Δύο ήταν τα στοιχεία που «έκλεψαν» την παράσταση στα περισσότερα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης μετά τον ισχυρό σεισμό των 6,5 Ρίχτερ που σημειώθηκε το πρωί της περασμένης Κυριακής με επίκεντρο την περιοχή του Λεωνιδίου Αρκαδίας. Το ένα ήταν η - μάλλον ανούσια - διαμάχη μεταξύ των σεισμολόγων για το αν άργησαν να δοθούν στη δημοσιότητα τα στοιχεία του συγκεκριμένου σεισμού και αν θα έπρεπε τα αντανακλαστικά των ελληνικών σεισμολογικών κέντρων να ήταν πιο γρήγορα ή όχι. Το δεύτερο στοιχείο ήταν πιο ουσιαστικό: Ευτυχώς δήλωσαν - ομόθυμα εδώ - όλοι οι σεισμολόγοι που το βάθος του σεισμού ήταν μεγάλο (περί τα 80 χιλιόμετρα), γιατί αν ήταν επιφανειακός με τέτοια ένταση, τότε με μεγάλη πια βεβαιότητα θα θρηνούσαμε νεκρούς και οι καταστροφές θα ήταν τεράστιες...

Παρ' όλες, όμως, τις αναλύσεις αυτές, καμιά δεν άγγιξε την ουσία του προβλήματος. Δηλαδή το γεγονός ότι στη χώρα μας, την πιο σεισμογενή της Ευρώπης, σημειώνεται η εξής τραγική αντίφαση: Ενώ υπάρχει βεβαιότητα ότι οι σεισμοί δεν μπορούν να αποφευχθούν και ότι κάποια στιγμή ένας μεγάλος σεισμός θα χτυπήσει την «πόρτα» μας, οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, διαχρονικά, αρνούνται να πάρουν τα αναγκαία μέτρα αντισεισμικής θωράκισης, ώστε οι καταστροφές και οι θάνατοι από τους σεισμούς να αποφευχθούν ή τουλάχιστον να ελαχιστοποιηθούν. Κι αυτό γιατί η πολιτική των κυβερνήσεων του δικομματισμού αντιμετωπίζει και την αντισεισμική προστασία της χώρας με τους ανάλγητους νόμους της ελεύθερης αγοράς και σύμφωνα με τα συμφέροντα του κεφαλαίου και όχι με γνώμονα τις ανάγκες και την ασφάλεια του λαού.

Πρόκειται για μια εγκληματική πολιτική, καθώς:

• Ενώ το 75% των κτιρίων της χώρας (το 65% των δημοσίων και το 55% των σχολείων) έχουν κτιστεί πριν το 1985, δηλαδή με βάση τους παλιούς (ή και καθόλου) αντισεισμικούς κανονισμούς, αρνείται να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα προσεισμικού ελέγχου και ενίσχυσης, όπου αποδειχτεί ότι είναι αναγκαία, των κτιρίων αυτών. Είναι χαρακτηριστικό ότι η εξαγγελία του 1999 για τον προσεισμικό έλεγχο των 80.000 δημόσιων και κοινωφελών κτιρίων μέχρι το 2001 έμεινε ουσιαστικά στα χαρτιά. Ελέγχθηκαν έγκυρα μόλις 4.000 κτίρια και δεν έγινε καμία ενίσχυσή τους, εκτός από κάποιες που έκανε ο ΟΣΚ.
• Ενώ κατά τους σεισμούς της Αθήνας αποδείχτηκε ότι ένα στα 10 κτίρια με ζημιές και ένα στα δύο σχεδόν από αυτά που κρίθηκαν κατεδαφιστέα ήταν επαγγελματικές στέγες (εργοστάσια, βιοτεχνίες κλπ.), αρνείται επίμονα να ελέγξει τη στατική επάρκεια των χώρων αυτών, όπου δουλεύουν εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι και να επιβάλει την ενίσχυσή τους.
• Αντί να επιβάλει τη θωράκιση και ενίσχυση των 38.165 κτιρίων (34.471 κατοικίες και 3.694 επαγγελματικοί χώροι) που έπαθαν ζημιές από το σεισμό της Αθήνας (και όχι μόνο), καθιέρωσε τεχνικές οδηγίες που οδηγούν στην κατάσταση που ήταν πριν το σεισμό, δηλαδή σ' αυτήν που βρίσκονταν όταν έπαθαν τις... ζημιές!
• Αντί να επιδιώξει την πλήρη αποκατάσταση των κτιρίων που έπαθαν ζημιές από το σεισμό της Αθήνας, καθιέρωσε ανεπαρκή τιμολόγια και δαιδαλώδεις γραφειοκρατικές διαδικασίες, με αποτέλεσμα δύο στους τρεις ιδιοκτήτες των κτιρίων που χαρακτηρίστηκαν «κίτρινα» (επισκευάσιμα) - οι 25.359 από τους 38.165 - να ξεκινήσουν διαδικασίες επισκευής χωρίς κανέναν έλεγχο από τις αρμόδιες Υπηρεσίες, να καταφύγουν δηλαδή στα επικίνδυνα «μπαλώματα».
• Αντί να προστατεύσει και να εξασφαλίσει περισσότερους ελεύθερους χώρους, αναγκαίους για την εκτόνωση και καταφυγή του πληθυσμού σε περίπτωση σεισμού, εμπορευματοποιεί και ξεπουλά στο μεγάλο κεφάλαιο και αυτούς που υπάρχουν.
• Αντί να πάρει μέτρα απομάκρυνσης, επιτρέπει τη συνύπαρξη επικίνδυνων χρήσεων (π.χ. εγκαταστάσεις διαχείρισης και εμπορίας καυσίμων) με σπίτια, καταστήματα, γραφεία και σχολεία, αυξάνοντας τους κινδύνους και από ανεξέλεγκτες πυρκαγιές σε περίπτωση σεισμού.
• Αντί να ενισχύσει με τα αναγκαία μέσα και προσωπικό όλους τους μηχανισμούς αντιμετώπισης των συνεπειών του φαινομένου, διαλύει ουσιαστικά τις Υπηρεσίες Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων.
• Αντί να χρηματοδοτήσει γενναία υπηρεσίες όπως ο Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ), ίσα που καλύπτει κάθε χρόνο τα λειτουργικά του έξοδα! Συγκεκριμένα, το 2002, το σύνολο των χρημάτων προς τον ΟΑΣΠ ήταν 1,785 εκατ. ευρώ. Το 2003, έφτανε τα 2,350 εκατ. ευρώ. Το 2004, τα 1,681 εκατ. ευρώ. Το 2005, 1,651 εκατ. ευρώ. Το 2006, 1,5 εκατ. ευρώ και το 2007, τα 2 εκατ. ευρώ.
• Ακόμη και τα κονδύλια που διατίθενται σε διάφορα ερευνητικά προγράμματα αντισεισμικής προστασίας χορηγούνται με αποσπασματικό και αναποτελεσματικό τρόπο, καθώς λείπει ένας κεντρικός συντονισμός και σχεδιασμός, ενώ παράλληλα προκαλούν διαμάχες μεταξύ των σεισμολόγων, αντί να τους ενώνουν σε έναν κοινό σκοπό.
• Αντί να θεωρηθεί η αντισεισμική θωράκιση ως ένα μεγάλο έργο, η πολιτική του δικομματισμού το έχει θέσει στα αζήτητα. Κι αυτό όταν στη χώρα μας δαπανώνται κατά μέσο όρο περίπου 450 εκατ. ευρώ για την όποια, περιορισμένη κι αυτή, αποκατάσταση των ζημιών από σεισμούς. Μόνο ένα μέρος από αυτά αν είχε έγκαιρα διατεθεί οργανωμένα για την πρόληψη και την αντισεισμική προστασία, οι συνέπειες σε ανθρώπινα θύματα και σε υλικές καταστροφές θα είχαν περιοριστεί δραστικά.

Πρόκειται, λοιπόν, για μια πολιτική επικίνδυνη για το λαό, που επιβάλλεται να την αντιπαλέψει και να απαιτήσει την εφαρμογή ουσιαστικών μέτρων αντισεισμικής θωράκισης.

Αμέσως μετά το σεισμό των 6,5 Ρίχτερ, στο Λεωνίδιο, ο «Ρ», μίλησε με το σεισμολόγο, Σταύρο Τάσσο, ο οποίος έθεσε ως κυρίαρχο ζήτημα την ανάγκη ουσιαστικής αντισεισμικής θωράκισης και προστασίας. Δεν έχει σημασία να συζητάμε πότε και πού θα γίνει ο επόμενος σεισμός, αλλά την ανάπτυξη ενός κεντρικού σχεδιασμού, που στόχο θα έχει την πρόληψη των συνεπειών ενός σεισμού, σημείωσε χαρακτηριστικά.

-- Ευτυχώς, σ' αυτόν το σεισμό των 6,5 Ρίχτερ, δεν είχαμε θύματα, ούτε μεγάλες ζημιές. Ο λόγος είναι πως ο σεισμός ήταν ενδιάμεσου βάθους. Τι ακριβώς σημαίνει αυτό;

-- Τα χαρακτηριστικά των σεισμών ενδιαμέσου βάθους, δηλαδή οι σεισμοί που γίνονται από 60 περίπου χιλιόμετρα μέχρι τα 200 - 300 χιλιόμετρα βάθος, είναι τα εξής: Πρώτον, γίνονται αισθητοί σε μεγάλη έκταση γύρω από το επίκεντρό τους. Αυτό επαληθεύτηκε, αφού ο σεισμός έγινε αισθητός μέχρι την Κοζάνη και την Κρήτη. Οι σεισμοί αυτοί έχουν και μια σχετική κατευθυντικότητα. Μπορεί, δηλαδή, σε περιοχές που είναι πιο κοντά να μη γίνουν τόσο αισθητοί και σε περιοχές που είναι πιο μακριά - αλλά είναι στην κατεύθυνση που διαδίδεται η ενέργεια που εκλύεται απ' το σεισμό - να γίνουν πιο αισθητοί. Το ένα χαρακτηριστικό τους, λοιπόν, είναι η αισθητότητά τους σε μεγάλη έκταση.

Το δεύτερο χαρακτηριστικό τους είναι πως δεν προκαλούν μεγάλες επιπτώσεις, που θα προκαλούσε ένας σεισμός παρόμοιου μεγέθους εάν ήταν κοντά στην επιφάνεια. Το τρίτο χαρακτηριστικό είναι ότι δεν έχουν ούτε πολλούς ούτε μεγάλους μετασεισμούς.

Ο ισχυρότερος γνωστός σεισμός που έχει γίνει στον ελληνικό χώρο, με μέγεθος 8,2 Ρίχτερ, έγινε το 1856 και είχε ενδιάμεσο βάθος γύρω στα 100 χιλιόμετρα. Εγινε βόρεια του Ηρακλείου και προκάλεσε καταστροφές μέχρι και στο Κάιρο. Ο σεισμός της Κυριακής ήταν πολύ ασθενέστερος, περίπου 800 φορές.

-- Τίθεται, και πάλι, το ζήτημα της αντισεισμικής προστασίας και θωράκισης. Είναι έτοιμη η χώρα να αντιμετωπίσει έναν σεισμό τέτοιου μεγέθους που θα είναι πιο επιφανειακός;

-- Είναι προφανές ότι δεν είναι. Μετά το σεισμό του 1999 είχε αποφασιστεί, από την τότε πολιτική ηγεσία, να ελεγχθούν τα κοινής χρήσης κτίρια (σχολεία, νοσοκομεία, δημόσιες υπηρεσίες κ.λπ.), τα οποία είναι περίπου 80.000. Μέχρι σήμερα έχουν ελεγχθεί μόνο το 5%, περίπου 4.000. Το πιο σημαντικό είναι ότι δεν έχει γίνει καμία παρέμβαση εκεί που έπρεπε να γίνει. Ορισμένα απ' αυτά τα κτίρια «έβγαζαν μάτι» ότι είχαν πρόβλημα και όμως δεν έγιναν οι αναγκαίες παρεμβάσεις, είτε ενισχύσεις εκεί που χρειάζονταν ενισχύσεις, είτε η εγκατάλειψή τους και το κτίσιμο νέων κτιρίων.

Στα ιδιωτικά κτίρια γίνεται κόλαση. Είδαμε τι έγινε με τη «Ρικομέξ». Οι όποιοι έλεγχοι θα πρέπει να συμπεριλάβουν και τα ιδιωτικά κτίρια. Ειδικά εάν πρόκειται για μεγάλες επιχειρήσεις θα πρέπει αυτές να αναλάβουν και το κόστος του ελέγχου και το κόστος των ενισχύσεων. Δεν μπορούν οι επιχειρήσεις να ξεζουμίζουν τους εργαζόμενους και να τους βάζουν να εργάζονται μέσα σε «ζωντανά φέρετρα».

-- Εκτός απ' τους απαραίτητους προσεισμικούς ελέγχους σε όλα τα κτίρια, τι άλλο πρέπει να γίνει;

-- Χρειάζεται η ύπαρξη ελεύθερων χώρων, ώστε να μπορεί να πάει ο κόσμος για προσωρινή παραμονή και στέγαση. Χώροι που θα μπορούν να δεχτούν γρήγορα μια προσωρινή στέγαση, να έχουν εγκαταστάσεις παροχής νερού, ηλεκτρικού, τηλεφώνου, να μπορούν να μπουν γρήγορα τουαλέτες και άλλες υποδομές. Να μπορούν, δηλαδή, σε περίπτωση σεισμού να χρησιμοποιηθούν άμεσα, γρήγορα και αποτελεσματικά για την προσωρινή στέγαση των σεισμοπλήκτων. Να υπάρχει ένα σχέδιο, ώστε τα σχολεία για ένα μικρό χρονικό διάστημα να μπορούν να λειτουργήσουν.

Χρειάζεται να υπάρχει εθνική άσκηση ετοιμότητας, ώστε να μπορεί ο κόσμος να αντιδρά με τη μεγαλύτερη δυνατή ψυχραιμία κατά την ώρα του σεισμού. Να ξέρει η κάθε γειτονιά πού θα πάει, να μην τρέχουν αλλόφρονες από εδώ και από εκεί.

-- Τα κονδύλια για τον Οργανισμού Αντισεισμικής Προστασίας (ΟΑΣΠ) είναι ελάχιστα, μόλις 1,5 εκατ. ευρώ, για το 2006. Τι ακριβώς γίνεται με την υπόθεση αυτή;

-- Φτιάχνονται οργανισμοί, που υπό προϋποθέσεις θα μπορούσαν να προσφέρουν κάτι, αλλά οι προτεραιότητες είναι άλλες. Η βούληση της πολιτείας δεν είναι προς την κατεύθυνση να λύσει τα λαϊκά προβλήματα, αλλά στο να μεγιστοποιήσει τα κέρδη των επιχειρήσεων. Οι προτεραιότητες είναι άλλες, στα χρηματιστήρια, στις «αρπαχτές». Δεν είναι να υπάρξει ένας κεντρικός σχεδιασμός για τέτοια ζητήματα, να υπάρξει μόνιμο προσωπικό με μόνιμη και σταθερή σχέση εργασίας, ώστε να αποκτήσει πείρα στα ζητήματα αυτά, να μην έχει την ανασφάλεια των συμβάσεων. Να τους προσλαμβάνουν «ψεκάστε, σκουπίστε, τελειώσατε». Χρειάζεται σχέδιο και προγραμματισμός.

Η αντισεισμική προστασία και θωράκιση δεν μπορεί να γίνει σε μια τετραετία. Χρειάζεται σχέδιο μακρόπνοο σταθερό και να εφαρμόζεται. Σχέδιο που να εξυπηρετεί τις λαϊκές ανάγκες και όχι να χρησιμοποιείται σαν άλλοθι για να μεγιστοποιηθούν τα κέρδη του μεγάλου κεφαλαίου.

-- Επανέρχεται και το θέμα της αποκατάστασης των σεισμοπλήκτων.

-- Ακόμα κόσμος ζει στα κοντέινερ. Δε δίνονται τα ανάλογα κονδύλια. Ακουγα σήμερα (σ.σ. προχτές) στο ρεπορτάζ που έκανε ο «902» ότι απ' τα 38.000 κτίρια που είχαν κριθεί «κίτρινα» και χρειάζονταν ενίσχυση, τα 2/3 τουλάχιστον απ' αυτά έγιναν χωρίς την επίβλεψη μηχανικού, στο «άρπα - κόλλα». Κανείς δεν ξέρει τι έγινε και τι δεν έγινε. Ακριβώς επειδή αυτά τα πράγματα χωρίς κεντρικό σχεδιασμό δεν μπορεί να είναι αποτελεσματικά.

-- Λέγεται ότι το πρώτο χρονικό διάστημα μετά το σεισμό είναι κρίσιμο. Τι λέτε εσείς για αυτό;

-- Εχει διαπιστωθεί ότι η πρώτη μισή με μία ώρα είναι η κρίσιμη. Κυρίως για τη διάσωση αυτών που έχουν εγκλωβιστεί, έχουν τραυματιστεί. Εχει διαπιστωθεί ότι το 99% αυτών που διασώζονται, διασώζονται από γνωστούς και φίλους που ήταν στην περιοχή. Τα συνεργεία που πάνε μετά θα βρούνε έναν - δύο. Αυτοί που έχουν τραυματιστεί ελαφρά περιθάλπονται από συγγενείς και φίλους. Γι' αυτό και έχει σημασία μεγάλη να υπάρχουν ομάδες άμεσης παρέμβασης σε κάθε γειτονιά ή δημοτικό διαμέρισμα.

Να μπορούν άμεσα και να παρεμβαίνουν και να προσφέρουν τις πρώτες βοήθειες. Ενας μηχανικός να ενημερώσει τα κεντρικά συντονιστικά όργανα για το ποιες περιοχές θα έχουν το μεγαλύτερο πρόβλημα, ώστε η βοήθεια να είναι εστιασμένη. Ο γιατρός και ο νοσοκόμος να προσφέρουν τις πρώτες βοήθειες και δύο άνθρωποι να μπορούν να κάνουν χειρωνακτική εργασία, να βοηθήσουν. Αμεση, δηλαδή, παρέμβαση απ' τη γειτονιά μέχρι να φτάσει η κεντρική βοήθεια και να μπορεί και αυτή να ενημερωθεί ώστε να δράσει καλύτερα.

-- Αργησε να ανακοινωθεί το μέγεθος του σεισμού;

-- Τα 40 λεπτά είναι γεγονός πως είναι πολύς χρόνος. Εάν η επεξεργασία γίνεται χειρωνακτικά χρειάζεται περίπου μισή ώρα. Παλιότερα που δεν υπήρχαν τα αυτόματα συστήματα χρειαζόταν ίσως και λιγότερος χρόνος. Υπήρχε μια πρώτη εκτίμηση απ' τις αναγραφές του αυτοματοποιημένου συστήματος που έδινε μια πρώτη προσέγγιση. Πάντα, όμως, υπάρχει ο φόβος του λάθους. Αυτό, βγάζοντας όλα τα άλλα έξω, σε οδηγεί να είσαι επιφυλακτικός όσον αφορά τη μεγάλη ταχύτητα.

Ακούστηκαν εκτιμήσεις ότι το επίκεντρο του σεισμού ήταν μεταξύ Λέσβου και Λήμνου. Στην πίεση και στη βιασύνη μπορεί να γίνει κάποιο λάθος και θα ήταν γελοιοποίηση της επιστημονικής κοινότητας να γίνει ένα τέτοιο λάθος. Καμιά φορά, λοιπόν, εκτιμάς: Καλύτερα να καθυστερήσω πέντε - δέκα λεπτά και να είμαι ακριβής. Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, τα 40 λεπτά είναι πολύς χρόνος.

Σημασία δεν έχει να συζητάμε πότε και πού θα γίνει ο επόμενος σεισμός. Αυτό δεν το ξέρουμε. Σημασία έχει να συζητάμε τι πρέπει να κάνουμε και πώς πρέπει να πιέσουμε εμείς την πολιτεία, για να πάρει μέτρα πρόληψης των συνεπειών ενός σεισμού. Πρέπει, όμως, να κατανοήσουμε πως στο σύστημα στο οποίο ζούμε - και ενδιαφέρεται για τη μεγιστοποίηση των κερδών των λίγων και όχι για τα λαϊκά προβλήματα - πραγματική λύση και του προβλήματος της αντισεισμικής θωράκισης δεν μπορεί να υπάρξει. Χρειάζεται μια άλλη οργάνωση της κοινωνίας, μια άλλη οικονομία, που θα επιστρέφει στον εργαζόμενο άνθρωπο αυτό που παράγει, δηλαδή τον πλούτο. Δε θα τον παρακρατεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο και θα το αποδίδει σε κάποιους «νταβατζήδες».