Αντιμέτωποι με το κατάφωρα άδικο φορολογικό σύστημα βρίσκονται και πάλι οι μισθωτοί και συνταξιούχοι της χώρας, καθώς άρχισαν ήδη να λήγουν οι προθεσμίες υποβολής των φορολογικών δηλώσεων, για τα εισοδήματα που αποκτήθηκαν μέσα στο 2000. Ο συγκεκριμένος ταξικός χαρακτήρας του φορολογικού συστήματος είναι το κύριο ζήτημα. Η διαδικασία υποβολής των δηλώσεων είναι στην πραγματικότητα το δευτερεύον, ένα μάλλον τεχνικό θέμα, που απαιτεί απλώς λίγη προσοχή και βέβαια κάποια εξοικείωση, που οι περισσότεροι από τους φορολογούμενους έχουν σε κάποιο βαθμό αποκτήσει από τα προηγούμενα χρόνια. Στη μεγάλη τους πλειονότητα οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι δεν έχουν κάτι να χάσουν ή να κρύψουν από τα εισοδήματά τους. Αντίθετα, η υποβολή της δήλωσης με όλα τα στοιχεία που ζητούνται (έσοδα, δαπάνες) θα δώσει την ευχέρεια σε πολλούς από εμάς να πάρουμε πίσω μέρος του φόρου που παρακρατήθηκε.

Ηδη θα πρέπει να έχουν υποβάλει δηλώσεις όσων το ΑΦΜ λήγει στο ψηφίο 1. Αύριο λήγει η προθεσμία των ΑΦΜ που λήγουν στο 2. Και από εκεί και πέρα λήγουν: Στις 9 Μάη το ψηφίο 3, στις 11 Μάη το 4, στις 15 Μάη το 5, στις 17 Μάη το 6, στις 21 Μάη το 7, στις 23 Μάη το 8, στις 25 Μάη το 9 και στις 29 Μάη το 0.

Μια προσεκτική ματιά στο γνωστό δίφυλλο έντυπο Ε1 φανερώνει πως οι διάφοροι κωδικοί είναι περισσότερο μια ταξινόμηση των διαφόρων δικαιολογητικών που απαιτούνται για τα εισοδήματα (μισθούς, συντάξεις κ.ά.), όπως και για τις δαπάνες διαβίωσης τεκμαρτές ή πραγματικές.

Σε αυτό το απόλυτα ταξινομημένο και κωδικοποιημένο περιβάλλον, θα επιχειρήσουμε μια μικρή ξενάγηση.

Υπόχρεοι υποβολής είναι οι μισθωτοί και συνταξιούχοι με εισοδήματα πάνω από 800.000 δρχ. Ανεξάρτητα από το αν έχουν φορολογητέο εισόδημα, υποχρέωση υποβολής δήλωσης υπάρχει και και για όλους όσοι έχουν επιβατικό αυτοκίνητο Ι.Χ. (εκτός από αγροτικό), μοτοσικλέτα από 500 κ.ε. και πάνω. Δήλωση υποβάλλουν και οι φορολογούμενοι με ακαθάριστο εισόδημα από εκμίσθωση ακινήτων πάνω από 200.000 δρχ. το χρόνο, όσοι διατηρούν δευτερεύουσα κατοικία ή κατοικούν σε οικοδομή πάνω από 150 τ.μ., όσοι ασκούν ατομική επιχείρηση ή ελευθέριο επάγγελμα, καθώς και όσοι έχουν έμμισθο προσωπικό.

Στη χειρότερη περίπτωση, οι φορολογούμενοι μισθωτοί και συνταξιούχοι θα καταπιαστούν με τη συμπλήρωση τεσσάρων εντύπων.

Το έντυπο Ε1 είναι το γνωστό τετρασέλιδο που στέλνει κάθε χρόνο η εφορία. Σε αυτό θα αναγραφούν τα εισοδήματα, όπως αναφέρονται από τις βεβαιώσεις που έχουμε παραλάβει από τους εργοδότες ή τα ταμεία, καθώς και οι διάφορες δαπάνες. Αναλυτικές οδηγίες υπάρχουν στο βιβλιαράκι της εφορίας, που είναι απολύτως αναγκαίο να συμβουλευόμαστε σε κάθε βήμα. Φέτος για πρώτη φορά κυκλοφορεί και το Ε1Α και είναι σχετικά απλουστευμένο. Απευθύνεται μόνον σε μισθωτούς και συνταξιούχους, με την προϋπόθεση ότι δεν έχουν να δηλώσουν τεκμαρτές δαπάνες για πιστωτικές κάρτες, δαπάνες για αποπληρωμή στεγαστικών ή καταναλωτικών δανείων. Το Ε1Α συμπληρώνεται μόνον από αυτούς που ιδιοκατοίκησαν το σπίτι τους.

Το έντυπο Ε2 συμπληρώνεται από αυτούς που δήλωσαν εισοδήματα από εκμίσθωση κάποιου ακινήτου.

Το έντυπο Ε3 αφορά εισοδήματα από ελευθέρια επαγγέλματα.

Το έντυπο Ε9 για την ακίνητη περιουσία. Υπόχρεοι υποβολής είναι όσοι για πρώτη φορά υποβάλλουν δήλωση φορολογίας εισοδήματος (έντυπο Ε1), ανεξάρτητα αν διαθέτουν ή όχι ακίνητα. Επίσης και όσοι φορολογούμενοι έχουν μεταβολές στα ακίνητα που δήλωσαν στο Ε9 κατά τα προηγούμενα έτη.

Τα δικαιολογητικά που απαιτούνται χωρίζονται σε δυο βασικές κατηγορίες. Η πρώτη αφορά τα έσοδα, κυρίως τις βεβαιώσεις για το ύψος των μισθών και συντάξεων. Η δεύτερη και η πιο δύσκολη κατηγορία αφορά τα δικαιολογητικά για τις δαπάνες. Τα ποσά για τις δαπάνες αφαιρούνται από το συνολικό εισόδημα και με την επισύναψη των σχετικών αποδείξεων μπορούμε να πετύχουμε τη μεγαλύτερη δυνατή μείωση φόρου που προβλέπεται στο ισχύον φορολογικό σύστημα.

Η κάθε κατηγορία δαπάνης αναφέρεται με σαφήνεια στον πίνακα 8 του βασικού εντύπου Ε1. Το ποσό για κάθε μια από αυτές αναγράφεται στον αντίστοιχο κωδικό και πρέπει κατ' αρχήν να συνοδεύεται από σχετικό δικαιολογητικό.

• Οι οικογενειακές δαπάνες για αγορά αγαθών και λήψη υπηρεσιών εκπίπτουν μέχρι το 1 εκατ. δρχ. Να υπενθυμίσουμε ότι φέτος για πρώτη φορά το ποσόν αναγράφεται στο σχετικό κωδικό χωρίς να χρειάζεται η επισύναψη των σχετικών αποδείξεων. Πάντως το υπουργείο Οικονομικών επισημαίνει ότι οι αποδείξεις αυτές θα πρέπει να φυλαχτούν από τους φορολογούμενους μέχρι το τέλος του 2006 (!), προκειμένου να επιδειχτούν σε περίπτωση φορολογικού ελέγχου.
• Οι αποδείξεις ενοικίων για κύρια κατοικία και για κατοικία παιδιών της οικογένειας που σπουδάζουν στο εσωτερικό. Στις σχετικές ενδείξεις του πίνακα 8 πρέπει απαραίτητα να αναγραφεί ο Αριθμός Φορολογικού Μητρώου του εκμισθωτή καθώς σε αντίθετη περίπτωση δε θα αναγνωριστεί η σχετική δαπάνη.
• Υποχρεωτικές εισφορές σε ταμεία ασφάλισης (ΤΕΒΕ, ΤΣΑ κλπ.)καθώς και το ποσό των εισφορών που καταβλήθηκαν στις περιπτώσεις προαιρετικής ασφάλισης σε ταμεία που έχουν συσταθεί με νόμο.
• Εξοδα ιατρικής και νοσοκομειακής περίθαλψης. Περιλαμβάνει και τα ποσά που δαπανήθηκαν για πρόσωπα που μένουν μαζί σας και σας βαρύνουν. Για την αναγνώριση εξόδων ιατρικής και νοσοκομειακής περίθαλψης των προσώπων αυτών απαιτούνται δικαιολογητικά από τα οποία να προκύπτει η συγγένεια με το φορολογούμενο, η αναπηρία τους, καθώς και το ετήσιο εισόδημά τους.
• Δεδουλευμένοι τόκοι που καταβλήθηκαν για στεγαστικά δάνεια απόκτησης πρώτης κατοικίας. Είναι απαραίτητη η επισύναψη της βεβαίωσης από την τράπεζα ή άλλο πιστωτικό ίδρυμα.
• Ασφάλιστρα (ζωής, προσωπικών ατυχημάτων, ασθενείας). Περιλαμβάνει και τα ασφάλιστρα που καταβλήθηκαν για σύζυγο και για τα παιδιά που βαρύνουν τον φορολογούμενο.
• Δίδακτρα σε φροντιστήρια εκπαιδευτικών μαθημάτων ή ξένων γλωσσών.

Επισημαίνεται πως το άθροισμα των δαπανών για ενοίκιο κύριας κατοικίας, για ασφάλιστρα ζωής ή θανάτου και για δίδακτρα εκπίπτει ολόκληρο για συνολικό ποσό μέχρι τις 150.000 δρχ. Ποσά μεγαλύτερα από τις 150.000 δρχ. εκπίπτουν σε ποσοστό 40%. Σημειώστε πως η εφορία δεν αναγνωρίζει τη δαπάνη για ποσά μεγαλύτερα από τις 250.000 δρχ.

Οι αλλαγές που υπάρχουν φέτος στο βασικό φορολογικό έντυπο Ε1 συνοψίζονται ως εξής:

• Οι οικογενειακές δαπάνες για αγορά αγαθών και υπηρεσιών, μέχρι 1 εκατ. δρχ., θα αναγραφούν στη δήλωση αλλά δε θα υποβληθούν στην Eφορία όπως γινόταν μέχρι πέρσι.
• Οι χαμηλόμισθοι, δικαιούχοι της φορολογικής ενίσχυσης (το περιβόητο δεκαχίλιαρο), θα πρέπει να αναγράψουν σε ειδικό κωδικό το ποσόν της ενίσχυσης με βάση τη σχετική βεβαίωση που τους χορήγησε ο εργοδότης τους.
• Αν μέσα στο 2000 έχει συναφθεί στεγαστικό δάνειο για την αγορά πρώτης κατοικίας με επιφάνεια πάνω από 120 τ.μ., θα πρέπει στον ειδικό κωδικό να αναγραφούν τα τετραγωνικά της κατοικίας. Το ποσό της δαπάνης που εκπίπτει περιορίζεται στα 120 τετραγωνικά.
• Τα τέκνα που σπουδάζουν σε ΙΕΚ υπολογίζονται στο φόρο της κλίμακας.

Από φέτος, επίσης, υπάρχει η δυνατότητα ηλεκτρονικής υποβολής των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων.

Δυνατότητα αποστολής της φορολογικής δήλωσης μέσω του Ιντερνετ έχουν από φέτος οι φορολογούμενοι. Για να γίνει αυτό, οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει ήδη να έχουν πάρει τους σχετικούς κωδικούς από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Οικονομικών, αφού η σχετική διαδικασία απαιτεί 5 μέρες. Το υπουργείο Οικονομικών υπόσχεται να εκκαθαρίσει κατά προτεραιότητα τις δηλώσεις που θα υποβληθούν με τον τρόπο αυτό και παρέχει έκπτωση 2,5% επί του φόρου και μέχρι 25.000 δρχ.

Ερμηνευτικές οδηγίες, για τις περιπτώσεις που τα ανήλικα τέκνα υποβάλλουν αυτοτελείς φορολογικές δηλώσεις, κοινοποίησε στις εφορίες το υπουργείο Οικονομικών. Σύμφωνα με αυτές, προσωπική φορολογική υποχρέωση έχουν τα παιδιά που αποκτούν εισοδήματα από τις εξής πηγές:

• Από την προσωπική του εργασία με σχέση εξαρτημένης ή ανεξάρτητης εργασίας ή με μίσθωση έργου.
• Από περιουσιακά στοιχεία που έχουν περιέλθει σε αυτό από κληρονομιά.
• Από περιουσιακά στοιχεία που έχουν περιέλθει σε αυτό από χαριστικές παροχές (δωρεές) τρίτων. Εξαίρεση αποτελούν τα εισοδήματα που προέρχονται από περιουσιακά στοιχεία που έχουν περιέλθει στο ανήλικο τέκνο από χαριστικές παροχές του γονέα του, τα οποία φορολογούνται στο όνομα του γονέα που τα παραχώρησε.
• Εισοδήματα που προήλθαν από παροχή γονέα που απεβίωσε κατά το χρόνο που προκύπτει το εισόδημα.
• Εισοδήματα από συντάξεις που απονεμήθηκαν στο ανήλικο τέκνο λόγω θανάτου του πατέρα ή της μητέρας του.