Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία όχι μόνο δεν είναι άσχετη με τους συνολικότερους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς ΗΠΑ - ΕΕ - Κίνας - Ρωσίας κ.ο.κ., αλλά αναμένεται να λειτουργήσει καταλυτικά και στην παραπέρα όξυνσή τους.

Μεταξύ άλλων, χαρακτηριστικές είναι οι «ανησυχίες» διαφόρων δυτικών αστικών επιτελείων που βγαίνουν ξανά στην επιφάνεια, επισημαίνοντας ότι η κλιμάκωση της αντιπαράθεσης Δύσης - Ρωσίας καθώς και οι ενισχυμένες κυρώσεις των ΗΠΑ - ΕΕ και των συμμάχων τους κατά της Μόσχας επιταχύνουν την εμβάθυνση της συνεργασίας της Ρωσίας με την Κίνα, παρά τις υπαρκτές μεταξύ τους αντιθέσεις.

Παραμονές της ρωσικής εισβολής, δημοσίευμα του αμερικανικού πρακτορείου «Ρόιτερς», βασισμένο σε ανασκοπήσεις εμπορικών δεδομένων που έκαναν η Παγκόσμια Τράπεζα και ο ΟΗΕ, κατέγραφε πως μετά την επιβολή των δυτικών κυρώσεων στη Μόσχα το 2014 (μετά την ενσωμάτωση της Κριμαίας στη Ρωσική Ομοσπονδία), η Κίνα έχει γίνει ο μεγαλύτερος εξαγωγικός προορισμός της Ρωσίας. Πριν από 10 χρόνια κορυφαίος εξαγωγικός προορισμός της Ρωσίας ήταν η Ολλανδία (λόγω του εμπορίου πετρελαίου), αλλά τη θέση αυτή πήρε πλέον η Κίνα.

Επίσης, η Κίνα παραμένει η πρώτη χώρα σε εξαγωγές προϊόντων στη Ρωσία, όντας μεταξύ άλλων ο κορυφαίος προμηθευτής της Ρωσίας σε κινητά τηλέφωνα, υπολογιστές, εξοπλισμό τηλεπικοινωνιών, παιχνίδια, υφάσματα, ρούχα, ανταλλακτικά ηλεκτρονικών κ.τ.λ.

Ηδη, στις πρώτες δηλώσεις μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και το νέο πακέτο δυτικών κυρώσεων, το ρωσικό υπουργείο Οικονομικής Ανάπτυξης «έδειξε» στην κατεύθυνση της ενίσχυσης των συναλλαγών με την Ασία.

«Θα ενισχύσουμε τους εμπορικούς και οικονομικούς δεσμούς με άλλες χώρες, πρώτα από όλα με τις χώρες της Ασίας», ανέφερε εκπρόσωπος του υπουργείου, προσθέτοντας ότι «η Ευρασιατική Οικονομική Ενωση έχει τεράστιες δυνατότητες που δεν έχουν ακόμα ξεδιπλωθεί πλήρως».

Υπενθυμίζεται ότι μόλις στις 4 Φλεβάρη, ο Ρώσος Πρόεδρος, Βλ. Πούτιν, συναντήθηκε στο Πεκίνο με τον Κινέζο ομόλογό του, Σι Τζινπίνγκ, όπου υπέγραψαν Κοινή Δήλωση και σειρά συμφωνιών για ενίσχυση της διμερούς συνεργασίας, σε πεδία όπως η Ενέργεια, στα οποία ήδη τα τελευταία χρόνια προχωρούν έργα γιγαντιαίων διαστάσεων που επιδρούν πολλαπλά στην αλλαγή διαφόρων συσχετισμών: Εργα όπως ο αγωγός «Power of Siberia» (του οποίου ένα πρώτο τμήμα εγκαινιάστηκε στα τέλη του 2020), με τον οποίο τεράστιες ποσότητες ρωσικού αερίου διασφαλίζουν νέα διαδρομή μέχρι την ανατολική Κίνα (καταλήγει στη Σαγκάη), ενισχύοντας και έτσι τον ρόλο Ρωσίας και Κίνας για τον εφοδιασμό της Ανατολικής αλλά και Νοτιοανατολικής Ασίας.

Η Κοινή Δήλωση Πούτιν - Σι επισήμαινε ότι «ο κόσμος διέρχεται σημαντικές αλλαγές και η ανθρωπότητα μπαίνει σε μία νέα περίοδο γοργής ανάπτυξης και βαθέος μετασχηματισμού» και ότι «η φιλία μεταξύ των δύο κρατών μας δεν έχει όρια, δεν υπάρχουν "απαγορευμένοι" τομείς στη συνεργασία μας». Ακόμα, ξεκάθαρα δήλωσαν «την αντίθεσή τους στην περαιτέρω διεύρυνση του ΝΑΤΟ», αλλά και «στον σχηματισμό κεκλεισμένων δομών και αντίπαλων στρατοπέδων στην περιοχή της Ασίας και του Ειρηνικού», παραμένοντας «σε μεγάλη επαγρύπνηση για τον αρνητικό αντίκτυπο που θα έχει η στρατηγική των ΗΠΑ για τον Ινδο-Ειρηνικό στην ειρήνη και τη σταθερότητα της περιοχής».

Ενδεικτικά της οικονομικής συνεργασίας Ρωσίας - Κίνας είναι και τα νέα συμβόλαια για «ανάπτυξη χαμηλού άνθρακα» μεταξύ «Rosneft» και China National Petroleum Corporation (CNPC), αλλά και «στον τομέα της ανάπτυξης της ενημέρωσης και της ψηφιοποίησης μεταξύ "Rosneft" και "Huawei Technologies"», σε μια περίοδο κατά την οποία η επέκταση και ο εκσυγχρονισμός των δικτύων επικοινωνίας διεθνώς αποκτούν όλο και περισσότερες προεκτάσεις, επενδυτικές, γεωστρατηγικές, αλλά και αμιγώς στρατιωτικές.

Επιπλέον, στο στρατιωτικό πεδίο, μες στο 2021 εγκρίθηκε για πρώτη φορά κοινός «οδικός χάρτης» για την ανάπτυξη στρατιωτικής συνεργασίας 2021 - 2025, ενώ κινεζικά και ρωσικά στρατηγικά βομβαρδιστικά ενισχύουν κοινές περιπολίες σε περιοχές όπου σιγοβράζουν σοβαρές αντιθέσεις, π.χ. Ανατολική Κινεζική Θάλασσα. Χαρακτηριστική είναι και η απόφαση για από κοινού κατασκευή Διεθνούς Σταθμού Ερευνας στη Σελήνη.

Ακόμα, αξίζει να καταγραφεί ότι - χωρίς να έχουν εξαλειφτεί σημαντικές διαφωνίες - οι δύο πλευρές επέλεξαν στενό συντονισμό και στην Κεντρική Ασία, με φόντο και τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν. Πέρα από το ότι είχαν επεξεργαστεί από καιρό αυτοτελώς τους όρους συνεργασίας τους με το καθεστώς των Ταλιμπάν, πρωτοστάτησαν, σε συνεννόηση και με το Πακιστάν, στη σταθεροποίηση συναντήσεων μεταξύ των 6 χωρών που συνορεύουν με το Αφγανιστάν, δηλαδή και το Ιράν.

Τέλος, ενδεικτικό των σύνθετων διεργασιών και αντιθέσεων είναι το πρώτο σχόλιο του Αμερικανού Προέδρου, Τζο Μπάιντεν, όταν ρωτήθηκε αν η Ινδία συμφωνεί με τις ΗΠΑ για τη στάση απέναντι στη Ρωσία.

«Βρισκόμαστε σε διαβουλεύσεις. Δεν το έχουμε λύσει εντελώς», είπε χαρακτηριστικά.

Εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ είπε δε ότι ο Αμερικανός ΥΠΕΞ, Α. Μπλίνκεν, σε συνομιλία με τον Ινδό ομόλογό του, Σ. Τζαϊσανκάρ, τόνισε τη «σημασία σθεναρής συλλογικής απάντησης για την καταδίκη της ρωσικής εισβολής και μια έκκληση για άμεση απόσυρση». Από τη μεριά του ωστόσο ο Σ. Τζαϊσανκάρ έκανε ανάρτηση για τη συνομιλία χωρίς διευκρινίσεις, ενώ συνομίλησε και με τον Ρώσο ΥΠΕΞ, Σ. Λαβρόφ, στον οποίο «τόνισε ότι ο διάλογος και η διπλωματία είναι ο καλύτερος τρόπος να προχωρήσουμε».

Αυτά ενώ οι ΗΠΑ επενδύουν πολλαπλά στην ενίσχυση των σχέσεων με την Ινδία - μέσα από το σχήμα Quad - και τον ρόλο που μπορεί να παίξει στην αντιπαράθεση με την Κίνα, την ίδια ώρα που η ινδική αστική τάξη διατηρεί ισχυρούς και πολύμορφους δεσμούς με τη Μόσχα.

Η όξυνση της αντιπαράθεσης γύρω από την Ουκρανία αλλά και συνολικότερα για την Ανατολική Ευρώπη, πέρα από τη μεγάλη ένταση του ανταγωνισμού Δύσης - Ρωσίας, φέρνει στο προσκήνιο και τις αντιθέσεις στο εσωτερικό του ευρωατλαντικού άξονα, που επίσης τα τελευταία χρόνια μεγαλώνουν, με βάση τα ιδιαίτερα συμφέροντα κάθε αστικής τάξης.

Η έτσι κι αλλιώς δύσκολη εξεύρεση συμβιβασμών στις αξιώσεις της Ρωσίας για μια «νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας» στην Ευρώπη - που σε κάθε περίπτωση θα ήταν προσωρινοί και εύθραυστοι - φαίνεται πως «σκάλωσε» και σε αυτές τις αντιθέσεις εντός του ευρωατλαντικού μπλοκ.

Η σύγκρουση στην ανατολική Ουκρανία «βρίσκεται στο επίκεντρο της σημερινής έντασης, και Ρωσία και ΕΕ πρέπει οπωσδήποτε να την επιλύσουν για να προχωρήσουμε στις σχέσεις μας», σημείωσε χαρακτηριστικά ο Γάλλος Πρόεδρος, Εμ. Μακρόν, κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στο Κρεμλίνο.

Στο εσωτερικό της ΕΕ, τα τελευταία χρόνια είχε ενταθεί η συζήτηση για τη «σχέση» με τη Ρωσία, το «μείγμα» ανάμεσα σε μέτρα αποτροπής και περιορισμού της και στην επέκταση των επενδυτικών κι εμπορικών δεσμών, καθώς η ρωσική αγορά και οι πλουτοπαραγωγικές της πηγές δεν μπορούν να αγνοηθούν από τα ευρωπαϊκά μονοπώλια.

Τμήματα του ευρωπαϊκού κεφαλαίου (της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Αυστρίας, της Γαλλίας κ.ά.) αναζητούσαν επέκταση των οικονομικών σχέσεων με τη Ρωσία, ακόμη και πλήρη άρση των κυρώσεων. Σε αυτό το έδαφος διεξαγόταν και η συζήτηση για τον ρόλο της Ρωσίας σε μια «νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας της Ευρώπης».

Στο πλαίσιο των αδυσώπητων ανταγωνισμών που διαπερνούν και τους «συμμάχους», ΗΠΑ και Βρετανία επιδιώκουν να περιορίσουν την ΕΕ, πρωτίστως τη Γερμανία και τη Γαλλία, και δεν βλέπουν με «καλό μάτι» τις προσπάθειες για «ευρωπαϊκή στρατηγική αυτονομία» σε καίριους τομείς, όπως Ασφάλεια - Αμυνα, νέες τεχνολογίες κ.ά. Η επέκταση των σχέσεων ΕΕ - Ρωσίας - και λόγω γεωγραφικής εγγύτητας - θα μπορούσε να ενισχύσει τη θέση της ΕΕ στον παγκόσμιο ανταγωνισμό.

Παράλληλα, αντιφατικά προχωρούσαν και οι σχεδιασμοί για μείωση της μεγάλης εξάρτησης της ΕΕ από το ρωσικό αέριο, την ίδια ώρα που υπήρχαν σχέδια για «πράσινες» επενδύσεις ΕΕ - Ρωσίας σε διάφορους τομείς, όπως το «πράσινο υδρογόνο» που προέρχεται από επεξεργασία του φυσικού αερίου.

«Κόκκινο πανί» για τις ΗΠΑ ήταν ο αγωγός φυσικού αερίου «Νord Stream 2» μεταξύ Γερμανίας και Ρωσίας, ο δεύτερος που συνδέει απευθείας τα δύο κράτη μέσω Βαλτικής. Ο αγωγός όχι μόνο μειώνει το ρωσικό αέριο που διακινείται μέσω Ουκρανίας, αλλά και τις παραδόσεις αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην Ευρώπη. Η δε Γερμανία θα αναδεικνυόταν σημαντικός κόμβος Ενέργειας, με τη φτηνότερη Ενέργεια να αποτελεί σημαντικό πλεονέκτημα για τους γερμανικούς ομίλους.

Τελικά, ενώ οι επίμονες προσπάθειες των ΗΠΑ να εμποδίσουν την κατασκευή του αγωγού είχαν πέσει στο κενό, μετά τη ρωσική εισβολή ο αγωγός δεν προβλέπεται να λειτουργήσει μεσοπρόθεσμα... Το Βερολίνο, παρά τις αντιρρήσεις του προηγούμενου διαστήματος, αναγκάστηκε να συμφωνήσει στη συμπερίληψη του αγωγού στη λίστα των ευρωατλαντικών κυρώσεων. Γύρω από την ακριβή κατάρτιση των τελευταίων βέβαια συνεχίζονται σκληρά παζάρια, ανάλογα με τον «βαθμό έκθεσης» κάθε καπιταλιστικής οικονομίας στις μπίζνες με τη Ρωσία, με την ευρωπαϊκή πλευρά να φαίνεται ότι θα αντιμετωπίσει πιο έντονα τα «απόνερα».

Σημειώνεται εξάλλου ότι όλο το τελευταίο διάστημα οι ΗΠΑ, αξιοποιώντας και τις εντάσεις γύρω από την Ουκρανία, έχουν αυξήσει σημαντικά τις παραδόσεις LNG στην Ευρώπη, ενώ η Ρωσία κατήγγειλε λίγες μέρες πριν από την εισβολή αμερικανικό σχέδιο να αποκοπεί η Ρωσία από την ευρωπαϊκή αγορά Ενέργειας.