Το Φαληρικό Δέλτα

«Στην πραγματικότητα - όπως επισήμανε σε ανακοίνωσή του το Γραφείο Τύπου της ΚΕ του ΚΚΕ - η κυβέρνηση παραδίδει στο ίδρυμα Νιάρχου, μια έκταση που αξίζει δισεκατομμύρια, ανεκτίμητης περιβαλλοντικής αξίας, και του εκχωρεί τη Λυρική Σκηνή και την Εθνική Βιβλιοθήκη, συνεχίζοντας την πολιτική της παράδοσης της δημόσιας περιουσίας και τομέων πολιτισμού στο κεφάλαιο, όπως έγινε και με το Μέγαρο Μουσικής του ιδρύματος Λαμπράκη».

«Οι εργαζόμενοι - καταλήγει η ανακοίνωση - πρέπει να ξεσηκωθούν, ο παλιός Ιππόδρομος και το Φαληρικό Δέλτα πρέπει να γίνουν χώρος πρασίνου και αναψυχής, χωρίς να εκχωρηθεί ούτε ένα τετραγωνικό μέτρο σε ιδιώτες. Κανενός είδους ανάμειξη δεν πρέπει να έχουν οι επιχειρηματικοί όμιλοι στη Λυρική Σκηνή και στην Εθνική Βιβλιοθήκη».

Ας δούμε, όμως, κάποια στοιχεία από το μεγάλο αυτό διπλό ξεπούλημα, με την υποσημείωση, όμως, ότι οι λεπτομέρειες της «συμφωνίας» δεν είδαν και ίσως να μη δουν ποτέ το φως της δημοσιότητας. Κρατούνται ως εφτασφράγιστο μυστικό...

Είναι γνωστό ότι στην Αθήνα η αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο μόλις που φτάνει τα 2 τ.μ., είναι δηλαδή η μικρότερη από όλες τις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις. Υπάρχουν, όμως περιοχές, όπως η Καλλιθέα, όπου η αναλογία αυτή αγγίζει το μηδέν. Πρόκειται για μια περιοχή όπου τα μεγάλα επιχειρηματικά συμφέροντα - και με αφορμή την τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων - έχουν κυκλώσει την παραλία της, θέλοντας να δημιουργήσουν τη λεγόμενη «Ριβιέρα της Αθήνας», με τις ευλογίες, βέβαια, των κυβερνήσεων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ.

Ο μόνος χώρος που έχει απομείνει ελεύθερος στην περιοχή είναι αυτός του Ιπποδρόμου, που απειλείται πλέον και αυτός με τσιμεντοποίηση. Μπαίνει έτσι ταφόπλακα στο όνειρο του λαού της Καλλιθέας, που για δεκαετίες ολόκληρες πάλευε για την απομάκρυνση του Ιπποδρόμου και για τη δημιουργία εκεί ενός δημόσιου χώρου πρασίνου, περιπάτου, αναψυχής, πολιτισμού και ήπιων αθλητικών εγκαταστάσεων.

Πρόκειται για μια έκταση 230 στρεμμάτων, που το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αθήνας το 1985 χαρακτήριζε ως ελεύθερο χώρο πρασίνου και ως μέρος του υπερτοπικού πόλου αναψυχής, αθλητισμού και πολιτιστικών λειτουργιών του Φαληρικού όρμου. Ηρθε, όμως πρώτα η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και με το νόμο 2730 του 1999 τον χαρακτηρίζει ως πόλο «αναψυχής και τουρισμού». Θεσπίζει, μάλιστα, και συντελεστή δόμησης που επαρκεί για την ανέγερση εκεί τριών σταδίων, όσο αυτό του Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας! Ο χαρακτηρισμός αυτός έγινε σκόπιμα, καθώς η τότε κυβέρνηση δρομολογούσε την κατασκευή του νέου Ιπποδρόμου στο Μαρκόπουλο με τη μέθοδο της λεγόμενης «αυτοχρηματοδότησης», δίδοντας ως αντιπαροχή στους μεγαλοεργολάβους το χώρο του παλιού Ιπποδρόμου, προς εκμετάλλευση.

Τελικά, το 2002 το σενάριο αυτό ναυαγεί. Παρ' όλα αυτά, βλέπουν τότε το φως της δημοσιότητας προτάσεις διαφόρων επιχειρηματιών για την κατασκευή στο χώρο του πρώην Ιπποδρόμου Συνεδριακού Κέντρου ή Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης, όπως παραδέχτηκε και ο τότε υφυπουργός Αθλητισμού Α. Φούρας.

Μπαίνουμε στο 2003 και η τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, για καθαρά προεκλογικούς λόγους, υπογράφει προγραμματική συμφωνία με το Δήμο Καλλιθέας για την αξιοποίηση της έκτασης, χωρίς να άρει τους όρους δόμησης που είχε θεσπίσει. Το Φλεβάρη του 2004 μάλιστα, η διοίκηση της Κτηματικής Εταιρείας του Δημοσίου αποφασίζει την παραχώρηση της έκτασης στο Δήμο. Απόφαση, που δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Αντί αυτής, τον Οκτώβρη του 2006, ο ελληνικός λαός βλέπει σε πληρωμένες καταχωρήσεις στον Τύπο το αίτημα του ιδιωτικού Ιδρύματος «Στ. Νιάρχος» να του παραχωρηθεί η έκταση, ώστε να εφαρμόσει εκεί τα μεγαλεπήβολα σχέδιά του.

Η μεθόδευση ήταν καλά στημένη: Ενα μήνα αργότερα, ο «πράσινος» δήμαρχος Καλλιθέας Κ. Ασκούνης (εκλέχτηκε και με την υποστήριξη του ΛΑ.Ο.Σ.), σε συνάντησή του με τον υπουργό ΠΕΧΩΔΕ Γ. Σουφλιά, αποδέχεται το μεγάλο ξεπούλημα, με πενιχρά ανταλλάγματα, τα οποία περιγράφονται σε μνημόνιο συνεργασίας που υπογράφεται στις 12 Γενάρη 2007.

Ειδικότερα, από τα 230 στρέμματα τα 28 παραχωρούνται στο Δήμο για να κατασκευαστούν ένα γήπεδο ποδοσφαίρου, ένα ανοιχτό κολυμβητήριο, ένα δημοτικό αναψυκτήριο και ένας παιδότοπος.

Ο υπόλοιπος χώρος παραχωρείται στο εφοπλιστικό ίδρυμα για να κατασκευάσει την Εθνική Βιβλιοθήκη και την Εθνική Λυρική Σκηνή, φορτώνοντας την περιοχή με άλλα 56.000 τ.μ. τσιμέντου.

Ενας ακόμη από τους τελευταίους δημόσιους ελεύθερους χώρους της Αττικής «πνέει τα λοίσθια». Παραδίδεται βορά στα επιχειρηματικά οικονομικά συμφέροντα για να το παίξουν «ευεργέτες» με «ξένα κόλλυβα». Βλέπετε, η γη ως εμπόρευμα είναι αρκετά κερδοφόρα για να μείνει δημόσια και ελεύθερη και να μην παραχωρηθεί στους μονοπωλιακούς ομίλους από το κράτος τους, προκειμένου να κερδοφορούν σε βάρος του λαού.

Η τακτική είναι γνωστή και δοκιμασμένη: Για δεκαετίες απαξιώνουν και εξουθενώνουν οικονομικά έναν δημόσιο φορέα, τον αφήνουν στην τύχη του να ασφυκτιά και λίγο πριν βγει η ψυχή του τον κάνουν... πάσα σε κάποιον «ευεργέτη», που από καιρό καιροφυλακτεί. Σε επιχειρηματίες, δηλαδή, και ισχυρούς ομίλους, που έχουν θησαυρίσει στους τομείς των διαφόρων οικονομικών δραστηριοτήτων τους, πατώντας αδίστακτα πάνω στο αίμα, τον πόνο, τον ιδρώτα εργατών σε στεριά και θάλασσα. Είναι η πολιτική που επί δεκαετίες ασκείται από τις κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ. Η πολιτική του ξεπουλήματος με την ετικέτα της δήθεν ευεργεσίας.

Πρόσφατο «φρούτο» της πολιτικής συναλλαγής κράτους - κεφαλαίου είναι η πολυδιαφημιζόμενη «ευεργεσία» του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» για τη δημιουργία Εθνικής Βιβλιοθήκης, Εθνικής Λυρικής Σκηνής και Πολιτιστικού Εκπαιδευτικού Πάρκου - όλα κάτω από την επωνυμία του μεγαλοεφοπλιστή - στο Φαληρικό Δέλτα. Το μνημόνιο «συνεργασίας» του Ελληνικού Δημοσίου και του Ιδρύματος παραδίδει ουσιαστικά στο ίδρυμα Νιάρχου δύο κορυφαίους οργανισμούς του πολιτισμού μας, που επί χρόνια έχουν βιώσει την απαξιωτική κυβερνητική πολιτική και τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ για την επίλυση των τεράστιων κτιριακών προβλημάτων τους.

Ο πρωθυπουργός, βέβαια, το χαρακτήρισε «μεγάλο έργο πνοής», εντάσσοντάς το «στη μακρά σειρά προσφοράς του Ιδρύματος "Σταύρος Σ. Νιάρχος" στον τόπο μας», αλλά και στη «μακρά παράδοση προσφοράς των επιφανών Ελλήνων ευεργετών». Η ιστορία όμως μας έχει διδάξει άλλα για τις «προσφορές» των κάθε λογής «ευεργετών», για το συλλογικό ...καλό. Να θυμηθούμε τους «παραδοσιακούς ευεργέτες», που αφού έκλεβαν ό,τι είχαν να κλέψουν, λίγο πριν αποδημήσουν δώριζαν στο κράτος ένα μικρό μέρος των κερδών από τις ανομίες τους, συνήθως, για να ...αγιάσουν; Σήμερα, οι σύγχρονοι «εθνικοί ευεργέτες» ακολουθούν άλλη τακτική: Ιδρύουν ένα «μη κερδοσκοπικό ίδρυμα» διαθέτοντας οι ίδιοι μικρά χρηματικά ποσά (βεβαίως με φοροαπαλλαγή), απομυζώντας από δω και στο εξής κρατικό χρήμα... Κατά τ' άλλα επιτελούν κοινωνικό έργο. Είναι τυχαίο, άραγε, ότι κάθε μονοπωλιακός όμιλος πλέον διαθέτει εκτός των άλλων και ένα ίδρυμα για τις τέχνες και ορισμένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο χώρο του πολιτισμού; Μάλιστα, σε μια εποχή νέων εξελίξεων βαθύτερης εμπορευματοποίησης, είναι ξεκάθαρη πλέον η σημασία που έχει για το κεφάλαιο ο χώρος των τεχνών και της καλλιτεχνικής δημιουργίας και ως μοχλός διαμόρφωσης των συνειδήσεων και χειραγώγησης του λαού.

Το ...νιου λουκ της «ευεργεσίας» δεν πείθει, όσο κι αν προσπαθεί να παραπλανήσει. Η δημιουργία σύγχρονης στέγης τόσο για τη Λυρική Σκηνή, όσο και για την Εθνική Βιβλιοθήκη, ο εκσυγχρονισμός τους, η διαμόρφωση νέων υποδομών τους έπρεπε να υπάρχουν εδώ και δεκαετίες, να είναι υπόθεση του κράτους και δεν πρέπει να έχουν καμία ανάμειξη κανενός είδους επιχειρηματικοί όμιλοι. Η πολιτιστική πορεία του τόπου μας δεν μπορεί να τελεί υπό την κηδεμονία κανενός «ευεργέτη» βιομήχανου ή εφοπλιστή, ούτε να υπηρετεί τους στόχους και το προφίλ του. Οι επιπτώσεις αυτής της συναλλαγής και συμπαιγνίας σε βάρος του λαού μας, με το ένδυμα της ευεργεσίας, θα είναι μεγάλες.

Ηδη, «μαγειρεύεται» από τον υπουργό Πολιτισμού και τον μεγαλοβιομήχανο πρώην πρόεδρο του ΣΕΒ και νυν του ΔΣ της ΕΛΣ, Οδυσσέα Κυριακόπουλο, ο νέος νόμος που θα διέπει τη λειτουργία της Λυρικής, σε ...πνεύμα μάνατζμεντ. Πρέπει, δηλώνει ο δεύτερος, να υπάρξει προσαρμογή του τρόπου διοίκησης της ΕΛΣ στα νέα ...δεδομένα, που δεν είναι άλλα από την απόθεση της Λυρικής στην αγκαλιά του ιδρύματος Νιάρχου. Το κτιριακό αναμφίβολα είναι μεγάλο πρόβλημα για την ανάπτυξη του έργου της Λυρικής. Τη λύση πρέπει να τη δώσει επιτέλους το κράτος, διασφαλίζοντας το χαρακτήρα, τη δομή, τη λειτουργία των καλλιτεχνικών σχημάτων της, και όχι οι οποιεσδήποτε «ευεργεσίες».