Ηδη ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Γ. Παπανδρέου έκανε την τηλεοπτική του βόλτα στην Εγνατία Οδό, ενώ η προγραμματισμένη για σήμερα αντίστοιχη βόλτα του πρωθυπουργού Κ. Καραμανλή αναβλήθηκε προς το παρόν καθώς τον πρόλαβαν οι πυρκαγιές...

Το θέμα, βέβαια, παραμένει. Μόνο που από τη σχετική συζήτηση αποκρύβεται επιμελώς το βασικό ερώτημα: «μεγάλα έργα, δημόσια έργα, από ποιον και για ποιον;». Και αποκρύβεται σκόπιμα, επειδή στο πλαίσιο του καπιταλισμού και τα δημόσια έργα αποτελούν εμπόρευμα και όχι κοινωνικό αγαθό, ενώ βασικό κριτήριο επιλογής και εκτέλεσης των έργων δεν αποτελεί η ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών, αλλά η μεγιστοποίηση του καπιταλιστικού κέρδους. Απόλυτα συνεπείς σε όλα αυτά οι κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ πήραν όλα τα μέτρα για την ισχυροποίηση λίγων επιχειρηματικών ομίλων, την επιτάχυνση της συγκεντροποίησης του κεφαλαίου στον κατασκευαστικό κλάδο, αλλά και για τη διαμόρφωση μιας νέας ιδιαίτερα κερδοφόρας διεξόδου για το τραπεζικό κεφάλαιο.

Ολα αυτά τα χρόνια περίσσεψαν οι κυβερνητικές διαβεβαιώσεις, τόσο από τη ΝΔ όσο και από το ΠΑΣΟΚ, ότι η υλοποίηση των μεγάλων έργων γινόταν για να ικανοποιηθούν, δήθεν, οι πραγματικές μακροχρόνιες κοινωνικές ανάγκες κι ότι έτσι θα αμβλύνονταν οι ανισότητες, τόσο στο επίπεδο των περιφερειών της χώρας όσο και σε σχέση με το επίπεδο της οικονομικής ανάπτυξης των άλλων κρατών μελών της ΕΕ. Ποια είναι όμως η πικρή αλήθεια;

• Τα κέρδη των εισηγμένων στο χρηματιστήριο ομίλων που ασχολούνται με την κατασκευή αυξάνονται με ρυθμό που ξεπερνά το 30% το χρόνο.
• Ενα σημαντικό ποσοστό εργαζομένων, που επισήμως ξεπερνά το 20% (στην πραγματικότητα είναι πολύ μεγαλύτερο αυτό το ποσοστό), ζει κάτω από το επίσημο όριο της φτώχειας και οι υπόλοιποι βλέπουν να ανοίγει διαρκώς η ψαλίδα ανάμεσα στον πλούτο που παράγουν σε σχέση με την πορεία του μέσου πραγματικού μισθού.
• Οι αυξήσεις στα μεροκάματα περιορίζονται στα ...77 λεπτά!
• Ο συνολικός δανεισμός των λαϊκών νοικοκυριών έχει ξεπεράσει κατά πολύ τα 80 δισ. ευρώ.
• Ο αγροτικός πληθυσμός μειώνεται διαρκώς και την τελευταία τετραετία έπεσε στο 10%.

Η ανάπτυξη που υπόσχονταν, αντιστοιχεί πράγματι σε αύξηση των καπιταλιστικών κερδών κι εκεί σταματά. Μετά από τόσα και τόσα κοινοτικά «πακέτα» το κατά κεφαλήν εισόδημα στην Ελλάδα παραμένει στο 80% του μέσου όρου της ΕΕ, όσο ήταν και το 1981. Η ανισόμετρη ανάπτυξη δεν επιβραδύνθηκε ούτε στην Ευρώπη, ούτε στο εσωτερικό της Ελλάδας. Τα στατιστικά στοιχεία της ίδιας της ΕΕ δείχνουν ότι από τις φτωχότερες περιφέρειες ήταν και παραμένουν η Ηπειρος, η Ανατολική Μακεδονία και η Θράκη. Δηλαδή, περιφέρειες που θεωρητικά θα έπρεπε ήδη να είναι αναπτυσσόμενες.

Και να σκεφτεί κανείς ότι από τη δεκαετία του '80 στο όνομα της μείωσης των περιφερειακών ανισοτήτων, στο σεντούκι του κεφαλαίου διοχετεύτηκαν πακέτα και πακέτα: Υπήρχαν τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα, τα λεγόμενα ΜΟΠ, το Α' και Β' ΚΠΣ, το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Βιομηχανίας, τα περιβόητα γραφεία Βιομηχανικής αλλαγής που διαφήμιζε το ΠΑΣΟΚ τη δεκαετία του '90 στο Λαύριο, στην Αχαΐα, στη Θήβα. Παρ' όλα αυτά, σε αυτές τις περιοχές η ανεργία εκτινάχτηκε στα ύψη και πολλές μονάδες μεταποιητικών κλάδων έκλεισαν. Το Γ' και τώρα το Δ' Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης διαφημίζονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Πακέτα που θα δοθούν για να γίνουν έργα που ...θα προσφέρουν λαϊκή ευημερία. Το σίγουρο είναι ότι κάποιοι θα αυξήσουν το πουγκί τους. Αυτοί δεν ανήκουν στα λαϊκά στρώματα.

Από τα στοιχεία προκύπτει ότι τη «νύφη» θα πληρώσει πανάκριβα ο ελληνικός λαός.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ίδια η Εγνατία για την οποία διαγκωνίζονται οι δύο αρχηγοί: Ξεκίνησε να κατασκευάζεται πριν 13 χρόνια με έναν προϋπολογισμό 1,8 δισ. ευρώ και με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2000, και ήδη το κόστος της έφτασε τα 5,9 δισ. ευρώ (6,8 δισ. ευρώ μαζί με τους τρεις κάθετους άξονες), ενώ θα ολοκληρωθεί το 2008 και βλέπουμε. Πρόκειται για ένα πανάκριβο έργο (κατά μέσο όρο κάθε χιλιόμετρο στοιχίζει 8,8 εκατ. ευρώ) από το οποίο κέρδισαν τεράστια ποσά μερικοί μεγαλοκατασκευαστές. Σε λίγο διάστημα μάλιστα ο λαός θα κληθεί να πληρώσει και διόδια, παρότι ήδη πληρώνει πανάκριβα την κατασκευή της.

Πέρα από αυτό όμως, προτεραιότητα στα έργα υποδομής δίδεται μόνο σε αυτά που ικανοποιούν τις ανάγκες της ΕΕ και της αστικής τάξης της χώρας μας για γρήγορη κίνηση εμπορευμάτων και κεφαλαίου στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Την ίδια στιγμή, άλλα επείγοντα έργα για την ασφάλεια και την προστασία του λαού, όπως τα αντιπλημμυρικά ή αυτά της αντισεισμικής προστασίας ή, πολύ περισσότερο, της λαϊκής κατοικίας, βρίσκονται στα αζήτητα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα έργα 18 δισ. ευρώ που θα διαχειριστεί το ΥΠΕΧΩΔΕ κατά την τέταρτη λεγόμενη προγραμματική περίοδο 2007 - 2013, τα 13,7 δισ. ευρώ θα κατευθυνθούν σε έργα «ενίσχυσης της προσπελασιμότητας» και μόλις κάποια ψίχουλα που δεν ξεπερνούν τα 100 εκατ. ευρώ για έργα αντιπλημμυρικής προστασίας. Και αυτά μόνο για τους νομούς Αττικής, Θεσσαλονίκης και Εβρου...

Πρέπει να σημειωθεί ότι στην περίπτωση της Εγνατίας, ένα από τα επιχειρήματα των κυβερνήσεων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ ήταν και η ανάπτυξη της αγροτικής παραγωγής στις περιοχές από τις οποίες θα περνούσε ο οδικός άξονας. Ωστόσο, η συρρίκνωση του αγροτικού πληθυσμού, που τα τελευταία τέσσερα χρόνια έφτασε το 10%, καταμαρτυρεί το αντίθετο...

Χειρότερα, μάλιστα, θα γίνουν τα πράγματα με τα μεγάλα έργα των «συμβάσεων παραχώρησης», αλλά και τα μικρότερα που πρόκειται πλέον να γίνουν με τις περιβόητες Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Τώρα πια ο ελληνικός λαός καλείται να πληρώνει τα έργα διπλά - και ως φορολογούμενος για την κατασκευή τους και ως χρήστης με τα πανάκριβα διόδια και άλλα «χαράτσια». Εργα, που θα ιεραρχούνται, σχεδιάζονται και εκτελούνται με γνώμονα αποκλειστικά την ανταποδοτικότητα, δηλαδή τη μακροχρόνια και εγγυημένη κερδοφορία του κεφαλαίου και όχι την κάλυψη των αναγκών του λαού.

Τα έργα αυτά στην κυριολεξία τα συνεχίζει η μία κυβέρνηση από κει που τα αφήνει η άλλη. Θυμίζουμε ότι τους διαγωνισμούς για τα έργα Αεροδρόμιο Σπάτων, Ρίο - Αντίρριο και Αττική Οδό, προκήρυξε η κυβέρνηση της ΝΔ 1991 - 1993 και τις συμβάσεις υπέγραψε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, ενώ τους διαγωνισμούς για τους έξι οδικούς άξονες προκήρυξε το 2002 η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ και τις συμβάσεις υπογράφει τώρα η κυβέρνηση της ΝΔ.

Οι ομοιότητες των συμβάσεων πολλές: Παράδοση στους ιδιωτικούς ομίλους της εκμετάλλευσης των έργων για μερικές δεκαετίες, αν και συμβάλλουν στο κόστος με λιγότερο και από 10%! Επιβολή πανάκριβων διοδίων και τελών (για μια διαδρομή 1 χιλιομέτρου στην Αττική οδό πληρώνουμε 2,80 ευρώ, για ένα πέρασμα από το Ρίο - Αντίρριο πληρώνουμε 10,90 ευρώ, ενώ μόλις ολοκληρωθούν οι νέοι οδικοί άξονες για κάθε χιλιόμετρο θα πληρώνουμε 5 λεπτά (μαζί με το ΦΠΑ και τις αναπροσαρμογές λόγω πληθωρισμού, ενώ μέχρι το 2005 πληρώναμε μόλις 1,7 του λεπτού).

Εγγύηση του Δημοσίου για τα δάνεια των ιδιωτικών ομίλων επί ΠΑΣΟΚ, κατασκευή έργων από το Δημόσιο για λογαριασμό των ομίλων, παράδοση εισπράξεων από ήδη κατασκευασμένα έργα και μάλιστα προκαταβολικά από την υπογραφή της σύμβασης, εγγύηση των κερδών με ...επιδοτήσεις λειτουργίας, επί ΝΔ. Φοροαπαλλαγές και στη μία και στην άλλη περίπτωση, όπως και τεράστιες ρήτρες για να μη γίνουν όσο διαρκούν οι συμβάσεις άλλα ανταγωνιστικά έργα που θα περιορίσουν τις εισπράξεις των ομίλων, άσχετα αν τα έχει ανάγκη ο τόπος...

Αποστομωτικό για το πόσο «αποικιοκρατικού» τύπου είναι οι συμβάσεις αυτές, είναι το πόρισμα της εισαγγελέα Πρωτοδικών Ε. Τουλουπάκη, σύμφωνα με το οποίο η σύμβαση για την Αττική Οδό είναι «λεόντειος» σε βάρος του δημοσίου συμφέροντος, δηλαδή για το λαό. Πρόκειται, δηλαδή, για μια ληστρική σύμβαση, για την οποία, όμως, η δικογραφία τέθηκε στο αρχείο, αφού η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ είχε φροντίσει να νομιμοποιήσει, κυρώνοντάς την το 1996 με νόμο στη Βουλή! Την ίδια τακτική ακολουθεί βέβαια και η σημερινή κυβέρνηση της ΝΔ για τις αποικιοκρατικού τύπου συμβάσεις που υπογράφει...

Πώς, λοιπόν, να μην είναι τεράστια η κερδοφορία των λίγων μεγάλων κατασκευαστικών ομίλων; Το 2006 τα έσοδα από τα διόδια στην Αττική Οδό έφτασαν στα 270 εκατ. ευρώ και τα καθαρά κέρδη στα 50 εκατ. ευρώ! Και να φανταστεί κανείς ότι η ίδια συμμετοχή της κοινοπραξίας στην κατασκευή του έργου ήταν μόλις 60 δισ. δρχ.! Τα έσοδα της Γέφυρας ΑΕ του Ρίου - Αντιρρίου έφτασαν την ίδια χρονιά στα 43 εκατ. ευρώ, ενώ τα καθαρά κέρδη του γαλλοελληνικού ομίλου στα 5,5 εκατ. ευρώ.

Είναι τόσο ελκυστικά τα κέρδη των μεγάλων αυτών εταιριών που ασχολούνται με τα λεγόμενα «αυτοχρηματοδοτούμενα» έργα, που φαντάζουν πλέον ως κολοσσοί για τον ελληνικό χώρο. Φρόντισαν να τους γιγαντώσουν τόσο το ΠΑΣΟΚ, με τον περιβόητο νόμο για τις συγχωνεύσεις που άφησε μόνο 14 εταιρείες στην ανώτατη 7η Τάξη εργοληπτικού πτυχίου, όσο και τώρα η ΝΔ, που παραχωρεί το σύνολο σχεδόν των οδικών αξόνων της χώρας (πλην Εγνατίας) σε δύο ουσιαστικά ομίλους: Από τη μια, στον όμιλο ΓΕΚ - ΤΕΡΝΑ, σε κοινοπραξία με τις ισπανικές ΣΙΝΤΡΑ και ΝΤΡΑΓΚΑΝΤΟΣ και από την άλλη στον όμιλο «Ελληνική Τεχνοδομική» (σε συνεργασία με την J&P ΑΒΑΞ) και σε κοινοπραξία με τη Γαλλική «Βινσί» (που ελέγχει και το Ρίο - Αντίρριο) και τη γερμανική «Χόχτιφ» (που ελέγχει το αεροδρόμιο Σπάτων).

Τώρα μάλιστα μπήκαμε σε ένα νέο κύκλο εξαγορών και συγχωνεύσεων, που μετατρέπουν τον μεγάλο σε... μεγαλύτερο. Η αρχή έγινε το Φλεβάρη με την απορρόφηση από την «Ελληνική Τεχνοδομική» της «Παντεχνικής». Συνεχίστηκε το Μάη με την εξαγορά από τον όμιλο ΓΕΚ - ΤΕΡΝΑ του 21,4% της «Αττικατ» και ακολούθησε τον Ιούνη η εξαγορά του 47,37% της εταιρίας «Αθηνά», από την J%P ΑΒΑΞ. Ουσιαστικά δημιουργείται στη χώρα μια τριάδα μεγάλων ομίλων που ελέγχει όλα τα μεγάλα έργα, έχοντας ανεκτέλεστο υπόλοιπο περίπου 9 δισ. ευρώ για την επόμενη πενταετία και σίγουρη ετήσια κερδοφορία από τις «συμβάσεις παραχώρησης» για μερικές δεκαετίες...

Την ίδια στιγμή, άλλες μεγάλες εταιρείες, όπως η ΑΛΤΕ, η «Θεμελιοδομή» ή η «Τεχνοδομική» εμφανίζονται να χρεοκοπούν, ενώ οι εκατοντάδες μικρότερες δε βρίσκουν ούτε καν αντικείμενο εργασίας, καθώς δε γίνονται τα αναγκαία μικρότερα έργα και ειδικότερα στην περιφέρεια! Σύμφωνα με πληροφορίες του «Ρ», κάθε φορά που συνεδριάζει η Επιτροπή Μητρώου Εργοληπτικών Επιχειρήσεων (ΜΕΕΠ) του ΥΠΕΧΩΔΕ, διαγράφονται 7 με 8 εργοληπτικές εταιρείες...