«Η ελληνική πορεία ειρήνης θα πραγματοποιηθεί οπωσδήποτε»... Είχε δηλώσει ο Γρηγόρης Λαμπράκης, περίπου δυο βδομάδες πριν πραγματοποιήσει την πρώτη πορεία ειρήνης, από την Αγγλία όπου βρισκόταν. Οσοι τον γνώρισαν, ήξεραν ότι θα το κάνει...

Δεν είχε ακόμα καλά καλά φέξει η 21η Απρίλη του 1963, όταν ο Λαμπράκης έβαλε στο αυτοκίνητό του «το πανί με τα καλάμια», το λάβαρο της πορείας. Ενα μαύρο πανί, που έγραφε πάνω «ΕΛΛΑΣ» και είχε το σύμβολο του παγκόσμιου αφοπλισμού. Μαζί του στο αυτοκίνητο, μπήκαν η γυναίκα του, ο Κύπριος ποιητής Τεύκρος Ανθίας και η Γιούλα Λιναρδάτου. Προορισμός: Ο Τύμβος του Μαραθώνα.

Οι επίσημες αρχές είχαν απαγορεύσει την πορεία. Σε όλη τη διαδρομή, χωροφύλακες είχαν πιάσει όλα τα πόστα. Ο Λαμπράκης, όπου τον σταματούσαν, απαντούσε μονολεκτικά «βουλευτικό» και συνέχιζε χωρίς να περιμένει απάντηση. Στο Σταυρό της Αγίας Παρασκευής, μεγάλη δύναμη Χωροφυλακής είχε στήσει μπλόκο και έκανε έλεγχο σε όλα τα αυτοκίνητα. Αναζητούσαν «υπόπτους»...

Σταματούν και τον Γρηγόρη Λαμπράκη. Ο ίδιος δηλώνει τη βουλευτική του ιδιότητα. Δείχνει ακόμα και την ταυτότητά του, όταν του τη ζητούν. Μάταια... Η απάντηση, από έναν υπομοίραρχο, που εισπράττει, χαρακτηριστική: «Οπως και να 'ναι, απαγορεύεται να προχωρήσετε»...

Ο Λαμπράκης φωνάζει: «Είμαι βουλευτής και δεν έχετε το δικαίωμα να με σταματήσετε. Είναι φασιστικά αυτά τα μέτρα που παίρνετε».

Ο υπομοίραρχος εκτελεί την ...υπηρεσία του και απαντά: «Ετσι; Εγώ τα λέω τέσσερις φορές φασιστικά. Τι άλλο θέλετε;» Στην επιμονή του Γρηγόρη Λαμπράκη, τελικά, οι χωροφύλακες υποχωρούν και του επιτρέπουν να φτάσει μέχρι το κτήμα που βρίσκεται 200 μέτρα μετά το Σταυρό.

Μετά από αρκετή ώρα και εκμεταλλευόμενος τη «χαλάρωση» της παρακολούθησης, ο Λαμπράκης και οι υπόλοιποι μπαίνουν στο αυτοκίνητο και καταφέρουν να φτάσουν μέχρι τη στροφή της Ραφήνας. Εκεί, οι σύντροφοί του υποχρεώνονται από τους χωροφύλακες να αποβιβαστούν από το αυτοκίνητο. Συνεχίζει μόνος... Λίγο αργότερα, η γυναίκα του θα τον ακολουθήσει με αυτοκίνητο της συγκοινωνίας.

Είναι πλέον οκτώ το πρωί, ο Λαμπράκης φτάνει στον Τύμβο. Εκεί συναντά παντού χωροφύλακες. Ανάμεσα στη Ραφήνα και το Μαραθώνα, περιπολεί ακόμα και το Λιμενικό...

Ο Λαμπράκης δεν πτοείται. Ανεβαίνει στον Τύμβο, ξεδιπλώνει το πανό και φωνάζει δυνατά: «Ζήτω η ειρήνη, ζήτω η δημοκρατία! Αυτή τη στιγμή ο ελληνικός λαός πραγματοποιεί συμβολικά την πορεία ειρήνης»!

Οι χωροφύλακες ορμούν πάνω του. Αυτός παλεύει, αντιστέκεται και βγαίνει νικητής. Ο Μαραθώνιος αρχίζει... Στη στροφή της Ραφήνας, μερικοί φίλοι της ειρήνης γίνονται συνοδοιπόροι. Οι χωροφύλακες ξαναχτυπούν και του παίρνουν το πανό. «Δε μου το πήραν, εγώ τους το έδωσα», δηλώνει ο Λαμπράκης στους δημοσιογράφους, που ακολουθούν τους ειρηνοδρόμους. Μαζί με τους χωροφύλακες, τραμπούκοι ξεπροβάλλουν, στο ίδιο σημείο.

Ο Λαμπράκης, μαζί με τους υπόλοιπους αγωνιστές της ειρήνης προχωρούν, δε σταματούν μπροστά σε τίποτα, πλησιάζουν στο Πικέρμι. Είναι δέκα το πρωί, οι χωροφύλακες συλλαμβάνουν τους ειρηνοδρόμους που περπατούσαν με τον Λαμπράκη. Ο ίδιος συνεχίζει μόνος. Οχι, όμως, για πολύ. Στο 14ο χιλιόμετρο, της συγκλονιστικής αυτής πορείας, συλλαμβάνεται... «Διαπράττει αδίκημα εις βαθμόν πλημμελήματος, διωκόμενον επ' αυτοφώρω», είναι η διαταγή του εισαγγελέα και τη διαταγή της εκτέλεσης την έδωσε ο ανώτερος διοικητής Χωροφυλακής Πρωτευούσης, Τομαράς.

Η απάντηση του Λαμπράκη στους χωροφύλακες, αφοπλιστική: «Αν νομίζετε ότι διαπράττω αδίκημα, να με συλλάβετε. Δεν μπαίνω σε αυτοκίνητο. Θέλω να περπατήσω για την ειρήνη»... Αυτοί δεν ήθελαν. Χρειάστηκαν 30 χωροφύλακες, για να τον ρίξουν στο καμιόνι..

Ο ίδιος, μετά τη σύλληψη και την κράτησή του, γυρίζει στο γραφείο του. Ακούραστος, συντάσσει το ακόλουθο τηλεγράφημα και το στέλνει προς τον Τύπο και την κυβέρνηση: «Πόθος δημοκρατικού λαού μας διά πορείαν Ειρήνης "Μαραθών - Αθήναι" επραγματοποιήθη. Εκκινήσας από κορυφήν Τύμβου Μαραθώνος, συνελήφθην 28ον χιλιόμετρον και βιαίως επετάχθην εις στρατιωτικόν φορτηγόν αυτοκίνητον κρατηθείς παρανόμως, αντισυνταγματικώς και αντιδημοκρατικώς επί τρεις και ημίσειαν ώρας, εντολή αντισυνταγματάρχου Πιστόλη και ταγματάρχου Βραδή. Φρουρούμενος υπό οκτώ χωροφυλάκων, με περιώδευσαν κατά γκανγκστερικόν τρόπον, ώσπερ κατάδικον κοινού Ποινικού Δικαίου εις τα χωρία Νέα Μάκρη, Μαραθώνα, Σούλι, Γραμματικό, Καπανδρίτι, Τατόιον, Νέα Ιωνία, όπου με εγκατέλειψαν. Διαμαρτύρομαι εντονώτατα διά παράνομον κράτησίν μου και διά συμπεριφοράν σκαιάν και βάναυσον μοιράρχου Τζουμάνη Φωτίου, ανθυπασπιστού Λεουτσαράκου Ιωάννου, χωροφύλακος Ρ 147, μπράβου Χαραλαμποπούλου Τάκη, μοιράρχου Λαγοπάτη Αντωνίου, ταγματάρχου Παναγιωτοπούλου Αθανασίου. Εναντίον ανωτέρω υποβάλλω μήνυσιν διά επενεχθείσας ταλαιπωρίας μου. Δυστυχώς, διεπίστωσα ότι η δημοκρατία δεν υπάρχει εις την Ελλάδα, όταν εκλεκτοί του λαού κυριολεκτικώς καταρρακώνονται».

Η τελευταία αυτή φράση του Γρηγόρη Λαμπράκη ήταν δυστυχώς και προφητική... Στις 22 Μάη 1963, ο αγωνιστής και μάρτυρας της ειρήνης θα κτυπηθεί στη Θεσσαλονίκη από όργανα του παρακράτους και του παλατιού! Στις 27 Μάη και ώρα 1.22 πρωινή, θα αφήσει την τελευταία του πνοή στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ...

Δυναμώνουμε τον αγώνα μας για να αποκρούσουμε την τρομοκρατία των ιμπεριαλιστών. Μέσα από την καθημερινή μας πάλη ανοίγουμε το δρόμο της ανατροπής της Νέας Τάξης. Διαδηλώνουμε για την ειρήνη, πορευόμαστε στα βήματα του αγωνιστή και μάρτυρα της ειρήνης Γρηγόρη Λαμπράκη...

Είναι σίγουρο, θα είναι πολλές χιλιάδες. Και θα βρεθούν για άλλη μια χρονιά στον Τύμβο του Μαραθώνα. Ο λαός της Αθήνας και του Πειραιά, όλου του Λεκανοπεδίου, οι εργαζόμενοι, οι νέοι, οι άνθρωποι των Τεχνών και των Γραμμάτων σήμερα θα βροντοφωνάξουν: «Ζήτω η φιλία των λαών. Κάτω η Νέα Τάξη των ιμπεριαλιστών». Ολοι αυτοί οι άνθρωποι θα ανταμώσουν σήμερα στις 8 π.μ. στο Τύμβο, θα πορευτούν και θα τερματίσουν στο Σύνταγμα κάπου εκεί γύρω στις 7.30 μ.μ.

Η Μαραθώνια Πορεία Ειρήνης αποτελεί αναμφίβολα την κορυφαία εκδήλωση του αντιιμπεριαλιστικού κινήματος της Ελλάδας και η συμμετοχή του λαού της Αθήνας και του Πειραιά είναι επιτακτική. Στη σχετική ανακοίνωσή της η ΕΕΔΥΕ καλεί το λαό του Λεκανοπεδίου να πάρει μέρος σ' αυτή τη μεγάλη κινητοποίηση, να διαδηλώσει την αλληλεγγύη του στο δοκιμαζόμενο παλαιστινιακό λαό, να απαιτήσει να σταματήσουν τα εγκλήματα του Ισραήλ και να εφαρμοστούν οι αποφάσεις του ΟΗΕ για ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος. Τα μέλη του φιλειρηνικού - αντιιμπεριαλιστικού κινήματος θα βροντοφωνάξουν «Εξω το ΝΑΤΟ από τα Βαλκάνια». Χιλιάδες άνθρωποι θα απαιτήσουν να σταματήσει κάθε συμμετοχή της Ελλάδας στα ιμπεριαλιστικά σχέδια και την άμεση επιστροφή όλων των Ελλήνων στρατιωτικών που βρίσκονται έξω από τα σύνορα της χώρας. Θα ζητήσουν την κατάργηση των πυρηνικών και βιοχημικών όπλων. Θα είναι όλοι εκεί, για να υπερασπιστούν την ειρήνη...

Σύμφωνα με τους διοργανωτές, το επίσημο πρόγραμμα που θα ακολουθήσουν οι οδοιπόροι της ειρήνης είναι το εξής:

• 08.00: Τύμβος Μαραθώνα - Τελετή έναρξης
• 08.30: Εκκίνηση πορείας
• 09.30: Νέα Μάκρη - Στάση - Ομιλίες
• 12.00: Διασταύρωση Ραφήνας - Στάση - Ομιλίες
• 13.00: Πικέρμι - Στάση - Ομιλίες
• 15.30: Παλλήνη - Στάση - Ομιλίες - Κατάθεση στεφάνων στο άγαλμα του Γρηγόρη Λαμπράκη - Καλλιτεχνικό Πρόγραμμα
• 17.30: Αγία Παρασκευή - Στάση - Ομιλίες
• 18.30: Ισραηλινή Πρεσβεία (από Κατεχάκη) - Στάση - Ομιλίες
• 19.30: Πλατεία Συντάγματος - Τερματισμός Πορείας διά της Λεωφόρου Βασ. Σοφίας - Ομιλίες - Καλλιτεχνικό Πρόγραμμα.

Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις των Επιτροπών Ειρήνης, λεωφορεία δρομολογούνται από αρκετές περιοχές της Αττικής.

- Η ΕΕΔΥΕ, θα διαθέσει δύο πούλμαν, που θα ξεκινήσουν σήμερα στις 6.30 π.μ., από την Πλατεία Κάνιγγος.

- Από τον Πειραιά, θα αναχωρήσουν μπροστά από το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά στις 7 π.μ. για Μαραθώνα και στις 2 μ.μ. για Παλλήνη.

- Από Νέα Σμύρνη για την Αγία Παρασκευή, θα ξεκινήσει στις 4 μ.μ από την οδό Ομήρου 68.

- Από Ν. Ιωνία στις 7 π.μ. από τον Ηλεκτρικό Σταθμό.

- Από Αγ. Δημήτριο στις 6.30 π.μ. από το Δημαρχείο.

- Από Αμπελόκηπους - Γκύζη - Πολύγωνο, στις 7 π.μ. από την πλατεία Γκύζη, στις 7.05 από τη Συμβολή των δρόμων Λ. Αλεξάνδρας και Ιπποκράτους, στις 7.15 π.μ. από το σταθμό του ΜΕΤΡΟ Αμπελοκήπων.

- Από Αλιμο στις 7 π.μ. από την πλατεία Καραϊσκάκη, Ανω Καλαμάκι.

- Από Χαλάνδρι, στις 7 π.μ. από την κεντρική πλατεία Χαλανδρίου.

- Από Ταύρο στις 6.45 π.μ. από το δημαρχείο.

- Από Καλλιθέα στις 6.45 π.μ. από την πλατεία Δαβάκη και για την Αγ. Παρασκευή από την πλατεία Δαβάκη στις 16.45.

- Από Ζωγράφου στις 7 π.μ. από την πλατεία Γαρδένιας και για την Αγ. Παρασκευή στις 3 μ.μ. από πλατεία Κύπρου στα Ιλίσια και 3.30 μ.μ. από πλατεία Γαρδένιας Ζωγράφου.

- Από Πεύκη στις 6.45 από τη 13η στάση, στις 7 π.μ. από τον ηλεκτρικό σταθμό στο Μαρούσι, στις 7.15 π.μ. από Πλάτανο Κηφισιάς και Ερυθραία (Πονηράκης).

Πορείες Ειρήνης, όμως, πραγματοποιούνται σήμερα και στη γενέτειρα του Γρηγόρη Λαμπράκη, αλλά και σ' όλη τη Θεσσαλία. Ετσι:

Με κεντρικό σύνθημα: «Ολοι στην Πορεία Ειρήνης. Διαδηλώνουμε και φέτος στη γενέτειρα του μαχητή της Ειρήνης Γρηγόρη Λαμπράκη»... η Ελληνική Επιτροπή για τη Διεθνή Υφεση και Ειρήνη - Παράρτημα Αρκαδίας διοργανώνει σήμερα Κυριακή την 19η Πορεία Ειρήνης. Οι ειρηνοδρόμοι θα ξεκινήσουν στις 4.30 μ.μ. από την Κερασίτσα και θα πορευτούν μέχρι την Τρίπολη. Εκεί, και πιο συγκεκριμένα στην πλατεία Αρεως, θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση, όπου σύμφωνα με το πρόγραμμα των διοργανωτών θα υπάρξει ομιλία του καθηγητή Πανεπιστημίου και αντιπροέδρου της ΕΕΔΥΕ, Στρατή Κουνιά, και θα ακολουθήσει συναυλία με τη λαϊκή ορχήστρα του Γιάννη Θωμόπουλου. Οι διοργανωτές καλούν τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση, το Εργατικό Κέντρο, τους δήμους, τον εκπαιδευτικό και επιστημονικό κόσμο, τους μαθητές και όλους γενικά τους μαζικούς φορείς της Αρκαδίας, αλλά και γενικότερα το λαό της Πελοποννήσου να πάρει μέρος στην Πορεία Ειρήνης.

Πορείες Ειρήνης θα πραγματοποιηθούν εξάλλου σήμερα και στους τέσσερις θεσσαλικούς νομούς. Συγκεκριμένα:

- Στη Λάρισα, η εκκίνηση της πορείας θα γίνει στη 1 μετά το μεσημέρι από την πλατεία Τυρνάβου - θα μιλήσει η Δέσποινα Αράπκουλε, μέλος της Γραμματείας της Επιτροπής Ειρήνης και υποψήφιος δήμαρχος Γιάννουλης - και θα καταλήξει στην πλατεία Ταχυδρομείου της Λάρισας, όπου θα μιλήσει ο Γ. Μπαλασούλης, πρόεδρος της Επιτροπής Ειρήνης.

- Στο Νομό Μαγνησίας, η πορεία θα ξεκινήσει στις 6 το απόγευμα από την πλατεία Ανακασιάς και θα τερματίσει στην παραλία του Βόλου.

- Στα Τρίκαλα, η πορεία θα ξεκινήσει από την πλατεία του χωριού Μεγάλα Καλύβια, στις 6 μ.μ. - θα μιλήσει ο δήμαρχος της περιοχής, θα γίνουν επίσης διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις - και θα καταλήξει στην πλατεία Ρήγα Φεραίου της πόλης.

- Στην Καρδίτσα, η πορεία θα ξεκινήσει, στις 7 μ.μ., από το «Δέλτα Καρδίτσας» - θα χαιρετίσει ο δήμαρχος Κάμπου - και στις 9 μ.μ. θα καταλήξει στην κεντρική πλατεία της πόλης, όπου θα χαιρετίσει εκπρόσωπος του Δήμου Καρδίτσας και θα μιλήσει ο πρόεδρος της Επιτροπής Ειρήνης, Σ. Στουρνάρας.