Ωραίες οι θάλασσες, ωραία και τα βουνά. Οι κάμποι όμως, έχουν τη δική τους, ξεχωριστή χάρη. Γι' αυτό, πριν πιάσουν οι μεγάλες ζέστες, αξίζει να γνωρίσουμε την έδρα της μεγαλύτερης επαρχίας της χώρας, την Ελασσόνα.

Μια επαρχία, όπου ο καπνός και τα γαλακτοκομικά ήταν το έμβλημά της. Τα βιβλία την περιγράφουν ως περιοχή όπου «ακμάζουν η γεωργία και η κτηνοτροφία, ως η κύρια απασχόληση των κατοίκων». Μια περιγραφή που δεν ανταποκρίνεται πλέον στην πραγματικότητα. Τα τελευταία 20 χρόνια βρίσκεται σε εξέλιξη μια διαδικασία ξεκληρίσματος των αγροτών, εξαιτίας της αντιαγροτικής πολιτικής της ΕΕ και των κυβερνήσεων ΝΔ, ΠΑΣΟΚ. Εξοντώθηκε η καπνοκαλλιέργεια, λιγόστεψαν τα κοπάδια, ενισχύθηκε το κύμα μετανάστευσης.

Παρ' όλα αυτά, η περιοχή φημίζεται για την παραγωγή τοπικών παραδοσιακών προϊόντων, όπως το τσίπουρο και τα τυριά αλλά παράγει ακόμα, καπνό, σιτηρά, κάστανα, καρύδια, κρέατα. Επίσης, έχει αναπτύξει τη σηροτροφία και τη μελισσοκομία.

Δέλεαρ, ο συνδυασμός βουνού και κάμπου, τα αξιοθέατα, οι άνθρωποι, οι τοπικές γεύσεις και τόσα άλλα...

Η Ελασσόνα είναι χτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες σειράς λόφων, στη νότια πλευρά του Ολύμπου στη θέση της αρχαίας Ελασσόνας. Αποτελεί συγκοινωνιακό κόμβο, παρέχοντας πρόσβαση από την κεντρική στη βόρειο Ελλάδα, ενώνοντας οδικά τους νομούς Λάρισας, Πιερίας, Κοζάνης και Γρεβενών.

Τη διασχίζει ο Ελασσονίτης ποταμός, ο οποίος συμβάλλει με τον Τιταρήσιο και εκβάλλει στον Πηνειό, το πιο μεγάλο ποτάμι της Θεσσαλίας. Το ποτάμι χωρίζει την πόλη σε δύο μέρη. Την παλιά πόλη που είναι χτισμένη στους πρόποδες του λόφου της Ολυμπιώτισσας και ονομάζεται Βαρόσι, και στη νέα πόλη που απλώνεται στη δεξιά όχθη του ποταμού. Τα δύο μέρη της πόλης συνδέουν τρεις γέφυρες και ένα παλιό τοξωτό γεφύρι (του 13ου αι.) το οποίο χρησιμοποίησαν ως προσωρινό στρατηγείο τους οι Ελληνες το 1912, όταν την απελευθέρωσαν από τους Τούρκους. Οταν άρχισε ο βαλκανικός πόλεμος, οι Τούρκοι ταμπουρώθηκαν κοντά στο Μοναστήρι της Παναγίας και στο στενό του Σαραντάπορου. Αλλά στις 6 Οκτωβρίου 1912 ο ελληνικός στρατός νίκησε τους Τούρκους και τους ανάγκασε σε φυγή. Οι κάτοικοι τιμούν αυτή την επέτειο κάθε χρόνο, σε μια από τις σημαντικότερες εκδηλώσεις στην πόλη, τα «Ελευθέρια».

Σπουδαία κληρονομιά για την περιοχή αποτελεί η Μονή της Ολυμπιώτισσας, η οποία δεσπόζει στην πόλη αλλά και σε ολόκληρο τον κάμπο της Ελασσόνας. Το καθολικό του είναι κτίσμα του 13ου αιώνα με σπουδαία κειμήλια και εντυπωσιακό τέμπλο. Οι φυσιολάτρες θα εκτιμήσουν τη διαδρομή στο δασικό δρόμο από την Ολυμπιώτισσα προς το Δρυμό.

Αξιοθέατο αποτελεί και η αρχαιολογική συλλογή Ελασσόνας - στο τζαμί της πόλης - με επιγραφές και γλυπτά ελληνιστικά, ρωμαϊκά, βυζαντινά, κεραμική από ανασκαφές της περιοχής, μυκηναϊκή και πρωτογεωμετρική.

Ο επισκέπτης, μπορεί επίσης να θαυμάσει τα εκθέματα του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας αλλά και να «περιηγηθεί» στην Ιστορία μέσα από τα εκθέματα του Μουσείου Εθνικής Αντίστασης.

Ο λαός της περιφέρειας της Ελασσόνας βρέθηκε στην πρώτη γραμμή της αντίστασης. Από κει ξεπήδησε το πρώτο αντάρτικο κίνημα της Θεσσαλίας. Ο θρυλικός Ολυμπος έγινε πρωτοπορία για την ορμητική ανάπτυξη του ανταρτοπολέμου σε όλη τη χώρα. Ηδη από το Σεπτέμβρη του 1941 δημιουργείται η πρώτη αντάρτικη ομάδα από μέλη του ΚΚΕ.

Ο Ολυμπος πρόσφερε καταφύγιο στους κυνηγημένους αγωνιστές του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ. Λημέρι των μαχητών του ΔΣΕ. Στο μοναστήρι της Αγίας Τριάδας του νότιου Ολύμπου (πάνω από το χωριό Σπαρμός) στις 8/12/1946 εκδόθηκε πολυγραφημένο το πρώτο φύλλο της εφημερίδας «ΕΞΟΡΜΗΣΗ», που ήταν όργανο του Γενικού Αρχηγείου των ανταρτών.

Στην Ελασσόνα υπάρχει στοιχειώδης πολιτιστική υποδομή (Πνευματικό Κέντρο, Δημοτική Βιβλιοθήκη, Φιλαρμονική, Σχολή Παραδοσιακών Χορών, Μουσική Σχολή, Ανοικτό Θέατρο κ.ά.). Τα τελευταία χρόνια αναπτύσσεται πολιτιστική δράση που προσπαθεί να δώσει την εικόνα «μιας σύγχρονης πόλης η οποία μπορεί και προσφέρει υψηλό επίπεδο ποιότητας ζωής». Με τους κλασικούς χορηγούς, τις τοπικές επιχειρήσεις και τα τοπικά ΜΜΕ. Εφαρμογή του κυρίαρχου μοντέλου πολιτιστικής δράσης, όπου ακόμη και οι απλές καθημερινές πολιτιστικές μορφές δράσης εμπορευματοποιούνται.

Με αντίστοιχους τρόπους καλλιεργείται και ο ερασιτεχνικός αθλητισμός. Με τους περισσότερους αθλητικούς συλλόγους των χωριών της επαρχίας αδρανείς και τα γήπεδα ποδοσφαίρου, βοσκότοπους. Με ανύπαρκτους χώρους άθλησης. Η όποια αθλητική κίνηση εξαρτάται από τις «χορηγίες» παραγόντων.

Η δράση 16 Αθλητικών Σωματείων με πάνω από 2.000 μέλη καθώς και 20 Πολιτιστικών Συλλόγων και Φορέων δείχνει την ανάγκη ενίσχυσης της λαϊκής πολιτιστικής δράσης και του λαϊκού ερασιτεχνικού αθλητισμού.

Ο ιστορικός οικισμός της Τσαριτσάνης απέχει από την Ελασσόνα 4 χλμ. και είναι χτισμένη σε υψόμετρο 320 μ.

Σχετικά με την ονομασία του χωριού, υπάρχουν οι εξής δύο εξηγήσεις: α) ότι το όνομα δόθηκε προς τιμήν της συζύγου κάποιου Σλάβου στρατηγού, που τη λέγανε Τσαρίτσα, η οποία απεβίωσε και ετάφη στο χωριό, και β) ότι έχει να κάνει με τη στρατηγική της θέση (υπήνεμη, περιβάλλεται από τρεις πλευρές από βουνά, τριγύρω δάση και άφθονα νερά), και οι Σλάβοι (που την είχαν έδρα στρατιωτικών δυνάμεων) την ονόμασαν Τσαρ-τζαν, δηλαδή, πόλη Τσάρων - Βασιλική πόλη.

Ο εύφορος κάμπος της Τσαριτσάνης παράγει δημητριακά, καπνά και κηπευτικά, ενώ η αμπελοκαλλιέργεια δίνει εξαιρετικής ποιότητας κρασί και τσίπουρο, χωρίς να λείπει και η κτηνοτροφία. Ολα αυτά τα προϊόντα γίνονται ανάρπαστα από ντόπιους και ξένους που σπεύδουν να τα γευτούν και να τα προμηθευτούν.

Ο ιερός ναός του Αγίου Νικολάου (1675) με τις καταπληκτικές τοιχογραφίες παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και αξίζει να τον επισκεφτεί κανείς, ενώ το Μετέωρο της Περραβίας, το παρεκκλήσι Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, είναι ακόμη μία επιλογή.

Δώδεκα χιλιόμετρα από την Ελασσόνα, βρίσκεται το υπέροχο Κεφαλόβρυσο.

Η παλαιότερη ονομασία του χωριού ήταν Μπουνάρ Μπασί και δημιουργήθηκε από μετανάστες που ήρθαν από την Πίνδο και από τη Σεβάστεια της Μικράς Ασίας.

Οι σημερινοί κάτοικοι του χωριού ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία, με «σήμα κατατεθέν» τις περίφημες φράουλες και τα κηπευτικά.

Αρκετοί επισκέπτες οδηγούνται στο χωριό για τις εκδηλώσεις που γίνονται στο πανηγύρι του Αγίου Δημητρίου (26 Οκτωβρίου), και για να περάσουν αξέχαστες στιγμές μέσα στο πανέμορφο φυσικό περιβάλλον, δίπλα στον υδροβιότοπο της λίμνης στη θέση Μάτι (όπου μπορούν και να επιδοθούν και στο ψάρεμα κεφαλόπουλων και πέστροφας).

Μια ιδιαίτερη αίσθηση ανανέωσης και ευεξίας δημιουργεί ο περίπατος δίπλα στους παραπόταμους του Τιταρήσιου, Ξηριά και Βούλγαρη.

Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζει και το υπό έρευνα σπήλαιο που ανακαλύφτηκε το 1995, με μήκος 1.800 μέτρων, γεμάτο λιμνούλες και σταλακτίτες - σταλαγμίτες που σχηματίζουν πρωτότυπες φιγούρες και μορφές.

Βιβλία για την Αντίσταση και τον Εμφύλιο έχουν γραφτεί αρκετά από ανθρώπους που συμμετείχαν είτε στον ΕΛΑΣ είτε στο ΔΣΕ. Για τους σκοπούς, τα μέσα, τις επιχειρήσεις, τη διεξαγωγή της μάχης κλπ. Τα περισσότερα από αυτά προσθέτουν ένα λιθαράκι ή έναν κόκκο άμμου στη σκιαγράφηση των αγώνων του λαού για Λευτεριά, Εθνική Ανεξαρτησία, Λαϊκή Δημοκρατία.

Ενα τέτοιο βιβλίο είναι και το ημερολόγιο του συντρόφου και συμπατριώτη Λύσανδρου Ταμουρίδη με το συμβολικό τίτλο «Απ' τον Ολυμπο στο Γράμμο» (προλογίζει ο Δημήτρης Κηπουρός). Ξεκίνησε αντάρτης από τον Ολυμπο. Εζησε τους διωγμούς και την τρομοκρατία μετά τη Βάρκιζα. Κατατάσσεται στο ΔΣΕ, στα τμήματα του νότιου Ολύμπου στην αρχή, συμμετέχει αργότερα στη μάχη του Γράμμου. Διηγείται τα γεγονότα όπως τα έζησε, τα νιώθει και τα θυμάται, με τρόπο απλό, χωρίς η μνήμη να ανακατευτεί με την ύστερη γνώση και ερμηνεία των γεγονότων. Πρόθεσή του δεν είναι να γράψει ιστορία, αλλά να καταθέσει τη μαρτυρία του.

Είναι η μαρτυρία ενός αγωνιστή, μέσα από την οποία ξεπηδούν εικόνες δυνατές, που σκιαγραφούν το κλίμα της εποχής, την πίστη και αποφασιστικότητα, όπως τα βίωνε ένας απλός μαχητής του ΔΣΕ. Πότε κρυμμένος στην πουρναριά να βλέπει ένα χέρι με μια χατζάρα να κόβει τα κεφάλια των συντρόφων του. Αλλοτε ενώ τους κυνηγά ο εχθρός και τρέχει να γλιτώσει βρίσκει κάτω ένα βιβλίο, σκύβει το παίρνει και συνεχίζει να τρέχει... Αργότερα, αξιωματικός του ΔΣΕ στο Γράμμο, πρέπει να κρατήσει οπωσδήποτε το ύψωμα, γιατί πρέπει να κερδίσει αυτή τη μάχη για το λαό. Και άλλες τέτοιες σκηνές.

Η μαρτυρία του Λύσανδρου Ταμουρίδη μας δίνει πληροφορίες για την Αντίσταση και το κύμα τρομοκρατίας αργότερα στην επαρχία Ελασσόνας. Ιδιαίτερα όλα όσα περιγράφει για τους «αυτοαμυνίτες», τον τρόπο επιβίωσής τους και το κρησφύγετό τους, το «γάτο», είναι άγνωστα στους νεότερους.

Τέλος, στο βιβλίο υπάρχει εισαγωγή για την προσφορά της επαρχίας Ελασσόνας στην Αντίσταση και για πρώτη φορά γίνεται παρουσίαση του αντιστασιακού Τύπου της περιοχής. (Το βιβλίο διατίθεται από τα Παραρτήματα της ΠΕΑΕΑ και από τον συγγραφέα).

Κι όμως, να που ένα κυπαρίσσι κατάφερε να θυμώσει το γαλάζιο, απέραντο ουρανό και να τον κάνει κατάμαυρο. Ενα κυπαρίσσι, που έτυχε να φυτρώσει στην πλαγιά των παράξενων αέρηδων, όπως την έλεγαν τα πουλιά, τα ζώα και όλα τα δέντρα. Και το δέντρο ολοένα και ψήλωνε και μαζί του πιο ψηλά γινόντουσαν τα όνειρά του, μέχρι που έφτασε να θέλει να ξεπεράσει το φεγγάρι!

Ετσι, από περήφανο, κατάντησε προσβλητικό και ακατάδεχτο με τα άλλα δέντρα της πλαγιάς, και αχάριστο. Εφτασε, ακόμα και να πει λόγια πικρά στον ουρανό. Οπότε συνέβη αυτό που είχε προβλέψει η σοφή κουκουβάγια, αλλά το κράτησε μυστικό.

Ο Λουάν Τζούλις, ποιητής από την Αλβανία, που αφηγείται ιστορίες για παιδιά και ενήλικες, στο καινούριο του βιβλίο «Το κυπαρίσσι που τα 'βαλε με τον ουρανό» (εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα»), γράφει για την αλαζονεία και τα παθήματα που προκαλεί. Στο ίδιο πνεύμα με το κείμενο του συγγραφέα, κινούνται και οι ζωγραφιές της Μαρίνας Ψάλτη, αποτυπώνοντας με χιούμορ και ευαισθησία την ιστορία του κυπαρισσιού, που προσπάθησε να αναμετρηθεί με τον ουρανό, περιφρόνησε τους φίλους του και όλα όσα του χαρίστηκαν.