Ο Ορέστης Κολοζώφ,μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ και κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του Κόμματος, μιλάει στο "Ρ" για τη νέα δομή του ΝΑΤΟ και τις συνέπειες της εφαρμογής της στο Αιγαίο, που -όπως τονίζει- θα σημάνει περιορισμό των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων.

- Στις 2 και 3 Δεκέμβρη συνέρχεται η Σύνοδος των υπουργών Αμυνας του ΝΑΤΟ όπου θα ληφθούν οι τελικές αποφάσεις για τη νέα δομή του ΝΑΤΟ. Οι αποφάσεις ωστόσο, έχουν ήδη συμφωνηθεί στην προηγούμενη Σύνοδο της Μαδρίτης. Ποια είναι η νέα δομή και πού αποσκοπεί;

- Είναι γνωστό το πρόβλημα που υπήρχε στα πλαίσια του ΝΑΤΟ σχετικά με τον επιχειρησιακό έλεγχο, ιδιαίτερα στο Αιγαίο, όπου η Τουρκία, πέρα από τις άλλες διεκδικήσεις που έχει ευρύτερα, διεκδικεί να κατέχει αυτή τον επιχειρησιακό έλεγχο του Αιγαίου. Φυσικά η Ελλάδα αντιδρούσε σε αυτές τις πιέσεις της Τουρκίας και το αποτέλεσμα ήταν να υπάρχει δυσκολία στα επιχειρησιακά σχέδια του ΝΑΤΟ. Ετσι έγινε μια προσπάθεια, από τις ΗΠΑ ιδιαίτερα, να δημιουργηθεί μια δομή τέτοια, όπου ουσιαστικά τον επιχειρησιακό έλεγχο του Αιγαίου και ευρύτερα να τον ασκεί απευθείας η διοίκηση του ΝΑΤΟ από το στρατηγείο της Νάπολης και όπου φυσικά την ευθύνη την έχουν οι ΗΠΑ. Ουσιαστικά δηλαδή στην πράξη έχουμε τον επιχειρησιακό έλεγχο του Αιγαίο στα χέρια των ΗΠΑ, με τη δυνατότητα κάθε φορά η διοίκηση να δίνει, σε ένα από τα δύο υποστρατηγεία, της Λάρισας ή της Σμύρνης, τον επιχειρησιακό έλεγχο ανάλογα με την άσκηση ή την κατάσταση που θα δημιουργηθεί. Την αρμοδιότητα αυτή την εκχωρεί το στρατηγείο της Νάπολης.

- Τι θέλει να εξυπηρετήσει η νέα δομή του ΝΑΤΟ;

- Η νέα δομή, όπως και συνολικότερα η αναδιοργάνωση του ΝΑΤΟ μετά τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, αποσκοπεί στο να διευκολύνει παρεμβάσεις αυτού του οργανισμού σε όλους τους χώρους, όχι μόνο της κλασικής περιοχής που πρέπει να δρα, σύμφωνα με το καταστατικό του, αλλά και πέρα από αυτή. Η αλλαγή αυτή βέβαια δεν έχει επικυρωθεί από κανένα Κοινοβούλιο των χωρών - μελών. Επομένως, με τη νέα του δομή το ΝΑΤΟ, έχει σαν στόχο να διευκολύνει τις επιχειρήσεις ακόμα και σε μακρινά σημεία,καθώς είναι πιο ευέλικτη και δίνει περισσότερες δυνατότητες στα κεντρικά στρατηγεία να ασκήσουν στην πράξη μια πολιτική εξυπηρέτησης των συμφερόντων της Συμμαχίας, όπως τη λένε οι ίδιοι, που όμως πρέπει να την ερμηνεύσουμε ως συμμαχία των αμερικανικών συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή της Ευρώπης.

- Αυτή η νέα στρατηγική τι συνέπειες έχει για τους λαούς της περιοχής και γενικότερα για την ασφάλεια και την ειρήνη;

- Προηγούμενα δικαιολογούσαν την ύπαρξη του ΝΑΤΟ με την ύπαρξη του Συμφώνου της Βαρσοβίας και επέμεναν στη διατύπωση "αμυντικός οργανισμός". Σήμερα δεν υπάρχει ένας αντίστοιχος στρατιωτικός οργανισμός, που υποτίθεται ότι απειλεί το ΝΑΤΟ. Ετσι, έπρεπε να ανευρεθεί ένας εχθρός και ο εχθρός βρίσκεται στους λαούς της περιοχής, ιδιαίτερα των περιοχών όπου υπάρχουν οι ενεργειακές πηγές και όπου το ΝΑΤΟ φυλάει για τον εαυτό του το δικαίωμα να επεμβαίνει στις εσωτερικές εξελίξεις αυτών των κρατών, κάθε φορά που θεωρεί ότι μια εσωτερική αναταραχή στις χώρες αυτές, που θα μπορούσε να αλλάξει τους εσωτερικούς συσχετισμούς, βάζει σε κίνδυνο τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Ετσι, σαν αντίπαλος πια, έχει αναδειχτεί το λεγόμενο ισλαμικό κίνημα, χωρίς να καθορίζουν ακριβώς τι εννοούνε όταν μιλάνε για "ισλαμικό κίνημα" ή "διεθνή τρομοκρατία". Δικαιολογούν ακόμα και τη στάθμευση πυρηνικών όπλων, στη χώρα μας αλλά και σε άλλες, με το πρόσχημα ότι τα χρειάζονται για να παρέμβουν σε τέτοιου είδους διενέξεις, που μπορεί να εκδηλωθούν, αφήνοντας να εννοηθεί ότι είτε η Λιβύη είτε το Ιράν, θα μπορούσαν να δημιουργήσουν έναν τέτοιο κίνδυνο με την παραγωγή και την αξιοποίηση πυρηνικών όπλων. Φυσικά, όλα αυτά είναι προσχήματα. Η πραγματικότητα είναι ότι αυτά τα όπλα διατηρούν τη στρατιωτική υπεροχή στις ΗΠΑ, τους δίνουν τη δυνατότητα με την απειλή βίας να επιβάλλουν την πολιτική τους και τα στρατηγικά τους συμφέροντα.

- Η ελληνική κυβέρνηση εμφανίζεται όχι μόνο να συμφωνεί, αλλά δείχνει και υπερβάλλοντα ζήλο στην εφαρμογή αυτών των σχεδίων και στην εμπλοκή της Ελλάδας. Τι προσδοκά από αυτή τη στάση της;

- Η ελληνική κυβέρνηση και η προηγούμενη, υπό την προεδρία του Α. Παπανδρέου, αλλά ιδιαίτερα αυτή, έχει πλήρως αποδεχτεί το ρόλο μιας κυβέρνησης - "οχήματος" των ΗΠΑ στα Βαλκάνια και στη Μεσόγειο.Πρωταγωνιστεί σε αυτούς τους σχεδιασμούς, συμφωνεί με τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ, με τη νέα δομή του. Συμφωνεί με τη δημιουργία μεικτών πολυεθνικών δυνάμεων κρούσης. Συμφωνεί με τη συμμετοχή της Ελλάδας σε αυτές τις πολυεθνικές δυνάμεις και ακόμα διεκδικεί να τις φιλοξενήσει στην Ελλάδα. Ουσιαστικά έχει μετατραπεί, στον στρατιωτικό τομέα, σε ένα εξάρτημα της δομής που οι ΗΠΑ επεξεργάζονται αυτή την περίοδο στην περιοχή μας.Δεν είναι μόνο στα πλαίσια του ΝΑΤΟ που φαίνεται πολύ καθαρά αυτός ο ρόλος που παίζει η ελληνική κυβέρνηση, ένας ρόλος υποταγής προς τους Αμερικανούς, αλλά και στον πολιτικό και στον οικονομικό τομέα προσφέρεται να παίξει έναν τέτοιο ρόλο "οχήματος" της αμερικάνικης πολιτικής στην περιοχή μας.

Στην περιοχή μας δε θα μπορούσε να ασκηθεί αυτή η ηγεμονία των ΗΠΑ χωρίς να αξιοποιηθούν ενδιάμεσες χώρες. Οι ΗΠΑ έχουν ανάγκη, για να μείνουμε στη στενή περιοχή μας, και από την Ελλάδα και από την Τουρκία, και αυτό δημιουργεί έναν ανταγωνισμό μεταξύ των δύο χωρών, στην προσπάθειά τους να κερδίσουν την εύνοια των ΗΠΑ, για να μπορέσουν να παίξουν το ρόλο μιας μεσαίας περιφερειακής δύναμης. Αυτές είναι οι προσδοκίες της ελληνικής κυβέρνησης που φυσικά εκφράζει τα συμφέροντα της ελληνικής πλουτοκρατίας.Θέλει να παίζει ένα ρόλο αιχμής στην προσπάθειά της να αναδειχτεί σε ενδιάμεσο μεταξύ των ΗΠΑ και της Βαλκανικής και της Μεσογείου.

- Η νέα αυτή κατάσταση τι επιπτώσεις θα έχει στα ανοιχτά ζητήματα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και ιδιαίτερα σε αυτά που έχουν να κάνουν με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις;

- Οσοι θεωρούν ότι η χώρα μας πρέπει να παραμείνει μέλος της Συμμαχίας και όσοι προπαγανδίζουν ή πιστεύουν ότι το ΝΑΤΟ είναι μια δύναμη που εγγυάται τη σταθερότητα στην περιοχή, έχουν την αυταπάτη ότι μπορούν τα ζωτικά συμφέροντα της χώρας, με την έννοια της ασφάλειάς της, να κατοχυρωθούν, όντας μέλος του ΝΑΤΟ και παίζοντας έναν τέτοιο πρωταγωνιστικό ρόλο. Αυτό είναι μια μεγάλη αυταπάτη για όσους το πιστεύουν, δε μιλάω φυσικά για όσους ξέρουν τι κάνουν και ουσιαστικά προωθούν - πρακτορεύουν τα συμφέροντα των ΗΠΑ στη χώρα μας.

Είναι μια αυταπάτη, γιατί έχει αποδειχτεί επανειλημμένα ότι τα εθνικά συμφέροντα στην περιοχή μας δε συμβαδίζουν με τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων, ούτε και με των οργανισμών που προωθούν την πολιτική των μεγάλων δυνάμεων, είτε είναι ΝΑΤΟ είτε είναι ΔΕΕ, είτε και η ίδια η Ευρωπαϊκή Ενωση και συχνά βρισκόμαστε σε αντίθεση με αυτούς τους οργανισμούς. Το ζήτημα της Κύπρου είναι ένα παράδειγμα, όπου όλοι οι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ ουσιαστικά μηχανεύονται λύσεις που δεν παίρνουν υπόψη τα συμφέροντα, ούτε των Ελληνοκυπρίων ούτε της Ελλάδας. Στην υπόθεση του Αιγαίου, σήμερα στην πράξη η Ελλάδα έχει μπει υπό καθεστώς περιορισμένης εθνικής κυριαρχίας, κάτω ακριβώς από την ασφυκτική πίεση που ασκούν οι σύμμαχοί μας στο ΝΑΤΟ.Η στάση του ΝΑΤΟ που είναι στάση ίσης απόστασης μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στην πραγματικότητα είναι αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας μας με την αποδοχή ότι υπάρχουν "γκρίζες ζώνες" προς διευθέτηση στα πλαίσια του Αιγαίου.

- Η νέα δομή του ΝΑΤΟ, ειδικά στο Αιγαίο, τι επιπτώσεις θα έχει στα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα;

- Η νέα δομή του ΝΑΤΟ κατ' αρχήν θα ενθαρρύνει την Τουρκία να αυξήσει τις πιέσεις της για να αλλάξει το "status quo" στο Αιγαίο, να αμφισβητήσει τη Συμφωνία της Λωζάνης ή για να την αλλάξει τελείως και να υπάρξει μια νέα συμφωνία με τη σφραγίδα και την εγγύηση των ΗΠΑ, είτε να αποσπάσει ορισμένες ερμηνείες, τέτοιες που να εξυπηρετούν τις διεκδικήσεις της στο Αιγαίο. Δε νομίζω ότι η Τουρκία ενδιαφέρεται να έχει κάποια βραχονησίδα, τι να την κάνει, εκείνο που ενδιαφέρεται είναι να αλλάξουμε τα πλαίσια μέσα στα οποία τόσον καιρό λειτούργησε το Αιγαίο, δηλαδή να αλλάξει ή να ερμηνευτεί διαφορετικά η Συνθήκη της Λωζάνης.Βασικά αυτός είναι ο κεντρικός στόχος της Τουρκίας.

Οταν υπάρξει κάποια απόφαση του στρατηγείου της Νότιας Ευρώπης, τέτοια που να δίνει τη δυνατότητα στο στρατηγείο της Σμύρνης, που θα είναι υπό τον έλεγχο της Τουρκίας, να ασκήσει ουσιαστικά κυριαρχικά δικαιώματα στην περιοχή - γιατί όποιος ελέγχει στρατιωτικά την περιοχή, ελέγχει και το χώρο που βρίσκονται τα νησιά μας, και τα νησιά μας είναι εθνικό έδαφος δεν είναι διεθνής χώρος - ουσιαστικά εγκαταλείπονται μέρη του εθνικού μας χώρου στην κυριαρχία της Τουρκίας.Αυτό δεν είναι δυνατόν να το αποδεχτεί κανένας. Αυτός είναι και ο λόγος, η κυβέρνηση το γνωρίζει καλά, ότι βάζοντας την υπογραφή της στη νέα δομή του ΝΑΤΟ βάζει την υπογραφή της στη δημιουργία μιας τέτοιας κατάστασης. Ουσιαστικά θα έχουμε μια νέα κλιμάκωση στις διεκδικήσεις της Τουρκίας,γι' αυτό προσπαθεί να καθησυχάσει τον ελληνικό λαό, λέγοντας ότι δε θα υπάρξει κάτι τέτοιο γιατί μπορεί κάθε στιγμή να βάλει βέτο. Ολοι όμως γνωρίζουμε πώς λειτουργούν αυτοί οι οργανισμοί. Εφόσον το πλαίσιο έχει καθοριστεί, στην πορεία θα καταλήξει να εφαρμοστεί πλήρως σε όλες του τις λεπτομέρειες. Πόσες φορές θα μπορέσει να βάλει βέτο η ελληνική κυβέρνηση; Εάν προγραμματιστούν δέκα ασκήσεις του ΝΑΤΟ, όπου ο επιχειρησιακός έλεγχος τμημάτων του Αιγαίου θα εκχωρείται στο στρατηγείο της Σμύρνης, θα βάζει και στις δέκα ασκήσεις βέτο; Είναι δυνατόν να λειτουργήσει; Και είναι γνωστό ότι οι ΗΠΑ θα ασκήσουν μια τέτοια τακτική προκειμένου να επιβάλουν τελικά την απρόσκοπτη λειτουργία της νέας δομής, γι' αυτό η νέα δομή δε γίνεται για τους προκαλεί προβλήματα, αλλά για να είναι πιο ευέλικτες και πιο αποτελεσματικές οι υπηρεσιακές τους δραστηριότητες.

- Ποια θα έπρεπε να είναι η στάση της ελληνικής κυβέρνησης, με ποιο τρόπο δηλαδή να υπερασπίσει τα λαϊκά, τα εθνικά συμφέροντα και ποιος ο τρόπος αντίδρασης απέναντι σε αυτήν την κατάσταση;

- Η κυβέρνηση, παρά το γεγονός ότι έχει συμφωνήσει στη νέα δομή, υπάρχει ακόμα καιρός να το ξανασκεφτεί και να μην την επικυρώσει ή τουλάχιστον να επιφυλαχτεί και να ανοίξει ξανά το ζήτημα αυτό που αφορά το Αιγαίο.Πρόκειται για ένα θέμα που έχει ανησυχήσει ευρύτερα πολιτικούς και κοινωνικούς παράγοντες της χώρας μας. Δεν είναι τυχαίο ότι άνθρωποι που ιδεολογικά ανήκουν σε τελείως διαφορετικά ρεύματα, σήμερα από κοινού απευθύνονται στην ελληνική κυβέρνηση με το αίτημα να μην επικυρώσει αυτήν τη συμφωνία. Ομως, θα ήταν καθοριστικό, η πίεση θα ήταν πιο έντονη εάν αυτές οι δραστηριότητες, οι διαμαρτυρίες βρίσκανε αντίκρισμα και σε επίπεδο λαϊκής κινητοποίησης και διεκδίκησης του ελληνικού λαού.Ο λαϊκός παράγοντας μπορεί να δημιουργήσει μια δυναμική τέτοια που να ανατρέψει στην πορεία αυτή τη συμφωνία.

Ο βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, μέλος της Επιτροπής Εξωτερικών και Αμυνας της Βουλής και πρώην υφυπουργός Εξωτερικών, Γ. Καψής,απαντώντας στα ερωτήματα που του έθεσε ο "Ρ", τονίζει τα παρακάτω:

"Πριν απ' όλα θέλω να εκφράσω την ευχάριστη έκπληξή μου διότι ο "Ρ" ζητάει για πρώτη φορά τις απόψεις μου. Ας ελπίζουμε ότι δε θα είναι και η τελευταία.

Επί της ουσίας της ερώτησης, θα πρέπει να διευκρινιστεί, προκαταβολικά, ότι πολλές από τις τριβές μας με την Τουρκία οφείλονται στις ΝΑΤΟικές ρυθμίσεις, που η Αγκυρα προσπαθούσε να εκμεταλλευθεί προς εξυπηρέτηση των ηγεμονικών σχεδίων της. Προσωπικά είχα ελπίσει - αλλά διαψεύστηκα - ότι η κατάρρευση του διπολικού συστήματος, που ουσιαστικά μετέβαλε το ΝΑΤΟ σ' έναν οργανισμό αργομίσθων στρατιωτικών, θα οδηγούσε όχι, απλώς, στην άμβλυνση των τριβών, αλλά και στην κατάργηση πολλών από αυτές τις ρυθμίσεις. Δυστυχώς, το αντίθετο φαίνεται πως συμβαίνει: το ΝΑΤΟ, σ' αναζήτηση νέου ρόλου, ανέλαβε αφ' ενός μεν την επιβολή της "νέας τάξης" που εξήγγειλε ο Πρόεδρος Μπους, αφ' ετέρου χρησιμοποιείται ως οιωνοί μισθοφόρος των "χρηματιστηριακών Δημοκρατιών" της ΕΕ (βλ. γιουγκοσλαβική κρίση).

Στο πλαίσιο αυτό η νέα ρύθμιση των ΝΑΤΟικών στρατηγείων οδηγεί, νομοτελειακά, στην εγκατάλειψη ή έστω φαλκίδευση βασικών κυριαρχικών δικαιωμάτων μας, όπως ανέπτυξα στην Επιτροπή Εξωτερικών και Αμυνας της Βουλής.

Συγκεκριμένα τόνισα ότι:

Πρώτον: Ο ισχυρισμός ότι η φόρμουλα των δύο υποστρατηγείων προέκυψε από τη νέα δομή του ΝΑΤΟ είναι ανακριβής και προτάσσεται εν γνώσει της ανακριβείας του. Πρόκειται για παραλλαγή της φόρμουλας των "Task forces" - των ανεξαρτήτων δυνάμεων κρούσης χωρίς T. O. R., δηλαδή προκαθορισμένα όρια ευθύνης. Ηταν επινόημα του στρατηγού Ρότζερς και είχε προταθεί για πρώτη φορά προφορικά, από τον στρατηγό Αλεξάντερ Χέιγκ κατά την εδώ επίσκεψή του. Εκτοτε δεχθήκαμε πολλαπλές πιέσεις να συμφωνήσουμε σε διάφορες φόρμουλες του ιδίου τύπου, με ένα πάντοτε κύριο χαρακτηριστικό: την ανυπαρξία προκαθορισμένων ορίων ευθύνης.

Μόνιμη, σταθερή και αμετάκλητη θέση μας ήταν η άνευ συζητήσεως απόρριψή τους, διότι αυτόματα οδηγούσε στην ανάληψη, από κοινού με την Τουρκία, της άμυνας του νησιωτικού μας χώρου και ολόκληρου του Αιγαίου, δηλαδή, την επέκταση της τουρκικής ηγεμονίας μέχρι των ακτών της Εύβοιας και του Σουνίου. Γιατί; Αντί άλλων επιχειρημάτων αρκεί η αντιγραφή αποσπάσματος της συνομιλίας μου με τον Αλ. Χέιγκ.

Α. Χ.: Και γιατί σας απασχολούν τα T. O. R. αφού σε περίπτωση πολέμου (σημ: μεταξύ Ανατολής και Δύσεως) η διεύθυνση επιχειρήσεων θ' αναληφθεί από το στρατηγείο της Νάπολης;

Γ. Κ.: Θα μπορούσαμε να συζητήσουμε μια φόρμουλα για περίπτωση πολέμου. Τι θα συμβαίνει όμως εν καιρώ ειρήνης; Ποιος θα έχει την ευθύνη της ενεργού αεράμυνας, δηλαδή, των περιπολιών επάνω από τα νησιά μας;

Α. Χ.: ...

Δεύτερον: Η πλέον αδιάλλακτη, αμετακίνητη και άκαμπτη στην ανάγκη σαφούς προσδιορισμού των ορίων ευθύνης των Ενόπλων Δυνάμεάν μας ήταν η στρατιωτική μας ηγεσία. Ετονίζετο, μάλιστα, προς τις εκάστοτε κυβερνήσεις και δη τους υπουργούς Αμυνας, ότι η ανυπαρξία ορίων ευθύνης αποτελεί εγκατάλειψη της βασικής αποστολής των Ενόπλων Δυνάμεων, που είναι η υπεράσπιση της εδαφικής μας κυριαρχίας.

Η θέση αυτή μάλιστα των στρατιωτικών μας έπεισε τον τότε υπουργό Αμυνας κ. Αβέρωφ να έλθει σ' ανοιχτή διαφωνία με τον υπουργό Εξωτερικών (σημ: με τη γνωστή επιστολή προς τον κ. Μητσοτάκη), διότι στο άρθρο 22 της συμφωνίας επανένταξης ορίζετο ότι τα όρια ευθύνης της;;;;;;;; ΕΑ επεκτείνοντο "into" (εντός του) και όχι "up to" (μέχρι του) ελληνικού FIR. Εκείνο το "παραθυράκι" προσπαθούν να διευρύνουν σήμερα οι Τούρκοι, όπως σε κάποια στιγμή θα επιχειρήσουν να εκμεταλλευθούν την αναγνώριση των "ζωτικών συμφερόντων" τους στο Αιγαίο, που επέτυχαν στη Μαδρίτη.

Την ομόθυμη εκείνη θέση των στρατιωτικών υπεστήριξε και ο τότε αρχηγός ΓΕΑ, ο οποίος δε μας εξήγησε πώς και γιατί ως υφυπουργός άλλαξε γνώμη.Τρίτον: Το υπουργείο Αμυνας ομολογεί σαφώς ότι η κατάργηση των ορίων ευθύνης, η λεγόμενη νέα δομή του ΝΑΤΟ, θα οδηγήσει σε προσπάθειες - τουλάχιστον - αμφισβήτησης των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων, όπως θα ήταν η ανάθεση της διεύθυνσης επιχειρήσεων στο νησιωτικό μας χώρο από Τούρκο διοικητή. Και ως ασφαλιστική δικλείδα προτάσσεται το δικαίωμά μας ν' ασκήσουμε "βέτο". Γεννάται όμως το "αφελές" ερώτημα: αφού αναγνωρίζουμε ότι με τις νέες ρυθμίσεις θα οδηγηθούμε στην άσκηση "βέτο" και σε νέες τριβές με τη γείτονα και το ΝΑΤΟ, τότε γιατί δεχόμαστε τις ρυθμίσεις αυτές;

Πρέπει να σημειωθεί ακόμα ότι "αρνησικυρία" σημαίνει άρνηση επικύρωσης μιας απόφασης. Αλλ' η απόφαση υπάρχει και οι πολλαπλές αποφάσεις δημιουργούν συνείδηση δικαιώματος - του "δικαιώματος" της Τουρκίας να διευθύνει την άμυνα του νησιωτικού μας χώρου - που η Ελλάδα παρεμποδίζει με την άσκηση του δικαιώματος του "βέτο", ενός δικαιώματος που συνιστά εξαίρεση και όχι τον κανόνα. Και συνεπώς, δεν πρέπει να επαναλαμβάνεται συνεχώς. Σε κάποια στιγμή με κάποιο τέχνασμα ή κάτω από πίεση θα αναγκασθούμε να υποχωρήσουμε.

Ως προς το δεύτερο σκέλος του ερωτήματος, θα ήθελα ν' αποφύγω μια μονοσήμαντη απάντηση, γιατί δε μου αρέσει να δίνω συστάσεις. Αλλωστε, οι απαντήσεις θα μπορούσαν να είναι πολλές, από ένα απερίφραστο "όχι" (που ήταν η τουρκική θέση από το '78 μέχρι σήμερα) μέχρι "εκβιαστικών" κινήσεων, όπως η άρνηση σύμφωνης γνώμης για την εισδοχή νέων μελών στο ΝΑΤΟ. Οι επιλογές ή οι συνδυασμοί επιλογών είναι συνάρτηση της φαντασίας και του θάρρους των χειριστών του ζητήματος".

Ο βουλευτής της ΝΔ και πρώην υπουργός Αμυνας Ι. Βαρβιτσιώτης, απαντώντας στα ερωτήματα που του έθεσε ο "Ρ", τονίζει τα παρακάτω:

"Με την απόφαση της διυπουργικής επιτροπής του ΝΑΤΟ του 1992 και κατόπιν σκληρών διαπραγματεύσεων, εγκρίθηκε η άμεση λειτουργία χερσαίου στρατηγείου στη Λάρισα με όρια ευθύνης ολόκληρη την ελληνική επικράτεια, συμπεριλαμβανομένων και όλων των νησιών. Επίσης, επιβεβαιώθηκε η ύπαρξη του ναυτικού υποστρατηγείου και αποφασίστηκε η ίδρυση αεροπορικού υποστρατηγείου στη Λάρισα, με όρια ευθύνης, τα οποία θα καθορίζονταν σε μελλοντικές συζητήσεις.

Η απόφαση του 1992 υπήρξε επιτυχής για την Ελλάδα, γιατί με τις εγκριθείσες τότε τροποποιήσεις η χώρα μας ετίθετο στα πλαίσια του ΝΑΤΟ στην ίδια περίπου θέση με τις άλλες χώρες, κάτι που δε συνέβαινε μέχρι τότε και δυστυχώς δε συμβαίνει και σήμερα.

Με τη σημερινή προτεινόμενη νέα δομή δυνάμεων του ΝΑΤΟ, προβλέπεται η ίδρυση ενός μεικτού για τους τρεις κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων Υποστρατηγείου με επιχειρησιακές αρμοδιότητες μόνον για τον χερσαίο χώρο. Οι αεροναυτικές επιχειρησιακές αρμοδιότητες μεταφέρονται στο AFSOUTH (Νάπολη), το οποίο κατά περίπτωση και εφόσον επιθυμεί θα εκχωρεί στις δύο χώρες, Ελλάδα και Τουρκία, σχετικές αρμοδιότητες.

Αυτό σημαίνει ότι η σχεδίαση, αλλά και η διοίκηση των ασκήσεων στο χώρο του Αιγαίου, η απόφαση για το ποιος θα είναι ο διοικητής, ποιες οι αρμοδιότητές του, ποιος ο χώρος της άσκησης, ο καθορισμός εναερίων και θαλασσίων διαδρόμων κλπ., θα λαμβάνεται και θα υλοποιείται από το AFSOUTH.Η νέα αυτή συμφωνία κρύβει αρκετούς κινδύνους. Οι επιπτώσεις της στα κυριαρχικά μας δικαιώματα μπορεί να μην είναι άμεσες, υπάρχει όμως το ενδεχόμενο από τις Νατοϊκές δραστηριότητες που αναπτύσσονται με τη νέα δομή δυνάμεων να προκύπτουν ή να ενισχύονται υπάρχουσες αμφισβητήσεις στα εθνικά μας συμφέροντα, στη θάλασσα και στον αέρα.

Για να εκτιμηθεί όμως σε όλο το μέγεθος ο κίνδυνος που προκύπτει από μια τέτοια συμφωνία, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι αυτή έρχεται να προστεθεί στην ήδη υπάρχουσα Συμφωνία της Μαδρίτης που αναγνωρίζει "συμφέροντα και ενδιαφέροντα" της Τουρκίας στο Αιγαίο. Θα πρέπει επίσης να συνεκτιμηθεί το γεγονός ότι έχει ξεκινήσει ήδη στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ μια συζήτηση για την οικοδόμηση μέτρων εμπιστοσύνης μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας, η οποία ανησυχώ ότι μπορεί να οδηγήσει σε απεμπόληση κυριαρχικών μας δικαιωμάτων.

Ολα αυτά συνδυαζόμενα προκαλούν έντονη ανησυχία για το Αιγαίο, όπου διαμορφώνεται πλέον ο κίνδυνος να επιτύχει τους στόχους της η Τουρκία, χωρίς να γίνει καν αντιληπτό αυτό από τον ελληνικό λαό.

Η μόνη διέξοδος από αυτή τη ζοφερή πραγματικότητα που διαμορφώνεται για τα εθνικά μας θέματα είναι να σταματήσει η κυβέρνηση την υποχωρητική της στάση που δημιουργεί αρνητικά τετελεσμένα γεγονότα. Η εθνική πολιτική απαιτεί ομοψυχία και εθνική στρατηγική, κάτι που πεισματικά αρνείται η κυβέρνηση Σημίτη".

Ο ναύαρχος ε. α. Λ. Βασιλικόπουλος,επίτιμος αρχηγός ΓΕΝ, πρώην διοικητής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΕΥΠ), απαντώντας στα ερωτήματα που του έθεσε ο "Ρ", τονίζει τα παρακάτω:

"Ο προσδιορισμός του συνόλου των επιπτώσεων δεν είναι εφικτός, χωρίς τη γνώση όλων των επιμέρους στοιχείων, που περιλαμβάνονται στη νέα δομή του ΝΑΤΟ. Εναπόκειται επομένως σε αυτούς που τα γνωρίζουν, δηλαδή, στους αρμόδιους κυβερνητικούς φορείς, να επιλέξουν και να προβούν στους κατάλληλους χειρισμούς, ώστε οι επιπτώσεις από τις "επί θύραις" αλλαγές, να μην είναι βλαπτικές για τα εθνικά μας συμφέροντα.

Είναι, πάντως, βέβαιο ότι η κατάργηση των επιχειρησιακών ορίων ευθύνης, όπως προβλέπεται από τη νέα δομή, μας δημιουργεί τα εξής μείζονα προβλήματα:

α) Διασπά, από πλευράς ΝΑΤΟικής αντίληψης, την αμυντική ενότητα του εθνικού μας χώρου, ηπειρωτικού και νησιωτικού. Και αυτό δεν έχει μόνο στρατιωτική διάσταση αλλά και πολιτική.

β) Η κατάργηση των ορίων επιχειρησιακής ευθύνης και η διακριτική ευχέρεια του προϊσταμένου ΝΑΤΟικού στρατηγείου της Νεάπολης να αναθέτει καθήκοντα επιχειρησιακού διοικητή στο Αιγαίο, σε Ελληνα ή Τούρκο αξιωματικό, καθιερώνει το Αρχιπέλαγος ως ενιαίο ελληνοτουρκικό αμυντικό χώρο, κάτι που αποτελεί πάγια επιδίωξη της Τουρκίας για ευνόητους λόγους.

γ) Εμμέσως πλην σαφώς, θέτει εν αμφιβολία το νόμιμο δικαίωμα της χώρας μας, να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα μέχρι τα 12 ναυτικά μίλια

δ) Ερωτηματικά, τέλος, εγείρονται για το αν η νέα δομή του ΝΑΤΟ μπορεί να επηρεάσει ανάλογα τις προτάσεις του γενικού γραμματέα της Συμμαχίας για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), μεταξύ Ελλάδος - Τουρκίας, την προώθηση των οποίων επιμόνως επιζητεί.

Με τα γνωστά, ελλιπή, στοιχεία που υπάρχουν, η αποτροπή των παραπάνω δυσμενών εξελίξεων φαίνεται από ελάχιστα δυνατή έως αδύνατη, δεδομένου ότι έχουμε ήδη δεσμευτεί αποδεχόμενοι:

α) Τη χωρίς όρια επιχειρησιακής ευθύνης ίδρυση των στρατηγείων στη χώρα μας κατά τη σύνοδο υπουργών Αμύνης του ΝΑΤΟ το Δεκέμβριο του 1992.

β) Τη νέα δομή του ΝΑΤΟ κατά την πρόσφατη σύνοδο κορυφής στη Μαδρίτη.

Παρά τα δυσμενή δεδομένα και τις αντίστοιχες προοπτικές, η Ελλάδα, κατά την τακτική σύνοδο των υπουργών Αμυνας του ΝΑΤΟ τον προσεχή Δεκέμβριο, θα πρέπει να τηρήσει σθεναρή αποτρεπτική στάση, τονίζοντας τις ιδιαιτερότητες της περιοχής μας και εμμένοντας ανυποχώρητα στο ότι η διατήρηση της αμυντικής ενότητας του εθνικού μας χώρου είναι αδιαπραγμάτευτη και αποτελεί αταλάντευτη έκφραση της θέλησης ολόκληρου του ελληνικού λαού.

Θα πρέπει επίσης να τονιστεί ότι δεν μπορεί οι αποφάσεις που λαμβάνονται εκάστοτε στο ΝΑΤΟ να είναι συγχρόνως και όχημα προωθήσεως των πάγιων επεκτατικών βλέψεων της Τουρκίας εις βάρος της Ελλάδας. Τέλος, θα πρέπει να επισημανθεί ότι και αυτή αύτη η σταθερότητα της Συμμαχίας μπαίνει σε κίνδυνο όταν προωθούνται αποφάσεις που η ερμηνεία τους εμπεριέχει το σπέρμα της αμφισβήτησης και της δημιουργίας διενέξεων μεταξύ μελών της Συμμαχίας. Στο βασικό ερώτημα, αν ως ύστατο μέσον πρέπει να χρησιμοποιηθεί το "βέτο", παρόλο ότι κατανοώ τα αρνητικά στοιχεία μιας τέτοιας απόφασης, απαντώ "ναι"".

Ο ναύαρχος ε. α. Χρ. Λυμπέρης,επίτιμος αρχηγός ΓΕΕΘΑ, απαντώντας στα ερωτήματα που του έθεσε ο "Ρ", τονίζει τα παρακάτω:

"Η επιχειρησιακή συγκυριαρχία με την Τουρκία στο Αιγαίο, σε μια περιοχή έντονου τουρκικού επεκτατισμού, που αμφισβητεί σε 130 νησίδες - βραχονησίδες την εθνική μας κυριαρχία, που αμφισβητεί το όριο των 10 μιλίων του εθνικού εναέριου χώρου, που απειλεί με πόλεμο την άσκηση του νομίμου κυριαρχικού μας δικαιώματος επέκτασης των χωρικών υδάτων, που δε συνομολογεί συνυποσχετικό για οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, πρέπει να είναι κανείς στρατηγικά αγαθός ή πολιτικά αφελής για να μη διαβλέπει τις επερχόμενες ζημιές σε βάρος των εθνικών μας συμφερόντων. Η νέα δομή, κατά την άποψή μου, θα λειτουργήσει ως μοχλός ανατροπής του status quo στο Αιγαίο.

Η Τουρκία προωθεί μέσα από τη νέα δομή πάγιους πολιτικούς στόχους σε βάρος της Ελλάδας. Το παιχνίδι της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης είναι, όπως καλείται στη θεωρία των παιγνίων, μηδενικού αθροίσματος (zero sum games), όπερ σημαίνει πως ό,τι κερδίζει η Τουρκία το χάνει η Ελλάδα. Να το καταλάβουμε καλά ότι είναι μια άλλη μορφή ελληνικής συρρίκνωσης. Η κυβέρνηση θα πρέπει να εξηγήσει στον ελληνικό λαό τι ωφέλειες εκτιμά, οι οποίες θα είναι ικανές να σταθμίσουν τις παραπάνω ζημιές. Βέβαια, θα πρέπει εκ παραλλήλου η ελληνική κυβέρνηση να μην πέσει στην παγίδα μεταφοράς της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης σε ελληνοΝΑΤΟική.

Η πρότασή μου είναι, όπως ασκηθεί "βέτο" στη νέα δομή, στο τμήμα που αφορά τη Νοτιοανατολική Πτέρυγα. Η πολιτική διάσταση του προβλήματος θα πρέπει ιδιαίτερα να επεξηγηθεί. Η Ελλάδα δε θα είχε κανένα πρόβλημα να συνεργαστεί με την Ιταλία βάσει των νέων ρυθμίσεων, έχει όμως πρόβλημα να συνεργαστεί με την Τουρκία, η οποία βούλεται και ενεργεί επεκτατικά εις βάρος της χώρας μας".

Ο στρατηγός ε. α. Δημ. Σκαρβέλης,επίτιμος αρχηγός ΓΕΕΘΑ, απαντώντας στα ερωτήματα που του έθεσε ο "Ρ", τονίζει τα παρακάτω:

"Δε γνωρίζω ότι η απόφαση έχει ληφθεί και απλά αναμένεται η τυπική επικύρωσή της κατά την προσεχή σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών και Αμυνας του ΝΑΤΟ. Η Συμμαχία έχει απαλλαγεί από το αντίπαλο δέος με τη διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας και μη έχουσα εχθρό πλέον, αλλά νέου είδους "προκλήσεις", επόμενο είναι να θέλει ν' αλλάξει δομή, κάτι που ξεκίνησε από το 1992.

Τα κυριαρχικά δικαιώματά μας δεν επηρεάζονται από τη νέα δομή και την κατάργηση των επιχειρησιακών ορίων ευθύνης. Επηρεάζεται πολύ η εθνική μας ασφάλεια,ιδίως των νησιών της ανατολικής πλευράς του Αιγαίου, λόγω του μεσολαβούντος διεθνούς εναέριου και θαλάσσιου χώρου μεταξύ αυτών και της ηπειρωτικής Ελλάδας. Η κατάργηση των ορίων ευθύνης σημαίνει ότι ο έλεγχος του διεθνούς αυτού χώρου μπορεί να ανατεθεί για τη σχεδίαση των επιχειρησιακών και για άλλες δραστηριότητες (π.χ. εκπαιδευτικές) σε ΝΑΤΟικό διοικητή που ενδέχεται να είναι Τούρκος. Η λογική λέγει και αυτό επιτάσσει η εθνική ασφάλεια, ότι μόνο εθνική ελληνική διοίκηση ή ΝΑΤΟική, αλλά με Ελληνα διοικητή, πρέπει να έχει τον έλεγχο του υπόλοιπου χώρου.

Η χώρα μας δε θα ήταν σωστό να φθάσει σε ακραία θέση (εννοώ την έξοδο από τη Συμμαχία), ούτε και πρέπει να προβάλει "βέτο", παρεμποδίζοντας την επικύρωση της νέας δομής, που φαίνεται ότι είναι συμφωνημένη από όλα τα άλλα μέλη. Πρέπει να επιδιώξει να κατοχυρώσει μέσα από την απόφαση περί της νέας δομής ότι ουδέποτε θα ανατεθεί ο εν λόγω χώρος σε άλλον, ει μη μόνο σε Ελληνα διοικητή. Εχουμε ισχυρά επιχειρήματα και μπορούμε να επιτύχουμε μια τέτοια διευθέτηση. Την ιδιαιτερότητά μας, η ελληνική επικράτεια να περιλαμβάνει και διεθνή χώρο, δεν την έχουν τα λοιπά μέλη, γι' αυτό και πρέπει να εισακουσθούμε.

Υστερα από μια τέτοια επίλυση, φρονώ ότι θα καταστούμε ισότιμοι με τα λοιπά μέλη, διότι ας μην απατώμεθα, η επανένταξη του 1980 ουδέποτε ολοκληρώθηκε. Σε μια εποχή που τόσα πολλά κράτη επιθυμούν την ένταξή τους στη Συμμαχία, η Ελλάς δεν μπορεί και δεν πρέπει να απομονωθεί, διότι το ΝΑΤΟ έχει τρόπους περιθωριοποίησης. Εξάλλου "από μέσα" πάντα καλύτερα θα υπερασπίζουμε τα συμφέροντά μας. Ας μη μας διαφεύγει, ότι ακόμη πληρώνουμε την έξοδο από το στρατιωτικό σκέλος του 1974".

Ο πτέραρχος ε.α., επίτιμος αρχηγός ΓΕΕΘΑ και πρώην υφυπουργός Αμυνας Ν. Κουρής,επισημαίνει ότι για την εφαρμογή της νέας δομής έχουν άμεσο ενδιαφέρον οι ΗΠΑ, που μέσω της κατάργησης των εθνικών ορίων επιχειρησιακής ευθύνης στο Αιγαίο, θέλουν να περάσουν υπό τον άμεσο έλεγχό τους τα περάσματα του πετρελαίου του Καυκαύσου και της Κασπίας. Τονίζει ακόμα ότι ο κίνδυνος ανάθεσης σε Τούρκο διοικητή της αεράμυνας μέρους του Αιγαίου είναι υπαρκτός και θα εκδηλωθεί αμέσως μετά την εφαρμογή της νέας δομής.

Συγκεκριμένα, απαντώντας στις ερωτήσεις του "Ρ" ο Ν. Κουρής τονίζει τα παρακάτω:

"Πάνω από τρεις δεκαετίες η χώρας μας αγωνίζεται, στα πλαίσια του ΝΑΤΟ, για τη διατήρηση των ορίων επιχειρησιακής ευθύνης σε τρόπο ώστε Ελληνες στρατιωτικοί διοικητές να έχουν την αρμοδιότητα της άμυνας στο Αιγαίο.

Αντίθετα, σταθερή επιδίωξη της Αγκυρας, ήταν και παραμένει, η κατάργηση των ορίων και η αμυντική συγκυριαρχία σε μια περιοχή που αποτελεί κατά 50%, περίπου, ελληνικό εθνικό χώρο. Το άλλο ήμισυ είναι διεθνή ύδατα από τα οποία διέρχονται όλες οι γραμμές επικοινωνιών με το νησιωτικό μας σύμπλεγμα.

Τα επιχειρήματα για την υιοθέτηση της νέας δομής του ΝΑΤΟ και στη δική μας περιοχή δεν ικανοποιούν ένα βασικό πολιτικό προαπαιτούμενο. Για την πατρίδα μας, που αντιμετωπίζει κίνδυνο ακρωτηριασμού του εθνικού της χώρου, υπέρτατο κριτήριο για την αποδοχή των νέων διευθετήσεων πρέπει να είναι η διασφάλιση του σημερινού καθεστώτος του Αιγαίου από κάθε υπονόμευση, άμεση ή έμμεση.

Η κατάργηση των ορίων είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσει σε κατάρρευση ένα ολόκληρο πλέγμα διοικητικών αρμοδιοτήτων που έχουν ανατεθεί σε ελληνικές αρχές και το οποίο είναι συμβατό με το σημερινό status quo στο Αιγαίο.

Οπως και με τις συμφωνίες Ζυρίχης - Λονδίνου, οι βλαπτικές για μας συνέπειες των νέων "ρυθμίσεων" του ΝΑΤΟ δε θα φανούν αμέσως. Θα πάρουν κάποιο χρόνο. Τότε θα είναι αργά για να επανορθώσουμε το σφάλμα μας.

Η πρότασή μου είναι να κάνουμε χρήση του δικαιώματος της αρνησικυρίας στην προσεχή σύνοδο της Επιτροπής Αμυντικού Σχεδιασμού του ΝΑΤΟ, ώστε να μην εφαρμοστούν οι νέες ρυθμίσεις στη Νοτιοανατολική περιοχή, προκειμένου να μελετηθεί ειδικό καθεστώς που να ανταποκρίνεται στην πολιτική πραγματικότητα της περιοχής μας".

Σε προτεκτοράτο του ΝΑΤΟ με περιορισμένη εθνική κυριαρχία μετατρέπεται η Ελλάδα με την εφαρμογή της νέας δομής του ΝΑΤΟ, για την οποία οριστικές αποφάσεις αναμένεται να ληφθούν στη σύνοδο των υπουργών Αμυνας του ΝΑΤΟ στις 2 και 3 του Δεκέμβρη. Η κατάργηση των ορίων επιχειρησιακής ευθύνης, που προβλέπεται, θα μετατρέψει το Αιγαίο σε ζώνη υπό άμεσο αμερικανονατοϊκό έλεγχο. Το ΚΚΕ τονίζει την ανάγκη τοποθέτησης της Βουλής με αναλυτική και σε βάθος προ ημερησίας διατάξεως συζήτηση. Τους κινδύνους από μια τέτοια εξέλιξη επισημαίνουν στο "Ρ" ο Ορ. Κολοζώφ,μέλος του ΠΓ και κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΚΚΕ, οι πρώην υπουργοί και υφυπουργοί Ι. Βαρβιτσιώτης,Γ. Καψής,Ν. Κουρής και οι πρώην αρχηγοί Γενικών Επιτελείων Χρ. Λυμπέρης,Λ. Βασιλικόπουλος,Δ. Σκαρβέλης.Επίσης, ο πρώην υπουργός Αμυνας Γερ. Αρσένης μας απάντησε ότι δεν κάνει δηλώσεις για το θέμα, γιατί επιθυμεί να συζητηθεί στα κυβερνητικά όργανα και για το λόγο αυτό έστειλε επιστολή στον πρωθυπουργό, ωστόσο από το περιβάλλον του επισημαίνεται ότι η θέση του είναι γνωστή καθώς είχε αρνηθεί την ίδρυση στρατηγείων χωρίς όρια ευθύνης.

Επιμέλεια: Κυριάκος ΖΗΛΑΚΟΣ