ΕΚΛΟΓΕΣ 2004 | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Η ώρα της μισανθρωπίας

Παρατηρώντας ενδελεχώς τους ηγέτες των δύο μεγάλων κομμάτων, καθώς πλησιάζουν τους ψηφοφόρους τους, νιώθω ότι έφτασε πια και η ώρα της μισανθρωπίας τους.

1. Ο Γιωργάκης δε γεννήθηκε μισάνθρωπος όπως ο πατέρας του. Φρόντισε γι' αυτό η μήτηρ Πασόκων εξουσιαστών, δηλαδή η δική του. Ο Γιωργάκης είναι μοντέρνος μισάνθρωπος. Οταν πλησιάζει τον κόσμο, υποδύεται τη μοναδική νεράιδα στον κόσμο που σου επιτρέπει ακόμα και να τη φιλήσεις. Ο Γιωργάκης δεν περνάει, αλλά γλιστρά μέσα στον κόσμο, χάρη στα μαγικά αιθέρια έλαια που παρασκευάζουν στη Χαριλάου Τσικούπη. Το γέλιο του είναι το σήμα της δικής του μισανθρωπίας. Το γέλιο μιλά από μόνο του και είναι του στιλ: «Παιδιά, εγώ είμαι απλά μια μικρή μεγαλοφυία».

2. Ο Κωστάκης είναι ο σοβαρός μισάνθρωπος. Πάντοτε στέκεται απέναντι από το πλήθος, στο οποίο απευθύνει τη φράση: «Εγώ σας κοιτάζω στα μάτια». Συγχρόνως όμως αποδεικνύεται άτυχος, γιατί αλλού σκίζει, και όχι στα μάτια. Το βήμα του αρχηγού της Νέας Δημοκρατίας είναι και το στιλ της μισανθρωπίας του. Περπατά, καρφώνοντας τα βήματά του σαν να φοβάται ότι από στιγμή σε στιγμή θα πέσει. Θα πέσει ανάμεσα σε αυτούς που μοιάζει να μην καταδέχεται. Το βήμα του είναι χρήσιμο για τους φοιτητές των μαθηματικών σχολών, γιατί ο Κωστάκης δεν περπατά απλά, λύνει γεωμετρικές εξισώσεις.

Απάντηση και στους δύο μισάνθρωπους δίνει ο Κώστας Καρυωτάκης: «Αν τουλάχιστον μέσα στους ανθρώπους αυτούς ένας πέθαινε από αηδία.../σιωπηλοί, θλιμμένοι, με σεμνούς τρόπους, θα διασκεδάζαμε όλοι στην κηδεία».

Του
Γιώργου ΚΑΚΟΥΛΙΔΗ

Η παραπειστική ιστορία του 35ωρου

Δε θα μπορούσε να απουσιάζει, από το εκρηκτικό προεκλογικό τοπίο των ημερών μας, η ανακίνηση της συζήτησης, σχετικά με το μειωμένο ωράριο εβδομαδιαίας εργασίας, το γνωστό ως 35ωρο. Το θέμα αυτό, ωστόσο, στο τέταρτο του αιώνα μέσα στο οποίο καλπάζει η ευρωπαϊκή ανεργία, έχει προ πολλού απολέσει όχι μόνο την όποια πρωτοτυπία του, αλλά και τις υγιείς βάσεις του προβληματισμού του. Ηδη, στις ημέρες μας, αυτό το καταλυτικής σημασίας μέτρο εξυγίανσης της οικονομίας μας, κατέληξε να εμφανίζεται ως προεκλογική παροχή.

Ο δραστικός περιορισμός της διάρκειας εργασίας πρόβαλε, εξαρχής, ως το αποφασιστικό, και προφανώς το μοναδικό μέτρο αποτελεσματικής αντιμετώπισης της μαζικής ανεργίας στην Ευρώπη. Αν το μέτρο αυτό είχε, έγκαιρα, υιοθετηθεί, θα είχε, με φυσιολογικό τρόπο απορροφήσει την ανεργία, όπως ακριβώς συνέβη και στο παρελθόν, που από 85 ώρες η εβδομαδιαία εργασία, μετά το πέρας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, είχε κατέλθει στις 45, για να μειωθεί έκτοτε, ακόμη περισσότερο, και τώρα να κυμαίνεται γύρω στις 40. Ωστόσο, και παραδόξως, υπήρξε σθεναρή άρνηση, όχι μόνο εφαρμογής αυτού του επιβαλλόμενου, σε περιόδους μακροχρόνιας ανεργίας, μέτρου, αλλά και θέσης για αντικειμενική του συζήτηση. Ταυτόχρονα επιστρατεύτηκε σωρεία επιχειρημάτων, εναντίον του, με τη βασική δικαιολογία ότι, δήθεν, θα έπληττε το βαθμό ανταγωνιστικότητας της Ευρώπης. Επιπλέον, και σε χώρες, όπως η Γαλλία, όπου τολμήθηκε η κατ' αρχήν προσφυγή στο μέτρο, ή σε μεμονωμένες περιπτώσεις που αναγγέλθηκε η εφαρμογή του, αυτό υπέστη συντριπτική και πολύπλευρη κριτική, με κύριο στόχο να αποδειχθεί η δήθεν αναποτελεσματικότητά του, να αποδειχθεί δηλαδή ότι το μέτρο δεν είναι, τελικά, σε θέση να περιορίσει την ανεργία. Επειδή, όμως, ένα τέτοιο γενικό συμπέρασμα έρχεται σε κραυγαλέα αντίθεση με την κοινή λογική, μια και ο περιορισμός των ωρών εργασίας των ήδη απασχολουμένων δεν μπορεί παρά να δημιουργήσει, αυτόματα, αυξημένη ζήτηση πρόσθετης εργασίας, ας επιχειρήσουμε τη διαλεύκανση αυτού του «παράδοξου», με τη βοήθεια των ακόλουθων δύο διαπιστώσεων:

Στις περισσότερες περιπτώσεις εφαρμογής του 35ωρου υπήρξαν παράλληλες μεθοδεύσεις που, ουσιαστικά, καταστρατηγούσαν τις αναμενόμενες συνέπειές του. Για να αναφέρω τη σπουδαιότερη απ' αυτές, που ακολουθήθηκε κατά κόρο στη Γαλλία. Πρόκειται για την ταυτόχρονη, με την εφαρμογή του 35ωρου, μετατροπή των θέσεων πλήρους σε μερικής απασχόλησης.
Η εφαρμογή του 35ωρου, όπου αυτή επιχειρήθηκε, συνέπεσε με γενικότερο κλίμα οικονομικής συρρίκνωσης και χαμηλών ρυθμών ανάπτυξης της Ευρώπης, εξαιτίας των συνεπειών που είχε η υιοθέτηση του Συμφώνου Σταθερότητας. Οι ασφυκτικές αυτές συνθήκες απέτρεψαν τη δυνατότητα δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας.

Είναι, συνεπώς, παραπειστικό το επιχείρημα ότι το 35ωρο δεν αποτελεί λύση στο οξύτατο πρόβλημα της ευρωπαϊκής ανεργίας.

Η δεύτερη ένσταση εναντίον του 35ωρου αναφέρθηκε στην ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών προϊόντων, την οποία δήθεν αυτό θα περιόριζε, εξαιτίας της αύξησης του κόστους παραγωγής τους. Παρ' όλο ότι το περιεχόμενο αυτής της «ανταγωνιστικότητας» ουδέποτε έχει, επαρκώς, διευκρινιστεί αλλά ούτε και έχει σοβαρά αντιπαρατεθεί με το 35ωρο, τις προϋποθέσεις και τις συνέπειές του, ωστόσο η ένσταση είναι ανεδαφική και μονομερής, επειδή:

- Ο,τι ορισμός κι αν δοθεί στην ανταγωνιστικότητα, ο βαθμός της αποκλείεται να ανέρχεται σε οικονομίες με τόσο υψηλή και διαρκή ανεργία. Η ύπαρξη ανεργίας σημαίνει παραγωγή εισοδήματος και πλούτου κατώτερη της δυνάμενης να παραχθεί. Αρα, εξορισμού, οικονομίες με τόσο υψηλή ανεργία, είναι οικονομίες ασθενείς και με χαμηλή ανταγωνιστικότητα.

- Εξάλλου, η ύπαρξη υψηλής ανεργίας συρρικνώνει την εσωτερική ζήτηση, και με τη σειρά της αποθαρρύνει την επένδυση, δημιουργώντας συνεχείς φαύλους κύκλους. Και τέλος, ας αναφερθώ και στη διαιώνιση μιας εξαιρετικά επικίνδυνης ανισορροπίας, που σοβεί στα πλαίσια της ευρωπαϊκής οικονομίας, ακριβώς εξαιτίας του μη δραστικού και μη γενικευμένου περιορισμού της διάρκειας της εβδομαδιαίας εργασίας. Πράγματι, με την εισβολή των νέων τεχνολογιών περιορίστηκαν, σημαντικά, οι ανάγκες, και για τους δύο συντελεστές της παραγωγής, εργασία και κεφάλαιο. Ενώ, όμως, για την εργασία, ο περιορισμός αυτός κατέληξε σε πτώση του μεριδίου της στο ΑΕΠ, εξαιτίας κυρίως της ανερχόμενης ανεργίας, για το κεφάλαιο, αντίθετα, η μείωση της ποσότητάς του στην παραγωγική διαδικασία του εξασφάλισε υψηλότερο μερίδιο στο ΑΕΠ. Πρόκειται, αναμφισβήτητα, για περίπτωση εκμετάλλευσης της εργασίας από το κεφάλαιο, η οποία επιπλέον συνεπάγεται συρρίκνωση της ζήτησης και συνεχή μαρασμό της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Ειδικά, για την Ελλάδα, η υιοθέτηση του 35ωρου εβδομαδιαίας εργασίας είναι ακόμη πιο αναγκαία από όσο για την υπόλοιπη Ευρώπη, κι αυτό, εξαιτίας των ιδιαιτεροτήτων της οικονομίας μας, δηλαδή:

Της ανεργίας, που είναι η δεύτερη υψηλότερη στην ΕΕ.
Της αντικειμενικής αδυναμίας αύξησης της μερικής απασχόλησης, και όλων των περίεργων και ανορθόδοξων σχημάτων και μεθοδεύσεων που την περιβάλλουν, εξαιτίας του πολύ υψηλού ποσοστού αυτοαπασχολουμένων και κατά συνέπεια, του πολύ χαμηλού ποσοστού μισθωτών στη συνολική της απασχόληση. Ετσι, εξηγείται άλλωστε το ασήμαντο ποσοστό της μερικής απασχόλησης στην Ελλάδα, σε σύγκριση με όλες τις λοιπές ευρωπαϊκές οικονομίες, καθώς και η αποτυχία των προσπαθειών αύξησής του.

Η αναμόχλευση, λοιπόν, του θέματος του 35ωρου αποτελεί, κατ' αρχήν, θετική εξέλιξη. Ωστόσο, ο χρόνος επανεμφάνισης αυτού του ζητήματος, καθώς και οι τρόποι χειρισμού του μέχρι σήμερα, ουδόλως, ενθαρρύνουν ελπίδες για την ειλικρινή διευθέτησή του. Γιατί, το 35ωρο δε νοείται να εμφανίζεται ως προεκλογική παροχή από τα δύο μεγάλα κόμματα, αλλά και ούτε να προσφέρεται για μεθοδεύσεις και τρόπους πολλαπλών εφαρμογών. Αντίθετα, το 35ωρο αποτελεί σημαντικό μέτρο εξυγίανσης της ελληνικής οικονομίας, και μόνο ως τέτοιο θα όφειλε να αντιμετωπιστεί. Δηλαδή, ως γενικευμένο μέτρο και, φυσικά, με απουσία έστω και υποψίας για μετατροπή θέσεων πλήρους σε μερική απασχόληση, ή για μείωση επιπέδου αμοιβών. Με τα δεδομένα που εμφανίζει η κατανομή του πλούτου στην Ελλάδα, η συμπερασματική μου δήλωση, κάθε άλλο παρά οικονομικά ανορθόδοξη θα έπρεπε να θεωρηθεί. Δηλαδή, ότι τα πολυάριθμα και πολυσχιδή προβλήματα της ελληνικής οικονομίας, θα είχαν επιλυθεί, σε σημαντικό βαθμό, αν αποφασίζαμε να αυξήσουμε δραστικά το μερίδιο της εργασίας στο ΑΕΠ. Ωστόσο, η αύξηση αυτή δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί ούτε με ευχολόγια, αλλά καν ούτε με τις πρόσφατες προεκλογικές, όσο και αόριστες υποσχέσεις περί «δικαιότερης κατανομής του εισοδήματος». Η άδολη και απλή επιβολή του 35ωρου, σε συνδυασμό και με την υιοθέτηση ενός δικαιότερου, και σε διαμετρικά αντίθετη φορά του ισχύοντος, φορολογικού συστήματος θα αποτελούσαν τις επιβαλλόμενες λύσεις. Λύσεις, που είναι διαφανείς και αυταπόδεικτες, ακόμη και για όσους στερούνται οικονομικής παιδείας. Λύσεις, ωστόσο, που οι αρμόδιοι προτιμούν να αναζητούν αδιάκοπα, χωρίς ουδέποτε να κατορθώνουν να τις εντοπίζουν.

Της
Μαρίας ΝΕΓΡΕΠΟΝΤΗ - ΔΕΛΙΒΑΝΗ