Η στρατιωτική ηγεσία της Τουρκίας «ποζάρει» στα ανοικτά των Ιμίων, σηματοδοτώντας την όξυνση της προκλητικότητας της Αγκυρας

Παρά τη συντονισμένη προσπάθεια των αστικών επιτελείων στην Ελλάδα να εμφανίσουν τις νέες τουρκικές προκλήσεις ως παράσταση για «εσωτερική κατανάλωση», ενόψει και του δημοψηφίσματος που θα γίνει για την αναθεώρηση του τουρκικού Συντάγματος, οι εξελίξεις είναι ενταγμένες στην ευρύτερη προσπάθεια της τουρκικής αστικής τάξης να αναβαθμίσει τη γεωστρατηγική της θέση. Προσπάθεια, μάλιστα, στην οποία διαθέτει και τις «πλάτες» συμμάχων της στο ΝΑΤΟ, ανάλογα βέβαια και με το πώς προχωρούν άλλα παράλληλα ενδοϊμπεριαλιστικά παζάρια. Αλλωστε, η τουρκική επιθετικότητα οξύνεται φανερά σε πολλά μέτωπα: Συρία, Ιράκ, Κυπριακό.

Στις Θέσεις της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ για το 20ό Συνέδριο του Κόμματος, σημειώνεται πολύ στοχευμένα:

«Η όξυνση των αντιθέσεων μεταξύ ελληνικής και τουρκικής αστικής τάξης επηρεάζεται άμεσα από τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής και μπορεί να αποτελέσει βασικό παράγοντα πυροδότησης της άμεσης πολεμικής εμπλοκής της Ελλάδας.

Η αστική τάξη της Τουρκίας - την οποία αυτή τη στιγμή, ως ένα βαθμό, προσπαθούν να αποδυναμώσουν άλλα ισχυρά καπιταλιστικά κράτη - προσπαθεί να αναβαθμίσει τη θέση της μέσω του ελέγχου και της απόκτησης νέων εδαφών και θαλάσσιων περιοχών. Συνεχίζει τη στρατιωτική κατοχή και την παραβίαση δικαιωμάτων του κυπριακού κράτους, καθώς και τις προκλητικές αμφισβητήσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων του ελληνικού κράτους (αμφισβήτηση συνόρων, εναέριες και θαλάσσιες παραβιάσεις, "γκριζάρισμα ζωνών" του Αιγαίου, με αποκορύφωμα τις πρόσφατες επαναλαμβανόμενες δηλώσεις Ερντογάν περί αμφισβήτησης της Συνθήκης της Λοζάνης κ.λπ.). Επιδιώκει για τα σχέδιά της την αξιοποίηση των μειονοτήτων (θρησκευτικών, εθνοτικών κ.λπ.) στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων».

Μάλιστα, επισημαίνεται και η εξής κρίσιμη πλευρά: «Το γεγονός ότι και τα δύο κράτη, Ελλάδα και Τουρκία, είναι μέλη του ΝΑΤΟ, περιπλέκει την κατάσταση. Μία ενδεχόμενη κλιμάκωση της μεταξύ τους αντιπαράθεσης θα σήμαινε ένα ρήγμα στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ σε μια ευαίσθητη περιοχή για τα συμφέροντά του, που όμως την ίδια στιγμή μπορεί να αξιοποιηθεί από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ για την ενίσχυση του ρόλου τους στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Βέβαια, ένα πολύ σοβαρό ρήγμα στο εσωτερικό του ΝΑΤΟ θα είναι αποτέλεσμα κυρίως μιας κάθετης διάσπασης της όποιας συμφωνίας ή ισορροπίας ανάμεσα στα βασικά ιμπεριαλιστικά κέντρα και όχι μόνο λόγω ελληνοτουρκικής έντασης ή αναμέτρησης».

Οι κινήσεις της τουρκικής ηγεσίας δεν μπορούν να εξετάζονται και μακριά από την κατάσταση που διαμορφώνεται για την τουρκική καπιταλιστική οικονομία, για την οποία μεγαλώνει διαρκώς η ανησυχία των αστών.

Καθόλου τυχαία, στα τέλη της βδομάδας, η Παγκόσμια Τράπεζα (ΠΤ) αναθεώρησε προς τα κάτω τις προβλέψεις της για τις επιδόσεις της τουρκικής οικονομίας το 2016, στο 2,1% από 3,1%. Αιτιολογώντας τις εκτιμήσεις της, η σχετική έκθεση ανέφερε ότι «η ανάκαμψη στο δ' τρίμηνο του 2016 ήταν πιο αδύναμη από ό,τι αναμενόταν». Επίσης, σημειωνόταν πως «η Τουρκία αντιμετωπίζει αντιξοότητες που θα αποτρέψουν την ισχυρή ανάκαμψη».

Ακόμα, η έκθεση της ΠΤ σημείωνε ότι το σημερινό έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών μεγάλωσε εξαιτίας της επιδείνωσης της κατάστασης στον τομέα των υπηρεσιών, «καθοδηγούμενης από ουσιαστικά χαμηλότερες αφίξεις τουριστών», ενώ ειδική αναφορά γινόταν και στην αυξανόμενη πίεση από τις ανοδικές τιμές στην Ενέργεια. Μεταξύ άλλων, η ΠΤ τόνιζε ακόμα: «Η εκλογική νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ και η προσδοκία ότι η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (FED) θα αυξήσει τα επιτόκια με ένα ρυθμό ταχύτερο από τον αρχικά προβλεπόμενο, μείωσε την παγκόσμια διάθεση για ρίσκα, πυροδοτώντας εκροές κεφαλαίου από αναπτυσσόμενες χώρες».

Εξίσου ενδεικτική ήταν και η υποβάθμιση, τις προηγούμενες μέρες, της πιστοληπτικής ικανότητας της Τουρκίας από διεθνείς χρηματοπιστωτικούς «οίκους αξιολόγησης» (δηλαδή έμπειρα «συνεργεία» στελεχών μεγάλων μονοπωλιακών ομίλων που σταθμίζουν μια σειρά παράγοντες για να ιεραρχήσουν τις εναλλακτικές που υπάρχουν στο παγκόσμιο κυνήγι του καπιταλιστικού κέρδους) όπως ο «Fitch» και ο «Standard & Poor's».

Συγκεκριμένα, ο πρώτος υποβάθμισε το λεγόμενο «αξιόχρεο» (σ.σ. την αξιοπιστία της ως προς τη συνεπή κάλυψη των υποχρεώσεών της στους δανειστές της) της Τουρκίας στο επίπεδο «ΒΒ+» από το επίπεδο «BBB-». Το σκεπτικό της υποβάθμισης ήταν ότι οι πολιτικές εξελίξεις και αυτές στο μέτωπο της ασφάλειας έχουν υπονομεύσει τις «οικονομικές επιδόσεις» της Τουρκίας και την «ανεξαρτησία των θεσμών».

Μεταξύ άλλων, καταγραφόταν και ο προβληματισμός για τις επιπτώσεις των εντεινόμενων ενδοαστικών αντιθέσεων, στο πλαίσιο των οποίων ο «Fitch» συνέδεε τις προωθούμενες συνταγματικές μεταρρυθμίσεις με μια πιθανή διάβρωση «ελέγχων» και «ισορροπιών». Ακόμα, γινόταν αναφορά στη συνέχιση του καθεστώτος «έκτακτης ανάγκης», ενώ οι «εκκαθαρίσεις» σε ΜΜΕ και άλλους χώρους επίσης συνδέονταν με την «αποδυνάμωση» ορισμένων «συμμετεχόντων στην οικονομία».

Παράλληλα, δεν παραλείπονταν οι «εκτεταμένες τρομοκρατικές επιθέσεις» στην «καταναλωτική εμπιστοσύνη» και τον Τουρισμό.

Την αυξανόμενη πίεση στους ρυθμούς της τουρκικής οικονομικής ανάπτυξης συμπληρώνει η μεγάλη ρευστότητα σε κρίσιμα «μέτωπα» της περιφέρειας, τα οποία έχουν ειδικό βάρος για την τουρκική αστική τάξη, στον ένα ή τον άλλο βαθμό: είτε μιλάμε για τους μελλοντικούς συσχετισμούς στη Συρία, είτε για τις σχεδιασμένες προσπάθειες δημιουργίας κουρδικού κράτους, είτε για τις ευρύτερες γεωπολιτικές ισορροπίες στη Μέση Ανατολή, είτε για τους όρους με τους οποίους θα ολοκληρωθεί ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας», είτε για την τύχη μεγάλων επενδυτικών επιδιώξεων που καταρτίζονται με αντικείμενο τον τεράστιο φυσικό πλούτο και της Ανατολικής Μεσογείου.

Μέσα σε ένα πλαίσιο το οποίο περιπλέκουν συνέχεια οι ισχυρές αντιθέσεις και μεταξύ (μέχρι πρότινος τουλάχιστον) συμμάχων, αλλά και οι διεργασίες ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικά κέντρα που μέχρι πρόσφατα είχαν αδύναμους δεσμούς, η τουρκική πλουτοκρατία θα «δείχνει τα δόντια» της, με κάθε τρόπο και μέσο που θεωρεί ότι υπερασπίζεται τη θέση της, σε μια περιοχή με βαρύνουσα σημασία για ευρύτερες ενδοϊμπεριαλιστικές αναμετρήσεις.

Οι σχέσεις ανταγωνισμού και συμβιβασμών που την «ενώνουν» με την ελληνική αστική τάξη είναι δεδομένες. Η προσπάθεια της ελληνικής συγκυβέρνησης και των αστικών επιτελείων της χώρας μας να καλλιεργήσουν εφησυχασμό σχετικά με τις προθέσεις της Τουρκίας είναι πολλαπλά επικίνδυνες, αφορούν και το πώς κάθε φορά η πλουτοκρατία επιδιώκει να ενσωματώνει το λαό στις δικές της φονικές επιδιώξεις, προετοιμάζοντας το έδαφος για τις επόμενες φάσεις των αντιλαϊκών σχεδιασμών, σφυρηλατώντας το μέτωπο της «εθνικής συναίνεσης» με τον τρόπο που κάθε φορά κρίνει πιο ωφέλιμο για την παγίδευση των εργατικών και λαϊκών στρωμάτων.

Η βδομάδα που πέρασε ολοκληρώθηκε με προσδοκίες ότι η «Διάσκεψη για την Κύπρο» θα συνεχιστεί το Μάρτη, όπως ανακοινώθηκε μετά και την επίσημη μετονομασία της «Διάσκεψης για την Ασφάλεια» που ξεκίνησε στις 12 Γενάρη «υπό τη μορφή πενταμερούς», με τη συμμετοχή των δύο «κοινοτήτων» της Κύπρου και των τριών «εγγυητριών δυνάμεων», αλλά και της ΕΕ ως «παρατηρητή» και «συμβαλλόμενο μέρος».

Ετσι, στο «τραπέζι» των διαπραγματεύσεων θα εκτυλιχθεί ένα ακόμα πιο σκληρό «πάρε - δώσε», με τις πιθανές συγκλίσεις γύρω από εναλλακτικές προτάσεις για το νέο «σύστημα ασφαλείας» να εξαρτώνται από τα ανταλλάγματα που θα διατυπώνονται και σε κεφάλαια όπως η διακυβέρνηση, το Εδαφικό, το Περιουσιακό, η «χρηματοδότηση της λύσης» κτλ., αλλά και ζητήματα που αφορούν ευρύτερα την περιφέρεια.

Βέβαια, την όξυνση των διεργασιών αποτυπώνει πρώτα από όλα το εύρος των ιμπεριαλιστικών κέντρων που εκφράζουν ενδιαφέρον και κινητοποιούνται γύρω από την προώθηση ενός συμβιβασμού με μοχλό το νέο σχέδιο διχοτόμησης της Κύπρου. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι το Κυπριακό απασχόλησε κρίσιμες συναντήσεις εκπροσώπων ισχυρών ιμπεριαλιστικών συμφερόντων των προηγούμενων ημερών, όπως αυτές που είχαν στην Αγκυρα η πρωθυπουργός της Βρετανίας Τ. Μέι αλλά και η Καγκελάριος της Γερμανίας Αγκ. Μέρκελ.

Από τη μεριά της, η Τουρκία δεν παραιτείται από τη διασφάλιση καταλυτικής παρουσίας στην Κύπρο, επιμένοντας καταρχάς στη διατήρηση στρατιωτικής της δύναμης εκεί. Την ίδια στιγμή, χαρακτηριστική τού πόσο ευρύτερο είναι το παζάρεμα που εξελίσσεται είναι η σημασία που η Αγκυρα δίνει και στη διασφάλιση των τεσσάρων ελευθεριών της ΕΕ για τους Τούρκους που θα βρίσκονται στην Κύπρο μετά από μια πιθανή «λύση», θέμα που - σύμφωνα με πληροφορίες - τέθηκε έντονα και στις συναντήσεις Μέρκελ - Ερντογάν.

Είναι σαφές βέβαια πως οι εξελίξεις θα αλληλεπιδράσουν και με τα Εληνοτουρκικά, όπως χαρακτηριστικά ανέδειξαν και οι δηλώσεις που έκανε προχτές από την Αθήνα ο ειδικός σύμβουλος του ΟΗΕ για το Κυπριακό, Εσπαν Μπαρθ Αϊντε, αφού εξήγησε ότι «θα προτιμούσε» να μην υπήρχαν οι νέες εντάσεις στα Ελληνοτουρκικά: «Ωστόσο, πιστεύω ότι αν όλοι χρησιμοποιήσουμε τα χαρτιά μας με σωστό τρόπο, μπορεί να δούμε την Κύπρο ως ένα πεδίο συνεργασίας, όχι μόνο ανάμεσα σε Τουρκοκύπριους και Ελληνοκύπριους, αλλά επίσης και ανάμεσα σε Ελλάδα, Τουρκία και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη. Αρα, αντί να αφήσουμε τις συνομιλίες να επηρεαστούν αρνητικά από άλλα γύρω ζητήματα, μπορεί να δούμε ότι είναι θετική η συνέχιση των συνομιλιών για ευρύτερες εξελίξεις στην περιφέρεια».