Η αντιμετώπιση, η πρόληψη και η ελαχιστοποίηση του σεισμικού κινδύνου, είναι επιτακτική ανάγκη, για τη χώρα μας, για να μη θρηνούμε θύματα και προκαλούνται μεγάλες καταστροφές, σε σπίτια και υποδομές, από ισχυρούς σεισμούς που σίγουρα θα γίνουν. Αυτό τονίζει σε συνέντευξή του στο «Ρ» ο σεισμολόγος - ερευνητής στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών Σταύρος Τάσσος.

Παράλληλα, επισημαίνει τις ευθύνες των κυβερνήσεων ΝΔ και ΠΑΣΟΚ που έχουν αφήσει στο περιθώριο αυτό το μεγάλο έργο της αντισεισμικής θωράκισης της χώρας.

Η συνέντευξη έχει ως εξής:

--Γιατί το θέμα της αντισεισμικής θωράκισης είναι τόσο σημαντικό για το λαό και για τη χώρα μας.

-- Γιατί είναι γνωστό ότι η Ελλάδα έχει την υψηλότερη σεισμικότητα στην Ευρώπη και την έκτη στον κόσμο. Είναι επίσης γεγονός ότι παρ' όλα αυτά, οι συνέπειες των σεισμών στην Ελλάδα, σε σχέση με άλλες περιοχές, όπως η Τουρκία, είναι πολύ μικρότερες. Ο κύριος λόγος γι' αυτό, είναι ότι πολλοί ισχυροί σεισμοί γίνονται στη θάλασσα. Ασφαλώς αυτό δε σημαίνει ότι μπορούμε να ανεχθούμε να έχουμε 36 νεκρούς στη «Ρικομέξ», όταν ένας απλός προσεισμικός έλεγχος θα είχε δείξει ότι αυτό το κτίριο είχε μεγάλα προβλήματα και επομένως έπρεπε να ληφθούν μέτρα.

--Κι όμως, κάποιοι το ανέχθηκαν αυτό...

-- Αν θεωρούμαστε πολιτισμένη κοινωνία δεν μπορούμε να ανεχθούμε το θάνατο, έστω και ενός ανθρώπου από αμέλεια ή και από πρόθεση. Γιατί είναι γνωστό ότι η «Ρικομέξ» είχε έξι αντί για τέσσερις ορόφους, της έλειπε το 1/3 από τις κολόνες που θα έπρεπε να έχει και ήταν χτισμένη πάνω σε μπάζα. Δεν ξέρω αν όλοι αυτοί οι παράγοντες μπορούν να χαρακτηριστούν αμέλεια ή πρόθεση, επειδή προέχουν τα κέρδη και η εκμετάλλευση των εργαζομένων. Δεν μπορούν οι εργαζόμενοι, πάντως, μια ζωή να πληρώνουν το μάρμαρο και αυτοί που προκάλεσαν τα εγκλήματα αυτά να μην έχουν καμιά συνέπεια. Η αντιμετώπιση, η πρόληψη και η ελαχιστοποίηση του σεισμικού κινδύνου είναι επιτακτική ανάγκη.

Δεν είναι μόνον οι θάνατοι, είναι επίσης και οι καταστροφές σε κτίρια και άλλες υποδομές. Είναι γνωστό ότι σχεδόν 5.000 κτίρια μετά το σεισμό της Αθήνας, κρίθηκαν κατεδαφιστέα, επομένως έπρεπε να ξαναχτιστούν. Αν στα κτίρια αυτά, είχαν γίνει οι αναγκαίες επεμβάσεις, πολλά από αυτά, δε θα κατέρρεαν. Επομένως, και από οικονομική άποψη, πέρα από την καθαρά κοινωνική άποψη, πρέπει να υπάρξει μια σοβαρή αντισεισμική πολιτική που να ελαχιστοποιεί το σεισμικό κίνδυνο. Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε εντελώς οποιαδήποτε ζημιά, αλλά να είναι μόνον αυτές οι οποίες δεν καταλήγουν στις καταρρεύσεις κτιρίων, γιατί αυτό είναι το κλειδί. Να μην καταρρεύσουν τα κτίρια, που οδηγούν σε τραυματισμούς και θανάτους.

--Εχει γίνει κάτι ουσιαστικό απ' τις κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ στην κατεύθυνση της αντισεισμικής θωράκισης;

-- Οσον αφορά την αποκατάσταση των σεισμοπλήκτων, δυστυχώς, ακόμη και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που μένουν σε κοντέινερ. Είναι επίσης γνωστό ότι οι όποιες αποκαταστάσεις κτιρίων, στα λεγόμενα «κίτρινα», δηλαδή σε αυτά που θα έπρεπε να γίνουν κάποιες επεμβάσεις, έγιναν άναρχα και απρογραμμάτιστα. Ηταν φανερή η έλλειψη του κεντρικού σχεδιασμού και του συντονισμού, που θα οδηγούσε σε καλές, αποτελεσματικές επεμβάσεις, με το μικρότερο δυνατό κόστος. Ξοδεύτηκαν γύρω στα 200 δισ. δραχμές, και πολύ λίγο έπιασαν τόπο, ενώ αν υπήρχε κεντρικός σχεδιασμός θα υπήρχε μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα.

--Αυτά για την αποκατάσταση. Τι έγιναν όμως τα αναγκαία μέτρα πρόληψης που έταξαν οι κυβερνήσεις;

-- Αποφασίστηκε από την τότε κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, όλα τα κοινής ωφέλειας κτίρια να ελεγχθούν - κάπου 80.000, σχολεία, νοσοκομεία, δημόσιες υπηρεσίες κλπ. Ολοι αυτοί οι έλεγχοι έπρεπε να είχαν ολοκληρωθεί μέχρι το 2001. Δυστυχώς, τώρα τελειώνει το 2007, μπαίνουμε στο 2008 και μόλις 4.000 τέτοιοι αξιόπιστοι έλεγχοι έχουν γίνει, δηλαδή το 5%. Και το πιο σημαντικό είναι ότι δεν έγινε καμιά επέμβαση εκεί που, ακόμη και εξόφθαλμα, χρειάζεται να γίνει. Αυτό συμβαίνει άλλωστε συνήθως σε κοινωνίες που το μέλημά τους δεν είναι οι λαϊκές ανάγκες και η κάλυψή τους, αλλά το πώς θα μεταφέρουν πόρους απ' τους πολλούς στους λίγους και θα βοηθήσουν το κεφάλαιο να αυξήσει την κερδοφορία του. Ετσι οι όποιες παρεμβάσεις και ενισχύσεις των κτιρίων αυτών, έμειναν πίσω.

--Υπάρχει περιοχή της χώρας που να έχει μικρότερο σεισμικό κίνδυνο αυτή τη στιγμή;

-- Είναι γνωστό ότι η χώρα χωρίζεται σε τρεις περιοχές - αν μπορούμε να το πούμε έτσι - σεισμικής επικινδυνότητας: Τη μεγάλη, τη μεσαία και τη μικρή. Απ' αυτή την άποψη δεν έχουν όλες οι περιοχές τον ίδιο σεισμικό κίνδυνο και θα μπορούσε κανείς να πει, ότι λογικά θα έπρεπε να ξεκινήσουμε απ' τις περιοχές που έχουν το μεγαλύτερο σεισμικό κίνδυνο. Παρ' όλα αυτά, δεν είναι μόνο το φυσικό φαινόμενο. Δηλαδή, για παράδειγμα, είναι γνωστό ότι τη μεγαλύτερη σεισμικότητα την έχουν τα Επτάνησα και ο Κορινθιακός. Είναι επίσης γνωστό όμως ότι τα Επτάνησα μετά τους σεισμούς του '53 έχουν δομηθεί αρκετά σωστά. Επομένως, ο σεισμικός κίνδυνος εκεί δεν είναι τόσο μεγάλος, όσο σε άλλες περιοχές που θεωρητικά δεν έχουν υψηλή σεισμικότητα αλλά έχουν κακή δόμηση.

Αλλα βασικά κριτήρια λοιπόν για να βάλει κανείς κάποιες προτεραιότητες, είναι και η εγγύτητα του σεισμού σε κατοικημένες περιοχές, η ποιότητα των κατασκευών, η πυκνότητα της δόμησης, είναι το αν αυτές οι περιοχές είναι οικονομικά - και επομένως οικιστικά - υποβαθμισμένες. Ουσιαστικά, δεν υπάρχει περιοχή του ελληνικού χώρου που μπορεί να εξαιρεθεί από τη λήψη κάποιων μέτρων. Τρανταχτό παράδειγμα οι περιοχές των Γρεβενών, Κοζάνης και Αθήνας. Και οι δύο αυτές περιοχές δε θεωρούνταν σεισμικά επικίνδυνες. Και όμως, ειδικά στην Αθήνα, είχαμε τους περισσότερους νεκρούς τα τελευταία πενήντα χρόνια. Θα ξεκινήσεις λοιπόν απ' τις περιοχές που έχουν τη μεγαλύτερη σεισμική επικινδυνότητα, αλλά θα λάβεις κι άλλα κριτήρια, οπότε αναγκαστικά οδηγείσαι στο να ξεκινήσεις από τις οικιστικά και οικονομικά υποβαθμισμένες περιοχές και μεγάλα αστικά κέντρα, όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη.

--Ενα ερώτημα που μπαίνει είναι ποιος θα αναλάβει το κόστος.

-- Δεν μπορεί να υπάρχουν εργοστάσια όπως ήταν της «Ρικομέξ». Δεν μπορούμε να παίζουμε με τις ζωές των εργαζομένων. Δεν μπορούν αυτοί που κερδοσκοπούν και - να το πω έτσι - πίνουν το αίμα των εργαζομένων, να μην αναλάβουν το κόστος να παρέχουν ασφαλή χώρο για τους εργαζόμενους. Επομένως, ειδικά στις μεγάλες επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα, το κόστος πρέπει να το αναλάβουν οι ιδιοκτήτες. Από εκεί και πέρα, για τις μικρές επιχειρήσεις, τις μικρομεσαίες, μπαίνει ένα θέμα και κρατικής βοήθειας με άτοκα ή με χαμηλότοκα δάνεια. Θα πρέπει να υπάρχει μια διαβάθμιση, ανάλογα με εισοδηματικά κριτήρια, ώστε για τους χαμηλοεισοδηματίες, το κόστος να είναι δωρεάν, να παρέχεται από την πολιτεία. Ανάλογα με το εισόδημα θα πρέπει να είναι και η κρατική βοήθεια.

--Θα μπορούσατε να μας πείτε συνοπτικά κάποια από τα αναγκαία μέτρα για την αντισεισμική θωράκιση της χώρας;

-- Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να είναι στην κατεύθυνση της πρόληψης. Ενα θέμα βασικό είναι η ετοιμότητα. Δηλαδή, να ξέρει πώς να αντιδράσει ο κόσμος σε περίπτωση ενός ισχυρού σεισμού. Γι' αυτό νομίζω ότι είναι επιτακτική ανάγκη να καθιερωθεί μια εθνική άσκηση αντισεισμικής ετοιμότητας.

Ενα δεύτερο μέτρο - σε επίπεδο πολιτείας - είναι αυτό που λέμε οι προσεισμικοί έλεγχοι. Πρέπει να ελεγχθούν τα μεγάλα δημόσια και ιδιωτικά κοινόχρηστα κτίρια: σχολειά, νοσοκομεία, εργοστάσια κ.ά. Πρέπει βέβαια να υπάρξει πρόβλεψη, ειδικά για τις οικιστικά και οικονομικά υποβαθμισμένες περιοχές και για τις ιδιωτικές κατοικίες, να υπάρξει οικονομική βοήθεια στους κατοίκους, ώστε να ενισχύσουν όποια κτίρια το χρειάζονται.

Τρίτο μέτρο είναι να υπάρχουν ελεύθεροι χώροι σε κάθε δήμο ή δημοτικό διαμέρισμα, ώστε να μπορούν οι κάτοικοι όταν γίνει ένας σεισμός να συγκεντρωθούν σ' αυτούς και αυτό να γίνει με έναν οργανωμένο τρόπο.

Ενα άλλο μέτρο είναι να υπάρχουν σε κάθε γειτονιά, σε κάθε δημοτικό διαμέρισμα, κάποιες ομάδες άμεσης παρέμβασης. Αυτά θα έλεγα είναι κάποια βασικά μέτρα που θα πρέπει να ληφθούν και, τέλος, να υπάρχει αυστηρός έλεγχος ώστε στις νέες κατασκευές να τηρείται ο νέος αντισεισμικός κανονισμός.