«Η ίδια η πολιτική και πολιτειακή δομή του Λιβάνου είναι προβληματική, αφού στηρίζεται στο σύστημα των θρησκευτικών σεκτών» υποστηρίζει μιλώντας στο «Ρ», ο Κχάλεντ Χαντάτα, ΓΓ της ΚΕ του Λιβανικού ΚΚ. Ο Κχάλεντ Χαντάτα συζήτησε μαζί μας κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στη χώρα μας, που συμμετείχε σε αντιπροσωπεία που προσκλήθηκε από το ΚΚΕ και είχε συναντήσεις με πολιτικά κόμματα, την Ομάδα Φιλίας με τον Λιβανικό Λαό, που έχει συγκροτηθεί στην Ελληνική Βουλή και με μαζικούς φορείς της χώρας, που συμπαραστάθηκαν στις δυνάμεις της λιβανέζικης αντίστασης κατά τη διάρκεια της πρόσφατης ισραηλινής ιμπεριαλιστικής επέμβασης. Ο συνομιλητής μας παρουσιάζει την πρόταση του Λιβανικού ΚΚ για την ουσιαστική επίλυση της κρίσης που σοβεί τη χώρα, επισημαίνοντας ότι «αν δεν υπάρξουν ριζικές αλλαγές, ο κίνδυνος εμφυλίου παραμένει πάντα πολύ μεγάλος».

-- Η πολιτική κατάσταση στο Λίβανο μοιάζει να βρίσκεται σε αδιέξοδο. Πώς φθάσαμε μέχρι εδώ;

-- Κ. Χ.: Ο Λίβανος βρίσκεται σε μια εξαιρετικά κρίσιμη φάση. Πρόκειται, κατά τη γνώμη μας, για μια περιοδική κρίση, που έρχεται και επανέρχεται στη χώρα. Συνήθως όταν υπάρχει ένταση στις χώρες της Μέσης Ανατολής, αντανακλάται και στο Λίβανο. Αυτό οφείλεται στην πολιτική δομή της χώρας μας, στη δομή που βασίζεται στις θρησκευτικές σέκτες. Και αυτή η δομή είναι εξαιρετικά ευάλωτη.

Σήμερα, λοιπόν, έχουμε όλα όσα γίνονται στο Ιράκ, στην Παλαιστίνη, την έναρξη, θα μπορούσε κανείς να πει, της κρίσης των Αμερικανών στο Ιράκ. Η Ουάσιγκτον θα κάνει τα πάντα για να διατηρήσει την επιρροή της στο Λίβανο, ακόμη και αν αυτό σημαίνει ένα μικρό κομμάτι της χώρας που θα απομείνει υπό τον έλεγχο των, φίλα προσκείμενων, δυνάμεών της μετά από έναν εμφύλιο.

Ο Λίβανος, λοιπόν, είναι πολύτιμος για τις ΗΠΑ. Εφόσον ελέγχουν, στον έναν ή στον άλλο βαθμό, την κυβέρνηση Σινιόρα δε θα την εγκαταλείψουν εύκολα. Επιπλέον, υπήρξε η ισραηλινή επίθεση στο Νότιο Λίβανο, το καλοκαίρι, η οποία, ως προς τους στόχους της, απέτυχε χάρη στη λιβανική αντιπολίτευση.

Κατά τη διάρκεια της επίθεσης, η κυβέρνηση δεν έκανε απολύτως τίποτε. Θέλω να πω ότι ενώ ήταν η κυβέρνηση της χώρας που δέχεται μια απίστευτη επίθεση, όχι μόνο δεν έκανε τίποτε για να αμυνθεί, όχι μόνο δεν ενίσχυσε την αντίσταση, αλλά αντίθετα θα έλεγα ότι πολλές φορές έδινε την εντύπωση ότι περίμενε την αποτυχία της αντίστασης και επικράτηση του ισραηλινού στρατού.

Αυτή ακριβώς η θέση διαδραμάτισε έναν σημαντικά αρνητικό ρόλο στην υιοθέτηση της απόφασης 1701 με την οποία τέλειωσαν οι εχθροπραξίες. Η κυβέρνηση Σινιόρα δεν υπερασπίστηκε τα δικαιώματα της χώρας, του λιβανικού λαού, της αντίστασής του, των πολιτών της, ούτε των πολιτών της που παραμένουν φυλακισμένοι στο Ισραήλ.

Τέλος, εμείς ως Λιβανικό ΚΚ επισημαίνουμε και τον αρνητικό ρόλο που η κυβέρνηση Σινιόρα έχει διαδραματίσει και στον οικονομικό τομέα. Από το 1982 και μετά, ο Λίβανος έχει χρεωθεί με 40 εκατομμύρια δολάρια. Μέσα σε λίγο περισσότερο από ένα χρόνο, επί κυβέρνησης Σινιόρα, το χρέος αυτό έχει φθάσει τα 42 εκατομμύρια δολάρια τουλάχιστον.

Αρα, έχει αποτύχει και στον οικονομικό τομέα, όπως έχει αποτύχει στον πολιτικό (δεν έχει προχωρήσει σε καμία ουσιαστική μεταρρύθμιση), αλλά και στον τομέα της ασφάλειας (κατά τη θητεία της έχουν γίνει τόσες πολιτικές δολοφονίες, δεν έχει, επί του πρακτέου, εντοπίσει ούτε καν υπόπτους, αν και όλα έγιναν στο φως της ημέρας μέσα στη μέση του δρόμου, όπως έγινε η δολοφονία του υπουργού Πιερ Τζεμαγέλ, προσφάτως).

Γι' αυτό, εμείς, το Λιβανικό ΚΚ, θεωρούμε ότι η κυβέρνηση αυτή πρέπει να παραιτηθεί. Το ζήτημα, όμως, είναι ότι υιοθετώντας κάποιος τη θέση αυτή, είναι σαν να υποστηρίζει τη μία ή την άλλη θρησκευτική σέκτα. Σε αυτό ακριβώς το σημείο φαίνεται πόσο ευάλωτη είναι η λιβανική πολιτική δομή. Βρισκόμαστε πραγματικά σε ένα αδιέξοδο.

Εχουμε μια κυβέρνηση που πρέπει να παραιτηθεί. Εχουμε έναν Πρόεδρο για τη νομιμότητα του οποίου υπάρχουν σοβαρές ενστάσεις, τουλάχιστον από τον μισό λιβανικό πληθυσμό (αφού η θητεία του παρατάθηκε υπό πιέσεις) και ένα κοινοβούλιο που εξελέγη υπό περίεργες συνθήκες: δηλαδή υπό την πίεση πολιτικών δολοφονιών, όπως αυτή του Ραφίκ Χαρίρι, και από ένα εκλογικό σώμα που ορίζεται από έναν ξεπερασμένο εκλογικό νόμο, άρα δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Εχουμε, δηλαδή, τη νομιμότητα των τριών βασικών θεσμών της χώρας να αμφισβητείται έντονα.

-- Θα μπορούσε κανείς να πει ότι ο πυρήνας του προβλήματος είναι το εκλογικό σύστημα;

-- Κ. Χ.: Θα έλεγα ότι ο πυρήνας είναι όλο το πολιτικό πολιτειακό σύστημα που διαρθρώνεται στη βάση των θρησκευτικών δογμάτων. Ο εκλογικός νόμος είναι το κλειδί για τη λύση του προβλήματος. Γιατί μέσα από έναν νέο εκλογικό νόμο, που δε θα θέτει προϋποθέσεις θρησκευτικών δογμάτων, αμέσως θα έχουμε μια άλλη αντιπροσώπευση στο κοινοβούλιο, στη βάση πολιτικών θέσεων, ασχέτως δογμάτων. Δε θα υπάρχουν συγκεκριμένοι όροι στη λειτουργία της κυβέρνησης με βάση τέτοιου είδους κριτήρια, που καθιστούν δυσλειτουργική την οποιαδήποτε κυβέρνηση και τελικά καταλήγουν σε αδιέξοδο.

-- Τι προτείνει το Λιβανικό ΚΚ;

-- Κ. Χ.: Εχουμε καταλήξει σε μια πρόταση που ζητά μια ταυτόχρονη λύση και στις 3 κρίσεις: της προεδρίας, της κυβέρνησης, του κοινοβουλίου. Γι' αυτό προτείνουμε τη σύσταση μιας μεταβατικής κυβέρνησης και όχι μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας. Γιατί τι θα αλλάξει μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας, όταν θα παραμείνουν στη σύνθεση και στην πολιτική της όλα εκείνα τα στοιχεία που έχουν οδηγήσει σε αυτές τις αποτυχίες; Απλώς, θα χαμηλώσουμε λίγο τους τόνους για λίγο καιρό και μετά θα υπάρξει και πάλι μια νέα κρίση.

Γι' αυτό προτείνουμε μια μεταβατική κυβέρνηση που θα έχει το δικαίωμα να νομοθετήσει. Μια κυβέρνηση που θα διατηρήσει το κοινοβούλιο, προς το παρόν, ως έχει, ενώ ο Πρόεδρος θα παραιτηθεί με το σχηματισμό της, έτσι ώστε αυτή η μεταβατική κυβέρνηση να έχει τον έλεγχο της χώρας για 6 μήνες. Τόσο προτείνουμε να διαρκέσει η θητεία της.

Σε αυτούς τους μήνες, το καθήκον της είναι σαφές: Να συντάξει ένα νέο εκλογικό αναλογικό νόμο, που θα αποτινάξει κάθε αναφορά ή περιορισμό από θρησκευτικά όρια. Στη συνέχεια, να γίνουν, με το νέο νόμο, πρόωρες βουλευτικές εκλογές και το νέο πλέον κοινοβούλιο να εκλέξει Πρόεδρο.

Σήμερα, όλες οι πολιτικές δυνάμεις στο Λίβανο συμφωνούν ως προς την ύπαρξη των τριών αυτών κρίσεων. Η διαφορά έγκειται στην προτεραιότητα που δίνει η κάθε δύναμη στην επίλυση της κάθε μίας από αυτές. Εμείς αποφασίσαμε να διατυπώσουμε μια πρόταση που θα απαιτεί ταυτόχρονη λύση και στα 3 «μέτωπα». Και πιστεύουμε πραγματικά πως ή θα συνειδητοποιήσουν όλοι ότι η κατάσταση δεν μπορεί πραγματικά να αλλάξει με αποσπασματικές λύσεις ή ότι θα παραμείνουμε σε αυτό το αδιέξοδο.

-- Τι πιστεύετε για τις διαδηλώσεις της αντιπολίτευσης;

-- Κ. Χ.: Πιστεύουμε ότι ο λιβανικός λαός έχει κάθε δικαίωμα να διαδηλώνει ενάντια στην κυβέρνηση, που και εμείς θεωρούμε ότι απέτυχε σε όλα. Θεωρούμε, όμως, ότι το να σχηματιστεί μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας δε θα λύσει το πρόβλημα. Θα βοηθήσει απλώς στο να υπάρξει προσωρινή ψευδαίσθηση ηρεμίας, αλλά τίποτε άλλο. Σε λίγους μήνες έχουμε προεδρικές εκλογές και θα πρέπει το κοινοβούλιο να αποφασίσει και για το ζήτημα της σύστασης διεθνούς δικαστηρίου για την υπόθεση Χαρίρι. Το αδιέξοδο θα επανέλθει, εφόσον δεν έχουν λυθεί τα προβλήματα επί της ουσίας. Πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο.

Τη θέση μας αυτή την έχουμε εκφράσει στα κόμματα της αντιπολίτευσης. Εχουμε συναντηθεί με τη «Χεζμπολάχ», με την «Αμάλ», με τον (χριστιανό μαρωνίτη) Μισέλ Αούν. Τους είπαμε ότι, κατά τη γνώμη μας, πρέπει επιτέλους ο Λίβανος να υπερσκελίσει επί της ουσίας το αδιέξοδο.

Πρέπει, πραγματικά, να αντιμετωπιστούν τα προβλήματα. Αν δε γίνει αυτό, αν δε συνειδητοποιηθεί αυτή η ανάγκη, αν δεν υπάρξει ένα κοινό πολιτικό πρόγραμμα σε αυτήν την κατεύθυνση, δεν μπορούμε να συνεργαστούμε μαζί τους. Αν δε γίνουν αυτά, η χώρα, για άλλη μια φορά, απειλείται από εμφύλιο πόλεμο.

-- Θεωρείτε πραγματικά ότι υπάρχει κίνδυνος εμφύλιας ανάφλεξης, αν η κατάσταση παραμείνει ως έχει;

-- Κ. Χ.: Αν ο στόχος των διαδηλώσεων παραμείνει αποκλειστικά και μόνο ο σχηματισμός κυβέρνησης εθνικής ενότητας, ναι πιστεύω ότι υπάρχει πολύ σοβαρός κίνδυνος. Και θα σας εξηγήσω γιατί. Εχει και πάλι να κάνει με το πολιτικό σύστημα που βασίζεται στις θρησκευτικές σέκτες.

Αν παραμείνει αλώβητη η Προεδρία, που προβλέπεται να αναλαμβάνεται από χριστιανό, και το κοινοβούλιο, που προβλέπεται πρόεδρος να είναι σιίτης, σημαίνει ότι τίθεται ζήτημα μόνο ενάντια στους σουνίτες, που προβλέπεται να έχουν την πρωθυπουργία. Αρα, όποιος υποστηρίζει ότι το πρόβλημα είναι μόνο η κυβέρνηση, μπορεί εύκολα να εκληφθεί ότι έχει πρόβλημα με τους σουνίτες και παίρνει το μέρος των σιιτών και μιας μεγάλης μερίδας των χριστιανικών δογμάτων.

Μπορεί να μη γίνεται εύκολα αντιληπτό αυτό, γιατί τα ζητήματα είναι πολιτικά επί της ουσίας, όμως το παρελθόν και η διαμορφωθείσα κατάσταση στο Λίβανο μπορεί πολύ εύκολα να ολισθήσει από το πολιτικό στο θρησκευτικό, με βάση το σύστημα, και τα πράγματα θα είναι άσχημα. Αυτό ακριβώς εξηγήσαμε και σε όλους τους ηγέτες της αντιπολίτευσης: Οτι είναι επικίνδυνο να επικεντρωθούν μόνο στο συγκεκριμένο στόχο.

Και είναι γεγονός ότι υπάρχουν θετικές αντιδράσεις. Στη μεγάλη συγκέντρωση της Κυριακής, ο Μισέλ Αούν έθεσε το ζήτημα πιο συνολικά, αναγνωρίζοντας την ανάγκη να υπάρξουν ριζικές αλλαγές και στην προεδρία και στο κοινοβούλιο.

«Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης έχουν ζητήσει τη σύσταση μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας, γιατί η πολιτική κατάσταση στη χώρα έχει αλλάξει μετά την ισραηλινή εισβολή, στις 12 Ιούλη. Γι' αυτό το λόγο, παραιτήθηκαν από την κυβέρνηση 5 υπουργοί της "Χεζμπολάχ" και της "Αμάλ", όπως και ένας 6ος Χριστιανός Ορθόδοξος. Αυτό σημαίνει ότι η κυβέρνηση δεν είναι πλέον νόμιμη, συνταγματική, γιατί δεν εκπροσωπεί αναλογικά, όπως οφείλει, με βάση το σύνταγμά μας, όλα τα θρησκευτικά δόγματα, δεν υπηρετεί τη συνύπαρξη, όπως ορίζεται, των 18 σεκτών του Λιβάνου. Μεταξύ όσων διαμαρτύρονται, είναι μια από τις πιο πολυάριθμες σέκτες της χώρας: οι σιίτες.

Μετά τις παραιτήσεις, οι σιίτες δεν εκπροσωπούνται στην κυβέρνηση. Με βάση, επίσης, το σύνταγμα, δεν είναι στο χέρι μόνο του πρωθυπουργού να αποδεχτεί ή όχι παραιτήσεις υπουργών (επειδή ο κ. Σινιόρα διατείνεται ότι η κυβέρνηση είναι απολύτως νόμιμη, γιατί ο ίδιος δε δέχτηκε τις παραιτήσεις). Ο λιβανικός νόμος ορίζει ότι οι παραιτήσεις γίνονται δεκτές και από τον Πρόεδρο.

Αξίζει να τονίσουμε ότι η αντιπολίτευση εκπροσωπείται από 57 βουλευτές στο 128μελές κοινοβούλιο. Δεν είναι αυτό ακριβώς που θα ορίζαμε ως "καθαρή" μειοψηφία. Πόσο μάλλον, αν λάβει κανείς υπ' όψιν του, το λιβανικό λαό και την πληθυσμιακή του διασπορά: τα κόμματα που απαρτίζουν την αντιπολίτευση, επί της ουσίας, εκπροσωπούν το 65% των Λιβανέζων (ο εκλογικός νόμος είναι, άλλωστε, βασισμένος σε πληθυσμιακά στοιχεία ξεπερασμένα εδώ και δεκαετίες). Αλλωστε, στις τελευταίες εκλογές είχε δημιουργηθεί ένα εξαιρετικά ευρύ μέτωπο δυνάμεων, με στόχο τη σύσταση σταθερής κυβέρνησης, στο οποίο συμμετείχαν και η "Χεζμπολάχ" και η "Αμάλ" και οι δυνάμεις που στηρίζουν τώρα την κυβέρνηση. Και γι' αυτό, έγινε και η συγκεκριμένη διανομή υπουργείων.

Μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί καμία λύση. Η κυβέρνηση επιμένει να απορρίπτει το αίτημα της αντιπολίτευσης και ο λιβανικός λαός εκφράζει τη θέλησή του με τις ειρηνικές του διαμαρτυρίες. Και αν δεν ικανοποιηθούν τα αιτήματα της αντιπολίτευσης, σε εύλογο χρονικό διάστημα, πιθανώς και να αλλάξουν. Δηλαδή, ίσως στόχος να πάψει να είναι η σύσταση μιας κυβέρνησης εθνικής ενότητας. Ισως στόχος γίνει η παραίτηση ολόκληρης της κυβέρνησης, γιατί μέχρι στιγμής απλώς ζητάμε να συμμετάσχουν σε αυτήν περισσότερα μέλη από τα κόμματα της αντιπολίτευσης.

Σήμερα, στο Λίβανο υπάρχουν 4 βασικά σημεία πολιτικής αντιπαράθεσης: ο εκλογικός νόμος, ο τρόπος λειτουργίας και το περιθώριο άσκησης εξουσίας της κυβέρνησης, ο τρόπος λειτουργίας και το περιθώριο άσκησης εξουσίας της Προεδρίας, και η σύσταση διεθνούς δικαστηρίου για τους δράστες της δολοφονίας Χαρίρι, στην οποία συμφωνούμε επί της αρχής αλλά θέλουμε να μάθουμε λεπτομέρειες πριν συγκατατεθούμε. Πρέπει να συζητήσουμε και να βρούμε πολιτική λύση γι' αυτά και θα πρέπει να αρχίσουμε από τη σύσταση κυβέρνησης εθνικής ενότητας».