Μονοπώλιο. Είναι η μορφή αγοράς στην οποία για κάποιο προϊόν υπάρχει μία μόνο επιχείρηση που το παράγει και δεν υπάρχουν άλλα προϊόντα (υποκατάστατα) που να καλύπτουν ικανοποιητικά την ίδια ανάγκη π.χ. ΔΕΗ - ηλεκτρικό ρεύμα, ΟΑΣΑ - αστικές συγκοινωνίες Αθήνας, ΟΣΕ - ελληνικοί σιδηρόδρομοι. Πολλές φορές τα μονοπώλια καταργούνται, όπως για παράδειγμα ο ΟΤΕ ή η Ολυμπιακή».

(Τεχνολογία, Β' Γυμνασίου, σελίδα 26)

Το απόσπασμα προέρχεται από το κεφάλαιο που αναφέρεται στις μορφές αγοράς και αποτελεί παράδειγμα της προσπάθειας να καλλιεργηθεί η πολιτική οικονομική σκέψη των μαθητών, κατά τον πιο συμφέροντα για το σύστημα τρόπο.

Οι μαθητές, λοιπόν, βλέπουν την «ελεύθερη αγορά» να περιγράφεται με θετική χροιά, σαν μία όαση ελευθερίας, όπου οι επιχειρήσεις αλλά και τα «μεμονωμένα άτομα» παράγουν ένα προϊόν. Παράλληλα, οι καταναλωτές «σε αυτή την περίπτωση έχουν πολλές επιλογές».

Παρακάτω, εξηγείται πώς δημιουργούνται τα μονοπώλια, χωρίς να γίνεται καμία αναφορά στο κέρδος που απολαμβάνουν οι μεγάλες επιχειρήσεις από αυτό. Παρουσιάζεται σαν περίπτωση δημιουργίας μονοπωλίου «όταν η τεχνογνωσία (know how) που χρειάζεται για να παραχθεί το προϊόν βρίσκεται "στα χέρια" μιας επιχείρησης (π.χ. φάρμακο). Η τεχνογνωσία για την παραγωγή ενός προϊόντος μπορεί να απαγορευτεί να χρησιμοποιηθεί από άλλη επιχείρηση, για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (πατέντα)». Το γεγονός, δηλαδή, ότι τα μονοπώλια ουσιαστικά εμποδίζουν την ανθρωπότητα να λύσει χρόνια προβλήματά της, παρουσιάζεται σαν μια φυσική εξέλιξη στην οποία πρέπει από νωρίς ο μαθητής να προσαρμοστεί... Ας σκεφτούμε για παράδειγμα τα μονοπώλια, τα οποία προκειμένου να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους, απαγορεύουν την παραγωγή ενός φαρμάκου π.χ. για το AIDS αδιαφορώντας ακόμα κι αν πεθαίνουν άνθρωποι. Το βιβλίο τάσσεται, βέβαια, υπέρ της ελεύθερης αγοράς, υπέρ του καπιταλισμού του οποίου κομμάτι είναι και τα μονοπώλια (παρά τη λαθροχειρία να εμφανίζονται σαν διαφορετικές μορφές της αγοράς) και τονίζει ότι σήμερα, «στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες επικρατεί η μορφή του ελεύθερου ανταγωνισμού» (σελ. 28). Με λίγα λόγια, το βιβλίο αναπαράγει την πραγματικά εξωφρενική και τελικά αντιδραστική άποψη ότι στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες δεν κυριαρχούν τα μονοπώλια, αλλά η ελεύθερη αγορά...

Με διάφορες στρεβλώσεις άλλες πιο φανερές άλλες πιο «έντεχνα» δοσμένες, μέσα από το πρόγραμμα του σχολείου βρίσκεται σε εξέλιξη μια προσπάθεια να διαμορφωθούν οι συνειδήσεις των μαθητών, αυριανών εργαζομένων και «ενεργών πολιτών» κατά την έκφραση που χρησιμοποιείται, στα μέτρα του συστήματος. Από τη μια να διδάσκονται την υποταγή και από την άλλη να μην ξεχωρίζουν την αλήθεια από το ψέμα, τις δικές τους ανάγκες από τα οράματα του μεγάλου κεφαλαίου...