Η βιομηχανία φαρμάκων είναι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, από τους πιο κερδοφόρους κλάδους. Ωστόσο, παρά τα τεράστια κέρδη που αποφέρει, την τελευταία δεκαετία παρατηρείται μια σταδιακή συρρίκνωση των παραγωγικών μονάδων που διατηρούσαν οι πολυεθνικές στην Ελλάδα, οι οποίες κατέχουν το 90% των παραγόμενων και εισαγόμενων φαρμάκων. Με στόχο τη μεγιστοποίηση του κέρδους διά της αύξησης των εισαγωγών και των τιμών των εισαγόμενων φαρμάκων και με πρόσχημα τη μείωση του κόστους παραγωγής - παρότι αυτό παραμένει σταθερά το χαμηλότερο στη χώρα μας από άλλες χώρες της Ε.Ε. - πολυεθνικές μεταφέρουν παραγωγικά τμήματα στο εξωτερικό. Σοβαρότατες ευθύνες, για την παρατεινόμενη συρρίκνωση του κλάδου, αποδίδονται από τους εργαζόμενους στις εκάστοτε κυβερνήσεις, οι οποίες, ταγμένες στην υπηρεσία του κεφαλαίου, έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους στην κατεύθυνση τηςαύξησης των κερδών του.

Τις συνέπειες της ακολουθούμενης πολιτικής, που κατέστησε επικερδή τη μεταφορά των παραγωγικών μονάδων των φαρμακοβιομηχανιών σε άλλες χώρες, τις πλήρωσαν οι εργαζόμενοι σε αυτές. Είναι χαρακτηριστικό ότι την τελευταία πενταετία η μείωση των θέσεων εργασίας στον κλάδο άγγιξε το 10%, χωρίς να περιλαμβάνονται σε αυτό το ποσοστό εργαζόμενοι που παραιτήθηκαν "οικειοθελώς". Για παράδειγμα στη βιομηχανία "Γερολυμάτος" απασχολούνταν μέχρι το '90 στην παραγωγή 100 εργαζόμενοι και σήμερα απασχολούνται μόνο 30, ενώ ο ίδιος συνεχίζει και επεκτείνει την εμπορική του δραστηριότητα.

Δεν είναι όμως μόνο η απώλεια θέσεων εργασίας. Οι εργαζόμενοι στις φαρμακοβιομηχανίες έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι με μια ανεξέλεγκτη και ασύδοτη εργοδοσία που παραβιάζει συστηματικά τα δικαιώματά τους. Υπάρχουν εργαζόμενοι που δεν αμείβονται βάσει της Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας π. χ. στη βιομηχανία "Εντάρκο".Παρότι οι απολύσεις είναι καθημερινό φαινόμενο, με την πρόφαση της οικονομικής δυσχέρειας, την ίδια στιγμή οι εργαζόμενοι αναγκάζονται να δουλεύουν υπερωρίες. Πολλές φορές, με την απειλή του "λουκέτου", μειώνουν τις μέρες εργασίας και ταυτόχρονα και τις αποδοχές τους, όπως συνέβη στη βιομηχανία "Προέλ".Με την ίδια δικαιολογία, υποχρεώνουν τους εργαζόμενους να παίρνουν άδεια άνευ αποδοχών, όπως στη "Φαράν".Στην ίδια βιομηχανία υπάρχει 4η βάρδια που δουλεύει 7 ώρες την ημέρα έως το Σάββατο και αμείβεται ανάλογα, παρότι η συλλογική σύμβαση προβλέπει το 5ήμερο και το 40ωρο.

Εξέχουσα θέση στην ελληνική αγορά έχουν τρεις επιχειρηματίες, ο Γιαννακόπουλος (με τη ΒΙΑΝΕΞ και μια σειράαπό άλλες δραστηριότητες), ο Μαρινόπουλος και ο Λαβίδας,οι οποίοι έχουν αγοράσει εγκαταστάσεις πολυεθνικών, που σταμάτησαν την παραγωγική τους δραστηριότητα στη χώρα μας, όπως την "Αμζον",τη "Στρέρνιγκ",τη "Σκουίμπ",τη "Σαντόζ" κλπ., ενώ διαπραγματεύονται ακόμα και όσες έχουν απομείνει. Οι εργασιακές σχέσεις σε αυτές τις επιχειρήσεις είναι ακόμα πιο άσχημες από αυτές που επικρατούσαν στις πολυεθνικές.Τα σωματεία που είχαν συσταθεί στις πολυεθνικές, διαλύθηκαν, όταν πέρασαν στα χέρια των Ελλήνων επιχειρηματιών, αφού η πίεση, η τρομοκρατία και οι εκβιασμοί των απολύσεων είναι σε ημερήσια διάταξη. Ο Μαρινόπουλος εφαρμόζει όλων των ειδών τις "νέες" μορφές απασχόλησης: 4η βάρδια, ωρομίσθιο, συμβάσεις ορισμένου χρόνου.Απολύσεις γίνονται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Για παράδειγμα η φαρμακοβιομηχανία "Σκουίμπ" είχε 80 εργαζόμενους, όταν την αγόρασε ο Μαρινόπουλος, και τώρα δεν απασχολεί ούτε 20 όπως και στη βιομηχανία "Σίμπα",η οποία απασχολούσε έως το '90, 100 εργαζόμενους και σήμερα απασχολεί περίπου 10.

Οσον αφορά το εργασιακό περιβάλλον, όπως τονίζει η Ζ. Σώκου, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ομοσπονδίας Φαρμάκου, "σε γενικές γραμμές κρίνεται καλό, αλλά αυτό όχι γιατί υπάρχει μέριμνα για τον εργαζόμενο, αλλά γιατί στην παραγωγή του φαρμάκου απαιτούνται ιδιαίτερες συνθήκες. Η εντατικοποίηση της εργασίας, όμως, είναι νόμος, αφού πρέπει οι εργαζόμενοι να προσαρμόζονται στους ρυθμούς λειτουργίας των μηχανών, που συνεχώς εκσυγχρονίζονται".

Σοβαρές ευθύνες, όπως προαναφέραμε, για το ότι η παραγωγή φαρμάκων στην Ελλάδα έχει μειωθεί κατά 30% τα τελευταία χρόνια, με άμεση συνέπεια την απώλεια εργατικών θέσεων και τις αυξήσεις στις τιμές των φαρμάκων,φέρουν οι ως τώρα κυβερνήσεις με την πολιτική εξυπηρέτησης των συμφερόντων των πολυεθνικών και στον νευραλγικό τομέα του φαρμάκου. Η ΝΔ με το νόμο 1965 δίνει στα εισαγόμενα φάρμακα την τιμή της χώρας προέλευσης, δηλαδή ουσιαστικά δίνει ένα επιπλέον κίνητρο στις φαρμακοβιομηχανίες για μεταφορά των τμημάτων παραγωγής σε άλλες χώρες. Κλείνει η μοναδική κρατική φαρμακοβιομηχανία ΕΛΒΙΠΥ - ΧΡΩΠΕΙ.Ενώ παλιότερα οι εργαζόμενοι συμμετείχαν με εκπρόσωπό τους στην επιτροπή τιμών, σήμερα δε συμμετέχουν. Η παρέμβαση του κράτους στη διαδικασία παραγωγής είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Το 1983 με παρέμβαση του συνδικαλιστικού κινήματος ψηφίστηκε ο νόμος 1316 και θεσπίστηκε το ΕΟΦόσημο, το 15% της χονδρικής τιμής του φαρμάκου, προκειμένου να επενδυθούν τα ποσά στην ανάπτυξη της εθνικής φαρμακοβιομηχανίας, της εθνικής φαρμακαποθήκης και της έρευνας. Η ΝΔ, όμως, άλλαξε το νόμο και έριξε τα 60 δισ. του ΕΟΦόσημου στη "μαύρη τρύπα" του προϋπολογισμού.

Σήμερα υπάρχουν δύο σύγχρονες παραγωγικές μονάδες, η μία τεχνητού νεφρού στη Λάρισα και πενικιλλινούχων φαρμάκων στον Αγιο Στέφανο Πάτρας. Οι μονάδες αυτές, όχι μόνο δε λειτουργούν, αλλά εκφράζονται φόβοι ότι θα πουληθούν σε ιδιώτες.

Οι αρνητικές αυτές εξελίξεις είναι κατανοητό ότι δεν επηρεάζουν μόνο τους εργαζόμενους στις φαρμακοβιομηχανίες, επηρεάζουν και τον απλό καταναλωτή, αλλά πολύ περισσότερο τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών Ταμείων.Είναι χαρακτηριστικό ότι το 1995 αυξήθηκαν οι φαρμακευτικές δαπάνες κατά 100 δισ.,αν και δε σημειώθηκε καμία αύξηση στην τιμή των φαρμάκων και στην κατανάλωση. Η αύξηση αυτή προήλθε από τα υποτιθέμενα νέα φάρμακα, την αντικατάσταση δηλαδή παλιών με νέων, τα οποία όχι μόνο δεν προσφέρουν τίποτα περισσότερο, αφού τα συστατικά τους είναι σχεδόν ίδια με αυτά των παλιών, αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις εκφράζονται φόβοι και για την ποιότητά τους, ενώ οι τιμές τους είναι ασύγκριτα μεγαλύτερες, αφού τα εισαγόμενα, όπως αναφέραμε πιο πάνω, διατηρούν την τιμή της χώρας προέλευσής τους.

Οπως είναι φανερό το φάρμακο, τονίζει η Ζ. Σώκου,"καθαρά κοινωνικό προϊόν, αντιμετωπίζεται ως κοινό εμπόρευμα και ως πηγή κέρδους. Είναι κοινή διαπίστωση ότι, αν συνεχιστεί αυτή η κατάσταση, θα υπάρξει σοβαρό πρόβλημα τόσο για τους εργαζόμενους της φαρμακοβιομηχανίας, όσο και για τα ασφαλιστικά Ταμεία". Γι' αυτό η Ομοσπονδία Φαρμάκου ΟΕΦΣΕΕ προτείνει, μεταξύ άλλων: Να ολοκληρωθεί η μελέτη και η έκδοση του εθνικού συνταγολογίου. Να τροποποιηθεί ο νόμος περί ΕΟΦ και να λειτουργήσουν οι επιχειρήσεις που προβλέπει. Να λειτουργήσουν τα κλειστά κρατικά εργοστάσια. Να γίνουν άμεσες προσλήψεις επιστημονικού προσωπικού στο ΙΦΕΤ, για να μπορέσει να υλοποιήσει το ρόλο του. Τα ποσά του ΕΟΦόσημου να πηγαίνουν για το σκοπό που θεσπίστηκε. Για τη μείωση των τιμών να γίνει ανακοστολόγηση από μηδενική βάση, με πλήρη διαφάνεια. Να μην εξαιρεθούν από τον έλεγχο τιμών τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα. Να καθοριστεί ανώτατο όριο δαπανών διάθεσης. Παρέμβαση στη διακίνηση, ώστε να διασφαλίζεται η ποιότητα και να υπάρχει επάρκεια στην αγορά. Δημιουργία υποδομής για την αξιολόγηση των απαιτούμενων προδιαγραφών για την έγκριση και κυκλοφορία νέων φαρμάκων και την ανανέωση της άδειας παλιών. Να λειτουργήσει ουσιαστικά η επιτροπή φαρμακευτικής επαγρύπνησης. Να υπάρξει ποιοτικός και ποσοτικός έλεγχος της συνταγογράφησης κλπ.

Β. Ν.