Την Κυριακή 25 Ιούλη 1999, έγινε στα Τσιτάλια μνημόσυνο, από την οικογένεια Νίκου Σαρρηγιάννη, στη μνήμη του αδελφού του Γιάννη Σαρρηγιάννη.

Ο Γιάννης Α. Σαρρής ή Σαρρηγιάννης, γεννήθηκε στα Τσιτάλια το 1915 και τελείωσε το γυμνάσιο στο Λεωνίδιο το 1935. Το 1936 στρατεύτηκε και απολύθηκε το 1939 ως έφεδρος ανθυπολοχαγός, το 1940 επιστρατεύτηκε και πολέμησε στον ελληνοϊταλικό πόλεμο.

Ο Σαρρηγιάννης το 1943 ήταν υπεύθυνος του ΕΑΜ Τσιταλίων. Τον Ιούνη του 1943 ανέλαβε στρατιωτικός διοικητής της πρώτης αντάρτικης ομάδας του Πάρνωνα, που την αποτελούσαν 30 περίπου Κοσμίτες και από τα γύρω χωριά, καπετάνιος ήταν ο Κώστας Απαλοδήμας. Στις 27 Ιούλη 1943, ο Σαρρηγιάννης με τη διμοιρία του έστησαν ενέδρα σε λόχο Ιταλών καραμπινιέρων που ερχόταν στον Κοσμά με διοικητή το λοχαγό Φεστούτσιο, που ήταν ο φόβος και ο τρόμος της περιοχής. Ο λόχος των Ιταλών διαλύθηκε και είχε πολλούς νεκρούς, τραυματίες και αιχμαλώτους, ελάχιστοι διέφυγαν, οι αντάρτες δεν είχαν θύματα.

Ο Σαρρηγιάννης έγινε διοικητής του 2ου λόχου, του 1ου τάγματος, του 8ου συντάγματος του ΕΛΑΣ, έλαβε μέρος σε πολλές μάχες εναντίον των κατακτητών και των συνεργατών τους. Οταν έφυγαν οι Γερμανοί, ανέλαβε υπεύθυνος της πολιτοφυλακής Αρκαδίας - Λακωνίας.

Μετά τη Συνθήκη της Βάρκιζας, στις 12 Φλεβάρη 1945, οι παραστρατιωτικές οργανώσεις, με την ανοχή του κράτους, καταδίωκαν τους αγωνιστές του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ. Ο Σαρρηγιάννης κρυβόταν στη γύρω περιοχή διότι κινδύνευε η ζωή του. Πιάστηκε από τη χωροφυλακή τον Οκτώβριο του 1945 και κλείστηκε στις φυλακές της Σπάρτης, μέχρι το Μάρτη του 1946.

Εντάχθηκε από τους πρώτους στο Δημοκρατικό Στρατό και υπηρέτησε στην περιοχή του Μαινάλου. Το Νοέμβρη του 1948 τοποθετήθηκε διοικητής της μιας από τις δύο ταξιαρχίες (22η), που είχε ο Δημοκρατικός Στρατός στην Πελοπόννησο. Ελαβε μέρος σε πολλές μάχες, σκοτώθηκε στις 7 Μάρτη 1949, στα σύνορα Αχαϊας - Ηλείας.

Ο Σαρρηγιάννης ήταν ένας συνετός, αγαπητός και φλογερός πατριώτης, ήταν από τους καλύτερους αξιωματικούς του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ, τον σέβονταν φίλοι και αντίπαλοι. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν οι συναγωνιστές του από τον ΕΛΑΣ: Πέτρος Ρήγας που χαιρέτισε εκ μέρους των συναγωνιστών του, Σωτήρης Τραϊφόρος (Καλύβας),Γιώργος Κουρτέσης,Δημήτριος Σαρρής ή Ντεληκανής,Μάκης Κουβούσης (Μπαλής),Ι. Χοτζόπουλος.

Επίσης χαιρέτισαν οι: Γιάννης Γ. Σαρρής, Γιάννης Αργύρης και Ευγενία Χοτζόπουλου εκ μέρους του αδελφού της. Την ομιλία για τη ζωή και τη δράση του Σαρρηγιάννη έκανε ο Στρατής Κουνιάς.Ακολούθησε γεύμα που προσέφερε η οικογένειά του.

Στη σεμνή αυτή τελετή, ο Γιάννης Σαρρηγιάννης τιμήθηκε, με καθυστέρηση 50 χρόνων, για την προσφορά του στην Εθνική Αντίσταση, τη συνεπή αγωνιστική του πορεία, το γολγοθά που ανέβηκε και τη θυσία του.

Εκατοντάδες αγωνιστές και φίλοι της Εθνικής Αντίστασης από τις Σέρρες, το Ροδολείβος, την Κομοτηνή, την Ξάνθη και την Καβάλα συμμετείχαν στην εκδήλωση που έγινε την Κυριακή 1 Αυγούστου, στην οροσειρά του Τσαλ - Νταγ, για τον εορτασμό των 55 χρόνων από τη νικηφόρα μάχη του ΕΛΑΣ ενάντια στους Βουλγάρους, φασίστες κατακτητές στις 29/7/44.

Πρώτη στάση των αντιστασιακών της Καβάλας ήταν το μνημείο του ιερέα Παντελή Σαρατσίδη (Παπαφλέσσα),στη διασταύρωση Αμυγδαλεώνα και Καβάλας, όπου απέτισαν φόρο τιμής στον ηρωικό αγώνα και τη θυσία του στα Τενάγη Καβάλας, στις 20-21/8/44 κατά τις μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των κατακτητών μετά τη συντριβή τους στη μάχη του Ολατζάκ - Πλαταμώνα. Ο πρόεδρος του παραρτήματος της ΠΕΑΕΑ Καβάλας μνημόνευσε το χρονικό της θυσίας του Π. Σαρατσίδη και κατατέθηκαν στεφάνια.

Το αγωνιστικό ραντεβού ήταν λίγο μετά τις 11 το πρωί, όπου οι αγωνιστές από όλα τα παραρτήματα κατευθύνθηκαν στο μνημείο θυσίας δύο ΕΛΑΣιτών. Του Κώστα Εμμανουηλίδη από τις Σέρρες και του Νικόλαου Μορφίνη από την Ελευθερούπολη Καβάλας.

Ο Γρηγόρης Μπαχάρης,μέλος του ΓΣ της ΠΕΑΕΑ, ο οποίος ήταν ο κεντρικός ομιλητής, αναφέρθηκε στο χρονικό της νικηφόρας μάχης και τη γενικότερη δράση του ΕΑΜικού κινήματος και του ΕΛΑΣ στην περιοχή. Μάχη που δόθηκε κάτω από τις ιδιαίτερα σκληρές και τραγικές συνθήκες της βουλγαρικής φασιστικής κατοχής και προσάρτησης της Ανατολικής Μακεδονίας - Θράκης, στο βουλγαρικό κράτος από τους Γερμανούς ναζιστές κατακτητές.

Σημείωσε ότι η τεράστια πλειοψηφία του λαού της περιοχής αντιστάθηκε στην προσπάθεια των βουλγαρικών κατοχικών αρχών να εκβουλγαρισθεί παρά την πείνα, τη βία και το δέλεαρ των παροχών τροφίμων και άλλων αγαθών. "Ο λαός παρά την εγκατάλειψή του από το ελληνικό κράτος αντιστάθηκε, οργανώθηκε στις γραμμές του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, αγωνίστηκε, μάτωσε, πείνασε και τελικά λευτερώθηκε στις 13/9/44 με την κάθοδο του ΕΛΑΣ από τα βουνά της περιοχής, ύστερα από τη νικηφόρα προέλαση του Κόκκινου Στρατού στα Βαλκάνια και την ανατροπή του φασιστικού καθεστώτος των Βόρη - Φίλωφ", είπε ο Γ. Μπαχάρης. Και επισήμανε τις συνθήκες και τις ομοιότητες της νέας τάξης του Χίτλερ, με τη σημερινή "νέα τάξη" των ΗΠΑ - ΝΑΤΟ - ΕΕ, κατήγγειλε την απάνθρωπη, γκανγκστερική επίθεση στη Γιουγκοσλαβία και υπογράμμισε την αναγκαιότητα δημιουργίας ενός νέου, λαϊκού, αντιιμπεριαλιστικού, αντιμονοπωλιακού μετώπου που θα ανατρέψει, όπως και το 1941, τους κατακτητές. Τέλος, κάλεσε τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης να συνεχίσουν τον πολύχρονο αγώνα τους για την επικράτηση των ιδανικών τους. Στη συνέχεια απηύθυναν χαιρετισμούς ο πρόεδρος της ΠΕ της ΠΕΑΕΑ Κομοτηνής Θανάσης Θεοδοσιάδης και ο πρόεδρος της ΠΕΑΕΑ Σερρών Στέφανος Μπράχος.

Στην εκδήλωση παρευρέθηκαν μεταξύ άλλων και εκπρόσωποι του Δημοτικού Συμβουλίου Ορεινού, ενώ στη συνέχεια κατατέθηκαν στεφάνια από τα παραρτήματα της ΠΕΑΕΑ.

Μαζική ήταν η συμμετοχή των αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης, αλλά και των νέων, που ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του παραρτήματος της ΠΕΑΕΑ Αμφισσας,την περασμένη Κυριακή, στην εκδήλωση - προσκύνημα, που πραγματοποιήθηκε στις Καρούτες Φωκίδας.Η εκδήλωση έγινε προς τιμήν των μαχητών του ΕΛΑΣ, που έπεσαν μαχόμενοι από τους Γερμανούς κατακτητές, στις 5/8/44, στη μεγάλη Μάχη των Καρουτών.

"Αυτή η εκδήλωση στάθηκε ως αφορμή για να δώσουμε ένα νέο όρκο. Να φτιάξουμε ένα νέο, αντιιμπεριαλιστικό, αντιμονοπωλιακό μέτωπο. Η ΕΑΜική αντίσταση έχει κληροδοτήσει ιδανικά, αξίες ανεκτίμητες και πάντα γόνιμες", τόνισε ο Αντώνης Ανδρίτσος,μέλος της ΝΕ Φωκίδας του ΚΚΕ και πρόεδρος της ΠΕΑΕΑ Αμφισσας.

"Πριν 55 χρόνια, τέτοιες μέρες, οι αντάρτες του ΕΛΑΣ πρόταξαν τα στήθη τους ενάντια στους φασίστες κατακτητές. Εδωσαν μια ιστορική μάχη ενάντια στον πάνοπλο και άρτια εξοπλισμένο κατακτητή και νίκησαν", συνέχισε ο Αντ. Ανδρίτσος. Και κατέληξε: "Τα τέλεια όπλα δεν αντιστέκονται στο μεγάλο ιδανικό της λευτεριάς".

Η μάχη στις Καρούτες ήταν από τα σοβαρότερα πλήγματα κατά του εχθρού. Οταν οι αντάρτες επιτέθηκαν στους Γερμανούς κατακτητές, οι οποίοι διέθεταν άρτιο εξοπλισμό, κατάφεραν αρχικά να καταστρέψουν το γερμανικό ασύρματο και να πέσει νεκρός ο διοικητής του γερμανικού τάγματος. Μια μάχη που είχε διάρκεια τουλάχιστον 5 ώρες. Η είδηση για το νεκρό διοικητή παραλύει κάθε οργανωμένη άμυνα των Γερμανών και αρχίζουν να παραδίνονται στους αντάρτες, στην αρχή ατομικά και στη συνέχεια ομαδικά. Αποτέλεσμα της μάχης ήταν 105 αιχμάλωτοι και 214 νεκροί. Οι απώλειες στον ΕΛΑΣ ήταν 30 νεκροί και 60 τραυματίες. Ωστόσο, η συγκεκριμένη μάχη είχε άλλο ένα θετικό αποτέλεσμα. Να πέσει άφθονο πολεμικό υλικό στα χέρια του ΕΛΑΣ.

Ξεχωριστή παρουσία αποτέλεσαν ορισμένοι από τους επιζώντες της μάχης στις Καρούτες, όπως ο Κ. Παπασαράντος,ο Σ. Δερβένης,ο Θ. Παναγιώτου,ο Θ. Παργάρος και άλλοι. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν μεταξύ άλλων αντιπροσωπείες της ΠΕΑΕΑ από τη γύρω περιοχή και την Αττική, αντιπροσωπεία της ΝΕ Φωκίδας του ΚΚΕ και της ΚΝΕ, η Επιτροπή Ειρήνης της περιοχής και ο δήμαρχος Λιδωρικίου. Το προσκύνημα έκλεισε με την κατάθεση στεφάνων.

Ορκο για τη συγκρότηση ενός νέου αντιιμπεριαλιστικού μετώπου, έδωσαν στις Καρούτες οι αγωνιστές. (Φωτό Γ. Λιονάκης)

Για καπηλεία της ΕΑΜικής εποποιίας, καταγγέλλουν τα Παραρτήματα της ΠΕΑΕΑ Θριασίου - Μεγαρίδος, τη δημοτική αρχή Μάνδρας. Παρά τις χρόνιες, επίπονες και επίμονες προσπάθειες που έχουν κάνει τα δύο Παραρτήματα για κοινό προγραμματισμό στον εορτασμό - απότισης φόρου τιμής στους 50 πατριώτες θύματα της Ναζιστικής - φασιστικής θηριωδίας, που εκτελέστηκαν στην Αγία Σωτήρα, περιοχή της Μάνδρας, ο Δήμος Μάνδρας επέλεξε ως... λύση τον εμπαιγμό των αντιστασιακών Παραρτημάτων.

"Το μόνο που εισπράξαμε ήταν θα, θα...", υπογραμμίζεται στην ανακοίνωση. "Σχεδόν σε όλη τη χώρα, υπάρχει άψογη συνεργασία μεταξύ των Παραρτημάτων με δημοτικές, κοινοτικές αρχές και τη Νομαρχία για τον προγραμματισμό των αντιστασιακών εκδηλώσεων. Κραυγαλέα εξαίρεση αποτελεί ο Δήμος Μάνδρας".

Η ανακοίνωση καταλήγει, καλώντας τα "Παραρτήματα, απογόνους και φίλους της Αντίστασης", να μην πάρουν μέρος στην εκδήλωση που θα γίνει στις 8 Αυγούστου στην Αγία Σωτήρα, ως ένδειξη διαμαρτυρίας "για την καπηλεία της ΕΑΜικής Αντίστασης, η οποία είναι ποτισμένη με αίμα και θυσίες".