Στις αρχές μόλις του μήνα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπίστωσε στην ετήσια αναφορά της για την πρόοδο των στόχων της Λισαβόνας στην εκπαίδευση ότι η ΕΕ προχωρά αργά στην υλοποίηση των αντιδραστικών μέτρων. Εντείνει έτσι την πίεση για εφαρμογή των αντιεκπαιδευτικών μέτρων που θα φέρουν την Παιδεία στα μέτρα του μεγάλου κεφαλαίου.

Μια ματιά στους άξονες προτεραιότητας δείχνει ότι νέα, σκληρά και αντιλαϊκά μέτρα βρίσκονται στα σκαριά, με το «επιχείρημα» της «ανάπτυξης» και της «αναβάθμισης». Αποκέντρωση, «εκπαιδευτικά κουπόνια», σύνδεση της πανεπιστημιακής έρευνας με τις επιχειρήσεις, ενίσχυση της κατάρτισης σε βάρος της εκπαίδευσης είναι μερικά από τα μέτρα που προβλέπονται στο πρόγραμμα και τα οποία ακριβώς χρηματοδοτούνται με κοινοτικά κονδύλια προκειμένου να εφαρμοστούν. Το συνολικό ποσό της χρηματοδότησης ανέρχεται στα 1,440 δισ. ευρώ για την προγραμματική περίοδο 2007-2013. Το πώς αυτά αξιοποιούνται για την ενσωμάτωση της Παιδείας στον ενιαίο σχεδιασμό του μεγάλου κεφαλαίου φαίνεται από την κατανομή των πόρων: 705.477.480 ευρώ προορίζονται για «σχεδιασμό, εισαγωγή και εφαρμογή μεταρρυθμίσεων στα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης προκειμένου να αυξηθεί η απασχολησιμότητα, να βελτιωθεί η συνάφεια της υποχρεωτικής και επαγγελματικής εκπαίδευσης / κατάρτισης προς την αγορά εργασίας και να προσαρμοστούν οι δεξιότητες του εκπαιδευμένου προσωπικού σε μία καινοτόμο αντίληψη και σε μία οικονομία βασισμένη στην κοινωνία της γνώσης». Τα 424.726.238 ευρώ για διά βίου κατάρτιση και 288.200.033 ευρώ για «ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού στο πεδίο της έρευνας και καινοτομίας, ιδιαίτερα μέσω μεταπτυχιακών σπουδών και εκπαίδευσης ερευνητών και μέσω δικτύωσης των δραστηριοτήτων ανάμεσα στα πανεπιστήμια, τα ερευνητικά κέντρα και τις επιχειρήσεις».

Στον πρώτο άξονα προτεραιότητας υπό τον τίτλο «Αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης, εκσυγχρονισμός του εκπαιδευτικού συστήματος» ξεχωρίζει η αναφορά στην ενίσχυση των «αποκεντρωμένων δομών του εκπαιδευτικού συστήματος». Η αποκέντρωση, η οποία εμφανίζεται ούτε λίγο ούτε πολύ... συνώνυμη με την αναβάθμιση - την οποία ζητά ο λαός που βιώνει τη μιζέρια του εκπαιδευτικού συστήματος - σημαίνει στην πραγματικότητα περισσότερα βάρη στις πλάτες του λαού, περισσότερη ταξική διαφοροποίηση, Παιδεία ανάλογα με τις οικονομικές δυνατότητες. Η διαφωτιστική ως προς τις επιπτώσεις της αποκέντρωσης διεθνής εμπειρία έχει δείξει ότι σημαίνει σπάσιμο του όποιου ενιαίου χαρακτήρα της εκπαίδευσης και στο περιεχόμενό της, καταργεί και την όποια ισότιμη παροχή της σε όλα τα παιδιά ανεξάρτητα από το αν προέρχονται από πλούσια προάστια ή απομακρυσμένα χωριά. Παράλληλα, κάνει ευκολότερο τον έλεγχο της Παιδείας από τις επιχειρήσεις που, σε συνθήκες υποχρηματοδότησης, εμφανίζονται σαν σωτήρες να επιβάλουν τα δικά τους συμφέροντα. Μοχλός κατηγοριοποίησης, κοντά στην αποκέντρωση, είναι και η αξιολόγηση, η οποία επίσης συμπεριλαμβάνεται στις δράσεις του προγράμματος.

Ο δεύτερος άξονας προτεραιότητας αφορά την «Αναβάθμιση των συστημάτων αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης και επαγγελματικής εκπαίδευσης και σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας», με στόχο να προωθηθεί ακόμα πιο αποφασιστικά η υποκατάσταση της όποιας ολόπλευρης μόρφωσης με ληξιπρόθεσμες καταρτίσεις, το περιεχόμενο των οποίων θα καθορίζει η «αγορά». Ετσι, γνωρίζοντας ότι ο λαός έχει καταλάβει στην πράξη ότι η κατάρτιση δεν προσφέρει ούτε δουλιά όπως υπόσχονται ούτε καλλιέργεια της προσωπικότητας, οι συντάκτες του επιχειρησιακού προγράμματος σχεδιάζουν να δημιουργήσουν «ελκυστικές ευκαιρίες» για συμμετοχή σε προγράμματα κατάρτισης, «που να συνδέονται με την αγορά εργασίας» πάντα. Ανάμεσα σε άλλα προβλέπεται και αλλαγή του τρόπου δόμησης των ειδικοτήτων και των προγραμμάτων σπουδών των ΙΕΚ «στην προοπτική της αναγνώρισης και μεταφοράς πιστωτικών μονάδων». Αυτό το κυνήγι προσόντων - δεξιοτήτων, στο οποίο εκβιάζουν τους «απασχολήσιμους» που δουλεύουν χωρίς δικαιώματα, προκειμένου να μην πέσουν στην ακόμα χειρότερη τύχη του ανέργου, το ονομάζουν «κατάρτιση ψηφιδωτής μορφής».

Σαν μέτρο αναβάθμισης της τεχνικοεπαγγελματικής εκπαίδευσης εμφανίζεται η επέκταση της πρακτικής άσκησης στο πλαίσιο των προγραμμάτων σπουδών, των βαθμίδων και των επιπέδων της εκπαίδευσης. Γνωρίζοντας ότι η πρακτική άσκηση είναι ο καλύτερος τρόπος για τις επιχειρήσεις να εξασφαλίσουν φτηνό και ευάλωτο σε εκμετάλλευση εργατικό δυναμικό, μιλούν και για «δημιουργία περιβάλλοντος συναίνεσης μεταξύ των εμπλεκομένων», ενώ προβλέπονται και κίνητρα για τις επιχειρήσεις. Στο πλαίσιο της περιβόητης δημιουργίας «επιχειρηματικής κουλτούρας» στους αυριανούς εργαζόμενους, γίνεται λόγος και για προώθηση της επιχειρηματικότητας. Στόχος, όπως ομολογείται και σε διάφορα κείμενα της ΕΕ, δεν είναι βέβαια να γίνουν επιχειρηματίες οι νέοι σε μία περίοδο μάλιστα που πολλές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις ασφυκτιούν από τη δράση των μονοπωλίων, αλλά το να μάθουν οι αυριανοί εργαζόμενοι να θεωρούν τα συμφέροντα των επιχειρήσεων - εκμεταλλευτών τους δικά τους και να δουλεύουν αδιαμαρτύρητα για την «ανταγωνιστικότητά» τους.

Στον τρίτο άξονα προτεραιότητας εκφράζεται ο διακαής πόθος του μεγάλου κεφαλαίου για «ενίσχυση της διά βίου εκπαίδευσης, διευκόλυνση της πρόσβασης και μείωση του κοινωνικού αποκλεισμού στην εκπαίδευση». Αυτό ειδικά το τελευταίο σημείο αναδεικνύει και το μέγεθος της ταξικότητας της εκπαίδευσης που αποκλείει όλο και περισσότερο τα παιδιά των ασθενέστερων οικονομικά στρωμάτων τα οποία δε χωρούν στην Παιδεία που χτίζουν με την πολιτική τους ΠΑΣΟΚ και ΝΔ. Ομως όταν μιλά για διευκόλυνση πρόσβασης η ΕΕ δεν εννοεί βέβαια ισότιμη παροχή εκπαίδευσης σε όλους, χρηματοδοτούμενη από το κράτος. Ετσι, στο πρόγραμμα συναντά κανείς την πρόταση που είχε διατυπώσει το ΠΑΣΟΚ για χορήγηση εκπαιδευτικών κουπονιών (vouchers) και άλλων «εναλλακτικών μορφών χρηματοδότησης», εκτός της κρατικής.

Η διά βίου εκπαίδευση νοείται προσωποποιημένη με ευέλικτα προγράμματα «που να ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες ανάγκες των ατόμων που συμμετέχουν σε αυτά», αλλά και με την «ανάπτυξη ενός μόνιμου και ανοιχτού συστήματος επικύρωσης πιστωτικών μονάδων και εκπαιδευτικών ενοτήτων που θα διευκολύνουν και θα παρακινούν τα άτομα να συνθέτουν μόνα τους την εκπαίδευσή τους ανάλογα με την πρότερη εμπειρία τους και τις ελλείψεις τους σε γνώσεις και σε δεξιότητες, καθώς και θεσμοθέτηση της διαδικασίας αναγνώρισης της πρότερης εμπειρίας και γνώσης». Κάτι τέτοιο σηματοδοτεί τη μετάβαση από το δικαίωμα στη μόρφωση στην ευκαιρία στην κατάρτιση ανάλογα με τις εφήμερες απαιτήσεις του μεγάλου κεφαλαίου, το οποίο βέβαια καθορίζει ποιες είναι οι «ελλείψεις» σε γνώσεις και δεξιότητες σε ένα σύστημα σχεδιασμένο από το μεγάλο κεφάλαιο και απευθυνόμενο σε αυτό.

Στον τέταρτο άξονα προτεραιότητας με τίτλο «Προαγωγή της κοινωνίας της γνώσης με ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου στις μεταπτυχιακές σπουδές, στην έρευνα και καινοτομία» περιγράφεται το πώς και το γιατί της σύνδεσης της έρευνας με τις επιχειρήσεις σε ό,τι αφορά τις μεταπτυχιακές σπουδές και κυρίως στην έρευνα. Γίνεται λόγος για συνεργασία μεταξύ «Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης, Ερευνητικών και Τεχνολογικών Κέντρων, με δυνατότητα συμμετοχής των επιχειρήσεων, μέσω κοινών δράσεων και σχεδίων, στην ανάπτυξη συνεργασιών μεταξύ Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης και Βιομηχανίας, ως βασική προϋπόθεση για την υποστήριξη καινοτομικών σχεδίων». Εχοντας δηλαδή εγκαταλείψει εντελώς την έννοια της παραγωγής γνώσης από τα πανεπιστήμια που θα έχει στόχο τη βελτίωση της ζωής του λαού, ανάγει την εξάρτηση της έρευνας από τις επιχειρήσεις σε «βασική προϋπόθεση». Και ο λαός όταν χρειαστεί αυτή τη «νέα γνώση», θα πρέπει να την αγοράσει από αυτές.

Τα μέτρα που προβλέπονται δεν είναι παρά εξέλιξη της πολιτικής που τις συνέπειές της ζει σήμερα η λαϊκή οικογένεια: Δουλιά χωρίς δικαιώματα και με μεροκάματα πείνας προκειμένου να μη ζημιωθεί η «ανταγωνιστικότητα» του μεγάλου κεφαλαίου, συρρίκνωση του «κοινωνικού κράτους» με τον εργαζόμενο να πληρώνει έναν ακόμα προϋπολογισμό για την Παιδεία που όλο και περισσότερο «φτωχαίνει» και επιπλέον να βλέπει το παιδί του να γυρνά από το σχολείο με την τσάντα γεμάτη διαφημιστικά φυλλάδια πολυεθνικών.

Είναι γεγονός ότι σήμερα ο εργαζόμενος, αν δεν αφήσει την προπαγάνδα περί ανάπτυξης και ίσων ευκαιριών να σκεπάσει αυτά που ζει καθημερινά, έχει τη δυνατότητα να δει το μέλλον που σχεδιάζουν γι' αυτόν και τα παιδιά του. Να βάλει στη ζυγαριά την πραγματικότητα που ζει σήμερα και τις πραγματικές του ανάγκες. Και να επιστρέψει ανεφάρμοστες στα αφεντικά του δικομματισμού τις εντολές για παιδεία των λίγων, για ζωή - λάστιχο, για παιδεία υπηρέτη των μονοπωλίων.