθυπουργού Σεργκέι Στεπάσιν και του διορισμού σαν διαδόχου του του Βλαντιμίρ Πούτιν, έχουν σχέση με τα "αργύρια" για τον επικείμενο εκλογικό αγώνα του Μπόρις Γιέλτσιν. Αυτό αποκαλύπτει η εφημερίδα "Ντερ Τάγκες - Σπίγκελ" του Βερολίνου (13/8), που διαβεβαιώνει τους αναγνώστες της ότι κατέχει "εσωτερικό" ντοκουμέντο στελεχών του ρωσικού μονοπωλίου εξαγωγής φυσικού αερίου "Gasprom" που αναφέρεται στα παρασκήνια της υπόθεσης. Η βερολινέζικη εφημερίδα με δυο ανταποκρίσεις από τη Μόσχα (η μία απ' αυτές πρωτοσέλιδη, κορυφή) αποκαλύπτει συγκεκριμένα τις εξής λεπτομέρειες: "Ο Πρόεδρος Μπόρις Γιέλτσιν και το στενό περιβάλλον του σχεδιάζουν να ενισχύσουν την επιρροή του κράτους στον μεγαλύτερο στον κόσμο εξαγωγέα φυσικού αερίου "Gasprom" με την υπαγωγή του (προσεχώς) στο ρωσικό υπουργείο Ενέργειας. Με τα χρηματικά ποσά που θα εισπραχθούν, θα χρηματοδοτηθεί ο εκλογικός αγώνας για τον διάδοχο του Γιέλτσιν. Σύμφωνα με εσωτερικό έγγραφο προβλέπεται αυτό το σχέδιο να ευλογηθεί σε έκτακτη συνέλευση (της "Gasprom") στα τέλη Αυγούστου (25 Αυγούστου)... Ο νέος πρωθυπουργός Βλαντιμίρ Πούτιν πρόκειται να πραγματοποιήσει αυτό που ο Στεπάσιν κατόρθωσε να εμποδίσει με μεγάλη δυσκολία - δηλαδή τη συγχώνευση της "Gasprom" με τον ενεργειακό γίγαντα "Rao Jees" σε ένα κρατικό κοντσέρν, που θα υπαχθεί στο ρωσικό υπουργείο Ενέργειας. Αυτό σημαίνει ούτε λίγο ούτε πολύ πως σχεδιάζει την εκ νέου εθνικοποίηση των πιο κερδοφόρων επιχειρήσεων της Ρωσίας. Το νέο υπερυπουργείο θα διοχετεύει τους χρηματικούς κρουνούς στα ταμεία του προεκλογικού αγώνα του Κρεμλίνου. Κι έχει λόγο γι' αυτό: Ηδη το 1996 η επανεκλογή του στραπατσαρισμένου Γιέλτσιν κόστισε μισό δισ. δολάρια. Στις εκλογές για τη Δούμα, που θα βάλουν τα κλειδιά για τις προεδρικές εκλογές του επόμενου καλοκαιριού, το Κρεμλίνο θα πρέπει να καταβάλει τουλάχιστον το διπλάσιο".

Η εφημερίδα πληροφορεί ότι η γερμανική ανώνυμη εταιρία "Ruhrgas AG" αγόρασε τον περασμένο Δεκέμβρη 25% των μετοχών της "Gasprom" αντί 660 εκατ. δολαρίων. Σε περίπτωση επανακρατικοποίησης της "Gasprom", η Μόσχα "θα πρέπει να επιστρέψει στους Γερμανούς τουλάχιστον την αγοραστική τιμή των 660 εκατ. δολαρίων", καταλήγει η εφημερίδα.

Θανάσης ΒΟΡΕΙΟΣ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ.- Ξάφνιασε η αναπάντεχη δήλωση του υπουργού Δικαιοσύνης Χικμέτ Σαμί Τουρκ σχετικά με τα βασανιστήρια στα κρατητήρια και τις φυλακές της Τουρκίας.

Απαντώντας σε γραπτή Επερώτηση του βουλευτή του Κόμματος Αρετής Σουάτ Παμουκτσού, ο υπουργός Δικαιοσύνης αποκάλυψε ότι το 1998 2.338 αστυνομικοί παραπέμφθηκαν στη δικαιοσύνη με την κατηγορία ότι βασάνισαν κρατουμένους. Στις 295 από τις 1.147 δίκες οι κατηγορούμενοι κρίθηκαν ένοχοι και καταδικάστηκαν.

Σύμφωνα με τις αποκαλύψεις του Τούρκου υπουργού Δικαιοσύνης, το 1998 από τις 1.600 προσφυγές Τούρκων πολιτών στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στις 6 η τουρκική κυβέρνηση συμβιβάστηκε με τους ενάγοντες, καταβάλλοντας το ποσό των 160 δισεκατομμυρίων 495 εκατομμυρίων 318 χιλιάδων τουρκικών λιρών (περίπου 150 εκατομμύρια ελληνικές δραχμές). Επίσης, οι 44 προσφυγές κατέληξαν με την καταδίκη της Τουρκίας, η οποία κατέβαλε στους κατηγόρους το ποσό των 107 δισεκατομμυρίων 426 εκατομμυρίων 815 χιλιάδων λιρών (περίπου 100 εκατομμύρια ελληνικές δραχμές).

Σύμφωνα πάντα με τις αποκαλύψεις του υπουργού Δικαιοσύνης Χικμέτ Σαμί Τουρκ, η Τουρκία εντός των προσεχών ημερών πρόκειται να καταβάλει στους κατηγόρους της 876.415 δολάρια, 1.202.000 γαλλικά φράγκα και 181.000 αγγλικές λίρες.

Στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων εκκρεμούν άλλες 1.552 δίκες που, σύμφωνα με εκτιμήσεις αρμοδίων, θα καταλήξουν με καταδίκη της Τουρκίας.

Οι δίκες αυτές αφορούν πυρπολήσεις χωριών, βασανιστήρια, καταστρατήγηση της ελευθερίας της σκέψης και παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Αλέξης ΦΙΛΙΟΣ

Ο Βλ. Πούτιν στη διάρκεια της χτεσινής συνεδρίασης