Γενικά, τα οικονομικά του Δήμου Αθηναίων κατά καιρούς έχουν γίνει αντικείμενο αντιπαραθέσεων. Δήμαρχοι άφηναν υπονοούμενα για την οικονομική κατάσταση που παρέλαβαν, ενώ ισχυρίζονταν ότι αυτοί εξυγίαναν τα οικονομικά του δήμου. Κυβερνήσεις κατηγορούσαν τις δημοτικές αρχές για κατασπατάληση των πόρων που έπαιρναν από τον κρατικό προϋπολογισμό και οι δημοτικές αρχές κατηγορούσαν τις κυβερνήσεις για περικοπή των πόρων και άνιση μεταχείριση του Δήμου Αθηναίων όσον αφορά στην ένταξή του στα διάφορα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Οπως αναφέρουν στελέχη της «Συμπαράταξης για την Αθήνα», η σημερινή δημοτική αρχή δίκαια κατηγορείται για πολύ κακή διαχείριση των οικονομικών του δήμου, κυρίως ως προς την κατεύθυνση και τις προτεραιότητες που δαπανήθηκαν τα χρήματα. Διευκρινίζουν ότι ελάχιστα χρήματα δόθηκαν για τις υποδομές της πόλης και κυρίως την αναβάθμιση των γειτονιών της. Αντίθετα, μεγάλα ποσά δόθηκαν για έργα στο κέντρο της πρωτεύουσας, πολλά από τα οποία παρελήφθησαν αν και είχαν κακοτεχνίες (π.χ. η ανάπλαση της πλατείας της Βαρβακείου Αγοράς και η τεχνικά λαθεμένη εγκατάσταση των καταστημάτων, έτσι ώστε απαιτήθηκαν νέα κονδύλια για να αποκατασταθούν οι κακοτεχνίες).

Στο ερώτημα αν θα αρκούσε μια καλύτερη διαχείριση, ένας ικανότερος διαχειριστής για να αλλάξει η οικονομική κατάσταση του δήμου, στη «Συμπαράταξη» απαντούν: «Ασκώντας την ίδια πολιτική στο πλαίσιο της γενικότερης πολιτικής που εφαρμόζει η κυβέρνηση και υποστηρίζουν η ΝΔ, και με διάφορες παραλλαγές και ο ΣΥΝ, η απάντηση είναι αρνητική».

Εξηγούν πως μετά την κατάρτιση της Συνθήκης του Μάαστριχτ, που ψήφισαν μαζί κυβέρνηση της ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ στη Βουλή το 1992, συντελείται μια αλλαγή στον τρόπο χρηματοδότησης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η αλλαγή συνίσταται: Στη μείωση της χρηματοδότησής της από τον κρατικό προϋπολογισμό. Στην αύξηση των κάθε είδους φορολογιών και κυρίως των ανταποδοτικών. Στην ανάθεση δραστηριοτήτων της στο ιδιωτικό κεφάλαιο ή στην άσκησή τους από τους ίδιους του δήμους με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.

Αυτήν την πολιτική - υπογραμμίζουν στη «Συμπαράταξη» - εφαρμόζουν οι αιρετοί που στηρίχτηκαν από ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΣΥΝ. «Το σπουδαιότερο είναι ότι όχι μόνον εφάρμοσαν την πολιτική αυτή αλλά ομόφωνα αυτές οι δυνάμεις στη συνεδρίαση του ΔΣ της ΚΕΔΚΕ, όπου κατατέθηκαν οι προτάσεις της ΚΕΔΚΕ για την αναθεώρηση του Συντάγματος (Αρθρο 101κ, 102), αποδέχτηκαν και στήριξαν την αποποίηση των ευθυνών του κράτους να εξασφαλίζει τους πόρους της ΤΑ από τον κρατικό προϋπολογισμό και πρότειναν και μέσω της συνταγματικής αναθεώρησης την καθιέρωση της φορολογικής εξουσίας της ΤΑ», σημειώνει ο υποψήφιος δήμαρχος Σπύρος Χαλβατζής.

Είναι χρήσιμο να δούμε πώς εφαρμόστηκαν τα παραπάνω στο Δήμο Αθηναίων, τα τελευταία χρόνια, από δημοτικές αρχές προσκείμενες στη ΝΔ. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης ποτέ δεν απέσυρε την υποστήριξή του στη δημοτική αρχή. Εχει χαρακτηρίσει δε το έργο Αβραμόπουλου θετικό και μέσα από δηλώσεις της Ντ. Μπακογιάννη. Σύμφωνα με αυτή τη στάση της αναλαμβάνει και το μερίδιο της ευθύνης για τα αρνητικά της δημοτικής αρχής.

Κατά τα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει η «Συμπαράταξη»:

• Την περίοδο 1995-1998 το 38,69% (134,2 δισ. δρχ.) των προϋπολογισμών εσόδων του δήμου προέρχεται από τη φορολογία των δημοτών. Τα δάνεια ανέρχονται στο 6,86%(23,8 δισ. δρχ), ενώ τα έσοδα από τον κρατικό προϋπολογισμό περιορίζονται στο 17,61% του συνόλου (61,1 δισ. δρχ.).
• Την τριετία 1999-2001 τα έσοδα από δάνεια υπολογίζονται στο 3,82% του συνόλου (11,4 δισ. δρχ.), ενώ τα έσοδα από τον κρατικό προϋπολογισμό στο 18,66% (55,9 δισ. δρχ.). Το 42,66% (127,8 δισ. δρχ.) καλύφτηκε από το χαράτσωμα των δημοτών.

Επ' αυτού του σημείου ο Σπ. Χαλβατζής επισημαίνει: «Μόνο τα έσοδα που έχει παρακρατήσει το κράτος από θεσμοθετημένους πόρους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ανέρχονται από το 1990 έως σήμερα σε 1,7 τρισ. δρχ. Ειδικότερα, για το Δήμο Αθηναίων, βάσει του πληθυσμού του, το ποσό ανέρχεται σε 121 δισ. δρχ. Εδώ πρέπει να τονίσουμε ότι αν και οι κυβερνήσεις παρακράτησαν από την Τοπική Αυτοδιοίκηση τα χρήματα αυτά, δεν κατάργησαν τις φορολογίες από τις οποίες προέρχονται αυτά τα έξοδα. Ετσι, οι κάτοικοι της Αθήνας αφού πληρώσουν τους άμεσους και έμμεσους φόρους τους στο κράτος, ξανα-φορολογούνται από το δήμο. Αυτή είναι η πολιτική των κυβερνήσεων των τελευταίων 16 ετών, που τις έχουν αποδεχτεί και όλες οι δημοτικές πλειοψηφίες αλλά και οι παρατάξεις που πρόσκεινται στο ΠΑΣΟΚ και στο ΣΥΝ. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι στην Αθήνα τα 121 δισ. δρχ. που οφείλονται στο δήμο, λείπουν από υπηρεσίες και έργα για τους κατοίκους».

Για το ίδιο ζήτημα, ο δημοτικός σύμβουλος της «Συμπαράταξης» Στέλιος Λάμπρου δηλώνει: «Η δημοτική πλειοψηφία όσο και ο συνδυασμός που στήριξαν στις περασμένες δημοτικές εκλογές από κοινού ΠΑΣΟΚ και ΣΥΝ, όχι μόνο δεν απαίτησαν τα παρακρατηθέντα αλλά προσπάθησαν να καλλιεργήσουν την αντίληψη να μη διεκδικηθούν. Ενεργούσαν λες και χάριζαν δικά τους χρήματα. Τελευταία πρόβαλαν το αίτημα στην κυβέρνηση για μόλις 19,5 δισ. δρχ. Ο υπουργός Εσωτερικών, κ. Κ. Σκανδαλίδης, απέρριψε ακόμα και αυτά τα υποβαθμισμένα αιτήματα, οι δε προαναφερόμενοι αιρετοί συμβιβάστηκαν ουσιαστικά με την άρνηση της κυβέρνησης και δε διεκδίκησαν ούτε καν αυτά τα λειψά κονδύλια».

Σχετικά με τα ανταποδοτικά τέλη καθαριότητας και φωτισμού, στη «Συμπαράταξη» παρουσιάζουν στοιχεία, σύμφωνα με τα οποία: Δεκέμβρη του 1994, με βασικό μεροκάματο 4.934 δρχ. πληρώναμε 245 δρχ./τ.μ. για τις κατοικίες και 905 για τους επαγγελματικούς χώρους. Αρχές 2001, με βασικό μεροκάματο στις 7.221 δρχ. (αύξηση 46,4%), πληρώναμε 457 για τις κατοικίες (αύξηση 86,5%) και 1.745 για επαγγελματικούς χώρους (αύξηση 92,8%).

«Οι κάτοικοι των λαϊκών γειτονιών της Αθήνας (Πετράλωνα, Βοτανικός, Κολωνός, Ριζούπολη, Κυψέλη, Πατήσια) πληρώνουν περισσότερο από τους κατοίκους του Π. Φαλήρου, της Αγ. Παρασκευής, του Χαλανδρίου, του Χολαργού. Οι επαγγελματίες-βιοτέχνες-έμποροι της Αθήνας πληρώνουν περισσότερο από ό,τι οι συνάδελφοί τους σε Κηφισιά, Βούλα, Γλυφάδα, Βριλήσσια», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Σπ. Χαλβατζής.

Σχετικά με τη σχέση τέλους/ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, ο επικεφαλής της παράταξης διευκρινίζει: «Οι κάτοικοι της Αθήνας πληρώνουν για τέλη καθαριότητας και φωτισμού πολύ περισσότερα από το κόστος των αντίστοιχων υπηρεσιών. Παράλληλα, οι εκατοντάδες δημόσιες υπηρεσίες δεν πληρώνουν και οι κάτοικοι της πόλης επωμίζονται το σχετικό βάρος».

Η σημερινή δημοτική αρχή, αξιοποιώντας την κυβερνητική πολιτική, επέβαλε τέλος 2% και σε μία σειρά νέων επαγγελμάτων, όπως τουριστικά είδη, είδη δώρων, ενοικιάσεις μοτοποδηλάτων κλπ. Το τέλος αυτό υπήρχε σε καταστήματα, όπως εστιατόρια, καφενεία κλπ. Επιβάλλεται στον τζίρο και όχι στο κέρδος, με αποτέλεσμα να μετακυλίεται από τους καταστηματάρχες - μέσω αύξησης στις τιμές των προϊόντων - ως έμμεση φορολογία στους δημότες.

Αλλά και στα άλλα είδη τελών οι αυξήσεις ήταν τεράστιες, όπως τα τέλη τραπεζοκαθισμάτων. Για παράδειγμα:

- Στις 31.12.98 στην πλατεία Αγ. Αικατερίνης Κάτω Πετραλώνων και στην πλατεία Αγ. Ανδρέα Θυμαρακίων, οι καταστηματάρχες πλήρωναν 6.580 δρχ./τ.μ. Την 1η/1/01 πλήρωναν 16.162 δρχ./τ.μ. (αύξηση 145%)

- Στις 31.12.98 στην πλατεία Αγ. Σώστη και στην πλατεία Ηούς και Εργατικής Πρωτομαγιάς (Κάτω Πετραλώνων), οι καταστηματάρχες πλήρωναν 4.140 δρχ./τ.μ. Την 1η/1/01 πλήρωναν 21.549 δρχ./τ.μ. (αύξηση 420%)

- Στις 31.12.98 στην πλ. Κουκακίου οι καταστηματάρχες πλήρωναν 9.050 δρχ./τ.μ. Την 1η/1/01 πλήρωναν 43.098 δρχ./τ.μ. (αύξηση 376%).

Οι συμβιβασμένες δημοτικές αρχές χρησιμοποιούν ευρέως τη μέθοδο της «αυτοχρηματοδότησης» προκειμένου να εκχωρήσουν δημοτικούς χώρους ή έργα σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, που αποκτούν το δικαίωμα εκμετάλλευσης και εξασφαλίζουν κέρδη για πολλά χρόνια. Δηλαδή, η περιουσία του δήμου και οι κοινόχρηστοι χώροι παραχωρούνται σε επιχειρήσεις που εκμεταλλεύονται τους κατοίκους της πόλης. «Η αυτοχρηματοδότηση είναι γενικότερη κατεύθυνση της κυβερνητικής πολιτικής αφού χρησιμοποιείται σχεδόν στο σύνολο της κατασκευής των μεγάλων έργων», σημειώνει ο Σπ. Χαλβατζής.

Συνεχίζει λέγοντας ότι βασική κατεύθυνση των διαφόρων καπιταλιστικών κέντρων και επίσης κυβερνητική πολιτική είναι να μετατραπούν οι δήμοι σε επιχειρήσεις και να παρέχουν ακόμα και τις κοινωνικές υπηρεσίες τους με αντάλλαγμα, ώστε να μηδενιστεί η κρατική επιχορήγηση. «Είναι η περίφημη ανταποδοτικότητα, που εφαρμόζεται ακόμα και στον τομέα της Πρόνοιας και που μετατρέπει τα κοινά αγαθά σε εμπόρευμα και την κοινωνική αλληλεγγύη σε επιχείρηση. Βασική όμως αποστολή των δήμων είναι να παρέχουν τις κοινωνικές τους υπηρεσίες στους κατοίκους της πόλης. Οταν οι κοινωνικές υπηρεσίες πωλούνται σε όσους μπορούν να τις πληρώσουν, οι φτωχοί θα πρέπει να περιμένουν την ελεημοσύνη των δημοτικών αρχόντων και τη φιλανθρωπία των ίδιων των εκμεταλλευτών τους», προειδοποιεί.

Φέρνει ως παράδειγμα της εκχώρησης έργων και χώρων σε ιδιώτες και της λειτουργίας των δήμων ως Ανωνύμων Εταιριών την πληρωμένη ελεγχόμενη στάθμευση, που προωθήθηκε σε όλη την Ελλάδα (και στο Δήμο Αθηναίων με παρανομίες). «Αυτό δεν έγινε για να εξυπηρετηθεί η κυκλοφορία αλλά για εισπρακτικούς λόγους, προς όφελος κυρίως των ιδιωτικών επιχειρήσεων που γίνονται συνέταιροι του δήμου για την απομύζηση των δημοτών». `Η τους πεζόδρομους και τις πλατείες, που χάνουν τον κοινόχρηστο χαρακτήρα τους και νοικιάζονται για τραπεζοκαθίσματα, τα οποία παρεμποδίζουν ακόμα και την κίνηση ή τη χρήση των δημόσιων χώρων από τους δημότες.

Στο ίδιο πλαίσιο - αναφέρουν στη «Συμπαράταξη» - προωθείται γοργά η ανάθεση δημοτικών αρμοδιοτήτων σε δημοτικές επιχειρήσεις, που λειτουργούν με βάση το κέρδος, χωρίς τον άμεσο έλεγχο του Δημοτικού Συμβουλίου. Ακόμα και οι μεγάλοι τομείς οικονομικού προγραμματισμού έχουν παραχωρηθεί στη δημοτική επιχείρηση «Αναπτυξιακή Εταιρία του Δήμου Αθηναίων». Στη «Συμπαράταξη» σημειώνουν: «Πολλές από τις επιχειρήσεις αυτές δεν προσφέρουν τίποτα στους δημότες, τα κέρδη τους είναι ασήμαντα και αξιοποιούνται για χρηματοδοτήσεις διαφημιστικών δραστηριοτήτων του δήμου ή για την οικονομική τακτοποίηση "ημετέρων"». Ακόμα επισημαίνουν ότι οι δημοτικές επιχειρήσεις και οργανισμοί αξιοποιούνται για ποικίλες αδιαφανείς εξυπηρετήσεις (προσλήψεις-τοποθετήσεις μελών διοικήσεων και «μάνατζερ», συμβάσεις για την προβολή προσώπων ή για πολυτελείς εκδόσεις ή για την εκτέλεση εργασιών από το Πνευματικό Κέντρο κλπ.).

Η «Συμπαράταξη για την Αθήνα» διεκδικεί κατ' αρχήν κάλυψη των δαπανών της ΤΑ από τον κρατικό προϋπολογισμό με ένα κεντρικό φορολογικό σύστημα προσαρμοσμένο στη φοροδοτική ικανότητα των φορολογουμένων. Μόνον έτσι θα πάψουν οι Δήμοι να είναι όργανα αναδιανομής του εισοδήματος υπέρ των οικονομικά ισχυρότερων, σημειώνει.

Στις σημερινές συνθήκες διατυπώνει για άμεση εφαρμογή ή διεκδίκηση τις ακόλουθες προτάσεις:

• Διπλασιασμό του εξευτελιστικού ποσοστού 2,5% που παίρνει η ΤΑ από τον κρατικό προϋπολογισμό και άμεση επιστροφή των παρακρατηθέντων πόρων της ΤΑ.
• Δάνεια άτοκα για να μη δανείζεται η ΤΑ και ο Δήμος τα δικά του χρήματα (τα παρακρατημένα) με τόκο ή έστω δάνεια χαμηλότοκα και όχι με όρους «αγοράς».
• Πάγωμα ή και μείωση των τελών. Είσπραξη των χρεών των μεγαλοοφειλετών. Δωρεάν υπηρεσίες σε τομείς όπου δεν μπορεί να υπάρχει ανταποδοτικότητα (Υγεία, Πρόνοια, Παιδεία, Αλληλεγγύη). Κατανομή των ανταποδοτικών τελών με κριτήρια κοινωνικά, περιβαλλοντικά. Κατάργηση του τέλους 2%.
• Κατάργηση του ΤΑΠ και εφαρμογή του ΦΑΠ. Επιστροφή της ανταλλάξιμης περιουσίας των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής, για να γίνουν έργα και παρεμβάσεις στις προσφυγικές περιοχές.
• Σύνταξη οργανογράμματος και αναβάθμιση των υπηρεσιών του Δήμου, για να μηδενιστούν ή να ελαχιστοποιηθούν οι αναθέσεις έργων σε ιδιώτες. Κατάργηση των αναθέσεων με «αυτοχρηματοδότηση». Κατασκευή έργων ουσίας και όχι πολυτελών και δαπανηρών έργων βιτρίνας.
• Αποδοχή αρμοδιοτήτων από την κεντρική διοίκηση μόνο με την προϋπόθεση ότι εναρμονίζονται με το ρόλο και το περιεχόμενο της ΤΑ και εφόσον διασφαλιστεί από το κράτος η συνεχής και απρόσκοπτη χρηματοδότηση και η απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή, για την εκτέλεση των υπό μεταβιβαζόμενων αρμοδιοτήτων.
• Κατάργηση όσων Δημοτικών Επιχειρήσεων υποκαθιστούν το Δημοτικό Συμβούλιο στο ρόλο του και διαχειρίζονται κοινωνικές υπηρεσίες με βάση το κέρδος ή είναι άχρηστες.
• Διεκδίκηση και διαχείριση των προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης από τον Δήμο για την εξυπηρέτηση αναγκών και προβλημάτων του λαού χωρίς ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών και ανατροπή εργασιακών σχέσεων εργαζομένων.

«Η θέση μας για τα οικονομικά του Δήμου είναι ενταγμένη στη γενικότερη αντίληψή μας: Ενάντια στην εμπορευματοποίηση των κοινωνικών αγαθών, για να γίνει κυρίαρχο το συλλογικό συμφέρον των εργαζομένων και όχι το ιδιωτικό κέρδος, για να είναι διαφανής και φερέγγυα η διαχείριση», καταλήγει ο Σπ. Χαλβατζής.