ΑΓΚΥΡΑ.-

Η απόπειρα δολοφονίας του Τούρκου Προέδρου, Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, το περασμένο Σάββατο, θυμίζει σε αρκετά σημεία την (επιτυχή) απόπειρα δολοφονίας του Γιτζάκ Ράμπιν, πρωθυπουργού του Ισραήλ, πριν λίγους μήνες. Κατά περίεργη σύμπτωση, ο 48χρονος επίδοξος δολοφόνος χαρακτηρίζεται ως ένας ακροδεξιός, ψυχολογικά "ανισόρροπος" πολίτης, που, κατά τα φαινόμενα, τουλάχιστον, έδρασε μόνος. Ο άλλοτε αλκοολικός και νυν "θρησκευόμενος" (ίσον ισλαμιστής), Ιμπραϊμ Γκιουμρουκτσούογλου, ακολούθησε την ίδια προσέγγιση του παρ' ολίγον θύματός του με εκείνη του δολοφόνου του Ράμπιν, Γιγκάλ Αμίρ: πλησίασε μέσα στο πλήθος που παρακολουθούσε μια εκδήλωση στην πόλη Ιζμίτ και προσπάθησε να πυροβολήσει σχεδόν εξ επαφής. Αλλά τον πρόλαβαν - κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή - οι σωματοφύλακες του Ντεμιρέλ...

Ο Γκιουμρουκτσούογλου είπε, μετά την επεισοδιακή σύλληψή του από τους σωματοφύλακες του Ντεμιρέλ, ότι "πυροβόλησε στον αέρα", και όχι κατά του Τούρκου Προέδρου, επιχειρώντας να διαμαρτυρηθεί για τη συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας με το Ισραήλ. Κι επίσης, υπάρχει μια ακόμη περίεργη σύμπτωση: τις τελευταίες μέρες κυκλοφορούσε στην Αγκυρα η φήμη ότι η οργάνωση"Χεζμπολάχ" (η οποία εικάζεται ότι διατηρεί σχέσεις με την ομώνυμη οργάνωση του περιθωρίου του παλαιστινιακού κινήματος) θα πραγματοποιούσε απόπειρα κατά κάποιου πολιτικού προσώπου.

Η απαρίθμηση των συμπτώσεων θα μπορούσε να συνεχιστεί επί μακρόν. Αλλά οι συμπτώσεις αυτές δεν αποδεικνύουν επ' ουδενί συσχέτιση των δύο ενεργειών, αν και κεντρίζουν την περιέργεια.

Επί της ουσίας, η δολοφονία του Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ αποφεύχθηκε. Αρα, οποιεσδήποτε εκτιμήσεις περί των συνεπειών της κινούνται στη σφαίρα της φαντασίας...

Ο ίδιος ο Ντεμιρέλ, σε μια προσπάθεια να διασκεδάσει τις εντυπώσεις της απόπειρας εναντίον του, παραβρέθηκε στις εορταστικές εκδηλώσεις της Κυριακής για την ημέρα της νεολαίας, την επέτειο της ημέρας που ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ άρχισε το 1919 την εκστρατεία του για εθνική ανεξαρτησία.

Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Σ. Ντεμιρέλ αντιμετωπίζει δολοφονική απόπειρα. Το 1978 ένας επίσης "ψυχολογικά διαταραγμένος" πολίτης του είχε επιτεθεί άοπλος και τον είχε χτυπήσει στο πρόσωπο.

Η Τουρκία, κατά πληροφορίες του ειδησεογραφικού πρακτορείου "Ρόιτερ", επεξέτεινε τη συναφθείσα τον περασμένο Φλεβάρη "επίμαχη" συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας με το Ισραήλ, η οποία έχει προκαλέσει αλγεινές εντυπώσεις στον αραβικό κόσμο. Κατά τη χτεσινή 24ωρη επίσκεψή του ο αρχηγός του Τουρκικού Ναυτικού, ναυάρχου Γκουβέν Ερκαγιά, στο Ισραήλ, σύμφωνα με την ίδια πηγή, συμφώνησε για τη διεξαγωγή κοινών τουρκοϊσραηλινών αεροναυτικών ασκήσεων στη Μεσόγειο, τον ερχόμενο Ιούνη.

Η συμφωνία εξ αρχής προκάλεσε αντιδράσεις εκ μέρους των ισχυρών του αραβικού κόσμου, όπως η Συρία. Οι διμερείς σχέσεις Δαμασκού και Αγκυρας πάνε τις τελευταίες βδομάδες από το κακό στο χειρότερο, καθώς κάθε πλευρά εκτοξεύει κατά της άλλης βαριές κατηγορίες. Ο Γιλμάζ κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στη Γερμανία κατηγόρησε - πάλι - τη Δαμασκό ότι στηρίζει τους αυτονομιστές Κούρδους του ΡΚΚ. Και χτες, ο κρατικός ραδιοφωνικός σταθμός της Συρίας κατέκρινε με δριμείς τόνους τον Τούρκο πρωθυπουργό: ο Γιλμάζ, υποστήριξε, "στοχεύει να αποσπάσει την προσοχή του τουρκικού λαού από τα εσωτερικά προβλήματα (...), προκαλεί τεχνητή κρίση (...), είναι ανίκανος να επιλύσει την αιματηρή σύγκρουση με το ΡΚΚ (...), και επιτρέπει στο Ισραήλ να χρησιμοποιεί τουρκικά αεροδρόμια για να επιτίθεται κατά γειτονικών χωρών".

Πέραν των σχέσεων με τον αραβικό κόσμο, όμως, ο Γιλμάζ έχει να αντιμετωπίσει και - τουλάχιστον - δύο εσωτερικά προβλήματα: το ένα είναι η επιβίωση της κυβέρνησης συνασπισμού, διότι αν δεν την επιτύχει, "η εναλλακτική λύση είναι οι ισλαμιστές" (του Ρεφάχ και του Νετσμεντίν Ερμπακάν), κατά τον ίδιο. Το δεύτερο, είναι η σύγκρουση με τους Κούρδους αντικαθεστωτικούς, που αποτελεί διαρκή αιματοχυσία. Μόνο τον περασμένο μήνα, σύμφωνα με στρατιωτικές πηγές, 570 αντάρτες και 58 στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους. Ο αριθμός των νεκρών στρατιωτών, όμως, θεωρείται πολύ μεγαλύτερος.

Αυστηρά αποκλεισμένη παραμένει η Δυτική Οχθη, μετά τη σύλληψη, την Παρασκευή το βράδυ, του ηγετικού στελέχους της "Χαμάς" Χασάν Σαλάμ, ο οποίος κατηγορείται, από τον ισραηλινό στρατό, ότι προετοίμαζε νέες επιθέσεις κατά του Ισραήλ. Ο εκπρόσωπος της "Χαμάς" στη Λωρίδα της Γάζας, Μαχμούντ Ζαχάρ, κάλεσε όλα τα μέλη της οργάνωσης να τηρήσουν την εκεχειρία, που διακήρυξε η τοπική ηγεσία της οργάνωσης, την περασμένη βδομάδα.

Τις δηλώσεις Ζαχάρ, όμως, έσπευσε να διαψεύσει ο Ιμπραϊμ Γκόσεχ, εκπρόσωπος της "Χαμάς" στην Ιορδανία. Ο Γκόσεχ υπογράμμισε ότι ο Ζαχάρ εκφράζει προσωπικές απόψεις και όχι την πλειοψηφία της οργάνωσης. Κατέστησε σαφές, μάλιστα, ότι η οργάνωση θα συνεχίσει "τον αγώνα της ενάντια στη σιωνιστική κατοχή" ιδιαίτερα μετά την προκλητική σύλληψη του Σαλάμ. Παρόμοια άποψη εξέφραζε και ένα φυλλάδιο που μοιράστηκε στη Δυτική Οχθη, με την υπογραφή της "Χαμάς", την Κυριακή.

Ιδιαίτερα δυσαρεστημένη με το Ισραήλ εμφανίζεται να είναι και η συριακή ηγεσία. Το συριακό πρακτορείο ειδήσεων SΑΝΑ μετέδωσε ότι η Δαμασκός είναι ιδιαίτερα απογοητευμένη από τις επανειλημμένες ισραηλινές παραβιάσεις της εκεχειρίας στο Νότιο Λίβανο. Οπως μετέδωσε το πρακτορείο, και επιβεβαίωσε με ανακοίνωσή της η "Χεζμπολάχ", το ισραηλινό πυροβολικό έβαλλε το πρωί της Κυριακής ενάντια στα χωριά Κφαρ Τιμπνίτ και Ζαουτάρ αλ Σαρκιέχ παρά τη σαφή απαγόρευση της επίθεσης κατά πολιτικών στόχων, από τη συμφωνία εκεχειρίας. Στις κατηγορίες αυτές, ο ισραηλινός στρατός με ανακοινωθέν του αρνείται τα πάντα και επιρρίπτει όλη την ευθύνη στους μαχητές της "Χεζμπολάχ", οι οποίοι, σύμφωνα πάντα με το ίδιο ανακοινωθέν, έπληξαν ισραηλινούς στόχους στο Νότιο Λίβανο και μετά προσπάθησαν να βρουν καταφύγιο σε κατοικημένες περιοχές.

ΠΑΛΕ.-

Ανακατατάξεις στην ηγεσία των Σερβοβοσνίων, με σκοπό μάλλον την εκτόνωση των γνωστών αντιδράσεων της Δύσης σε σχέση με την προσωπικότητα του Ράντοβαν Κάρατζιτς, έγιναν μέσα στο Σαββατοκύριακο. Πρώτα, απ' όλα, το σερβοβοσνιακό Κοινοβούλιο βρήκε προσωρινά, τουλάχιστον, λύση στο πολύκροτο ζήτημα της αντικατάστασης του - μέχρι πρότινος - πρωθυπουργού Ράικο Κάσαγκιτς, δίνοντας εντολή για σχηματισμό κυβέρνησης στον Γκόικο Κλίτσκοβιτς. Δεύτερον, ο Ράντοβαν Κάρατζιτς παραχώρησε την περασμένη Κυριακή μέρος των αρμοδιοτήτων του στην αντιπρόεδρο της "Σερβικής Δημοκρατίας της Βοσνίας", Μπιλιάνα Πλάβτσιτς, γεγονός που έκανε πολλούς, στην αρχή, να μιλούν για ...απομάκρυνση του Σερβοβόσνιου ηγέτη από την πολιτική.

Συγκεκριμένα, το σερβοβοσνιακό Κοινοβούλιο συνεδρίασε το Σάββατο στο Πάλε, επικυρώνοντας την απόφαση του Προέδρου Ράντοβαν Κάρατζιτς για την αποπομπή του πρωθυπουργού Ράικο Κάσαγκιτς και την αντικατάστασή του από τον μέχρι προχτές υφυπουργό Υγείας και υπεύθυνο για την εγκατάσταση των προσφύγων, Γκόικο Κλίτσκοβιτς. Η απόφαση πάρθηκε από τους 43 παρόντες βουλευτές του 84μελούς Κοινοβουλίου, σύμφωνα με το πρακτορείο ειδήσεων "SRNA". Ο νέος πρωθυπουργός δήλωσε ότι δεν πρόκειται να κάνει αλλαγές στο κυβερνών σχήμα και ότι θα εφαρμόσει τη Συνθήκη του Ντέιτον. Ωστόσο, η πρόβλεψή του ότι "το έδαφος της Σερβοβοσνιακής Δημοκρατίας θα χωριστεί από την υπόλοιπη Βοσνία - Ερζεγοβίνη, άφησε αρκετές αμφιβολίες για το μέλλον της λεγόμενης ειρηνευτικής Συνθήκης Ντέιτον... Ο Κλίτσκοβιτς, μιλώντας σε δημοσιογράφους λίγες ώρες μετά την απόφαση του Κοινοβουλίου στο Πάλε, είπε χαρακτηριστικά: "Πρέπει να είναι σαφές για όλο τον κόσμο ότι μπορούμε να ζήσουμε ο ένας δίπλα στον άλλο, αλλά όχι όλοι μαζί". Αναφερόμενος στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο της Χάγης, που εξετάζει τη διάπραξη εγκλημάτων πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία, ο Κλίτσκοβιτς τόνισε ότι "ο σερβικός λαός δε θα επιτρέψει ποτέ να δικαστεί απ' αυτό το δικαστήριο ο Ράντοβαν Κάρατζιτς".

Νωρίτερα, ο αποπεμφθείς πρωθυπουργός Ράικο Κάσαγκιτς υπαναχώρησε στην προηγούμενη στάση του και δήλωσε ότι "αποδέχεται την απόφαση του Κοινοβουλίου σχετικά με την αντικατάστασή του".

Σημαντικό ήταν και το περασμένο 48ωρο όσον αφορά τις αλλαγές στη σερβοβοσνιακή ηγεσία. Ο Ράντοβαν Κάρατζιτς παραχώρησε μέρος των αρμοδιοτήτων του στην αντιπρόεδρο Μπιλιάνα Πλάβτσιτς, κάνοντάς την υπεύθυνη για τις επαφές της κυβέρνησης του Πάλε με τη διεθνή κοινότητα. Η εξέλιξη αυτή τροφοδότησε στην αρχή σενάρια για απομάκρυνση του Κάρατζιτς από την ενεργό πολιτική σκηνή. Ωστόσο, αυτά τα σενάρια "κατέρρευσαν" μέσα σε ελάχιστες ώρες με την ακόλουθη δήλωση της Πλάβτσιτς: "Ανθρωποι με μεγάλη φαντασία οδηγήθηκαν στο συμπέρασμα ότι θα παραιτηθεί ο Κάρατζιτς από την εξουσία, μόνον και μόνο γιατί μου ανέθεσε μέρος των ευθυνών του. Δεν τίθεται τέτοιο θέμα. Ο δόκτωρ Κάρατζιτς είναι Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ως εκ τούτου έχει το δικαίωμα να παραχωρήσει μέρος των αρμοδιοτήτων του στον αντιπρόεδρο".

• Παγιδευμένο με εκρηκτικά αυτοκίνητο ανατινάχτηκε το απόγευμα της Κυριακής στο κέντρο της Πρίστινα, χωρίς ευτυχώς να αναφερθεί ο τραυματισμός ανθρώπων. Από την έκρηξη έσπασαν τα τζάμια του σπιτιού μπροστά στο οποίο ήταν σταθμευμένο το αυτοκίνητο που ανήκε σε έναν Αλβανόφωνο.

ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ.-

Την απόφασή του να ανανεώσει, τον ερχόμενο μήνα, το καθεστώς του "Μάλλον Ευνοούμενου Κράτους" το οποίο ισχύει όσον αφορά τις εμπορικές σχέσεις της Κίνας με τις ΗΠΑ, ανακοίνωσε χτες ο Αμερικανός Πρόεδρος. Ο Μπιλ Κλίντον είπε ότι θα παρατείνει "χωρίς όρους" το καθεστώς αυτό, αφού "τα συμφέροντα των ΗΠΑ διακυβεύονται άμεσα" και θα πρέπει "να συμβάλουμε για μια ασφαλή, σταθερή, ανοιχτή και ευημερούσα Κίνα".

Η κίνηση του Αμερικανού Προέδρου έρχεται να αμβλύνει την ένταση στις διμερείς σχέσεις μετά την ανακοίνωση αμοιβαίων εμπορικών κυρώσεων, την περασμένη βδομάδα.

ΝΤΑΚΑ.-

Στρατιωτικές δυνάμεις υποστηριζόμενες από άρματα μάχης συγκεντρώθηκαν έξω από το Προεδρικό Μέγαρο στην πρωτεύουσα του Μπαγκλαντές, επιχειρώντας να προστατεύσουν τον Πρόεδρο Αμπντούρ Ραχμάν Μπίσουας, από ενδεχόμενη επίθεση πραξικοπηματιών του στρατού, μετέδωσε χτες το ειδησεογραφικό πρακτορείο "Ασοσιέιτεντ Πρες".

Μέρος του στρατού - δεν έχει διευκρινιστεί το μέγεθός του - εξεγέρθηκε μετά την απόφαση του Προέδρου να αποστρατεύσει τον αρχηγό του στρατού, Νασίμ, ο οποίος θεωρείται ήρωας από τους άνδρες του.

Συγκρούσεις αναφέρθηκαν 32 χιλιόμετρα μακριά από την πρωτεύουσα της χώρας, αλλά δεν επιβεβαιώθηκε αν υπάρχουν θύματα. Πάντως, στα 25 χρόνια της ανεξαρτησίας του Μπαγκλαντές έχουν πραγματοποιηθεί 3 πραξικοπήματα και 18 απόπειρες πραξικοπήματος...

ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ.-

Υπογράφτηκε χτες, μετά από πολύμηνες και εξαντλητικές διαπραγματεύσεις, συμφωνία ανάμεσα στα Ηνωμένα Εθνη και το Ιράκ, σχετικά με την επανεμφάνιση της Βαγδάτης στις διεθνείς αγορές πετρελαίου. Η συμφωνία αυτή, που απορριπτόταν μέχρι χτες από το Σαντάμ Χουσεϊν, επιτρέπει στο Ιράκ να προχωρήσει σε πωλήσεις πετρελαίου αξίας 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων κάθε 90 ημέρες, ποσό που θα χρησιμοποιηθεί για την εισαγωγή τροφίμων και φαρμάκων στο Ιράκ, που περνά ώρες πείνας εξαιτίας του διεθνούς αποκλεισμού. Ηδη, η είδηση αυτή προκάλεσε πτώση της τιμής του πετρελαίου στη διεθνή αγορά. Οπως διευκρίνισε η εκπρόσωπος του ΟΗΕ, Σιλβάνα Φόα, το ακριβές περιεχόμενο της συμφωνίας θα ανακοινωθεί στο άμεσο μέλλον και προσέθεσε ότι, τελικά, το ιρακινό καθεστώς αποδέχτηκε τους όρους ελέγχου των συναλλαγών που είχε ζητήσει ο ΟΗΕ.

Ηδη έχει ξεκινήσει η στρατιωτική εκπαίδευση των μουσουλμάνων στην Αγκυρα υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟ, των ΗΠΑ και φυσικά στα πλαίσια της Συμφωνίας Ντέιτον