Associated Press

Απο την απεργία των Νοσοκομειακών

Πράγματι, το FMLN είναι ο μεγάλος νικητής, καθώς κατόρθωσε να αναδειχτεί πρώτη πολιτική δύναμη στο Κοινοβούλιο, αποσπώντας 31 έδρες και παραγκωνίζοντας στη θέση του ηττημένου το κυβερνητικό κόμμα της «Εθνικής Ρεπουμπλικανικής Συμμαχίας»- (ARENA) το οποίο βέβαια θα διατηρήσει την κοινοβουλευτική του δύναμη, που ήταν και είναι 29 έδρες. Παράλληλα, εκτός αυτής της κοινοβουλευτικής νίκης, το «Φαραμπούντο Μαρτί» κέρδισε και τη μάχη των δημοτικών εκλογών, καθώς κατόρθωσε να επανεκλέξει όλους τους δημάρχους, που υποστηρίχτηκαν και στις προηγούμενες εκλογές από το FMLN και να κερδίσει ακόμη δύο στις μεγάλες πόλεις -συμπεριλαμβανομένης και της πρωτεύουσας Σαν Σαλβαδόρ, όπου επανεκλέχτηκε από την πρώτη Κυριακή ο Εκτορ Σίλβα, αποσπώντας το 60% των ψήφων- ενώ κατόρθωσε να αποσπάσει και την απόλυτη πλειοψηφία στις πρωτεύουσες των δεκατεσσάρων περιφερειών. Σ' αυτές, το FMLN κέρδισε τις 8 ενώ το κυβερνητικό κόμμα ARENA 4 και τις υπόλοιπες δύο τις μοιράζονται δύο μικρότερα κόμματα.

Ωστόσο, παρά την ανάδειξή του, χωρίς αμφιβολία, σε πρώτο πολιτικό σχηματισμό, το «Φαραμπούντο Μαρτί» δε θα είναι σε θέση να κυβερνήσει, καθώς το κυβερνητικό κόμμα ARENA (από το 1989) αναμένεται να σχηματίσει κυβέρνηση είτε σε συνασπισμό με το τρίτο σε δύναμη «Κόμμα της Εθνικής Συμφιλίωσης»-(PCN) είτε κυβέρνηση μειοψηφίας, με τη στήριξη ή ανοχή του. Επί της ουσίας σε κοινοβουλευτικό και κατ' επέκταση σε κυβερνητικό επίπεδο η διακυβέρνηση από την ακροδεξιά θα συνεχιστεί.

Associated Press

Διάσωση παιδιού τις μέρες που κτύπησε ο τυφώνας Μιτς

Εξάλλου, παρά τη συμφωνία του Τσαπουλτεπέκ, που σαφέστατα όριζε μια ριζική αναδιάρθρωση της κοινωνίας, ούτως ώστε να επιτευχθεί κοινωνική και οικονομική δικαιοσύνη και ισότητα. Ακόμη και σήμερα, μια συγκεκριμένη οικονομική ολιγαρχία, που αποτελεί λιγότερο από το 5% του συνολικού πληθυσμού των 5,8 εκατομμυρίων κατοίκων, εξακολουθεί να κατέχει το 95% της ιδιοκτησίας γης και ειδικά της καλλιεργήσιμης γης. Εκτός αυτών, η πολιτική των αθρόων ιδιωτικοποιήσεων έφερε στα χέρια του ιδιωτικού τομέα και των ξένων επενδυτών το τραπεζιτικό σύστημα καθώς και μεγάλες βιομηχανικές μονάδες, όπως τις τηλεπικοινωνίες και την επιχείρηση ηλεκτρικού. Εξάλλου, το Ελ Σαλβαδόρ είχε μία απολύτως εξαρτημένη «ανάπτυξη» -που δεν ήταν καν ανάπτυξη- καθώς καθ' όλη τη δεκαετία του '90 η πολιτική της χώρας επιτασσόταν από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και άλλους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, προκειμένου να επιτύχει την «ελεύθερη ανοιχτή αγορά». Αποτέλεσμα ήταν οι συνεχείς δανεισμοί και η υπερδιόγκωση του εξωτερικού χρέους. Την ίδια στιγμή στο εσωτερικό, το 48,9% -με επίσημα κυβερνητικά στοιχεία- εξακολουθεί να βρίσκεται κάτω από τα όρια της φτώχειας, η ανεργία να καλπάζει και όσοι εκ των τυχερών έχουν εργασία οι αποδοχές να είναι 1.260 κο. ενώ έχει μετρηθεί ότι το κόστος ζωής τουλάχιστον στις αστικές περιοχές είναι 2.308. Εκτός από την πολιτική της κυβέρνησης που έχει οδηγήσει την πλειοψηφία του πληθυσμού στην εξαθλίωση και την πολύ μικρή ολιγαρχία να θησαυρίζει, ο τυφώνας Μιτς έβαψε με ακόμη μελανότερα χρώματα την ικανότητα επιβίωσης και όχι διαβίωσης. Η ακροδεξιά κυβέρνηση συνεχίζει εν τω μεταξύ την πολιτική των αθρόων περικοπών στις κοινωνικές δαπάνες, σε τομείς όπως η Υγεία και η Παιδεία.

Αυτή ακριβώς η πολιτική των περικοπών και των ιδιωτικοποιήσεων έφερε στους δρόμους του αγώνα χιλιάδες νοσοκομειακούς γιατρούς, που απαιτούσαν όχι μόνο να σταματήσει η πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων, αλλά και πρόσθεσαν στα αιτήματά τους τον εκσυγχρονισμό του Υγειονομικού Συστήματος για μια λαϊκή υγεία. Από τον προηγούμενο Νοέμβρη έως τις παραμονές των εκλογών οι νοσοκομειακοί γιατροί απεργούσαν, ενώ η κυβέρνηση απαντούσε με βία, απολύσεις και επίταξη των νοσοκομείων. Τελικά, η επιμονή των γιατρών και του νοσηλευτικού προσωπικού των νοσοκομείων της χώρας κέρδισε και στις 10 του Μάρτη κατάφερε να λυγίσει την κυβέρνηση και να συμφωνήσει για την επαναπρόσληψη των 221 απολυμένων, την καταβολή των μισθών και των δώρων των Χριστουγέννων, καθώς και την έναρξη των διαπραγματεύσεων για τον εκσυγχρονισμό του Υγειονομικού Συστήματος που δεν πρέπει να είναι η ιδιωτικοποίησή του, καθώς το 100% του νοσοκομειακού προσωπικού και το 78% του συνολικού πληθυσμού την απορρίπτει.

Ενα ακόμη στοίχημα είναι η δωρεάν και ελεύθερη εκπαίδευση. Αν σκεφτεί κανείς ότι η παιδεία είναι το κλειδί για την ατομική ανάπτυξη της προσωπικότητας και την πρόοδο της μονάδας, της κοινωνίας αλλά και μιας χώρας ολόκληρης και το συνδυάσει με το ότι εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά δεν πηγαίνουν σχολείο, ότι από το 90% των παιδιών που ξεκινά το δημοτικό μόνο το 68% αυτών καταφέρνει να το τελειώσει, τότε μπορεί σχετικά εύκολα να σχηματίσει μία άποψη για την κατάσταση που επικρατεί. Το χειρότερο όμως είναι ότι παρά τα προβλήματα και τις αντιξοότητες, η κατάσταση θα επιδεινωθεί με την επαπειλούμενη κατάρρευση της δημόσιας παιδείας.

Πάντως, η νίκη αυτή του «Φαραμπούντο Μαρτί» έχει διττή σημασία, καθώς είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, όπου ένα κόμμα προερχόμενο από την Αριστερά, και δη τη μαχόμενη Αριστερά, κατορθώνει να αναδειχτεί πρώτη πολιτική δύναμη στη χώρα, αν και η άνοδος του «Φαραμπούντο Μαρτί» θεωρούνταν από όλους αναμενόμενη. Επίσης, η χρονική συγκυρία που επιτεύχθηκε αυτή η νίκη. Το τελευταίο διάστημα συνολικά το κίνημα σε όλη τη Λατινική Αμερική -που ανέκαθεν ήταν ακμαίο και ριζοσπαστικό -έχει κατορθώσει να ανατρέψει εν μέρει το σκηνικό σε όλη την ήπειρο. Στην Κολομβία, οι «Ενοπλες Επαναστατικές Δυνάμεις της Κολομβίας»-(FARC-EP) κατέχουν το 40% της χώρας και βρίσκονται σε συνεχείς συνομιλίες με την κυβέρνηση του Αντρές Παστράνα, για να επιτευχθεί μια ειρηνική συμφωνία, όπου στόχος της θα είναι «μια άλλη Κολομβία». Στη Βενεζουέλα, η εκλογή Τσάβες καθώς και οι συνεχείς επιτυχίες του «Πατριωτικού Πόλου» με την υπερψήφιση της αλλαγής του Συντάγματος διαμορφώνουν το σκηνικό για το ριζικό μετασχηματισμό σε μια πιο δίκαιη κοινωνία.

Επίσης, η παράδοση από τους Αμερικανούς της διώρυγας του Παναμά, στις 31 Δεκέμβρη του περασμένου έτους, καθώς και οι διεργασίες που λαμβάνουν χώρα σε πλείστες χώρες της Νότιας και Κεντρικής Αμερικής -Νικαράγουα, Εκουαδόρ, Περού, Γουατεμάλα, Μεξικό- έχουν διαφοροποιήσει σχετικά το συσχετισμό δυνάμεων, αφήνοντας πολλές ελπίδες για το μέλλον.

Οι πρώτες που ευλόγως -λόγω παρελθόντος αλλά και παρόντος- ανησυχούν ιδιαιτέρως, καθώς βλέπουν τους «υπηκόους» τους να υψώνουν το ανάστημά τους, είναι οι ίδιες οι ΗΠΑ. Ηδη από το 1998 οι ΗΠΑ αυξάνουν για μια ακόμη φορά την παρουσία τους -κυρίως πολιτική και στρατιωτική- στο Ελ Σαλβαδόρ, ενώ η Ουάσιγκτον διαμηνύει προς το «Φαραμπούντο Μαρτί» να είναι προσεκτικό. Από την άλλη, η ντόπια ολιγαρχία -όπως ανέφερε το βρετανικό ΒΒC- είναι πολύ ανήσυχη και ήδη πιέζει πάρα πολύ την ακροδεξιά κυβέρνηση να λάβει τα μέτρα της. Τι μέλλει γενέσθαι; Ο χρόνος, αλλά κυρίως ο δρόμος που θα επιλέξει και στη συνέχεια το «Φαραμπούντο Μαρτί», θα το αποδείξει. Ωστόσο, ένα είναι σίγουρο, ότι το «παζλ» της Λατινικής Αμερικής εξελίσσεται ελπιδοφόρο και άκρως ενδιαφέρον.

Associated Press

Από τους φετινούς εορτασμούς της επετείου από τη δολοφονία του αρχιεπισκόπου Ο.Α. Ρομέρο

Οι στρατιωτικές ή στρατοκρατούμενες και «κατευθυνόμενες εκ των άνω» κυβερνήσεις είναι το κύριο χαρακτηριστικό της πολιτικής ζωής, κυρίως μετά το 1931, ως ευθεία πολύ βίαιη και απάνθρωπη απάντηση στην πολιτική και κοινωνική λαϊκή ανυπακοή, που πλείστες φορές έλαβε εξεγερσιακή μορφή. Η πολιτική βία και καταπίεση αυξήθηκε σημαντικά μετά τις εκλογές του 1977, κατά τις οποίες ο στρατηγός Κάρλος Ρομέρο έγινε Πρόεδρος. Απομακρύνθηκε από το προεδρικό αξίωμα τον Οκτώβρη του 1979, εξαιτίας της «κακής σχέσης» του με τις ΗΠΑ και την κυβέρνηση Κάρτερ, ενώ την αποκατάσταση των σχέσεων ανέλαβε η στρατιωτικοπολιτική χούντα που τον αντικατέστησε. Μια χούντα η οποία όμως απλά δεν μπόρεσε, δεν ήταν ικανή ή δεν το επιθυμούσε, να σβήσει εν τη γενέσει της την πυρκαγιά του εμφυλίου που ξέσπασε. Αφενός με χειρονομία «καλής θέλησης» προς τα αιτήματα του λαϊκού κινήματος, που είχε φουντώσει, προχωρούσε σε μία περιορισμένη μεταρρύθμιση του καθεστώτος της ιδιοκτησίας γης (που αφορούσε περίπου το 25% της καλλιεργήσιμης έκτασης), αφετέρου, με τις πολύ στενές διασυνδέσεις της με τα ακροδεξιά κυρίως στοιχεία του στρατεύματος, δεν έκανε τίποτα ώστε να θέσει σε έλεγχο τις παραστρατιωτικές ομάδες της Εθνικής Φρουράς, που είχαν κάνει την εμφάνισή τους και δρούσαν ανεξέλεγκτα, κατατρομοκρατώντας τους πολίτες του Ελ Σαλβαδόρ.

Η όξυνση της κατάστασης αλλά και οι πιέσεις, εσωτερικές και εξωτερικές - κυρίως εκ μέρους των ΗΠΑ, ώστε να αρχίσουν οι οικονομικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις άμεσα για να κατορθώσουν να αποσοβήσουν μια ολοκληρωτική ανατροπή του σκηνικού - έφεραν τον Χοσέ Ναπολεόν Ντουάρτε, το Μάρτη του 1980, στο προσκήνιο και ο οποίος ηγήθηκε των εκλογών εκείνης της χρονιάς. Ομως η σπίθα είχε ανάψει για τα καλά και απλώς η δολοφονία του αρχιεπισκόπου του Σαν Σαλβαδόρ, Οσκαρ Αμούλφο Ρομέρο Γκαλντάμες, εξαιτίας των σχέσεών του με το αντάρτικο κίνημα και την Αριστερά, ήταν η αφορμή. Την ίδια στιγμή οι μάχες και οι συγκρούσεις μαίνονται σχεδόν σε όλη την επικράτεια ενώ έκαναν την εμφάνισή τους και τα «Τάγματα του Θανάτου», όπου η απεχθής δράση τους έγινε σημείο αναφοράς στην καταμέτρηση των δεκάδων χιλιάδων δολοφονημένων και εξαφανισμένων. Χρονιά - σταθμός το 1980 και για έναν άλλο λόγο, καθώς οργανώσεις και κόμματα - φυσικά ανάμεσά τους και το Κομμουνιστικό Κόμμα του Ελ Σαλβαδόρ - ίδρυσαν το απελευθερωτικό μέτωπο «Φαραμπούτο Μαρτί» (FMLN), μέτωπο που πάλευε για την ανεξαρτησία, την ελευθερία και τη δικαιοσύνη στο Ελ Σαλβαδόρ και για την επίτευξη αυτού του στόχου συνεργάστηκε και με το «Επαναστατικό Δημοκρατικό Μέτωπο» (FDR).

Στο μεταξύ, στις 23 Φλεβάρη του 1981, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ - και ενώ ο Ρόναλντ Ρέιγκαν ξεκινούσε την πρώτη προεδρική του θητεία - εξέδωσε μία ειδική έκθεση με τίτλο «Κομμουνιστική Διείσδυση στο Ελ Σαλβαδόρ», όπου τόνιζε πως υπάρχει «υποστήριξη από τη Νικαράγουα, την Κούβα και τη Σοβιετική Ενωση προς το FMLN» και εξαιτίας αυτού του «δάκτυλου» οι ΗΠΑ βρήκαν την ευκαιρία να αυξήσουν στο μέγιστο βαθμό τη στρατιωτική και οικονομική βοήθεια προς την κυβέρνηση του Ελ Σαλβαδόρ, σε τέτοια έκταση που ήταν μία έμμεση επέμβαση.

Κατά την εκλογική αναμέτρηση του 1982 - όπου FMLN - FDR κάλεσαν το λαό να μη συμμετέχει - εκλέχτηκε Συνταγματικό Κοινοβούλιο και ακολούθησε η αναθεώρηση του Συντάγματος το 1983, από ένα Κοινοβούλιο όπου κυριαρχούσε το ακροδεξιό κόμμα ARENA. Την ίδια στιγμή όλη η χώρα ήταν ένα πεδίο μάχης και η εμφύλια σύγκρουση μαινόταν αμείωτη, παρά και τις προσπάθειες για επίτευξη μιας ειρηνευτικής συμφωνίας, καθώς το Ελ Σαλβαδόρ συμπεριελήφθη στο σχέδιο του 1987 για όλη την Κεντρική Αμερική. Τελικά μετά από διάφορες διαβουλεύσεις και συνομιλίες μεταξύ των ανταρτών, της κυβέρνησης και των Ηνωμένων Εθνών και καταμετρώντας περισσότερους από 80.000 νεκρούς, μία ειρηνική συμφωνία επιτεύχτηκε στις 31 Δεκέμβρη του 1991 υπό την αιγίδα του τότε ΓΓ του ΟΗΕ Ξαβιέ Πέρες ντε Κουέγιαρ, ενώ το τελικό επίσημο κείμενο της συμφωνίας υπογράφτηκε στην Πόλη του Μεξικό, στις 16 Γενάρη του 1992.

Εντούτοις, επισήμως η εμφύλια διαμάχη τερματίστηκε μόλις στις 15 Δεκέμβρη του ίδιου χρόνου και τέθηκε ουσιαστικά σε ισχύ από το 1993 - μετά από 13 χρόνια πολέμου - που προσπάθησαν με πολύ αργά βήματα να τεθεί η συμφωνία σε εφαρμογή, ενώ μέχρι σήμερα ουδεμία πραγματική και ουσιαστική μεταμόρφωση της κοινωνίας του Ελ Σαλβαδόρ, καθώς οι αιτίες που οδήγησαν σε αυτόν τον εμφύλιο πόλεμο - η φτώχεια, η ανισότητα, η ανελευθερία και η καταπίεση - εξακολουθούν να ευδοκιμούν σε αυτή τη μικρή γωνιά του πλανήτη.

Ηταν το 1932 όταν ο Φαραμπούντο Μαρτί ηγήθηκε της λαϊκής εξέγερσης εργατών και αγροτών για μία ριζική αναδιάρθρωση και μετασχηματισμό της κοινωνίας του Ελ Σαλβαδόρ, καθώς τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν είχαν διογκωθεί απελπιστικά εξαιτίας των καταστροφικών συνεπειών που είχε η έκρηξη του ηφαιστείου του Ισάλκο. Αυτή η εξέγερση καταπνίγηκε στο αίμα και τουλάχιστον 30.000 εργαζόμενοι και αγρότες σφαγιάστηκαν και δολοφονήθηκαν.

Εχοντας στο νου τους το παράδειγμα του Φαραμπούντο Μαρτί, δεκάδες αγωνιστές από πέντε κόμματα και σχηματισμούς ίδρυσαν το 1980 το «Μέτωπο Εθνικής Απελευθέρωσης Φαραμπούντο Μαρτί» (FMLN). Οι πέντε που συνέβαλαν στη δημιουργία του ήταν το Κομμουνιστικό Κόμμα του Ελ Σαλβαδόρ - που είχε ιδρυθεί το 1930 - το «Επαναστατικό Κόμμα Εργαζομένων της Κεντρικής Αμερικής» (PRTC), o «Λαϊκός Επαναστατικός Στρατός» (ERP), οι «Λαϊκές Δυνάμεις Απελευθέρωσης» (FPL) και η «Εθνική Αντίσταση» (RN). Το FMLN αποτέλεσε τον πυρήνα και την ψυχή της αντίστασης αλλά και το κύριο μέτωπο που αντιμετώπισε τις κυβερνητικές δυνάμεις και το Στρατό στα περίπου 12 χρόνια που κράτησε η σύγκρουση και έχει χαρακτηριστεί ως μία από τις πιο βρώμικες και αιμοσταγείς εμφύλιες συρράξεις και συγκρούσεις που έχουν λάβει ποτέ χώρα σε όλη τη Λατινική Αμερική.

Οντας το ένα εκ των δύο κυρίων μερών της συμφωνίας του Τσαπουλτεπέκ που επιτεύχθηκε, το FMLN θα κληθεί να συμμετάσχει στη νέα «ειρηνική» κατάσταση που προσπαθούσε να διαμορφωθεί μετά τον επίσημο τερματισμό της εμφύλιας σύγκρουσης. Ωστόσο αυτή η περίοδος προσπάθειας ένταξης και συμμετοχής, λειτούργησε μετασχηματικά και για το ίδιο το Μέτωπο με αποτέλεσμα μετά τις πρώτες Προεδρικές, βουλευτικές και δημοτικές εκλογές του 1994, να αυτονομηθούν οι δύο από τις 5 οργανώσεις που συμμετείχαν από την ίδρυσή του, το ERP που μετονομάστηκε μάλιστα σε «Ανανεωτική Εκφραση του Λαού» και η RN, που τελικά αποχώρησαν οριστικά στο Συνέδριο του Δεκέμβρη του 1997, ένα Συνέδριο που είχε μεγάλη σημασία για το μέλλον του Μετώπου. Ψηφίστηκε νέο καταστατικό όπου ανάμεσα στα άλλα καθορίστηκε ότι το Μέτωπο δεν αποτελεί πια συνασπισμό κομμάτων και θέτονται οι βάσεις για τη δημιουργία ενιαίου κόμματος με την παράλληλα εξάλειψη των τάσεων, που η ύπαρξή τους είχε αποφασιστεί ήδη από το 1994. Εκτός αυτών καθορίστηκε με περισσότερη ακρίβεια και επαναβεβαιώθηκε ο σοσιαλιστικός χαρακτήρας του προγράμματός του που δεν αναφερόταν ποτέ πριν. Πάντως το πάνω χέρι σε αυτό το 5ο Συνέδριο είχε η Σοσιαλδημοκρατική τάση, που είχε αποκρυσταλλωθεί μέσα στις FPL, γεγονός που κυριάρχησε και σε όλη την πολιτική του Μετώπου, που δεν μπόρεσε να προβάλλει τελικά σα μία εναλλακτική πολιτική λύση στη λαίλαπα του νεοφιλελευθερισμού και του «παγκόσμιου χωριού», ειδικά στο σφαδαζόμενο από οξύτατα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα Ελ Σαλβαδόρ, που αποδεκατίστηκε ακόμη περισσότερο με το πέρασμα του τυφώνα Μιτς από την περιοχή, το Νοέμβρη του 1998.

Τελικά, μόλις το περασμένο καλοκαίρι άλλαξε ο εσωτερικός συσχετισμός δυνάμεων μέσα στο ίδιο το Μέτωπο, που πλέον ονομάζεται «Επαναστατικό και Σοσιαλιστικό Ρεύμα Φαραμπούντο Μαρτί», όπου σε όλους τους συμμετέχοντες στο Μέτωπο έγινε απολύτως κατανοητό το μήνυμα «ότι κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει τα νεοφιλελεύθερα μέτρα που έχουν καθορίσει από κοινού το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα και ότι επ' ουδενί δεν πρόκειται να εφαρμόσουν το πρόγραμμά τους» και άρχισε επιτέλους να ρίχνει περισσότερο βάρος στην ανάπτυξη των λαϊκών αγώνων, όπως η στήριξη της μεγάλης απεργίας των Νοσοκομειακών Γιατρών κατά της ιδιωτικοποίησης των Νοσηλευτικών και Ιατρικών Μονάδων της χώρας. Τα αποτελέσματα φάνηκαν κιόλας από την εκλογική αναμέτρηση της 12ης Μαρτίου, όπου ο λαός του Ελ Σαλβαδόρ σαφέστατα ανέδειξε το Φαραμπούντο Μαρτί ως την πρώτη πολιτική δύναμη της χώρας. Ομως ο δρόμος είναι πολύ δύσκολος και δεδομένου του σημερινού παγκόσμιου συσχετισμού, η εκλογική επιτυχία θα μείνει χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα αν δεν υπάρξει συνέχεια...