Στην τελική ευθεία βρίσκεται η κατάρτιση του κρατικού προϋπολογισμού για το έτος 1998, ενώ παράλληλα ολοκληρώνονται οι εκθέσεις - τμήματα του μακροχρόνιου οικονομικού προγράμματος - που καταρτίζει η επιτροπή των "σοφών", με επικεφαλής τον καθηγητή και φίλο του πρωθυπουργού Γ. Σπράο. Τόσο ο κρατικός προϋπολογισμός του 1998, όσο και οι εκθέσεις της επιτροπής Σπράου επιχειρούν τον εμπλουτισμό της πολιτικής μονόπλευρης λιτότητας που εφαρμόζει σήμερα η κυβέρνηση. Στα πλαίσια αυτά, σε διάφορα κλιμάκια της κυβέρνησης, ετοιμάζονται εναλλακτικά σενάρια με δέσμες και δεσμίδες νέων αντιλαϊκών μέτρων, που θα κάνουν ακόμη πιο δύσκολη τη ζωή των εργαζομένων και των πλατιών λαϊκών στρωμάτων. Με τη δήλωση του πρωθυπουργού Κ. Σημίτη από το βήμα της 62ης Διεθνούς Εκθεσης Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ) το περασμένο Σάββατο - είπε πως "η ερχόμενη διετία" είναι δύσκολη και ότι "το 1998 θα είναι μια κρίσιμη χρονιά" - η κυβέρνηση επιχείρησε να μας προϊδεάσει τι μας επιφυλάσσει ο ερχόμενος χρόνος. Θεωρείται μάλιστα βέβαιο πως η κυβέρνηση του "νέου" ΠΑΣΟΚ θα αξιοποιήσει την ανάληψη των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, για την επιβολή λιτότητας με... ολυμπιακές προδιαγραφές!

Αν τα τελευταία χρόνια, το κύριο χαρακτηριστικό της σφιχτής αντιλαϊκής πολιτικής ήταν η επίθεση της εφορίας στα λαϊκά εισοδήματα (υπέρογκη αύξηση των φόρων) το 1998 και τα επόμενα χρόνια η έμφαση θα δοθεί στην αύξηση των εσόδων, κυρίως από εκποίηση της δημόσιας περιουσίας (ιδιωτικοποιήσεις κλπ.) και την παραπέρα περικοπή των δαπανών κοινωνικού χαρακτήρα, με στόχο το "λιγότερο κράτος". Αυτό είναι κάτι που δεν το έκρυψε ούτε ο ίδιος ο πρωθυπουργός, ο οποίος σε σχετική ερώτηση που του έγινε στη ΔΕΘ είπεπως "δε θα περιλαμβάνει νέες γενικές φορολογίες (σ. σ. άφησε ανοιχτό όμως το ενδεχόμενο να επιβληθούν κάποιοι νέοι ειδικοί φόροι), αλλά ότι το βάρος θα δοθεί στη συγκράτηση των δαπανών".

Λεπτομέρειες για την οικονομική πολιτική του 1998 - δηλαδή τα συγκεκριμένα μέτρα που προτίθεται να εφαρμόσει η κυβέρνηση για να προσεγγίσει τους στόχους της Συνθήκης του Μάαστριχτ - θα πληροφορηθούμε στο αμέσως επόμενο διάστημα, τόσο με τη δημοσιοποίηση των εκθέσεων που έχει επεξεργαστεί η επιτροπή των "σοφών" υπό τον καθηγητή Γιάννη Σπράο όσο και με τον νέο κρατικό προϋπολογισμό, που θα κατατεθεί στη Βουλή το αργότερο μέχρι 30 Νοέμβρη. Ο πρωθυπουργός είπε πως φιλοδοξεί να κατατεθεί ο φετινός προϋπολογισμός στη Βουλή το αργότερο μέχρι 25 Νοέμβρη.

Να σημειωθεί, πάντως, πως οι αντιδράσεις που προκάλεσε η πρώτη έκθεση της επιτροπής Σπράου (και μέσα στους κόλπους της κυβέρνησης και του ΠΑΣΟΚ) φαίνεται ότι δεν πέρασαν απαρατήρητες από τον πρωθυπουργό. Ενδεικτικό από αυτή την άποψη είναι και το γεγονός ότι ενώ έχουν ολοκληρωθεί οι περισσότερες, ο κ. Σπράος δεν κάλεσε τους δημοσιογράφους για να τις παρουσιάσει σε συνέντευξη Τύπου, όπως έκανε με την πρώτη έκθεση για την εισοδηματική πολιτική και τον πληθωρισμό. Σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, οι εκθέσεις της επιτροπής Σπράου συγκεντρώνονται στο πρωθυπουργικό γραφείο και θα δοθούν στη δημοσιότητα σε χρόνο που ο πρωθυπουργός κρίνει "κατάλληλο". Σύμφωνα μάλιστα με ορισμένες πληροφορίες, εξετάζεται το ενδεχόμενο να δημοσιοποιούνται κάθε δύο μέρες και μία έκθεση!

Ολες οι πληροφορίες συγκλίνουν στο ότι ο κρατικός προϋπολογισμός που ετοιμάζει η κυβέρνηση για το 1998, θα δώσει ιδιαίτερη έμφαση στο λιγότερο κράτος και λιγότερο στην αύξηση των φορολογικών εσόδων. Στα πλαίσια αυτά, θα εφαρμοστούν νέα και παλιά μέτρα, που θα συμβάλουν στην επιτάχυνση των ιδιωτικοποιήσεων, την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας, την περικοπή των επιδοτήσεων και επιχορηγήσεων σε κρατικούς φορείς και κοινωνικούς σκοπούς.Μεταξύ των διαφόρων σεναρίων που έχει επεξεργαστεί το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, για την οικονομική πολιτική της ερχόμενης τριετίας -αναπόσπαστο κομμάτι της οποίας αποτελεί και ο κρατικός προϋπολογισμός του 1998 - είναι και τα εξής:

Πρώτον, η μερική ή ολική ιδιωτικοποίηση 11 μεγάλων κερδοφόρων - και σε ορισμένες περιπτώσεις στρατηγικής σημασίας - επιχειρήσεων του δημοσίου και των θυγατρικών τους εταιριών. Πρόκειται για την πώληση μεγάλων πακέτων μετοχών σε ποσοστό από 25% μέχρι και 49% του ΟΤΕ, της ΔΕΗ, του Οργανισμός Προγνωστικών Αγώνων Ποδοσφαίρου (ΟΠΑΠ), του Ταμείου Εθνικής Οδοποιίας (ΤΕΟ), των Καταστημάτων Αφορολόγητων Ειδών (ΚΑΕ), της "Ολυμπιακής Αεροπορίας" (ΟΑ), της Εταιρίας Καυσίμων και Ορυκτελαίων (ΕΚΟ), της Δημόσιας Επιχείρησης Πετρελαίου (ΔΕΠ), των Ελληνικών Διυλιστηρίων Ασπροπύργου (ΕΛΔΑ), της Δημόσιας Επιχείρησης Παροχής Αερίου (ΔΕΠΑ) και της ΕΥΔΑΠ. Ηδη στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, έχει καταρτιστεί χρονοδιάγραμμα με εναλλακτικά σενάρια σχετικά με τα έσοδα που θα εισπραχτούν από τη συγκεκριμένη πηγή, καθώς και την κατανομή των χρημάτων που θα εισπραχθούν από την εκποίηση των μετοχών στους προϋπολογισμούς του 1998, του 1999 και του 2000. Οι πληροφορίες λένε πως η κυβέρνηση φιλοδοξεί να εισπράξει το 1998 από την πώληση μετοχών των 11 ΔΕΚΟ πάνω από 250 δισ. δραχμές, ένα μεγάλο μέρος των οποίων θα εγγραφεί στα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού του 1998. Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, για το 1998 έχει σχεδιαστεί η πώληση ενός ακόμη πακέτου μετοχών του ΟΤΕ 8%, ανεβάζοντας έτσι το πακέτο μετοχών του Οργανισμού Τηλεπικοινωνιών που θα έχει περάσει στους ιδιώτες στο 26% (από 18% που είναι σήμερα). Βασικό ρόλο στην ιδιωτικοποίηση των κερδοφόρων επιχειρήσεων του δημοσίου, φαίνεται ότι επιφυλάσσει η κυβέρνηση στη νεοϊδρυθείσα ανώνυμη εταιρία Δημόσια Επιχείρηση Κινητών Αξιών (ΔΕΚΑ), στο χαρτοφυλάκιο της οποίας θα ανήκουν οι συμμετοχές του δημοσίου σε τράπεζες, δημόσιες επιχειρήσεις κλπ. Ο αρχικός πυρήνας του χαρτοφυλακίου θα αποτελείται από μετοχές που διαθέτει το δημόσιο στην Εθνική Τράπεζα και τον ΟΤΕ. Να σημειωθεί, ότι ο αρμόδιος υφυπουργός Οικονομικών Γ. Δρυς, με δηλώσεις του χαρακτήρισε τη ΔΕΚΑ ΑΕ σαν "εργαλείο ευέλικτης διαχείρισης των κινητών αξιών που διαθέτει το δημόσιο". Και μια από τις δραστηριότητες που επιφυλάσσει η κυβέρνηση στη ΔΕΚΑ είναι να συνάπτει δάνεια στο εξωτερικό για λογαριασμό του δημοσίου, θέτοντας σε αντίκρισμα μετοχές που θα προέρχονται από το χαρτοφυλάκιό της.

Δεύτερον, στην υλοποίηση της πολιτικής του "λιγότερου κράτους" θα δραστηριοποιηθεί και η Κτηματική Εταιρία του Δημοσίου (ΚΕΔ). Με εντολή της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Οικονομικών - που αναζητά εναγωνίως πόρους για να συγκρατήσει τα ελλείμματα του κρατικού προϋπολογισμού 1998 στο 3% που επιτάσσει η Συνθήκη του Μάαστριχτ - η ΚΕΔ έχει εκπονήσει σχέδιο δράσης, το οποίο περιλαμβάνει τόσο μαζικές εκποιήσεις δημόσιας περιουσίας, όσο και αναπροσαρμογές των μισθωμάτων που ενοικιάζει το δημόσιο σε τρίτους. Στα πλαίσια του νέου ρόλου που επιφυλάσσει η κυβέρνηση στην ΚΕΔ, το υπουργείο Οικονομικών κάλεσε με εγκύκλιό του όλους τους φορείς του δημοσίου, να αποστείλουν μέχρι 3-10-98 πλήρη στοιχεία από τα οποία θα προκύπτει η κινητή και η ακίνητη περιουσία τους. Σύμφωνα με πληροφορίες, από την εκποίηση ακινήτων και την αναπροσαρμογή μισθωμάτων ακινήτων του δημοσίου, η ΚΕΔ προβλέπεται να "τσοντάρει" στον κρατικό προϋπολογισμό του 1998 πάνω από 25 δισ. δραχμές.

Τρίτον, εκτός από τα παραπάνω έσοδα, η κυβέρνηση προσδοκά να εισπράξει αξιόλογα ποσά το 1998 και από τα μερίσματα μετοχών που έχει το δημόσιο σε διάφορες ΔΕΚΟ και τις οποίες θα συνεχίσει να διατηρεί στο χαρτοφυλάκιό του.Με την καθιέρωση της ενιαίας μερισματικής πολιτικής που αποφάσισε η κυβέρνηση για τις ΔΕΚΟ, το υπουργείο Οικονομικών προσδοκά για το 1998 τριπλάσια έσοδα σε σχέση με φέτος. Για το 1998, η ενιαία μερισματική πολιτική προβλέπεται να αποδώσει τριπλάσια έσοδα στον προϋπολογισμό. Από 50 περίπου δισ. που ήταν φέτος, το 1998 προβλέπεται να εισρεύσουν στα ταμεία του κρατικού προϋπολογισμού μερίσματα συνολικής αξίας περίπου 150 δισ. δραχμών.

Τέταρτον, φιλόδοξες είναι οι προσδοκίες της κυβέρνησης και για την "εξοικονόμηση" χρημάτων, από την περικοπή των δαπανών του προϋπολογισμού, κυρίως για επιχορηγήσεις κοινωνικού χαρακτήρα. Για την περικοπή των δαπανών του κρατικού προϋπολογισμού, θα αξιοποιηθεί ένα πλέγμα μέτρων μακροχρόνιας διάρκειας, που στην ουσία αποσκοπούν στο ξήλωμα του όποιου κράτους πρόνοιας υπάρχει στην Ελλάδα. Κατά καιρούς, έχουν δει το φως της δημοσιότητας διάφορα μέτρα, για τα ασφαλιστικά Ταμεία, για τα νοσοκομεία, τη δημόσια διοίκηση (συγχωνεύσεις ή καταργήσεις κρατικών επιχειρήσεων και υπηρεσιών, συνενώσεις δήμων και κοινοτήτων με το σχέδιο "ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ", τις εργασιακές σχέσεις κλπ.).

Ο κρατικός προϋπολογισμός του 1998, θα έχει πρόσθετα έσοδα και από μια σειρά φορολογικές ρυθμίσεις, οι οποίες, είτε έχουν θεσπιστεί μέχρι σήμερα και θα αποδώσουν το 1998, είτε θα θεσπιστούν στους επόμενους μήνες. Ολα τα σενάρια προβλέπουν αύξηση των φορολογικών εσόδων το 1998 κατά 9 - 10%,έναντι αύξησης 14,1% που έχει προϋπολογιστεί με το φετινό προϋπολογισμό. Μπορεί το ποσοστό αύξησης που προϋπολογίζουν για τα φορολογικά έσοδα του 1998 να είναι σημαντικά μικρότερο από το φετινό, όμως, η φορολογική επιβάρυνση το 1998, θα είναι σημαντικά μεγαλύτερη από τη φετινή, καθώς φέτος το ποσοστό αύξησης των φορολογικών εσόδων θα είναι περίπου 2,5 φορές μεγαλύτερο του πληθωρισμού (αναμένεται να κλείσει σε μέσα επίπεδα στο 5,8%) ενώ το ποσοστό αύξησης των φορολογικών εσόδων για το 1998 θα είναι υπερτριπλάσιο του προσδοκώμενου για το 1998 πληθωρισμού (3%).

Η μεγάλη αύξηση των φορολογικών εσόδων που προσδοκά να έχει στον κρατικό προϋπολογισμό του 1998 η κυβέρνηση, θα προέλθει από:

• τις καταργήσεις των φοροαπαλλαγών και άλλων ρυθμίσεων που έγιναν πέρσι και φέτος (το βάρος θα σηκώσουν και πάλι οι μισθωτοί - συνταξιούχοι), αλλά και από τα σχέδια για:
• τη νέα αύξηση του συντελεστή φορολογίας τόκων κρατικών τίτλων (σήμερα 7,5%). Για τους κρατικούς τίτλους υπάρχουν προτάσεις για αύξηση του συντελεστή φορολογίας τόκων στο 10%, στο 12,5% ή ακόμη και στο 15%.
• Τη φορολόγηση των παραγώγων της χρηματιστηριακής αγοράς.
• Την αναπροσαρμογή των αντικειμενικών αξιών ακινήτων, που θα σημάνουν όχι μόνο πρόσθετους φόρους από τις μεταβιβάσεις ακινήτων, αλλά και από το φόρο εισοδήματος όσων φορολογούνται με αντικειμενικά κριτήρια.
• Τις αλλαγές που σχεδιάζονται στη φορολογία προσωπικών εισοδημάτων (αυξήσεις τεκμηρίων, πιθανή εφαρμογή νέας κλίμακας και τους συντελεστές κλπ.).

Τα κείμενα έγραψε ο Λάμπρος ΤΟΚΑΣ