Τέλη Μάρτη 1968. Η έκδοση του πρώτου φύλλου του παράνομου «ΡΙΖΟΣΠ’ΣΤΗ» στην περίοδο της στρατιωτικοφασιστικής δικτατορίας στην Ελλάδα που εγκαθιδρύθηκε στις 21 Απρίλη 1967, γίνεται σπίθα για να ανάψει τη φωτιά της αντιδικτατορικής πάλης της εργατικής τάξης, του λαού και της νεολαίας μας. Αυτή η πρώτη έκδοση, ως περιεχόμενό της είχε τα ντοκουμέντα της 12ης Ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ. Η 12η Ολομέλεια ήταν σημαντική για το ΚΚΕ και το εργατικό κίνημα στην Ελλάδα αφού έδωσε ένα γερό χτύπημα στον δεξιό οπορτουνισμό που φώλιαζε στις γραμμές του και ιδιαίτερα στην ΚΕ και το ΠΓ. Η δεξιά αναθεωρητική ομάδα για πολλά χρόνια ανέπτυξε φραξιονιστική δράση με σκοπό την αλλοίωση του χαρακτήρα του ΚΚΕ, ως κόμματος της εργατικής τάξης και τη μετατροπή του σε ένα κόμμα σοσιαλδημοκρατικό. Ηταν η εποχή που στη Δυτική Ευρώπη αναπτυσσόταν ο λεγόμενος ευρωκομμουνισμός που ως δεξιό οπορτουνιστικό ιδεολογικό ρεύμα, έβλαψε τα μέγιστα το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα. Η 12η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ, το Φλεβάρη του 1968, με τις αποφάσεις της, έθετε τέρμα και στη φραξιονιστική αυτή δράση, και άνοιγε μέτωπο στον οπορτουνισμό.

Η σημασία έκδοσης του «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ» ήταν τεράστια αν αναλογιστούμε τις τότε αντίξοες συνθήκες για το εργατικό και γενικότερα το λαϊκό κίνημα. Συνθήκες βαθιάς παρανομίας για το ΚΚΕ, που οδηγήθηκε στη διάσπαση και το κίνημα στο «γύψο». Η αναθεωρητική ομάδα αυτονομάστηκε με τον προβοκατόρικο τίτλο «ΚΚΕ Εσωτερικού», θέλοντας να σηματοδοτήσει ότι το ΚΚΕ ήταν «ξενοκίνητο» και «εξάρτημα της ΕΣΣΔ» όπως προπαγάνδιζε η πλουτοκρατία, τα πολιτικά της κόμματα, τα προπαγανδιστικά της επιτελεία, θέλοντας να τσακίσουν στη συνείδηση της εργατικής τάξης τον προλεταριακό διεθνισμό και να ξεριζώσουν το ΚΚΕ από το λαό. Αφού δεν μπόρεσε να το αλώσει και να το μετατρέψει σε εξάρτημα του συστήματος, έγινε η αιχμή του δόρατος του αντικομμουνισμού. Να πούμε επίσης ότι σ' αυτήν έχει ρίζες ο σημερινός ΣΥΝ. Βεβαίως οι αποφάσεις της 12ης Ολομέλειας συζητήθηκαν σε ολόκληρο το Κόμμα, μέσα σ' αυτές τις αντίξοες συνθήκες και η συντριπτική πλειοψηφία των στελεχών και των μελών του τάχτηκαν με τις αποφάσεις της. Και συζητήθηκαν παντού, στην παρανομία, στις ομάδες κρατουμένων στις φυλακές και τις εξορίες.

Ο «Ριζοσπάστης» δημοσιεύει σήμερα ένα άγνωστο στο πλατύ κοινό κείμενο υποδοχής του πρώτου φύλου του παράνομου «Ριζοσπάστη» γραμμένο από το Νίκο Παπαπερικλή με την υπογραφή «Ορέστης». Είναι ο «Φιλικός» του «Ριζοσπάστη», που για πολλά χρόνια μετά τη μεταπολίτευση, το 1974, έγραφε την επιφυλλίδα «Ζωή και πάλη».

Ο Νίκος Παπαπερικλής

Και θα 'ναι βαθύτατη η συγκίνηση των παλαιμάχων που μεγάλωσαν με τα φτερά του. Εξήντα περίπου χρόνια τώρα είναι που έμπηξε την πρωτεϊκή του φωνή από τα βάθη...

-- Σκλάβοι της δουλιάς σηκώστε το κεφάλι σας ψηλά!..

Από τα σπλάχνα του λαού και πάλι σήμερα. Από τα βάθη της γης. Από ένα υπόγειο τυπογραφείο, ίσως, στα σκοτεινά βάθη, που μετράει ο στοιχειοθέτης σπυρί σπυρί τα στοιχεία και τις ώρες της κτηνώδικης δικτατορίας. Κάθε συνθετήριο και μια λαχτάρα. Κάθε γραμμούλα και μια κραυγή οργής και παρόρμησης.

-- Κάτω η χούντα! Ελληνες! Ενωμένοι στη μάχη... Νυν υπέρ πάντων ο αγών! Δεν είναι μια οποιαδήποτε φωνή αυτή σήμερα. Είναι ο «Ριζοσπάστης», που κράτησε, μισόν και πάνω αιώνα, το λάβαρο της ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης ψηλά. Είναι ο μυθικός Ανταίος που αντλεί τη δύναμή του από τα σπλάχνα της αγωνιζόμενης Ρωμιοσύνης και από τη μάνα γη που τον γέννησε ματωμένη σε αγώνες και καταδρομές, σε νίκες, παλινδρομήσεις, εξορμήσεις και θριάμβους. Ορθός στη δικτατορία της 4ης Αυγούστου. Αγρυπνος φρουρός κατά της ακρίδας των ξένων. Πρωτοπόρος στις μάχες για ψωμί, δουλιά και ελευθερία. Με θύματα. Με ματωμένα πιεστήρια. Με υπέροχο πάντα φρόνημα...

Χέρι χέρι, λοιπόν, η εφημερίδα η πολυπόθητη της εργατιάς και του λαού και σήμερα κάτω από τις διασταυρωμένες χαντζάρες της τυραννίας κι αρχίζει ο χαρούμενος ψίθυρος στο εργοστάσιο, στη συνοικία...

-- Τα 'μαθες; - «Ριζοσπάστης»!

-- Και πού; Εδώ είναι χούντα...

-- Ελα από το σπίτι... Ελα και δε χάνεις... Θα ξαναζήσουμε μέρες και νύχτες παλιές... Θα δυναμώσει ο ρυθμός της πορείας μας. Θα γίνει ταχύτερος ο παλμός της συντροφικής πάλης... Ολα!

Το πρώτο φύλλο του παράνομου «Ριζοσπάστη», το Μάρτη του 1968

Τι είναι αυτό το χρονικό κι αυτός ο θαυμαστός οργανωτής και διαφωτιστής του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας, που αναπήδησε πάλι προχτές μέσα στα σκοτάδια της πιο κτηνώδικης βίας;

Είναι μια κραυγή κι ένα κόμμα που άπλωσε βαθιές βαθιές ρίζες μέσα στα σπλάχνα του ηρωικού μας λαού. Στις νόμιμες περιστάσεις σκιρτούσε από χαρά η εργαζόμενη Ελλάδα με την κραυγή του εφημεριδοπώλη στις λεωφόρους και στις πλατείες, στα χωριά, στα λιμάνια, στα εργοστάσια, στα μαγαζιά, στις βουερές πολιτείες...

-- Ο «Ριζοσπάστης»!.. Εδώ η φωνή του λαού, της αλήθειας!

Κι άπλωνε τ' ατσαλένιο του χέρι ο εργάτης κι ένιωθε μ' αυτό το χαρτί υπερήφανος ν' αντρειώνεται η τάξη του, μια τάξη όχι πια για τους άλλους, τα μεγαθήρια, τα παράσιτα, τους αδίστακτους, αλλά για τον εαυτό της, για την πρωτοπορία της ζωής και της πάλης κι άφηνε κραυγή χαράς.

-- Εχ! Να μου ζήσεις αθάνατη αδελφή φωνή της λευτεριάς, της ειρήνης, της ελπίδας, της δικαιοσύνης!.. Σπάσε τις ρίζες της εκμετάλλευσης και τις αλυσίδες της τυραννίας, εφτάψυχέ μου «Ριζοσπάστη»!

Στο χορό, λοιπόν, των ηρωικών πατριωτικών εκδόσεων και ο «Ριζοσπάστης» σήμερα. Δίπλα στην «Αδούλωτη Αθήνα», τη «Νέα Ελλάδα», στο «Ρήγα», τη σαρκαστική φοιτητική σάτιρα με τ' όνομα «Χούντα», στην «Ελεύθερη Πατρίδα» και σ' όλες τις εκδόσεις που παρορμούν και φωτίζουν, που ξεγυμνώνουν τα τέρατα της τυραννίας, που καθοδηγούν και εγκαρδιώνουν.

Ο «Ριζοσπάστης» όμως έχει μια φωτεινή και τρισένδοξη, μιαν ηρωική και ματωμένη ιστορία. Μέσα στο έρεβος και το χάος της Κατοχής, εμορφοποίησε έναν αθάνατο κόσμο αντίστασης. Από τις στήλες του το πρώτο ανέσπερο φως. Από τη ρωμαλέα φωνή του η βροντερή απάντηση στον κατακτητή, που έδωσε φτερά στους Ελληνες.

-- Θάνατος στο φασισμό, λευτεριά στο λαό!

-- Στ' άρματα, στ' άρματα!

-- Εμπρός στον αγώνα!..

Εκείνος ο «Ριζοσπάστης» ορθώνεται και σήμερα. Μια απαρχή γενναία. Μια εξόρμηση φωτεινή! Ενα σύνθημα μάχης που θα το ακολουθήσει μια πλημμυρίδα εντύπων όπως στα μαύρα χιτλερικά χρόνια.

Που θα πνίξει στον ωκεανό της τη Χούντα. Αυτό διδάσκει η ζωή. Και αυτό θα γίνει.