«Τερατογενέσεις», καταστροφή του εδάφους και της παραγωγικής του ικανότητας, των υδάτινων πόρων... Είναι ορισμένες μόνο από τις εγκληματικές οικολογικές καταστροφές που προκλήθηκαν στις Βαλκανικές χώρες από τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ στη Γιουγκοσλαβία, την άνοιξη του '99. Οπως τις περιγράφει σε συνέντευξή του στο «Ρ» ο Στέφαν Γκαϊτατζίεφ,εκπρόσωπος της Πολιτικής Λέσχης «Εκογκλάσνοστ» και του Αριστερού Οικολογικού Κόμματος Βουλγαρίας. Στοιχεία που προέκυψαν από έρευνα που πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία των παραπάνω οργανώσεων, αναδεικνύουν τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας που διέπραξαν οι «ευαίσθητοι» δολοφόνοι του ΝΑΤΟ, και όλα αυτά στο όνομα της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Στην πόλη Μοντάνα (πρώην Μιχάλοβγκραντ) γεννήθηκαν παιδιά χωρίς αυτιά ή με άλλες γενετικές ανωμαλίες. Σημειώθηκαν δραματικές αλλαγές στο περιβάλλον της Βουλγαρίας και το έδαφος σε πολλές περιοχές μολύνθηκε μέχρι και σε βάθος 500 μέτρων, γεγονός που μαρτυρά και τη μόλυνση των υπόγειων υδάτινων στρωμάτων. Υπήρξαν επιπτώσεις στην υγεία Βούλγαρων στρατιωτών, που μετέχουν στις «ειρηνευτικές» δυνάμεις που εδρεύουν στο Κόσσοβο. Γεγονός που αρνείται να επιβεβαιώσει η κυβέρνηση της Βουλγαρίας, ιδιαίτερα ενόψει των διαδικασιών ένταξη της χώρας στο ΝΑΤΟ, προκειμένου να μην ξεσηκωθεί θύελλα αντιδράσεων στο εσωτερικό της.

Ζητήσαμε να περιγράψει τα όσα προκύπτουν από τις έρευνες της οργάνωσής του και ο Στ. Γκαϊτατζίεφ αναφέρει:

«Ειδικά για τη Βουλγαρία ερευνήσαμε την οξύτητα του εδάφους. Διαπιστώσαμε πως η οξύτητά του, κυρίως στη βορειοδυτική επικράτεια, αυξήθηκε κατά 30-40%. Ταυτόχρονα ανιχνεύτηκαν για πρώτη ίσως φορά και πολλά άλλα βαρέα μέταλλα, μεγάλες ποσότητες διοξινών. Αυτό είναι αποτέλεσμα των πυρκαγιών που ακολούθησαν τους βομβαρδισμούς που έγιναν από τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ σε χημικά και πετροχημικά εργοστάσια της Γιουγκοσλαβίας, σε περιοχές γύρω από Βελιγράδι, αλλά και κοντά στα Βουλγάρικα σύνορα.

Στη Βορειοδυτική Βουλγαρία, σε χωριά γύρω από τη Μοντάνα, εμφανίστηκαν για πρώτη φορά περιπτώσεις γέννησης παιδιών με γενετικές ανωμαλίες. Σε ένα χωριό μάλιστα οι περιπτώσεις αυτές αφορούν τα 8 στα 10 παιδιά που γεννήθηκαν συνολικά.

Δεν μπορούμε άμεσα να αποδείξουμε πως αυτό είναι άμεση συνέπεια της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος, αλλά εξάγουμε αυτό το συμπέρασμα σε συνδυασμό με το γεγονός πως ποτέ πριν στο παρελθόν δεν υπήρξαν παρόμοια περιστατικά».

- Ο Δούναβης αποτελεί σήμερα εστία ρύπανσης;

- «Βέβαια και μάλιστα μεγάλη. Ειδικότερα μετά τους βομβαρδισμούς των Αμερικανών και του ΝΑΤΟ στο εργοστάσιο μεταλλευμάτων στο Μίνιμπορ, όπου βομβάρδισαν ακόμη και την αποθήκη απορριμμάτων, τα οποία έχουν χυθεί στο Δούναβη. Ολη αυτή η ρύπανση έχει προχωρήσει προς τα κάτω και έφτασε μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα. Μια θάλασσα κλειστή, που δεν ανανεώνεται και ενδεχομένως αυτό να έχει επίπτωση και στη χώρα σας, μέσω των μεταναστευτικών κινήσεων των ψαριών από και προς το Αιγαίο».

- Εχουν υπολογιστεί οι οικονομικές συνέπειες που ενδεχομένως υπήρξαν στη χώρα σας από τις περιβαλλοντικές καταστροφές;

- «Οχι δεν υπάρχει τέτοια εκτίμηση. Ομως ενδεικτικά και μόνο μπορεί κανείς να διαπιστώσει το μέγεθος. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού ζει από το Δούναβη. Τα νερά του τα χρησιμοποιούμε και για άρδευση και σε πολλές περιπτώσεις και για ύδρευση (μέσα από γεωτρήσεις) στις παραδουνάβιες περιοχές. Αντιλαμβάνεστε λοιπόν τις επιπτώσεις. Και για τις οικονομικές ζημιές, αρκεί να αναφέρουμε πως μόνο στη βορειοδυτική Βουλγαρία, το 50% της παραγωγής σε φρούτα και λαχανικά καταστράφηκε. Μιλάμε δηλαδή για ζημιά της τάξης των δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων».

- Η χώρα σας μετέχει με στρατιωτική δύναμη στις πολυεθνικές δυνάμεις που εδρεύουν στο Κοσσυφοπέδιο. Εχουν διαπιστωθεί κρούσματα ασθενειών που να συνδέονται με τη χρήση βομβών με γόμωση εξασθενημένου ουρανίου;

- «Στη δύναμη του Κοσσόβου, η χώρα μου έστειλε ένα τμήμα Μηχανικού, που ασχολείται με την ανέγερση οικιών, γύρω από το Πρέζραντ. Κοντά σε περιοχές όπου έχουν βληθεί με μεγάλη ποσότητα τέτοιων όπλων. Στη θέση ενός χαλασμένου σπιτιού χτίζεται ένα καινούριο σπίτι. Λόγω του ότι είναι απεμπλουτισμένο το ουράνιο δεν αυξάνεται η ραδιενέργεια σ' αυτή την περιοχή. Ομως επειδή οι στρατιώτες δουλεύουν στα σημεία που έχουν πληγεί, υπάρχει η πιθανότητα, με την εισπνοή και την ενδεχόμενη επικάθιση στους πνεύμονες να προκληθεί καρκίνος. Πληροφορίες που έχουμε αναφέρουν πως υπήρξαν ανησυχητικά συμπτώματα σε Βούλγαρους στρατιώτες, όπως κόπωση, πόνοι στις κλειδώσεις, εμετοί κλπ. Δυστυχώς όμως η κυβέρνηση της Βουλγαρίας αρνείται να δώσει στοιχεία και να ενημερώσει το λαό της χώρας μας».

- Οι εξελίξεις αυτές και η απόφαση της κυβέρνησης να δέσει τη Βουλγαρία στο άρμα του ΝΑΤΟ, έχουν προκαλέσει αντιδράσεις στο εσωτερικό της χώρας;

- «Εμείς ήρθαμε σε επαφή με τις αντίστοιχες οικολογικές οργανώσεις στη Γιουγκοσλαβία και εκδώσαμε από κοινού αρκετές ανακοινώσεις στις οποίες προειδοποιούσαμε για τις συνέπειες μιας τέτοιας εξέλιξης. Στη Βουλγαρία πραγματοποιήσαμε 3 διαμαρτυρίες έξω από το υπουργείο Περιβάλλοντος απαιτώντας άμεση και αξιόπιστη ενημέρωση. Πήγαμε σε όλες τις περιοχές όπου αποτέλεσαν στόχους των 8 πυραύλων που έριξε το ΝΑΤΟ στη χώρα μας.

Οπως και στην Ελλάδα, το 93% του λαού ήταν ενάντια στον πόλεμο έτσι και σε μας το 80% του λαού ήταν ενάντια στις ΝΑΤΟικές επιθέσεις. Αυτή την περίοδο έχει εξασθενήσει αυτή η διάθεση. Πάντως η πλειοψηφία του λαού δε θέλει τη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ. Εμείς θέλουμε να προκαλέσουμε δημοψήφισμα για να αποφασίσει ο λαός αν θα ενταχθεί η χώρα στο ΝΑΤΟ. Πάντως βασική μας θέση είναι, η Βουλγαρία να μην ενταχθεί σε κανένα στρατιωτικό οργανισμό και ειδικά στο ΝΑΤΟ. Και σ' αυτή τη θέση έχουμε την υποστήριξη και άλλων οικολογικών οργανώσεων και του Πράσινου Κόμματος. Και εδώ να σημειώσω πως τα οικολογικά ζητήματα δεν είναι αποσπασμένα από την πολιτική. Μέσα από την πολιτική πάλη μπορούν και πρέπει να λυθούν με γνώμονα την προστασία του περιβάλλοντος και σε όφελος των λαών».

«Οι κίνδυνοι να έρθει κάποιος σε επαφή με στέρεα κομμάτια απεμπλουτισμένου ουρανίου (ΑΟ) δεν πρέπει να αγνοούνται και τέτοιες ενέργειες πρέπει να αποφευχθούν.

Ατομα που ήταν κοντά στους στόχους κατά την επίθεση, μπορεί να έχουν υποστεί υψηλή έκθεση σε ραδιενέργεια. Το μέγεθος της έκθεσης μπορεί να επαληθευτεί από ειδικές εξετάσεις υγείας. Ο κίνδυνος μεγάλης εισαγωγής ΑΟ στον οργανισμό - από εισαγωγή χώματος στο στόμα (παιδιά), από πυκνόφυλλα λαχανικά ή μέσω ανοιχτών πληγών - είναι σημαντικός για κάποιο καιρό μετά την επίθεση (μέχρι να ακολουθήσουν μεγάλες βροχοπτώσεις).

Η κατανάλωση κρέατος και γάλακτος από ζώα που έβοσκαν στην περιοχή επίθεσης νωρίς μετά την επίθεση και πριν από μεγάλες βροχοπτώσεις, μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικό κίνδυνο. Τα ζώα μπορεί να υποστούν υψηλή ακτινοβολία, από εσωτερική μόλυνση. Επειδή, η εισαγωγή χώματος στον οργανισμό θα συνεχίσει για κάποιο διάστημα να είναι ένας σημαντικός παράγοντας για εισαγωγή ΑΟ στο σώμα από ζώα που βόσκουν, ο κίνδυνος έκθεσης ζώων και ανθρώπων δε θα πρέπει να αγνοείται σε μια πιο μακροπρόθεσμη προοπτική.

Οι συγκεντρώσεις ΑΟ σε ένα κοντινό πηγάδι μπορεί να είναι υψηλές και να προκαλέσουν σημαντικούς κινδύνους».

Ο εφιάλτης είχε περιγραφεί με τον πλέον επίσημο τρόπο δέκα μήνες πριν. Το κείμενο με τα έντονα γράμματα είναι απόσπασμα της έκθεσης που συνέταξε επιτροπή εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ που είχε επισκεφτεί το Κόσσοβο και δημοσιεύτηκε στο «Ρ» στις 19 Μάρτη του 2000. Η τότε έρευνα ήταν προκαταρκτική και αφορούσε τις συνέπειες στην υγεία και το περιβάλλον από τη χρήση όπλων με περίβλημα «Απεμπλουτισμένου Ουρανίου» (ΑΟ).

Οι ερευνητές σημειώνοντας ότι το ΝΑΤΟ δεν τους έδωσε στοιχεία για το πού και πώς χρησιμοποιήθηκε ΑΟ, τόνιζαν πως με βάση τα δοσμένα στοιχεία και την επιστημονική γνώση και εμπειρία, πρέπει να γίνουν γρήγορα εκτεταμένες έρευνες και μετρήσεις. Κατέληγαν σ' ένα σενάριο τρόμου για τη Γιουγκοσλαβία και τους ανθρώπους της:

«Απεμπλουτισμένο ουράνιο χρησιμοποιήθηκε σε επιθέσεις από αεροσκάφη. Κάθε επίθεση, όπου χρησιμοποιήθηκε ΑΟ, περιλάμβανε τρία αεροσκάφη και στη διάρκειά της "καταναλώθηκαν" περίπου 10 κιλά ΑΟ. Στόχος ήταν ένα ή περισσότερα οχήματα και η περιοχή που μολύνθηκε από ΑΟ είναι 1.000 τμ σε κάθε επίθεση». Σήμερα γνωρίζουμε πως το ΝΑΤΟ πραγματοποίησε επισήμως 31.000 αεροπορικές επιθέσεις εναντίον της Γιουγκοσλαβίας...».

Με δεδομένα τα αποτελέσματα αυτών των επιθέσεων οι επιστήμονες ζητούσαν να εφαρμοστούν τα παρακάτω:

• Κομμάτια ΑΟ, μολυσμένα αντικείμενα και ελεύθερη μόλυνση πρέπει να συγκεντρωθούν και να απομακρυνθούν. Το ΑΟ που θα συγκεντρωθεί, θα πρέπει να αποθηκευτεί σε ασφαλείς συνθήκες, με την ευθύνη διορισμένης αρχής και μέχρι να δοθούν περαιτέρω οδηγίες.
• Σε μέρη όπου επιβεβαιώθηκε η μόλυνση από μετρήσεις ή όπου υπάρχει φανερός κίνδυνος μόλυνσης, πρέπει να τοποθετηθεί σήμανση για να απαγορευτεί η δημόσια πρόσβαση. Αυτές οι περιοχές πρέπει να σημαδευτούν με ταινίες ή φράκτες. Πρέπει να αποτραπεί η πρόσβαση σ' αυτές τις περιοχές ζώων που βόσκουν.
• Οι τοπικές αρχές και τα άτομα που κινδυνεύουν πρέπει να πληροφορηθούν για τα αποτελέσματα των ερευνών, όπως και για τους πιθανούς κινδύνους και τα αντίμετρα.
• Πρέπει να σχεδιαστεί πρόγραμμα για πιθανές ιατρικές εξετάσεις των ατόμων που ζουν μέσα ή κοντά στις χτυπημένες περιοχές. Αν οι νεότερες πληροφορίες το επιβάλλουν, το πρόγραμμα πρέπει να εφαρμοστεί, με προτεραιότητα στα άτομα που κινδυνεύουν περισσότερο να έχουν μολυνθεί σε μεγάλο βαθμό.