Η εικοσαετία που ακολούθησε τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, σηματοδότησε μια πρωτοφανή επιχειρηματική κινητικότητα, που οδήγησε στην ολοκληρωτική αλλαγή του χάρτη που υπήρχε στον κλάδο
Motion Team |
Κι αν κατά καιρούς - με ακόμα μεγαλύτερη ένταση σήμερα - οι κυβερνώντες κάτω από τη λαϊκή αγανάκτηση εμφανίζονται να καταφεύγουν σε ελιγμούς για να αποπροσανατολίσουν και να κάμψουν τις αντιδράσεις, αποδίδοντας τη ληστρική δράση των μονοπωλίων σε μια δήθεν στρεβλή ανάπτυξη του ανταγωνισμού και τοποθετούν την αντιμετώπισή της στην ενίσχυση ενός υποτιθέμενου υγιούς ανταγωνισμού, στην πραγματικότητα επιχειρούν να αποσιωπήσουν δύο πράγματα: Πρώτον, ότι τα μονοπώλια είναι γέννημα - θρέμμα του περιβόητου ανταγωνισμού μέσα από τον οποίο καταφέρνουν και κυριαρχούν στην αγορά και δεύτερον ότι αυτό το οποίο επιδιώκουν σε σταθερή βάση είναι η συνεχής ενίσχυσή τους, ώστε να διευρύνουν την ισχύ τους και τον έλεγχο της αγοράς.
Ολα τα προηγούμενα χρόνια, από την εποχή της συνθήκης του Μάαστριχτ, που συνυπέγραψαν με χέρια και με πόδια οι θιασώτες της περιβόητης «ελεύθερης αγοράς», βρίσκεται σε εξέλιξη μια πρωτοφανής και εντεινόμενη διαδικασία συγκέντρωσης κεφαλαίων και συγκεντροποίησης της παραγωγής, που οδήγησε στη δημιουργία και τη γιγάντωση ενός αριθμού μεγάλων επιχειρηματικών ομάδων και μονοπωλίων. Μονοπωλούν τα προϊόντα, τις τιμές και την ίδια την ποιότητά τους, ακόμα και σε βάρος της δημόσιας υγείας, όπως έχουν αποδείξει τα αμέτρητα κρούσματα ακατάλληλων τροφίμων, που αποκαλύφθηκε ότι κυκλοφορούν στην αγορά με αποκλειστικό γνώμονα το επιχειρηματικό κέρδος. Σ' αυτό είχαν την απροκάλυπτη στήριξη των κυβερνώντων, που με κάθε τρόπο τους παρείχαν όλα εκείνα τα μέτρα και τις διατάξεις που χρειαζόταν το κεφάλαιο για να πετύχει τους στόχους του.
Με αποκλειστικό γνώμονα την ενίσχυση της κερδοφορίας τους και την εξασφάλιση και ενδυνάμωση της κυριαρχίας τους στο πλαίσιο του καπιταλιστικού ανταγωνισμού, εξελίχθηκε σε όλες τις άγριες διαστάσεις του ο νόμος της ζούγκλας όπου «το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό». Ετσι, παρακολουθήσαμε, στη διάρκεια των προηγούμενων χρόνων, εκατοντάδες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις να βάζουν οριστικά λουκέτο, ενώ μια σειρά μεγάλες επιχειρήσεις άπλωσαν τα πλοκάμια τους, γιγαντώθηκαν και εξελίχθηκαν σε μονοπώλια, πολλά από τα οποία στη συνέχεια απορροφήθηκαν από ακόμα μεγαλύτερα πολυεθνικά κεφάλαια, με αποτέλεσμα σήμερα μια σειρά κλάδοι να έχουν περάσει στα χέρια μιας χούφτας επιχειρηματικών συμφερόντων ντόπιων και ξένων, που λυμαίνονται κυριολεκτικά την αγορά.
Ο κλάδος των τροφίμων και ποτών έχει να παρουσιάσει μερικά από τα πιο κραυγαλέα παραδείγματα συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης. Η πλέον χαρακτηριστική περίπτωση είναι ενδεχόμενα η «ΔΕΛΤΑ», που αφού «κατάπιε» δεκάδες μικρότερες μονάδες, μετεξελίχτηκε σε «Vivartia» ευρωπαϊκών διαστάσεων, για να περάσει με τη σειρά της στα χέρια του πολυεθνικού γίγαντα της «MIG», που ελέγχει μια ευρύτατη γκάμα επιχειρήσεων και εταιρειών σε δεκάδες κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας.
Στην πραγματικότητα, πίσω από τα όσα ΠΑΣΟΚ και ΝΔ επικαλούνται περί στρεβλώσεων των «κανόνων του υγιούς ανταγωνισμού» επιχειρείται η συγκάλυψη των πραγματικών τους στόχων, που είναι η διευκόλυνση και παραπέρα ενίσχυσή του μεγάλου κεφαλαίου, η στήριξη της κερδοφορίας των πολυεθνικών μονάδων, η προοπτική ακόμα μεγαλύτερης γιγάντωσης των μονοπωλίων. Προσπαθούν να παραπλανήσουν τους εργαζόμενους από το δεδομένο. Οτι ένα το κρατούμενο είναι πως ανταγωνισμός σημαίνει αγώνας δρόμου του κεφαλαίου για τη μεγέθυνσή του και την εδραίωση της κυριαρχίας του. Κι αυτό δεν μπορεί παρά να γίνεται σε βάρος των εργαζομένων και των μικρών και αυτοαπασχολούμενων ΕΒΕ.
Ο επιχειρηματικός «ανταγωνισμός» είναι ταυτισμένος με τα μεγαλύτερα κέρδη και κατ' αναλογία με τα εξευτελιστικά μεροκάματα, με τις απολύσεις, με το τσάκισμα των εργασιακών σχέσεων, τον εργοδοτικό συνδικαλισμό, με τη βίαιη περιθωριοποίηση των μικρών μονάδων, με την ακρίβεια των προϊόντων πρώτης ανάγκης και τις συνεχείς ανατιμήσεις, με την υποβάθμιση της ποιότητας των τροφίμων.
Χαρακτηριστική και με εξέχουσα θέση στη δράση και την επέκταση των μονοπωλίων είναι η περίπτωση του «γίγαντα» VIVARTIA (ιδιοκτησίας της MIG). Εχοντας απλώσει τα πλοκάμια της σε μια σειρά κλάδους έχει συγκεντρώσει στο «χαρτοφυλάκιο» των δραστηριοτήτων της δεκάδες εταιρείες. Μεταξύ αυτών, είτε ως θυγατρικές της VIVARTIA είτε ως εξαγορές της ΔΕΛΤΑ (ιδιοκτησίας του ίδιου ομίλου) κατέχουν, όπως καυχιέται στην ιστοσελίδα της η «Vivartia», μερίδια αγοράς μεγαλύτερα από 30%.
Ενδεικτικό είναι ότι μόνο στην κατηγορία του λευκού γάλακτος η ΔΕΛΤΑ κατέχει μερίδιο αγοράς 23,6%, ενώ μετά την εξαγορά της MEΒΓΑΛ, που ολοκληρώθηκε πρόσφατα και με τη «βούλα» της Επιτροπής Ανταγωνισμού, του φορέα... «υπερασπιστή» των «κανόνων του ανταγωνισμού», αναμένεται ότι το ποσοστό αυτό θα διαμορφωθεί τουλάχιστον στο 35%. Εάν, δε, όπως εκτιμάται, συνυπολογιστούν και οι ποσότητες που παράγονται με ιδιωτική ετικέτα για λογαριασμό αλυσίδων σούπερ μάρκετ τότε το ποσοστό αυτό αναμένεται ότι θα εκτιναχθεί ακόμα και στο 45%.
Ο έτερος πολυεθνικών συμφερόντων «γίγαντας» στον κλάδο των τροφίμων, αλλά και όχι μόνο, η UNILEVER, που ελέω «ελεύθερης αγοράς» βρέθηκε να διακινεί μολυσμένα ηλιέλαια, συγκεντρώνει στην γκάμα των προϊόντων της από είδη διατροφής μέχρι απορρυπαντικά και προϊόντα ατομικής περιποίησης με τα πιο γνωστά εμπορικά σήματα και μερίδια αγοράς τόσο συντριπτικά που φτάνουν μέχρι και το 90%. Σύμφωνα με τα όσα δημοσιεύονται στην ιστοσελίδα της, ο τζίρος της ανέρχεται σε 40 δισ. ευρώ το χρόνο, διακινεί 400 προϊόντα σε 150 χώρες και καυχιέται ότι αποτελεί το «μεγαλύτερο προμηθευτή σε μη διαρκή καταναλωτικά προϊόντα». Μεταξύ άλλων, στην ελληνική αγορά διακινεί:
Στον κλάδο της ζυθοποιίας «λύνει και δένει» με τις ευλογίες της εφαρμοζόμενης πολιτικής η «Αθηναϊκή Ζυθοποιία». Με τζίρο κοντά στα 450 εκατ. ευρώ το 2009 και μερίδιο αγοράς στην μπίρα της τάξης του 70% διακινεί μερικές από τις πιο γνωστές μάρκες μπίρας και νερών. Με βάση τα οικονομικά της αποτελέσματα το 2009 βρέθηκε στην τέταρτη θέση μεταξύ των 500 πιο κερδοφόρων επιχειρήσεων της χρονιάς, μετά τα ΕΛΠΕ, τη φαρμακοβιομηχανία «Alapis» και τη «Motor Oil», και μεταξύ των 20 πρώτων που κατείχαν το 53% των συνολικών κερδών και 41% επί του συνολικού τζίρου. Διακινεί τα προϊόντα:
Στο όνομα του «ανταγωνισμού» και η Coca Cola 3E, πέμπτη στη λίστα των 500 πιο κερδοφόρων επιχειρήσεων, που δε χρειάζεται... συστάσεις, φιγουράρει στη λίστα των αδιαμφισβήτητων κυρίαρχων μεταξύ των μονοπωλίων με μερίδια αγοράς μέχρι 77% στα αναψυκτικά και τζίρο το 2010 στα 609 εκατ. ευρώ. Τα προϊόντα που διακινεί, εκτός από τα αναψυκτικά, είναι χυμοί, σόδες, πατατάκια, καφέδες, εμφιαλωμένα νερά, τσάι με μερικά από τα επικρατέστερα εμπορικά σήματα στα ράφια των σούπερ μάρκετ:
Μια σειρά από προϊόντα που «μπαίνουν» στην καθημερινή ζωή της λαϊκής οικογένειας ανήκουν στον - ελβετικών συμφερόντων πολυεθνικό όμιλο - κολοσσό της «Nestle», η οποία έχοντας το μαχαίρι και το πεπόνι με βάση τα μεγέθη που κατέχει σε διάφορες κατηγορίες με δεκάδες προϊόντα τιμολογεί και ανάλογα με τη μονοπωλιακή της θέση. Αξίζει να θυμηθεί κανείς, ως ενδεικτική της στάσης που κρατάνε τα μονοπώλια απέναντι σε ζητήματα διαμόρφωσης τιμών, τη δήλωση ανώτερου στελέχους της συγκεκριμένης πολυεθνικής σχολιάζοντας τον προηγούμενο Οκτώβρη τους κυβερνητικούς λεονταρισμούς ότι οι πολυεθνικές «πρέπει» (τάχα) να μειώσουν τις τιμές σε προϊόντα που πουλάνε ακριβότερα μέχρι και 30% στην ελληνική αγορά. Διεμήνυσε, λοιπόν, στην κυβέρνηση ο διευθύνων σύμβουλος της «Nestle» ότι οι κυβερνητικοί ισχυρισμοί περί γενικευμένης πρακτικής διαμόρφωσης υψηλότερων τιμών στην Ελλάδα είναι αβάσιμοι. Ως παράδειγμα επικαλέστηκε το γεγονός ότι ο καφές Nescafe πωλείται εδώ κατά 8% φθηνότερα από άλλες χώρες! Το γεγονός, βέβαια, ότι αυτό δεν αναιρεί την τιμή ακρίβειας και κερδοσκοπίας, καθόλου δεν είναι μεταξύ των ενδιαφερόντων ούτε της κυβέρνησης ούτε της «Nestle». Ιδού σε ποιες κατηγορίες προϊόντων έχει εξαπλώσει τη μονοπωλιακή της δράση η εν λόγω πολυεθνική:
Μέσα από αλλεπάλληλες συγχωνεύσεις και εξαγορές εταιρειών και από ενδοοικογενειακές οικονομικές διαφορές μεταξύ των αδελφών Γ. και Κ. Φιλίππου, η οικογένεια ελέγχει με τον έναν ή τον άλλον τρόπο από μονοπωλιακή θέση ένα μεγάλο μέρος της αγοράς τροφίμων. Μέσω των ομίλων της ΦΑΓΕ, της Hellenic Quality Foods (HQF) και της Elbisco έχουν βάλει στο χέρι μια σειρά εταιρειών διαφόρων κλάδων. Συγκεκριμένα, στη ΦΑΓΕ, στην οποία έχουν ιδιοκτησιακά δικαιώματα και οι δύο αδελφοί, συμπεριλαμβάνονται οι παρακάτω θυγατρικές:
Στον Γ. Φιλίππου ανήκει, ακόμη, η «Hellenic Quality Foods», όπως μετονομάστηκε η εταιρεία «ΚANAKΗ» που διακινεί προϊόντα ζύμης, λαχανικά και πουλερικά) και τα κοτόπουλα «MIMIKOS». Στον Κ. Φιλίππου ανήκει η «Elbiscο», μονοπώλιο στον κλάδο των προϊόντων ζύμης, μπισκότου, κρουασάν, φρυγανιάς κ.ά. Στην «Elbisco» έχουν περιέλθει μετά από εξαγορές και συγχωνεύσεις οι εταιρείες:
Ιδού ορισμένα από τα σχετικά στοιχεία: