Οι χιλιάδες νέοι που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο επιχείρησαν την εισαγωγή τους στην ανώτατη εκπαίδευση, αλλά τελικά δεν την πέτυχαν, είναι για άλλη μια χρονιά το κύριο χαρακτηριστικό των πανελλαδικών εξετάσεων, όπως φάνηκε από τα τελικά αποτελέσματά τους, δηλαδή την ανακοίνωση των βάσεων και των ονομάτων των εισαχθέντων την προηγούμενη Τρίτη. Παράλληλα, για άλλη μια χρονιά έμειναν χιλιάδες κενές θέσεις σε Πανεπιστήμια και κυρίως ΤΕΙ της περιφέρειας, φαινόμενο που έχει γιγαντωθεί μετά τη λεγόμενη «διεύρυνση της ανώτατης εκπαίδευσης» (από το ΠΑΣΟΚ και μετά από τη ΝΔ) που έσπειρε Τμήματα χωρίς περιεχόμενο σε πόλεις και χωριά, αλλά και την καθιέρωση της εντελώς ανούσιας «βάσης του 10» πριν από τρία χρόνια από την κυβέρνηση της ΝΔ.

Συγκεκριμένα, στη διαδικασία των εξετάσεων, πήραν μέρος 90.508 νέοι, ενώ άλλοι 18.668 κατέθεσαν εκ νέου το μηχανογραφικό τους και διεκδίκησαν μια θέση στην ανώτατη εκπαίδευση διατηρώντας τη βαθμολογία που συγκέντρωσαν σε εξετάσεις προηγούμενων ετών (η λεγόμενη κατηγορία του 10%). Συνολικά, δηλαδή, 109.176 νέοι επιδίωξαν την εισαγωγή τους στην ανώτατη εκπαίδευση, αλλά από αυτούς μόνο οι 68.224 πέτυχαν την εισαγωγή τους σε κάποιο Τμήμα Πανεπιστημίου ή ΤΕΙ, σε στρατιωτικές, εκκλησιαστικές σχολές, στις Ακαδημίες Εμπορικού Ναυτικού και τις Ανώτερες Τουριστικές Σχολές. Δηλαδή, μόνο το 62,5% περνάει, ενώ σε απόλυτους αριθμούς 40.952 νέοι βρίσκονται εκτός ανώτατης εκπαίδευσης, παρότι το επιχείρησαν.

Είναι χαρακτηριστικό ότι από τους 90.508 μαθητές που έδωσαν φέτος εξετάσεις (όλων των κατηγοριών, πλην αυτής του 10%), οι 11.769 δεν κατέθεσαν καν μηχανογραφικό μετά την ανακοίνωση των βαθμολογιών. Η συντριπτική πλειοψηφία οδηγείται σ' αυτήν την επιλογή, λόγω της «βάσης του 10» και του μεγάλου κόστους των σπουδών σε Τμήματα της επαρχίας με αντικείμενα σπουδών αμφιβόλου ποιότητας και χρησιμότητας.

Για τους πάνω από 40.000 νέους που μένουν εκτός ανώτατης εκπαίδευσης, οι επιλογές είναι:

• `Η να επαναλάβουν το εγχείρημα ξαναδίνοντας εξετάσεις του χρόνου, πράγμα που σημαίνει ξανά φροντιστήρια με το αντίστοιχο υπέρογκο κόστος για τη λαϊκή οικογένεια.
• `Η να διατηρήσουν τη φετινή τους βαθμολογία και να ξανακαταθέσουν μηχανογραφικό του χρόνου στην κατηγορία του 10% (αυτό όμως συμβαίνει σε περιπτώσεις που ο υποψήφιος έχει εμπιστοσύνη στη βαθμολογία του και συμπληρώνει διαφορετικές σχολές στο μηχανογραφικό του).
• `Η να πέσουν στα νύχια των εμπόρων της γνώσης, των ιδιωτών που κυριαρχούν στο χώρο της λεγόμενης επαγγελματικής εκπαίδευσης, πουλώντας πανάκριβα μια χαμηλού επιπέδου, ληξιπρόθεσμη κατάρτιση.

Μάλιστα, σε αυτή την τελευταία επιλογή τους, προτρέπει ανερυθρίαστα ο υπουργός Παιδείας, που βρήκε την ευκαιρία τώρα, μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των εξετάσεων, να διαφημίσει το νομοθετικό του έργο αναβάθμισης των κολεγίων και των ΚΕΣ.

Ουσιαστικά, το πρόβλημα για τις δεκάδες χιλιάδες των νέων που είτε δεν πετυχαίνουν στις εξετάσεις είτε δεν μπαίνουν καν σε αυτή τη διαδικασία, είναι η απουσία ενός συστήματος αποκλειστικά δημόσιων και δωρεάν Επαγγελματικών Σχολών υψηλού επιπέδου. Και η απουσία αυτή είναι σκόπιμη, ακριβώς για να θησαυρίζουν οι έμποροι της γνώσης, για να προωθείται η, σύμφωνη με τις κατευθύνσεις της ΕΕ, ψευτοκατάρτιση και επανακατάρτιση, το κόστος της οποίας βαραίνει πάντα το νέο, τον εργαζόμενο...

Αλλά και από τους νέους, που, με πολλούς κόπους και χρήμα, κατάφεραν την εισαγωγή τους σε ένα Τμήμα Πανεπιστημίου ή ΤΕΙ, δεν είναι λίγοι αυτοί που θα αναγκαστούν να ξαναδώσουν εξετάσεις, ελπίζοντας σε μια καλύτερη σχολή ή σε μια σχολή πιο κοντά στον τόπο κατοικίας τους. Αυξάνεται, δε, τα τελευταία χρόνια το ποσοστό των νέων που εγκαταλείπουν τις σπουδές τους είτε γιατί δεν τα βγάζουν πέρα οικονομικά, είτε γιατί η σχολή τους δεν τους ενδιαφέρει και δεν τους προσφέρει αξιόλογες επαγγελματικές προοπτικές.

Κάθε χρόνο γίνεται όλο και περισσότερο φανερό ότι τόσο για τις οικογένειες των νέων που δεν πέρασαν σε κάποια σχολή, όσο και γι' αυτές των νέων που πέρασαν (ιδιαίτερα όταν η σχολή είναι σε άλλη πόλη από αυτή της μόνιμης κατοικίας τους) ο βραχνάς του μεγάλου κόστους της εκπαίδευσης είναι υπαρκτός.

Από τις θέσεις που προσφέρονταν σε όλες τις σχολές που καταγράφονται στο μηχανογραφικό δελτίο, υπολογίζονται γύρω στις 18.500 αυτές που μένουν κενές και από αυτές, πάνω από 17.000 είναι στα ΤΕΙ. Ο αντίστοιχος περσινός αριθμός των κενών στα ΤΕΙ ήταν 11.883, ενώ η αύξηση που εμφανίζεται φέτος οφείλεται στην πλασματική αύξηση των εισακτέων που όρισε το υπουργείο Παιδείας. Με άλλα λόγια, το υπουργείο αύξησε τις θέσεις, σε σχολές και Τμήματα που ήξερε ότι δεν πρόκειται να καλυφθούν.

Το φαινόμενο των κενών θέσεων εμφανίζεται έντονο για τρίτη συνεχόμενη χρονιά, από τότε που πρωτοεφαρμόστηκε η «βάση του 10», χωρίς όμως να σημαίνει ότι δεν υπήρχε και παλιότερα. Απλώς, παλιότερα, τα εξάστηλα των εφημερίδων απασχολούνταν περισσότερο με το γεγονός ότι μπορούσε να περάσει κανείς σε πανεπιστήμιο ή ΤΕΙ έχοντας γράψει 5 ή 3 στα 20, ενώ μετά την καθιέρωση της «βάσης του 10» άρχισαν να ασχολούνται με τα κενά.

Είναι γεγονός ότι η «βάση του 10» είναι μέτρο άδικο και εντελώς ανούσιο, που μοναδικό στόχο είχε να φτιάξει τη ...βιτρίνα της ανώτατης εκπαίδευσης. Εφόσον οι εξετάσεις έχουν σκοπό την επιλογή, επιλέγονται πάντα οι «καλύτεροι» από το σύνολο, ό,τι βαθμολογίες και αν επιτύχουν.

Είναι, για παράδειγμα, σαν έναν αγώνα δρόμου, όπου από τους 100 αθλητές που τρέχουν θα προκριθούν οι 20 ταχύτεροι. Δε θα είχε κανένα απολύτως νόημα σε έναν τέτοιο αγώνα να τεθεί επιπλέον κριτήριο του τύπου ...για να προκριθούν θα πρέπει να έχουν πιάσει χρόνο μικρότερο από χ λεπτά. Δε θα είχε νόημα γιατί ο αγώνας έχει προκριματικό χαρακτήρα, δεν κρίνει ποιοι είναι καλοί αθλητές και ποιοι όχι. Αυτό κρίνεται από την εκπαίδευσή τους.

Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τη «βάση του 10». Οι πανελλαδικές εξετάσεις δε γίνονται για να κριθεί το επίπεδο των μαθητών που αποφοιτούν, αλλά για να επιλεγούν αυτοί που θα εισαχθούν στην ανώτατη εκπαίδευση. Αντικειμενικά, θα εισάγονται αυτοί που θα συγκεντρώνουν τις μεγαλύτερες βαθμολογίες, όσο υψηλές ή λιγότερο υψηλές κι αν είναι αυτές. Γι' αυτό και η «βάση του 10» δεν έχει νόημα, είναι ένα άδικο μέτρο.

Οι κενές θέσεις όμως, ειδικά στα ΤΕΙ της επαρχίας, δεν οφείλονται μόνο στη «βάση του 10». Σε ένα πολύ μεγάλο ποσοστό οφείλονται στο υπέρογκο κόστος διαμονής, διαβίωσης και σπουδών, σε απομακρυσμένες πόλεις και σε Τμήματα που δεν εξασφαλίζουν επαγγελματικές προοπτικές στους αποφοίτους τους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι υπάρχουν Τμήματα ΤΕΙ στην επαρχία, όπου δεν εισάγεται ούτε ένας υποψήφιος από τη μεγάλη κατηγορία των αποφοίτων Γενικού Λυκείου, αλλά εισάγονται σε αυτά λίγες δεκάδες υποψήφιοι από τις άλλες κατηγορίες (κυρίως αυτή του 10%). Τέτοια Τμήματα, που δεν επιλέχτηκαν καθόλου, όπως φαίνεται, από τους αποφοίτους Λυκείου είναι τα: Φυτικής Παραγωγής (Φλώρινα), Ζωικής Παραγωγής (Φλώρινα), Ιχθυοκομίας - Αλιείας (Ηγουμενίτσα), Τουριστικών Επιχειρήσεων (Ηγουμενίτσα), Γεωργικής Μηχανολογίας και Υδάτινων Πόρων (Μεσολόγγι).

Το κριτήριο του κόστους είναι καθοριστικό για τους νέους όταν συμπληρώνουν το μηχανογραφικό τους. Αν λάβει κανείς υπόψη του ότι οι μισοί σχεδόν υποψήφιοι κάθε χρόνο προέρχονται από το Λεκανοπέδιο, γίνεται κατανοητό γιατί τα Τμήματα των ΤΕΙ σε Αθήνα και Πειραιά δεν παρουσιάζουν ουσιαστικά κενά (με εξαίρεση το Τμήμα Κλωστοϋφαντουργίας του ΤΕΙ Πειραιά). Για παράδειγμα, το Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Αθήνας γεμίζει, ενώ όλα τα υπόλοιπα επαρχιακά Τμήματα Τουριστικών Επιχειρήσεων εμφανίζουν κενά. Τα Τμήματα Διοίκησης Επιχειρήσεων ΤΕΙ σε Αθήνα, Πειραιά, Χαλκίδα, Πάτρα, Λάρισα γεμίζουν, ενώ σε Κοζάνη, Καβάλα, Σέρρες, Ληξούρι, Ηράκλειο έχουν πάρα πολλά κενά. Τα Τμήματα Εμπορίας και Διαφήμισης (που είναι από τις περιζήτητες ειδικότητες στα ΤΕΙ) γεμίζουν σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, ενώ στην Ιεράπετρα έχει 190 κενές θέσεις κ.ο.κ.

Είναι λοιπόν άκρως υποκριτική η στάση του υπουργείου Παιδείας, που αύξησε φέτος τους εισακτέους σε πολλά τέτοια Τμήματα της επαρχίας, προκειμένου να παρουσιάσει μια πλασματική προσφορά θέσεων. Η κυβέρνηση και το ΠΑΣΟΚ, που κόπτεται τάχα για τις κενές θέσεις, γνωρίζουν πολύ καλά ότι οι λαϊκές οικογένειες δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα με το κόστος σπουδών ειδικά σε απομακρυσμένες περιοχές. Ακόμα κι αν δεν υπήρχε η «βάση του 10», πάλι θα εμφανιζόταν το ίδιο πρόβλημα: Να μην επιλέγουν οι νέοι μακρινές σχολές λόγω κόστους και αυτές να παρουσιάζουν κενά. Είναι επίσης προκλητικό να ισχυρίζεται ο υπουργός Παιδείας ότι οι 30.000 νέοι που κατέθεσαν μηχανογραφικό, αλλά δεν εισάγονται, φταίνε οι ίδιοι, γιατί δεν έκαναν «σωστή» επιλογή σχολών. Μα, αν δεν έχουν τα χρήματα για να μείνουν σε άλλη πόλη και να φοιτήσουν, πώς θα επιλέξουν τις μακρινές σχολές;

Αποδεικνύεται, έτσι, ότι αν δεν υπάρξουν ριζικές αλλαγές, σε όλο το εκπαιδευτικό σύστημα και συνολικά στην κοινωνία, οι λαϊκές οικογένειες δεν μπορούν να ελπίζουν σε δικαιότερες λύσεις για την εισαγωγή, την κατανομή των παιδιών τους στην ανώτατη εκπαίδευση, τη φοίτηση, αλλά και την επαγγελματική τους προοπτική.