«Παιδί» της αναγκαιότητας να «φτάσει» στη νέα γενιά η ιστορία των λαϊκών αγώνων και ιδιαίτερα της λαμπρής περιόδου 1940-1949. «Χρέος» να τιμηθούν οι χιλιάδες λαϊκοί ήρωες της Αντίστασης του ΕΑΜ, του ΕΛΑΣ, της ΕΠΟΝ και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, που μας διδάσκουν μέχρι σήμερα αγώνα για να 'ναι ο λαός ελεύθερος από κάθε εξαναγκασμό, διδάσκουν την απειθαρχία και ανυπακοή στον ταξικό εχθρό, τους εκμεταλλευτές, που μας δείχνουν με αισιοδοξία το δρόμο της συλλογικής ζωής και δράσης για την οικοδόμηση της δικής μας ζωής. Απάντηση στην αναθεώρηση της ιστορίας από τα επιτελεία των ιμπεριαλιστικών κέντρων, όπως η ΕΕ - ΗΠΑ και στα κάθε λογής αντικομμουνιστικά της μνημόνια.

Μέσα σε 44 μερόνυχτα «στήθηκε» το Μουσείο ΕΑΜικής Αντίστασης στο Περιστέρι, σε μια διώροφη μονοκατοικία στην «καρδιά» της πόλης, η οποία έμενε από τη δημοτική αρχή για χρόνια αναξιοποίητη. «Στήθηκε» με πρωτοβουλία των Παραρτημάτων Περιστερίου της ΠΕΑΕΑ και του Πολιτιστικού Συλλόγου Απογόνων και Φίλων της Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ και με τη στήριξη εργατικών συνδικάτων, μαζικών φορέων, μαθητών, φοιτητών, εκπαιδευτικών κ.ά. Για να μείνει ζωντανή η ιστορία, μέσα από τις βιβλιοθήκες, το ηλεκτρονικό αρχείο και την ηλεκτρονική βιβλιοθήκη, μέσα από το κάθε αντικείμενο, την κάθε φωτογραφία, όπου το καθένα περικλείει τη δική του λαμπρή ιστορία.

Στον πρώτο όροφο λειτουργεί το Μουσείο, δίνοντας «σάρκα και οστά» σήμερα στους λαϊκούς αγώνες του τότε. «Για να δώσουμε έμφαση ότι το Μουσείο έχει πανελλαδικό χαρακτήρα, περιορίσαμε το κομμάτι της ιστορίας της πόλης μας. Βέβαια και η ιστορία του Περιστερίου αποτελεί κομμάτι της πανελλαδικής ιστορίας. Στο ισόγειο, που λειτουργούν οι βιβλιοθήκες, υπάρχει τμήμα με την τοπική ιστορία, σε σύνδεση με τη συνολική της περιόδου '40-'49», μας εξηγεί ο Θόδωρος Αυγέρος, πρόεδρος του Παραρτήματος Περιστερίου του Συλλόγου Φίλων και Απογόνων της ΕΑ και του ΔΣΕ.

«Επρεπε σαν Αντιστασιακοί να φροντίσουμε να δημιουργηθεί Μουσείο ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης. Μαζί με τα παιδιά μας και τα εγγόνια μας το καταφέραμε και με τη συγκινητική ανταπόκριση του κόσμου, των εργαζομένων και τη διάθεσή τους να προσφέρουν ό,τι μπορούσε ο καθένας τόσο στο Μουσείο όσο και στις βιβλιοθήκες. Ερχονται σχολεία και συναγωνιστές παλιοί και σύντροφοι, απλός κόσμος, άνθρωποι όλων των ηλικιών και μας λένε "μπράβο". Για τις επόμενες γενιές το κάναμε. Εμείς θα φύγουμε κάποια στιγμή. Να μάθουν οι νέοι άνθρωποι αυτό το κομμάτι της Ιστορίας, τι έκαναν οι γονείς κι οι παππούδες τους γι' αυτόν τον τόπο κι αυτό το λαό. Αυτά πρέπει να μείνουν», είπε χαρακτηριστικά στον «Ρ» ο Νίκος Γουλοσπύρος, πρόεδρος του παραρτήματος Περιστερίου της ΠΕΑΕΑ.

Τα εκθέματα του Μουσείου «ζωντανεύουν» την Ιστορία, που οι μαθητές του Περιστερίου και της υπόλοιπης Ελλάδας δε θα μάθουν στο σχολείο: Το 1943 ο ΕΛΑΣ δίνει σφοδρές μάχες ενάντια σε ταγματασφαλίτες, χίτες και μπουραντάδες. Το καλοκαίρι του '44 γίνεται η μάχη της Παλαιάς Αγοράς και το μπλόκο των Γερμανών και των συνεργατών τους στο Περιστέρι. Το '44 είναι κομβική χρονιά. Σε κατεχόμενη Ελλάδα ψηφίζουν 2.000 Περιστεριώτες για την κυβέρνηση του βουνού! Συγκρότηση του ΔΣΕ, τον Δεκέμβρη του 1946. Τον Ιούνη του '47, εκτέλεση Περιστεριωτών στην Αίγινα.

Μέσα από τις φωτογραφίες και τα άλλα ντοκουμέντα ο επισκέπτης «γνωρίζει» απλούς ανθρώπους, που σ' αυτές τις συνθήκες μετατράπηκαν σε λαϊκούς ήρωες. Μεταξύ αυτών, τον Νίκο Κομνηνό, πρωτοπόρο του εργατικού κινήματος στο Περιστέρι και πρώτο Γραμματέα της Εθνικής Αλληλεγγύης. Τον Ευγένη Χαραλαμπίδη, από τα πρώτα στελέχη του ΕΑΜ, πρωτοπόρο κομμουνιστή και μετέπειτα λαϊκό δήμαρχο Περιστερίου. Τον Γιώργο Γιώση, υποψήφιο δήμαρχο Περιστερίου το 1934, επικεφαλής του Εργατικού Αγροτικού Μετώπου, μετά το 1940, «μπαίνει» αμέσως στην Αντίσταση, τον Νίκο Φωλόπουλο, στέλεχος του ΚΚΕ και μια σειρά κομμουνιστές και αγωνιστές «στελεχώνουν» από την πρώτη στιγμή το ΕΑΜ.

Με μεγάλη συγκίνηση και θαυμασμό οι επισκέπτες βλέπουν τα εκθέματα και μαθαίνουν την Ιστορία τους. Η φωτογραφία της 16χρονης Αννας Παρλιάρου, που με το ένα στήθος κομμένο από τα βασανιστήρια, αρνήθηκε στο μπλόκο του Περιστερίου, τον Ιούλη του '44, να προδώσει τα αδέλφια της στους καταχτητές. Δέος προκαλούν τα πρωτότυπα τεύχη του περιοδικού της ΕΠΟΝ «Νέα Γενιά» και τεύχη από την πρώτη έκδοση των Απάντων του Λένιν στα ρωσικά. Η ζώνη του Πέρδικα, με χαραγμένη πάνω της τη χρονολογία «1948». Η πρωτότυπη αφίσα του 1964, με την οποία οι αντιστασιακές οργανώσεις καλούν σε προσκύνημα στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής. Τα πρωτότυπα απολυτήρια του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ. Ολα τους, από μια αφορμή για διάβασμα, προβληματισμό και συζήτηση.

Ξεχωριστή θέση στο Μουσείο κατέχει ο ηρωικός αγώνας του ΔΣΕ και οι τόποι εξορίας, όπου χιλιάδες κομμουνιστές και αγωνιστές πέρασαν τη μισή τους ζωή χωρίς να «λυγίσουν». Ιδιαίτερη εντύπωση προξενούν οι μεταξοτυπίες και τα σκίτσα του Γιώργου Φαρσακίδη από τη Μακρόνησο. Φωτογραφίες - ντοκουμέντα από τη ζωή στον Αϊ - Στράτη και στο Τρίκερι.

Εξόριστες αγωνίστριες στο Τρίκερι

Μέσα από το Μουσείο αναδεικνύονται τα κυριότερα εργατικά «κάστρα» της ΕΑΜικής Αντίστασης και οι λαμπρότεροι σταθμοί του εργατικού κινήματος.

Στις φωτογραφίες απεικονίζεται το εργοστάσιο Μετάλλου και Ελασματουργείο της ΒΙΟ στο Μεταξουργείο, που το '44 έβγαζε κομμάτια για τουρμπίνες, για καράβια κλπ. Κάτω από τη μύτη των Γερμανών, στα υπόγεια του μηχανουργείου της ΒΙΟ, τυπωνόταν για κάποιο διάστημα ο παράνομος «ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ».

Στο λιγνιτωρυχείο του Αϊ-Βασίλη, από τους 1.700 εργάτες, οι 900 ήταν μέλη του ΕΑΜ. Εδιναν ζωή, τροφή και κουράγιο στο λαό. Ο 4ος λόχος ΕΛΑΣ Περιστερίου αποτελούνταν από εργάτες στο κάρβουνο. Από τη δράση των λιγνιτωρύχων, ξεχωρίζει το σαμποτάζ για το «ρίξιμο» της παραγωγής του κάρβουνου, με στόχο να φτάσει από τους 600 τόνους στους 200 τόνους.

Στο κλωστοϋφαντουργείο του Λαναρά, το ΕΑΜ δίνει ιδιαίτερο βάρος στην πολιτική δουλιά και στη διάσωση των εργαζομένων και των οικογενειών τους από την πείνα και το κρύο. Ιστορική καταγράφεται η μεγάλη απεργιακή κινητοποίηση των κλωστοϋφαντουργών για την αύξηση του συσσιτίου, την κάλυψη του ρουχισμού και άλλων πρώτων αναγκών τους. «Πάλευαν, όχι για το μεροκάματο, αλλά για την ίδια τους τη ζωή. Από μισό κυπελάκι σταφίδα, για ένα ολόκληρο, από ένα πουκάμισο, δυο πουκάμισα, από μια κουβέρτα, δυο κουβέρτες. Και κέρδισαν!», λέει χαρακτηριστικά ο Θ. Αυγέρος.

Εξόριστοι στον Αϊ- Στράτη (1959 - '60) σατιρίζουν το «πλοίο της γραμμής», το οποίο δεν έρχεται!

Στο ισόγειο λειτουργεί το Κέντρο Μελέτης Ιστορίας της ΕΑΜικής Αντίστασης και του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Εκεί βρίσκονται:

• Η βιβλιοθήκη Σύγχρονης Κοινωνικής και Πολιτικής Ιστορίας, με βιβλία κοινωνιολογίας, πολιτικής, ιδεολογίας, φιλοσοφίας όλου του 20ού αιώνα και ιστορικά βιβλία με επίκεντρο τη δεκαετία 1940-1949.
• Το ηλεκτρονικό αρχείο με όλες τις εφημερίδες της περιόδου 1940-1949, όλα τα περιοδικά της ΕΠΟΝ, ντοκουμέντα από την Κυβέρνηση του Βουνού κ.ά., τα οποία είναι διαθέσιμα σε μελετητές, φοιτητές, υποψήφιους διδάκτορες και μεταπτυχιακούς.
• Η ηλεκτρονική βιβλιοθήκη, που περιλαμβάνει μια σειρά εγκυκλοπαίδειες, ιδιαίτερα χρήσιμες σε μαθητές, φοιτητές και εκπαιδευτικούς.
• Η δανειστική βιβλιοθήκη, με λογοτεχνικά βιβλία και σχολικά βοηθήματα.

Ενδεικτικό του σκοπού που υπηρετεί το Κέντρο Μελέτης Ιστορίας και της προσπάθειας να «αγκαλιαστεί» πλατιά από νεολαία και εκπαιδευτικούς είναι το γεγονός ότι τμήμα της δανειστικής βιβλιοθήκης αφορά στο φιλειρηνικό και στο γυναικείο κίνημα της χώρας. «Υπάρχουν υλικά και έντυπα της Επιτροπής για τη Διεθνή Υφεση και Ειρήνη και της Ομοσπονδίας Γυναικών Ελλάδας, που μπορεί κανείς να τα επεξεργαστεί για μια σχολική ή άλλου τύπου εκδήλωση», υπογραμμίζει στον «Ρ» η Αννα Λουκά.

Ιδιαίτερη είναι η έμφαση που δίνεται στο ρόλο των εκπαιδευτικών στην αξιοποίηση του πλούσιου υλικού και στη μεταλαμπάδευσή του στη νέα γενιά μέσω των σχολικών εκδηλώσεων. «Υπάρχει υλικό που μπορεί να "ντύσει" εκδηλώσεις για την Επανάσταση του '21, τη 17 Νοέμβρη και φυσικά την Εθνική Αντίσταση. Για αφιερώματα σε ποιητές και λογοτέχνες. Μπορούμε να παρέχουμε υλικό σε δεκάδες σχολειά ταυτόχρονα!», επισημαίνουν οι υπεύθυνοι του Μουσείου.

Επιπλέον, οι φορείς που συμμετέχουν στη διαμόρφωση και τη λειτουργία του Μουσείου, επιδιώκουν το Μουσείο, το Κέντρο Μελέτης, καθώς και η αυλίτσα, που βρίσκεται πίσω από κτίριο, να φιλοξενούν πολύμορφες εκδηλώσεις, να αποτελέσουν στέκι για τη νεολαία της περιοχής και να στεγάσουν τις ανησυχίες και τους προβληματισμούς της.