Μόρφου, ή αλλιώς Γκιουζέλγιουρτ. Μόρφου, από τη θεά Μορφώ - άλλη ονομασία της Αφροδίτης - και Γκιουζέλγιουρτ, που σημαίνει όμορφη πατρίδα. Και στις δύο γλώσσες, το όνομα της πόλης υποδηλώνει την ομορφιά αυτού του τόπου. Δε χρειάζονται ταμπέλες, για να καταλάβει κανείς ότι μπαίνει στην πόλη. Του το λέει μόνη της. Του το τραγουδά η μυρωδιά από τις πορτοκαλιές, που του τρυπάει τη μύτη. Του το ψιθυρίζει το δροσερό αεράκι, που αλλάζει την ατμόσφαιρα. Αυτή η πόλη έχει πνοή, είναι «ευλογημένος τόπος»...

Η Μόρφου ήταν και είναι από τις πιο εύφορες περιοχές της Κύπρου. Πριν την εισβολή κατείχε την πρώτη θέση στην παραγωγή και εξαγωγή εσπεριδοειδών. Σήμερα, θα μπορούσε να πει κανείς ότι ο χρόνος σταμάτησε στο 1974. Το μόνο που φαίνεται είναι τα σημάδια του χρόνου στα κτίρια και τους δρόμους, που παραμένουν χωρίς παρέμβαση, όπως τα άφησαν οι πρόσφυγες.

Οι κάτοικοί της ήταν ως επί το πλείστον Ελληνοκύπριοι - ή καλύτερα, όπως συνηθίζει να λέει ένας φίλος, «Κυπραίοι που μιλούν ελληνικά» - σήμερα κατοικείται από Τουρκοκύπριους, πρόσφυγες, που κι αυτοί ζητούν να γυρίσουν σπίτι τους.

Η πλειοψηφία δε διστάζει να ανοίξει την πόρτα και να δεχτεί με ευχαρίστηση τις επισκέψεις των «αδελφών» τους από τις ελεύθερες περιοχές, που από το 2003, σε κάθε ευκαιρία, με πόνο ψυχής επισκέπτονται την πόλη τους, μόνο για να ξαναδούν τα μέρη που γεννήθηκαν, μεγάλωσαν και διώχτηκαν και να ζήσουν την ψευδαίσθηση ότι ίσως και να μην έφυγαν ποτέ...

Οταν ανοίγουν οι πόρτες των σπιτιών, οι άνθρωποι δεν είναι εχθρικοί, δε δυσανασχετούν. Καταλαβαίνουν. Ξέρουν. Νιώθουν. Είναι και αυτοί στην ίδια κατάσταση και αυτή είναι η μόνη τους επιθυμία να το καταλάβουμε κι εμείς, ότι Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι είναι όλοι πρόσφυγες. Ακόμα και η νέα γενιά των 30άρηδων και κάτω, που δεν έζησε ποτέ σ' αυτά τα μέρη, μεγαλώνει και από τις δύο πλευρές με την ελπίδα να γυρίσει «σπίτι του».

Ο Δήμος Μόρφου, του οποίου το εκδιωγμένο Δημοτικό Συμβούλιο εδρεύει πλέον στη Λευκωσία, είναι από τους πρώτους που ξεκίνησαν τις προσπάθειες επαναπροσέγγισης και είχε επαφές με την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Φρόντισε με μαχητικότητα και ακούραστη διάθεση να προχωρήσει σε αδελφοποιήσεις με μία σειρά δήμων, τόσο στην Ελλάδα, όσο και σε άλλες χώρες του εξωτερικού, με στόχο την προβολή του κυπριακού προβλήματος και τη δημιουργία κλίματος αλληλεγγύης. Αδελφοποιήσεις, που χρησιμοποιούνται στο να τονίζουν και να υπενθυμίζουν σε όποιον θέλει και προσπαθεί να ξεχάσει την κατοχή, ότι η Κύπρος, η Μόρφου δεν είναι ελεύθερη και γι' αυτό δε φταίει ο λαός, αλλά οι πολιτικές επιλογές των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων και τα συμφέροντά τους. Αυτός ήταν και ο λόγος που η Δημοτική Αρχή μας κάλεσε να παρευρεθούμε στις εκδηλώσεις και να συμμετάσχουμε στην πορεία, προκειμένου να περάσουμε το μήνυμά του σε όσους περισσότερους μπορούμε. «Δεν ξεχνάμε» τι συμβαίνει στο νησί. Αντιπαλεύουμε την κατοχή και δεν παραδίδουμε τα όπλα...

Κάθε χρόνο στα μέσα Οκτώβρη, το Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης πραγματοποιεί αντικατοχικές εκδηλώσεις, που κορυφώνονται με την πορεία στο οδόφραγμα του Αστρομερίτη και επιδίδουν ψήφισμα στα Ηνωμένα Εθνη, με την παρουσία ξένων αντιπροσωπειών, αλλά και τοπικών πολιτικών προσώπων και εκπροσώπων θεσμών. Κάθε χρόνο εδώ και 33 χρόνια. Ακούραστα, αγόγγυστα. Και η ευχή είναι πάντα η ίδια, να γυρίσουμε σπίτι μας και ο αναστεναγμός είναι πάντα ο ίδιος. Και από τις δύο πλευρές.

Και του χρόνου σπίτι μας, εύχονται οι παππούδες και τα μάτια τους γεμίζουν. Το ίδιο συμβαίνει και από την άλλη πλευρά. `Η μάλλον από κει είναι χειρότερα. Γιατί αυτοί οι άνθρωποι αντιμετωπίζονται ως «κρατούμενοι» από το κατοχικό καθεστώς αν δε συνθηκολογήσουν μαζί του και ως κατακτητές, μέχρι πρότινος, από τους Ελληνοκύπριους...

Οι Κύπριοι που μιλούν τουρκικά, της Μόρφου, όταν μιλάνε ζητάνε βοήθεια να «διώξουμε τούτους εδώ», μαθαίνουν ελληνικά στα παιδιά τους και μας φωνάζουν αδέρφια. Ετσι μεγαλώνουν τα παιδιά τους και τους λένε ότι μια μέρα, η κατοχή θα τελειώσει και θα πάνε σπίτι τους. Γιατί το σπίτι τους δεν είναι εκεί. Είναι στην Πάφο, στη Λεμεσό, στη Λάρνακα.

Μία Ελληνοκύπρια προσφέρθηκε να μας δείξει το σπίτι της, στη Μόρφου. Η έκπληξή μας μεγάλη, όταν διαπιστώσαμε ότι οι άνθρωποι που μένουν εκεί το διατήρησαν όπως το άφησε, όταν έφυγε, λίγο μετά το γάμο της. Επιπλα, συσκευές, ακόμα και οι φωτογραφίες της είναι στη θέση τους.

Οταν τους ρωτήσαμε, μας είπαν ότι εκεί είναι φιλοξενούμενοι. Επομένως, δε δικαιούνται να αλλάξουν τίποτα. Σέβονται το χώρο και ανοίγουν την πόρτα στους ιδιοκτήτες όποτε θέλουν να το δουν. Δεν είναι καχύποπτοι, όταν ζητάνε να μη βγουν φωτογραφίες, είναι φοβισμένοι, γιατί μπορεί το καθεστώς με εντολές της Αγκυρας να δείχνει φιλελεύθερο πρόσωπο μετά το δημοψήφισμα για το «Σχέδιο Ανάν» το 2004, ωστόσο δε θέλει να γίνει γνωστή η αλήθεια, για τις συνθήκες που ζουν οι Τουρκοκύπριοι, για τη μαζική εισαγωγή εποίκων και την αφομοίωση του ντόπιου πληθυσμού, που τείνει προς εξαφάνιση. «Φοβάμαι για τα παιδιά μου», μας λέει ο άνθρωπος και σε άπταιστα ελληνικά, μας εξηγεί ότι «πρέπει να κάνουμε κάτι να τελειώσει» η κατοχή...

Η Μόρφου υπήρξε η πρώτη σε παραγωγή εσπεριδοειδών περιοχή, αλλά και η περιοχή που δημιούργησε το μεγαλύτερο συνεταιριστικό εμπορικό όμιλο στο νησί. Ενας από τους εμπνευστές και θεμελιωτές αυτών των εγχειρημάτων, που έδωσαν οικονομική ευμάρεια στους κατοίκους και προστάτευσαν τους αγρότες από την κερδοσκοπία και την εκμετάλλευση των μεσιτών, είναι ο Ανδρέας Χαραλάμπους, ή Αντρικκής.

«Στη Μόρφου, μας εξηγεί, δημιουργήσαμε τη Συνεργατική Ομοσπονδία Διανομής Εσπεριδοειδών Μόρφου (ΣΟΔΕΜ). Παίρναμε το εμπόρευμα από τους παραγωγούς και το εξάγαμε απευθείας, χωρίς μεσάζοντες και απώλεια κέρδους, αποδίδοντας στους αγρότες το μέγιστο δυνατό αντίτιμο. Γρήγορα και με τη βοήθεια του Κόμματος (ΑΚΕΛ), η ΣΟΔΕΜ έγινε μία σημαντική εξαγωγική δύναμη, που προσέφερε οικονομική αυτάρκεια στην πόλη, αλλά και τα γύρω χωριά».

Παράλληλα οργανώθηκε, από τον ίδιο άνθρωπο, το Συνεργατικό Μόρφου. «Ενας εμπορικός όμιλος, που το Φλεβάρη του 1974 σημείωσε καθαρά κέρδη 1.000.000 κυπριακών λιρών, με μετόχους αποκλειστικά κατοίκους της πόλης και των γύρω χωριών. Ξεκινήσαμε από ένα μικρό μπακάλικο και φτάσαμε να εμπορευόμαστε σχεδόν τα πάντα, από τρόφιμα, μέχρι υλικά οικοδομών. Τα προϊόντα πωλούνταν με το ελάχιστο κέρδος, ενώ ήταν άριστης ποιότητας, με αποτέλεσμα να έχει πελάτες από πολλές περιοχές».

Σήμερα στα γραφεία του Συνεργατικού στεγάζεται τράπεζα του ψευδοκράτους, ωστόσο στο γραφείο διευθύνσεως, εξακολουθεί να υπάρχει η φωτογραφεία του Αντρικκή, για να υπενθυμίζει σε όλους ότι κάποια στιγμή θα γυρίσει...