ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Πέμπτη 13 Απρίλη 2000
Σελ. /24
«Εκ νέου» ... ποιητές του παρελθόντος

«Εκ νέου» τιτλοφορείται μια νέα ποιητική σειρά που κυκλοφόρησαν οι εκδόσεις «Γαβριηλίδη», χρησιμότατη για τη γνωριμία των φίλων της ποίησης, με ξεχασμένους ποιητές του παρελθόντος, αλλά και νεότερους, αδικημένους από τους μελετητές της λογοτεχνίας μας. Ποιητές της μεσοπολεμικής και μεταπολεμικής γενιάς, ελάσσονες, ίσως, οι οποίοι όμως άρθρωσαν ένα σημαντικό μορφολογικά και ριζοσπαστικό ιδεολογικοπολιτικά ποιητικό λόγο. Το ενδιαφέρον που προκαλεί η -διευθυνόμενη από τον Κώστα Βούλγαρη- σειρά είναι διπλό, καθώς ποιητές του χτες παρουσιάζονται, κριτικά αλλά και αισθαντικά, από ποιητές του σήμερα. Ηδη κυκλοφόρησαν τα τρία πρώτα βιβλία της σειράς, στα οποία θα σταθούμε συνοπτικά, αρχίζοντας αντίστροφα, από το τρίτο προς το πρώτο.

«Ρώμος Φιλύρας (Μια παρουσίαση από τον Γιάννη Δάλλα)» , τιτλοφορείται το τρίτο βιβλίο. Ο άξιος ποιητής και πανεπιστημιακός καθηγητής, παραθέτοντας συγκριτολογικές αναφορές άλλων ποιητών, κάνει μια συμπυκνωτική παρουσίαση του «σημαδεμένου» Ρ. Φιλύρα (1888-1942). Του ινδαλγού, φαντασιοκόπου, σατιρικού «τροβαδούρου της ζωής»- μιας ζωής σε μια ουτοπική «υπερ-κοινωνία», του αυτοσαρκαζόμενου «αρλεκίνου», του οποίου η ποίηση είναι «ένα ομοίωμα ζωής και τελικά ένας κλαυσίγελως». Το κείμενο του Γ. Δάλλα, συνοδεύεται με τη βιο-εργογραφία του Φιλύρα από τον ποιητή Τάσο Κόρφη, με βιβλιογραφία και με επιλογή πεζών και ποιημάτων του Φιλύρα. Ενα ελάχιστο στιχουργικό δείγμα: «Δεν είχα γόητρο, ψυχή και νου/ να κλείσω στο τραγούδι την Ιδέα./ Την είχε δώσει ο θεός αλλού/ τη θεία φωτιά, σε γνήσιον Προμηθέα».

«Λευτέρης Ιερόπαις (Μια παρουσίαση από τον Γιώργο Μαρκόπουλο)», τιτλοφορείται το δεύτερο βιβλίο. Ο Γιώργος Μαρκόπουλος- σημαντικότατος ποιητής της γενιάς του- έφηβος, διαβάζοντας τη συλλογή «Το κράτος του πολέμου», γνώρισε τα καλύτερα ποιήματα που, έφηβος ακόμα, έγραψε ο Λ. Ιερόπαις (1920-1945). Ο Λ. Ιερόπαις, μέλος της τροτσκιστικής οργάνωσης του Πουλιόπουλου, έχοντας συλληφθεί από τη μεταξική δικτατορία και πολεμήσει ενάντια στον ιταλικό και γερμανικό φασισμό, γράφει μια ποίηση πολιτικοποιημένη, αλλά και αισθαντική. Αν ζούσε, μάλλον θα επαληθευόταν η άποψη του κριτικού Αλέξανδρου Αργυρίου, ότι θα συμπεριλαμβανόταν «ανάμεσα στους καλύτερους της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς». Ενα δείγμα: «Απέραντη είν' η νύχτα αυτή στον άνθρωπο,/ παντού έχει χέρια να τον τυραννάνε./ Βαλπούργια νύχτα του βοριά. Ξαπόλησε/ βρικόλακες που ολούθε τριγυρνάνε,/ στα σπίτια που "οι καλοί άνθρωποι" κλειδώνονται,/ μπαίνουν κρυφά και το αίμα τους ρουφάνε».

«Τέος Σαλαπασίδης (Μια παρουσίαση από τον Κώστα Βούλγαρη)», τιτλοφορείται το πρώτο βιβλίο. Ο Τέος (Ματθαίος) Σαλαπασίδης (1924-1983), γεννήθηκε στο Βατούμ της ΕΣΣΔ. Το 1925 η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη. Ηταν μέλος της ΕΠΟΝίτικης και μετά ΕΛΑΣίτικης - λογοτεχνικής παρέας στην περιοχή Διοικητηρίου της Θεσσαλονίκης. Στις δεκαετίες του '50 και '60 ήταν μέλος της περιβόητης λογοτεχνικής, γενικότερα καλλιτεχνικής παρέας στο «πατάρι του Λουμίδη» (το περίφημο καφενείο στη Σταδίου). Πρωτοεμφανίστηκε στα ΕΑΜικής συνέχειας «Ελεύθερα Γράμματα» (1945-46)με το ψευδώνυμο Ν. Νικολαΐδης, συμπεριλαμβανόμενος στην «ομάδα της Θεσσαλονίκης» (Αναγνωστάκης, Κύρου, Θασίτης, κ.ά). Εγραψε ποίηση βιωματικά πολιτικοποιημένη, αντιστασιακής έξαρσης και «μαγιακοφσκικής» επιρροής. Ο Τ. Σαλαπασίδης, όπως και ο Μ. Αναγνωστάκης, απαθανάτισε ποιητικά τον 20χρονο σκοτωμένο φίλο και συναγωνιστή τους Χάρη Τάλλαρο: «Τον αγαπούσαμε γιατί ήτανε παλικάρι/ Τον αγαπούσαμε για την περίφημη γροθιά του/ για το σταθερό γαλάζιο βλέμμα/ Τον αγαπούσαμε γιατί περίμενε σαν παιδί την Ανοιξη/ ζωγραφίζοντας λουλούδια και φωτιές/ Τον αγαπούσαμε γιατί βάδιζε όρθιος/ και γελούσε στα σκοτάδια πολεμώντας (...)».


Α. Ε.

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

- Οι υποδειγματικά καλαίσθητες, με το μεράκι της παλιάς τυπογραφίας και βιβλιοδεσίας, εκδόσεις «Ροδακιό» καταλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερη θέση στο ποιοτικό βιβλίο και μάλιστα στο ελληνικό. Πρόσφατα κυκλοφόρησε τρία σημαντικά βιβλία. Πρώτον, έναν ογκώδη τόμο (322 σελ.), το δυσεύρετο έργο του επαναστάτη, του ασυμβίβαστου με τη βαυαροκρατία και γενικότερα την εξάρτηση της Ελλάδας από την «Ιερά Συμμαχία» συγγραφέα Μ. Χουρμούζη «Παρωδική μικρογραφία μυθιστορημάτων» (1862). Ενα ακόμη τολμηρό έργο του Χουρμούζη με καυστικό χιούμορ σχετικά με τις ξενομανείς λογοτεχνικές προτιμήσεις της μετεπαναστατικής Ελλάδας και τις επιδράσεις τους στην ελληνική κοινωνία και παιδεία. Το έργο συνοδεύεται με λεπτομερές χρονολόγιο με τίτλο «Ο Χουρμούζης και η εποχή του», βιβλιογραφία, ευρετήρια και εισαγωγή του καθηγητή Κ. Γ. Κασίνη σχετικά με τη λογοτεχνική «μόδα» που επικράτησε στα τέλη του 19ου αιώνα. Τα άλλα δύο βιβλία αφορούν τον μεγάλο συγγραφέα Δημήτρη Χατζή. Πρόκειται για την επανέκδοση των διηγημάτων του «Το τέλος της μικρής μας πόλης» (πρωτοεκδόθηκαν το 1953 στη Ρουμανία από τις εκδόσεις «Νέα Ελλάδα», επανεκδόθηκαν σε πληρέστερη μορφή το 1963 από το περιοδικό «Επιθεώρηση Τέχνης» και στην οριστική τους μορφή το 1979). Το δεύτερο βιβλίο είναι «Το διπλό βιβλίο» (1976), ένα μυθιστόρημα για το παλιό και καινούριο, για τη μοναξιά και την ελπίδα.

- Από τις εκδόσεις «Φιλίστωρ» κυκλοφόρησε ένας τόμος με τίτλο «Ιστορικό τοπίο και ιστορική μνήμη (Το παράδειγμα της Μακρονήσου)», ο οποίος περιέχει τα πρακτικά της πολύ ενδιαφέρουσας και χρήσιμης Επιστημονικής Συνάντησης που πραγματοποιήθηκε στο ΕΜΠ (3/1998) με θέμα τη διάσωση και συντήρηση των ιστορικών μνημείων της Μακρονήσου. Μια συνάντηση με πολλές και σημαντικές εισηγήσεις ειδικών επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων.

- Με την ευκαιρία των 100 χρόνων από τη γέννηση του Γιώργου Σεφέρη, το περιοδικό «Πόρφυρας» αφιέρωσε το 93ο τεύχος του (Γενάρης-Μάρτης) στη ζωή και το έργο του νομπελίστα ποιητή. Τα κείμενα υπογράφουν πανεπιστημιακοί καθηγητές και άλλοι μελετητές της λογοτεχνίας μας.

- Από τον Καστανιώτη κυκλοφόρησαν: Ενας καλαίσθητος, μεγάλου σχήματος, πανόδετος, πλούσια εικονογραφημένος τόμος με την πρωτότυπη και χρησιμότατη, για ειδικούς και μη, μελέτη του ιστορικού Βάσια Τσοκόπουλου «Μεγάλα τεχνικά έργα στην Ελλάδα. Τέλη 19ου - αρχές του 20ού αιώνα». Το λεύκωμα περιλαμβάνει τα έργα που ολοκληρώθηκαν μέχρι το 1930. Σιδηροδρομικό δίκτυο, Διώρυγα της Κορίνθου, εξηλεκτρισμός και ύδρευση Αθήνας, Διαρύθμιση του λιμένα Πειραιά, Ανοικοδόμηση της θεσσαλονίκης. Επίσης κυκλοφόρησαν: Σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Πολιτικής Επιστήμης, ο τόμος «Η δικτατορία 1967-1974 (Πολιτικές πρακτικές - Ιδεολογικός λόγος - Αντίσταση)». Την εισαγωγή και επιμέλεια υπογράφουν οι: Γιάννα Αθανασάτου, Αλκης Ρήγος, Σεραφείμ Σεφεριάδης. Το βιβλίο του δημοσιογράφου, αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης Νίκου Καρκάνη «Ηταν ο Δεκέμβρης αναπόφευκτος; (Ιστορική ανάλυση του Δεκέμβρη 1944)». Το μυθιστόρημα της Ευγενίας Φακίνου «Τυφλόμυγα». Το μυθιστόρημα του Θεσσαλονικιού συγγραφέα Περικλή Σφυρίδη «Μεταμόσχευση νεφρού» το μυθ-ιστορικό έργο του Γκαμπριέλ Ματζνέφ «Η διαιτητική του λόρδου Βύρωνα» (μετάφραση Γιώργος Ράικος). Ενα βιβλίο με πέντε δοκίμια του Αλμπέρ Καμύ με τίτλο «Η καλή και η ανάποδη». Εισαγωγή του ίδιου του συγγραφέα (μετάφραση Νίκης Καρακίτσου - Ντούζε, Μαρίας Κασαμπάλογλου - Ρομπλέν). Το ιστορικό μυθιστόρημα του Γιουγκοσλάβου νομπελίστα, βοζνιακής καταγωγής, βουλευτή μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και προέδρου της Ενωσης Γιουγκοσλάβων Λογοτεχνών Ιβο Αντριτς «Το χρονικό του Τράβνικ (Μετάφραση Χρήστος Γκουβής). Το μυθιστόρημα του φημισμένου Ιταλο Καλβίνο «Ο ανύπαρκτος ιππότης» (μετάφραση Θόδωρος Ιωαννίδης). Στη σειρά «Μυθολογίες» το βιβλίο του διευθυντή του μιλανέζικου εκδοτικού οίκου «Adelphi» Ρομπέρτο Κολάσο «Η καταστροφή του Κας» (αναφέρεται στον Ταλεϋράνδο). Μετάφραση Μαρία Κασωτάκη.

- Από τον Πολιτιστικό Οργανισμό του Δήμου Αθηναίων σε συνεργασία με το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ) κυκλοφόρησε ένα πλούσια εικονογραφημένο λεύκωμα - οδηγός της έκθεσης που παρουσιάστηκε στο Πνευματικό Κέντρο με τίτλο «Οι Ελληνες της Αιγύπτου - Η άλλη πλευρά της Μεσογείου».

- Από τον Πατάκη κυκλοφόρησαν: Εξι, πανέμορφα, χαρτόδετα, με χρυσοποίκιλτο εξώφυλλο, εικονογραφημένα, μεγέθους μικρής ατζέντας βιβλιαράκια - δώρα που το καθένα, περιέχει σοφές ρήσεις μεγάλων μορφών. Δημιουργός τους η Ελεν Εξλεϊ. Τίτλοι τους «Με την αγάπη γυρίζει η Γη», «Λόγια δύναμης και σθένους», «Λόγια για την απλή ζωή», «Λόγια ελπίδας», «Λόγια χαράς», «Η φιλία είναι παντοτινή», ένα εξαίρετο βιβλίο - δώρο για παιδιά. Το μικρό, ποιητικότατων κειμένων, βιβλίο της Τατιάνας Ραΐση - Βολανάκη «Το άλφα ταξίδεψε μακριά (Οδοιπορικό από το Α ως το Ω)». Η υπέροχη εικονογράφηση ανήκει στην ίδια τη συγγραφέα, σκηνογράφο και ζωγράφο. Σημειώνουμε ότι η Τ. Ραΐση - Βολανάκη είναι υποψήφια για το φετινό βραβείο «Αντερσεν». Το νέο παιδικό βιβλίο του Ευγένιου Τριβιζά «Η χαρά και το Γκουντάν», σε εικονογράφηση Βαγγέλη Ελευθερίου. Το παραμύθι «Κόννυ και Κορνήλιος - Το θαυμαστό ταξίδι γύρω από τον κόσμο» των Ούλρικε Μέλντζεν - Ρολφ Φέγκερ (μετάφραση Μαρία Αγγελίδου). Το παραμύθι του σπουδαίου συγγραφέα Μίχαελ Εντε «Ρίνος Σβερκοχοντρίνος» (εικονογράφηση Ράινχαρτ Μιχλ, μετάφραση Εύα Βαρδάκη - Βασιλείου.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΙΡΟΦΥΛΑΣ
«Οδός Ιπποκράτους 100»

Στο μεσημεριάτικο μισοΰπνι, ξαπλωμένος στην πολυθρόνα του ο Γιάννης Καιροφύλας γυρίζει πίσω στα παιδικά του χρόνια, προπολεμικά, τότε που κατοικούσε στην οδόν Ιπποκράτους 100 βυθισμένος στην αγάπη γονέων και συγγενών. Μαζί τους γνώρισε όλα τα αξιοθέατα της εποχής εκείνης, θέατρα, κέντρα διασκέδασης, θερινούς - χειμερινούς κινηματογράφους, ζαχαροπλαστεία, εξοχές, πανηγύρια, όπου γνώρισε σπουδαίες προσωπικότητες (Δροσίνης, Αγγελική Χατζημιχάλη), αλλά και ανθρώπους, που ασκούσαν χαμένα πια επαγγέλματα (σιδεράδες, παπλωματάδες, τσαγκάρηδες, τραμβαγέρηδες).

Το παιχνίδι, βαθιά τυπωμένο στη μνήμη με τους πιτσιρικάδες της γειτονιάς (βόλοι, πεντόβολα, κουτσό, ξυλίκι, γκαζές, θέατρο αυτοσχέδιο, Καραγκιόζης) ξεκινούσε από τις κοντινές γειτονιές (Νεάπολη, Εξάρχεια) και έφτανε από το λόφο του Στρέφη και το Πεδίον του Αρεως, παραμυθένιους τόπους με δέντρα, θάμνους και λουλούδια.

Μόνος κίνδυνος το περιβόητο τραμ (εικονίζεται στο εξώφυλλο του βιβλίου) που διέσχιζε την Ιπποκράτους. Πόση τρυφερότητα κι αισθαντικότητα στην ατελείωτη σειρά των αναπολήσεων. «Εκλεισε για μια στιγμή τα μάτια του μήπως και ξαναδεί εκείνο το αγαπημένο σπίτι των παιδικών χρόνων στην Ιπποκράτους 100. Δεν το 'βλεπε. Ούτε άκουγε το θόρυβο του τραμ. Τώρα άκουγε μόνο ένα δαιμονισμένο αέρα που φυσούσε εκείνο το απόγευμα, λες κι ήθελε να σκορπίσει τις γλυκές αναμνήσεις του». (Εκδόσεις «Φιλιππότη», «Μαρτυρίες» αρ. 23).

ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΩ. ΚΟΚΟΣΟΥΛΑΣ

«Γύρω από μια φιλία (Μίμης Λυμπεράκης - Απόστολος Μελαχρινός. Επιστολές 1903-1924)»

Το βιβλίο φέρνει στο φως 25 γράμματα του Μίμη Λυμπεράκη, ποιητή και αισθητικού, απ' όπου αναβλύζει η ζεστή φιλία, που τον συνέδεσε με τον Απόστολο Μελαχρινό, ποιητή επίσης και εκδότη λογοτεχνικών περιοδικών, από την Κωνσταντινούπολη.

Η γνωριμία τους έγινε στην Αθήνα. Επώνυμα πρόσωπα και σημαντικά γεγονότα ζωντανεύουν τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα. Και δεν είναι μόνο αυτή η αναδρομή, τόσο όμορφα δομημένη, που γοητεύει, όσο ο τρόπος και το ύφος της ποιητικότατης γραφής του Μίμη Λυμπεράκη, διάσπαρτη από γλωσσικούς ιδιωματισμούς.

Η επιμέλεια κι ο σχολιασμός του Γιώργου Ιω. Κοκοσούλα (στο Μεσολόγγι το 1998) καλύπτει τα κενά που υπάρχουν στις 25 επιστολές - αλλού λείπει η αρχή, αλλού έχουμε μόνο μικρά αποσπάσματα - επισημαίνοντας τα τοπικά και χρονικά περιθώρια μέσα στα οποία αναπτύχθηκε η φιλία των δύο ανδρών.

Οι επιστολές παρουσιάζονται χωρίς καμιά διόρθωση. (Εκδόσεις «Φιλιππότη», «Μαρτυρίες» αρ. 25).


Ευγενία ΖΩΓΡΑΦΟΥ

Στη «Στοά του Βιβλίου», την ερχόμενη Δευτέρα (17/4) στις 8μ.μ., θα παρουσιαστεί μια σημαντική έκδοση του οίκου «Ροδακιό». Πρόκειται για τη συλλογή του ακαδημαϊκού Σωκράτη Κουγέα, κατά τα έτη 1901-1904, «Τραγούδια του κάτω κόσμου (Μοιρολόγια της Μεσσηνιακής Μάνης)», σε επιμέλεια του συλλέκτη και προλόγισμα του Ζήσιμου Λορεντζάτου. Για το βιβλίο θα μιλήσουν ο ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Μιχάλης Γ. Μερακλής και ο Βασίλης Διοσκουρίδης.



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ