Στη μικρή αναδρομή μας έχουμε συμπαραστάτη το λεπτομερέστατο βιβλίο του επίσης Αρκάδα συνθέτη, Γεωργίου Φ. Κατραλή, «Κωνσταντίνος Κυδωνιάτης, 1908 - 1996 Η ζωή και το έργο του», μια πρωτότυπη μελέτη, την οποίαν εξέδωσαν το Πνευματικό Κέντρο Δήμου Τριπόλεως και οι Αθηναϊκές Εκδόσεις «Παρουσία» το 2004. Πρόκειται για μια αρκετά προσεγμένη μονογραφία, δουλεμένη με μεράκι, στηριζόμενη σε ντοκουμέντα και γραμμένη με προσωπικό συγγραφικό στιλ (λόγια πολλές φορές που ξεχειλίζουν συναισθήματα). Στο τέλος του βιβλίου συναντούμε, μεταξύ άλλων, στατιστικούς πίνακες που αφορούν στο έργο κυρίως του συνθέτη, θύμησες συναδέλφων και μαθητών του, έναν χρονολογικό κατάλογο των έργων του συνταγμένο από τον υπογράφοντα, βιβλιογραφία κ.ά. Στις σελίδες του υπάρχουν ακόμη φωτογραφίες των περισσοτέρων συνεργατών του, ανατυπώσεις προγραμμάτων συναυλιών του και πολλές πρώτες σελίδες έργων του.

Ο Κωνσταντίνος - Διονύσιος Κυδωνιάτης γεννιέται στις 19 Γενάρη του 1908 στην Τρίπολη, γράφοντας και την πρώτη νότα της συμφωνίας της ζωής του, όπου έμεινε έως τις 14 Ιούνη, αφού η οικογένειά του αναγκάστηκε να μετακομίσει στην Κόρινθο, λόγω μετάθεσης του πατέρα του. Από πολύ μικρός ο Κωνσταντίνος δέχεται τα πρώτα μουσικά ερεθίσματα, παρακολουθώντας τα ιδιωτικά μαθήματα μουσικής των αδερφών του Δανάης και Σόλωνος. Οκτώ μόλις ετών τον βρίσκουμε ως το νεότερο μέλος της «Αθηναϊκής Μανδολινάτας» του Νικολάου Λάβδα, μιας που ήδη απ' το 1915 κατοικεί οικογενειακώς στην Αθήνα. Φοιτά στη Λεόντειο Σχολή και κατόπιν στη Δημόσια Εμπορική Σχολή Αρρένων αποφοιτώντας στα 1925, ενώ για 7 χρόνια παίρνει μαθήματα πιάνου από την Μαρίκα Λασποπούλου - Βλαστάρη. Κατόπιν συνεχίζει πιάνο και θεωρητικά στο Ελληνικό Ωδείο με τους Αντώνιο Σκόκο και Μάριο Βάρβογλη, έως το 1928, που ακολουθεί τον Σκόκο στο Ωδείο Αθηνών, από το οποίο αποφοιτά στα 1933 με Αριστα Παμψηφεί και Α΄ Βραβείο, παρακολουθώντας παράλληλα ανώτερα θεωρητικά με τους Φιλοκτήτη Οικονομίδη και Δημήτρη Μητρόπουλο, με τον οποίο συνδέθηκε με άρρηκτη φιλία ως το τέλος του τελευταίου. Την επόμενη εξαετία τον βρίσκουμε στο Παρίσι και τις Βρυξέλλες να σπουδάζει, μεταξύ άλλων, δίπλα στους Marguerite Long (πιάνο) και D. Defauw (διεύθυνση ορχήστρας), αποφοιτώντας στα 1939 του Βασιλικού Ωδείου των Βρυξελλών με Α΄ Βραβείο και Ειδική Διάκριση στη Φούγκα. Τα χρόνια εκείνα διετέλεσε σολίστ του Ραδιοφωνικού Σταθμού των Βρυξελλών, ενώ εμφανίστηκε ως συνοδός πιανίστας των βιολονιστών Βασίλη Σταυριανού και Amanda Webb σε Γαλλία, Βέλγιο και Ισπανία.

Ερχόμενος στην Ελλάδα, δίνεται στην Τέχνη του ολοκληρωτικά, είτε διδάσκοντας σε διάφορα Ωδεία - εκ των οποίων μερικά κατά καιρούς και διηύθυνε - είτε χρηματίζοντας μόνιμος πιανίστας διαφόρων οργανισμών (μπαλέτα Κώστα Νίκολς, Καλλιτεχνικό Γραφείο Αθηνών Γ. Κουράκου), είτε ως μόνιμος συνεργάτης του «Πειραϊκού Θεάτρου» του Δημ. Ροντήρη για το οποίο συνέθεσε μουσική για 8 αρχαίες τραγωδίες, είτε ακόμη ως μέλος της ΕΕΜ και ΔΣ της. Συνέπραξε με όλους τους μεγάλους της εποχής του, όπως τους Κάλλας, Μενουχίν, Κασσαντώ, Μαϊνάρντι, Κόγκαν, Δημήτρη Χωραφά, Βύρωνα Κολάση, Ανθή Ζαχαράτου, Σοφοκλή Πολίτη, Σωτήρη Ταχιάτη, Ελευθέριο Παπασταύρου κ.ά., περιοδεύοντας ανά την Ελλάδα, αλλά και διάφορες πόλεις της πρώην Σοβιετικής Ενωσης και της Ευρώπης.

Οσον αφορά στο έργο του, αριθμεί 105 έργα, μεταξύ άλλων και 4 συμφωνίες, 9 κοντσέρτα για διάφορα όργανα και δεκάδες έργα για σόλο πιάνο, μουσική δωματίου και τραγούδια σε ποίηση Πορφύρα, Μυρτιώτισσας, 3 μεγάλα παιδαγωγικά έργα κ.ά., καθώς και τη Μουσική των Ολυμπιακών Αγώνων του Μεξικού (1968) ΚΚ 34. Πρόκειται για καθαρά τονική - απόλυτη μουσική, βασισμένη στην παραδοσιακή αρμονία και τις κλασικές - με ορισμένες παραλλαγές όμως - μορφολογικές φόρμες. Σε πολλά έργα του, δε, χρησιμοποιεί δεκάδες γνωστούς και μη σκοπούς διαφόρων γωνιών της Ελλάδας, τους οποίους επεξεργάζεται αριστοτεχνικά, ωσάν δεινός τεχνίτης της ενορχήστρωσης όπου συν τοις άλλοις υπήρξε.

Τελειώνοντας, μία ευχή μόνον έρχεται στα χείλη μας. Οι αγώνες όλων όσοι παλεύουμε για την ανάσυρση απ' το χρονοντούλαπο της ιστορίας λαμπρών σελίδων μουσικής τόσο του Κωνσταντίνου Κυδωνιάτη, όσο και άλλων παραγκωνισμένων ομοτέχνων του, να αποφέρουν τέτοιους καρπούς, ώστε σε μερικά χρόνια να μην υπάρχει ούτε μια νότα τους ανέκδοτη και αδισκογράφητη.

Η αληθινή διανόηση (είτε το ξέρει είτε όχι) είναι πάντοτε «αριστερή», γιατί εμπνευσμένη από τον άνθρωπο κατατείνει να τον οδηγήσει σε συνθήκες ζωής κοινωνικά δικαιότερες κι αισθητικά ωραιότερες.

Μ' αυτή την έννοια, ο μεγάλος Ελληνας μουσικός και πνευματικός δημιουργός Κωνσταντίνος Κυδωνιάτης, αν και ποτέ δε συζήτησε με τους μαθητές του πολιτικά ζητήματα, υπήρξε «αριστερός» τόσο ως παιδαγωγός και συνθέτης όσο και ως κοινωνικό ον. Γι' αυτό άλλωστε και η «αστική τάξη», τέκνο εκλεκτό της οποίας υπήρξε ο αείμνηστος Δάσκαλός μας, ποτέ δεν του επιβράβευσε τα ύψιστα καλλιτεχνικά του χαρίσματα, και ποτέ δεν τον τίμησε ούτε με το ελάχιστο δημόσιο αξίωμα (λόγου χάριν, τη διεύθυνση της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών εφόσον κατείχε τα περισσότερα ουσιαστικά μα και τυπικά προσόντα από κάθε άλλον Ελληνα αρχιμουσικό ή τη διεύθυνση του Ωδείου Αθηνών εφόσον υπήρξε ο αρχαιότερος μα και ο πιο καταρτισμένος των καθηγητών του ή έστω μια θεσούλα στην Ακαδημία Αθηνών) αφήνοντας, εκτός τούτου, και το μεγαλύτερο μέρος του ογκώδους, πολυποίκιλου, μα και συναρπαστικού έργου του ως συνθέτη στα αζήτητα!

Ομως ο Κυδωνιάτης ποτέ του δε βαρυγκώμησε. Πάντα του γελαστός, προσηνής, δίκαιος μα κι αυστηρός με όλους (χωρίς συμβιβασμούς και χατίρια) προ πάντων, συνεπέστατος στα διδακτικά και καλλιτεχνικά του καθήκοντα, εκπροσωπούσε κι ό,τι άλλο πρέπει να χαρακτηρίζει τη συμπεριφορά ενός «αριστερού» (αν προς στιγμήν αποσιωπήσουμε την αγωνιστική παρουσία...).

Γι' αυτό, και για ν' αναπληρώσει το αγωνιστικό του χρέος, ο αείμνηστος Βάρδος μας μάζεψε, 20 περίπου χρόνια πριν το «φευγιό» του, τα τιμημένα αντιστασιακά μελωδήματα του λαού του («Αντάρτικα Τραγούδια») και τα επεξεργάστηκε με τους κλασικούς (αρμονικούς κι αντιστικτικούς) μουσικούς τρόπους που τόσο καλά γνώριζε, καταλήγοντας στο (ως σήμερα ανεκτέλεστο) έργο του, «25 Αντάρτικα Τραγούδια», σε δύο διαφορετικές «επεξεργασίες» («βερσιόν»): «Για μεγάλη τετράφωνη, μεικτή Χορωδία», και «Για μεγάλη τετράφωνη ανδρική Χορωδία».

Τώρα πια, που το βάρος της συνέχισης του Αγώνα για την κοινωνική και πνευματική απελευθέρωση του ανθρώπου από άνθρωπο πέφτει ασήκωτο στους ώμους μας, όλοι εμείς οι επίγονοι οφείλουμε, μεταξύ άλλων, να φροντίσουμε για την παρουσίαση και τη δισκογράφηση αυτών των «Τραγουδιών», όχι μόνο για να διασώσουμε τα αθάνατα μηνύματά τους (που ασφαλώς έχουν διασωθεί και σε άλλες αξιόλογες Συλλογές), αλλά παράλληλα και τη μνήμη του σπουδαίου συμπατριώτη μας Μουσικού Ντίνου Κυδωνιάτη, μην επιτρέποντας να το κάνει αυτό μονόπλευρα η κοινωνική τάξη και τα ενεργούμενά της που τον εξόντωσαν (κι εξακολουθούν να τον πολεμούν όπως έδειξαν κι οι πρόσφατες ηχογραφήσεις κλασικής ελληνικής μουσικής με την ευκαιρία των Ολυμπιακών Αγώνων ακόμα και «post mortem»...).