Αποσπάσματα από την ομιλία του Μ. Παπαδόπουλου, μέλους του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, στην εκδήλωση - ημερίδα που διοργάνωσε η ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ, με θέμα «Νερό κοινωνικό αγαθό και όχι εμπόρευμα. Οι εξελίξεις στην ΕΥΑΘ και οι θέσεις του ΚΚΕ», στις 25 Απρίλη
MotionTeam |
Πρόσφατα οι εργαζόμενοι, οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης ταλαιπωρήθηκαν αρκετές μέρες με τη διακοπή υδροδότησης της πόλης, μετά τη βλάβη στον αγωγό μεταφοράς από τις πηγές της Αραβησσού.
Ισως κάποιος σκεφτεί καλοπροαίρετα ότι δεν υπάρχει πολιτική διάσταση στο θέμα. Ο πρόεδρος των εργαζομένων στην ΕΥΑΘ δήλωσε ότι και «διαμαντένιοι να είναι οι αγωγοί, κάποια στιγμή θα χαλάσουν».
Μήπως, λοιπόν, υπερβάλλουμε και αξιοποιούμε αυθαίρετα πολιτικά ένα τυχαίο γεγονός, ένα απλό ατύχημα; Η αλήθεια είναι πολύ διαφορετική.
Η προβληματική κατάσταση του κεντρικού αγωγού δεν είναι καινούρια, δεν υπήρξε «κεραυνός εν αιθρία». Από τη δεκαετία του '80 έως και την πρόσφατη διακοπή, έχουν υπάρξει τέσσερις μεγάλες βλάβες, που απαίτησαν επίσης πλήρη διακοπή υδροδότησης για την επισκευή τους. Υπήρξαν αυτοψίες, τεχνικά πορίσματα, προτάσεις που αφορούσαν την αντικατάσταση τμημάτων του αγωγού, την κατασκευή νέου αγωγού, την αντιμετώπιση προβλημάτων που είχαν τα φρεάτια με τους σχετικούς μηχανισμούς εκτόνωσης της πίεσης.
MotionTeam |
Από το 2012 μελετήθηκαν οι αναγκαίες επεκτάσεις της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Νερού, του Υδραγωγείου του Αλιάκμονα. Από τότε μπορούσε τουλάχιστον να κατασκευαστεί ένας συνδετήριος αγωγός μεταξύ των δύο υποσυστημάτων Αραβησσού και Αλιάκμονα.
Γνωστές ήταν επίσης οι σύγχρονες τεχνολογικές λύσεις για την ανίχνευση και την αποτύπωση αφανών διαρροών και για την τηλεδιαχείριση και τον τηλεέλεγχο του δικτύου ύδρευσης.
Τι έκαναν όλα αυτά τα χρόνια οι κυβερνήσεις ΝΔ - ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ από το 2015;
Είναι όλοι οι υπουργοί, οι κυβερνήσεις, οι διοικήσεις αδιάφοροι, αδαείς, ανίκανοι ως διαχειριστές;
Στην πραγματικότητα, η χρόνια προβληματική κατάσταση των υποδομών της ΕΥΑΘ αποτελεί τη μοιραία εξέλιξη:
Αυτήν την πραγματικότητα προσπάθησε να κρύψει ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας φέτος το Μάρτη στην ομιλία του στο περιφερειακό συνέδριο της Κεντρικής Μακεδονίας, λίγες μέρες πριν την αποκαλυπτική πολυήμερη διακοπή της υδροδότησης.
Για αυτές τις εξελίξεις το ΚΚΕ είχε έγκαιρα προειδοποιήσει το λαό, εδώ στη Θεσσαλονίκη, με διοργάνωση ειδικής ημερίδας της ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας, στις 4 Ιούνη 2013.
Οσα έγκαιρα αναδείξαμε, επιβεβαιώνονται όλα αυτά τα χρόνια από τη ζωή, από τις εξελίξεις. Τονίζαμε ότι ανεξάρτητα από τα κούφια και απατηλά συνθήματα, το νερό στον καπιταλισμό είναι εμπόρευμα και όχι κοινωνικό αγαθό. Φωτίζαμε ότι η αστική πολιτική της εμπορευματοποίησης του νερού δεν ξεκίνησε από την εφαρμογή των μνημονίων ούτε αποτελεί ελληνική πρωτοτυπία.
Εξηγούσαμε ότι με διάφορες παραλλαγές εφαρμόζεται σε όλα τα κράτη - μέλη της ΕΕ, ιδιαίτερα μετά τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, που απελευθέρωσε την κίνηση κεφαλαίων στην επικράτειά της. Ετσι υπερσυσσωρευμένα κεφάλαια σε διάφορους τομείς αναζήτησαν και αναζητούν κερδοφόρα διέξοδο σε άλλους κλάδους που «απελευθερώνονται» σταδιακά από την κρατική προστασία, όπως η Ενέργεια, οι Τηλεπικοινωνίες, το Νερό.
Η κοινοτική Οδηγία - Πλαίσιο του 2000 για το νερό θέτει σε προτεραιότητα την εξοικονόμηση της ζήτησης του νερού, σε αντιπαράθεση με τη μεγιστοποίηση της δυνατότητας προσφοράς του σε κάθε υδατικό διαμέρισμα. Η Οδηγία, με την οποία εναρμονίστηκε η ελληνική νομοθεσία ήδη από το 2003, επιβάλλει νέα αντιλαϊκή πολιτική τιμολόγησης του νερού και διαμορφώνει το πλαίσιο εμπορευματοποίησής του.
Ετσι, δεν εστιάζει ούτε στα τεχνικά έργα και τις πολιτικές εμπλουτισμού των υπόγειων και επίγειων υδροφορέων, ούτε στην αναγκαιότητα προστασίας των δασών, που συμβάλλουν καθοριστικά στον εμπλουτισμό των υδροφορέων. Αντιπαραθέτει τεχνητά την προτεραιότητα της χρήσης του νερού για ύδρευση με τις χρήσεις του νερού σε κλάδους της παραγωγής, όπως των Τροφίμων και της Ενέργειας, δηλαδή σε κλάδους εξίσου απαραίτητους για την κάλυψη των κοινωνικών αναγκών.
Ετσι, μέσα σε αυτό το πλαίσιο εμφανίζονται τώρα οι διαφορετικές προτάσεις ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ για το μέλλον της ΕΥΑΘ, που αποτελούν δύο όψεις του ίδιου αντιλαϊκού νομίσματος. Από τη μία, η ΝΔ κατηγορεί τον ΣΥΡΙΖΑ ότι δεν πιστεύει βαθιά τις ιδιωτικοποιήσεις και η ίδια δεσμεύεται να προχωρήσει στις πλήρεις ιδιωτικοποιήσεις, γιατί, όπως διακηρύττει, τα δημόσια αγαθά μπορούν να διασφαλιστούν φτηνότερα και καλύτερα από τον ιδιωτικό τομέα. Από την άλλη, ο ΣΥΡΙΖΑ διακηρύττει ότι το 50% των μετοχών θα παραμείνει στο Δημόσιο, με τη συμμετοχή των δημοτικών επιχειρήσεων και των ασφαλιστικών ταμείων στη μετοχική σύνθεση της ΕΥΑΘ.
Και οι δύο προτάσεις αποτελούν εναλλακτικές μορφές της ίδιας αντιλαϊκής πολιτικής εμπορευματοποίησης του νερού, γι' αυτό και η ΕΕ δηλώνει «ουδετερότητα», αφού δεν την απασχολεί αν η πλειοψηφία των μετοχών θα ανήκει στο κράτος ή σε ιδιωτικό όμιλο.
Σχετικά με την πλήρη ιδιωτικοποίηση, η διεθνής πείρα έχει πλέον επιβεβαιώσει με πλήθος περιπτώσεων, από τις ΗΠΑ ή τη Μ. Βρετανία, μέχρι τη Γαλλία, την Πορτογαλία και την Αργεντινή, ότι συνοδεύτηκε από εκτίναξη τιμών λαϊκής κατανάλωσης, επιδείνωση της κατάστασης των εργαζομένων του κλάδου, υποβάθμιση της ποιότητας του νερού και της επεξεργασίας λυμάτων, αθέτηση συμβατικών υποχρεώσεων των ομίλων για τη συντήρηση και την επέκταση των δικτύων.
Συνιστά όμως η πρόταση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ μια πιο φιλολαϊκή λύση ή έστω το «μικρότερο κακό»;
Στην πραγματικότητα, αποτελεί την πιο αποτελεσματική αστική πολιτική προώθησης της εμπορευματοποίησης του νερού και την πιο κερδοφόρα για ορισμένους ιδιωτικούς ομίλους, αφού σε αντίθεση με την πλήρη ιδιωτικοποίηση, δεν θα επωμιστούν πολλές λεγόμενες «λειτουργικές δαπάνες» που μπορούν να περιορίσουν το ποσοστό του κέρδους τους.
Μήπως υπερβάλλουμε; Ας σκεφτούμε.
Διασφάλισε ή μπορεί να διασφαλίσει την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών η διατήρηση του 51% των μετοχών μίας επιχείρησης στο σημερινό αστικό κράτος; Ακόμη και αν δεν γνωρίζαμε κανένα οικονομικό στοιχείο, θα μπορούσαμε εύκολα να απαντήσουμε ότι αυτό δεν είναι δυνατόν. Για να παραμείνει κερδοφόρα μια επιχείρηση στον καπιταλισμό, όποια και αν είναι η μετοχική της σύνθεση, πρέπει να ξεζουμίζει τους εργαζομένους της, να αυξάνει το βαθμό εκμετάλλευσής τους και να επιβαρύνει τις λαϊκές οικογένειες στις οποίες πουλάει τα εμπορεύματα που παράγει. Τα κέρδη δεν πέφτουν από τον ουρανό.
Οταν το 51% μίας επιχείρησης ανήκει στο σημερινό κράτος, αυτό δεν σημαίνει ότι αποτελεί λαϊκή περιουσία. Σημαίνει ότι ανήκει στο αστικό κράτος, που υπηρετεί τα στρατηγικά συμφέροντα του μονοπωλιακού κεφαλαίου και διευθύνει επιχειρήσεις ως «συλλογικός καπιταλιστής».
Δεν υπάρχει ουδέτερο κράτος πάνω και έξω από τα αντίπαλα ταξικά συμφέροντα, ούτε επιχείρηση στον καπιταλισμό που να μπορεί να λειτουργήσει έξω από τις νομοτέλειες της καπιταλιστικής παραγωγής, της καπιταλιστικής αγοράς, του καπιταλιστικού κέρδους.
Επίσης, ακόμη και αν το κράτος διατηρεί το 51%, η διοίκηση της επιχείρησης είναι υποχρεωμένη να διασφαλίσει το μέγιστο δυνατό κέρδος των μετοχών των ιδιωτικών ομίλων που έχουν επενδύσει και κατέχουν τα μειοψηφικά πακέτα, όπως οι όμιλοι «Paulson» και «Suez» στην περίπτωσή μας. Η ίδια η ζωή επιβεβαιώνει αυτές τις θεωρητικές και πολιτικές θέσεις. Ας δούμε πολύ συνοπτικά τι συνέβη όλα αυτά τα χρόνια στην ΕΥΔΑΠ και στην ΕΥΑΘ:
Τι αποδεικνύει η πορεία που προαναφέραμε; Αποδεικνύει ότι η διατήρηση του 51% στο Δημόσιο όχι μόνο δεν μπορεί να εγγυηθεί την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών που αφορούν στο νερό, αλλά αντίθετα οδήγησε σε επιδείνωση της κατάστασης των εργαζομένων για να διασφαλιστεί η κερδοφορία της επιχείρησης. Αποδεικνύει ότι η συνεχής κερδοφορία της ΕΥΑΘ τα τελευταία χρόνια, η αύξηση των κερδών προ φόρων χωρίς ουσιαστική αύξηση του κύκλου εργασιών, στηρίχτηκαν στις θυσίες των λαϊκών στρωμάτων, που πληρώνουν έως και 70 λεπτά το κυβικό μέτρο.
Ισως κάποιος σκεφτεί απλοϊκά, «αφού δεν αποτελούν φιλολαϊκή λύση οι κρατικές, οι δημοτικές και οι μεικτές επιχειρήσεις μήπως δεν έχει νόημα να αντιπαλέψει κανείς τα μέτρα επέκτασης της ιδιωτικοποίησης και της εμπορευματοποίησης που προωθεί η κυβέρνηση;». Ασφαλώς όχι είναι η απάντησή μας, αγαπητοί φίλοι.
Η επέκταση της ιδιωτικοποίησης, έστω και μερικής, θα συνοδευτεί με νέα επίθεση στα λαϊκά στρώματα. Θα έχουμε:
Οχι μόνο δεν αδιαφορούμε για όλα αυτά, αλλά θα πρωταγωνιστήσουμε για να αποτρέψουμε τα χειρότερα που έρχονται. Ομως, δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά την επίθεση του κεφαλαίου υψώνοντας τη σημαία της επιστροφής στο παρελθόν ή υπερασπίζοντας τη σημερινή αρνητική κατάσταση.
Πρέπει να φωτίσουμε ότι υπάρχει δρόμος ανάπτυξης, υπάρχει πολιτική που μπορεί να διασφαλίσει την αξιοποίηση του νερού για την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών. Πρέπει να σηκώσουμε τη σημαία του μέλλοντος, με την εργατική τάξη, το λαό να κρατούν στα χέρια τους τα κλειδιά της οικονομίας και το τιμόνι της εξουσίας.
Υπάρχει δρόμος της κοινωνικοποίησης των μέσων παραγωγής που ξεριζώνει, που καταργεί τον ανταγωνισμό των επιχειρήσεων για την αξιοποίηση του νερού με γνώμονα το καπιταλιστικό κέρδος.
Υπάρχει δρόμος της εργατικής εξουσίας που καταργεί τη μισθωτή σκλαβιά, την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο και απελευθερώνει την κύρια παραγωγική δύναμη, τον εργαζόμενο άνθρωπο. Υπάρχει ο δρόμος της ενεργού συμμετοχής των εργαζομένων στη διαμόρφωση, στη λήψη και την εφαρμογή των αποφάσεων μέσα από τις Γενικές Συνελεύσεις τους σε κάθε χώρο δουλειάς και με την εκλογή ανακλητών αντιπροσώπων για τα ανώτερα όργανα της λαϊκής εξουσίας.
Υπάρχει ο δρόμος που αλλάζει το σκοπό της παραγωγής και αξιοποιεί την υπεροχή του επιστημονικού κεντρικού σχεδιασμού της οικονομίας για την ικανοποίηση του συνόλου των λαϊκών αναγκών για την ύδρευση, την άρδευση, την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, την αντιπλημμυρική προστασία, την ισόρροπη ανάπτυξη των περιφερειών, την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας.
Αυτόν το δρόμο προβάλλουμε πολιτικά σε κάθε χώρο δουλειάς φωτίζοντας ότι συνδυασμένη ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών δεν μπορεί να υπάρξει αν δεν απαλλαγούμε από τις αλυσίδες του καπιταλιστικού κέρδους και της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας στην οικονομία.
Μόνο στο έδαφος της σοσιαλιστικής οικονομίας, όπου η γη, οι υδάτινοι πόροι, τα δάση, τα εργοστάσια επεξεργασίας νερού, τα δίκτυα ύδρευσης και άρδευσης θα αποτελούν κοινωνική ιδιοκτησία, μπορεί το νερό να αποτελεί κοινωνικό αγαθό και δικαίωμα και όχι εμπόρευμα.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα φανεί η συντριπτική υπεροχή του επιστημονικού κεντρικού σχεδιασμού.
Η συντριπτική υπεροχή του κεντρικού σχεδιασμού εδράζεται στη δυνατότητα:
Το κράτος της εργατικής εξουσίας μπορεί να διασφαλίσει:
Προτείνουμε, λοιπόν, ένα ριζικά διαφορετικό δρόμο ανάπτυξης που μπορεί να διασφαλίσει την αξιοποίηση του νερού για τις λαϊκές ανάγκες και γενικότερα την κοινωνική ευημερία. Αυτό, όμως, δε σημαίνει να περιμένουμε παθητικά κάποια «μεγάλη μέρα» που θα υλοποιηθεί η λύση που προτείνουμε, που θα έρθει από μόνο του το σοσιαλιστικό μέλλον. Παλεύουμε καθημερινά, άμεσα, τώρα για να δημιουργηθούν πρωτοπόρες εργατικές αντιστάσεις και αντεπιθέσεις σε κάθε εργασιακό χώρο, κάθε κλάδο της οικονομίας.
Εχουμε απέναντί μας έναν αντίπαλο που παλεύει για να ισοπεδώσει τα δικαιώματά μας και την ίδια ώρα προσπαθεί να μας πείσει ότι η ταξική πάλη ανήκει στο παρελθόν. Εναν αντίπαλο που έχει ονοματεπώνυμο. Είναι η άρχουσα τάξη των καπιταλιστών, η ΕΕ και το ΝΑΤΟ και όχι μόνο η εκάστοτε κυβέρνηση που υλοποιεί την πολιτική τους. Μόνο η οργάνωση της αντεπίθεσης σε γραμμή ρήξης με τον πραγματικό αντίπαλο μπορεί να ανοίξει το δρόμο για την ικανοποίηση των αναγκών μας. Γι' αυτό και οι σημερινοί αγώνες ενάντια στις ιδιωτικοποιήσεις και στην κυβερνητική πολιτική πρέπει να έχουν στόχο τη συνολική ανατροπή της πολιτικής εμπορευματοποίησης του νερού, την κατάργηση της επιχειρηματικής δράσης με κριτήριο το κέρδος, τόσο από ιδιωτικούς ομίλους όσο και από μεικτές επιχειρήσεις.
Σε αυτήν την κατεύθυνση προτάσσουμε ριζοσπαστικούς στόχους πάλης και διεκδικούμε:
Οργανώνουμε την αντεπίθεση, βαδίζουμε αποφασιστικά, μαχητικά, για την ανατροπή του πραγματικού αντιπάλου, με εμπιστοσύνη στις δυνάμεις της εργατικής τάξης και του λαού.
Σήμερα εντείνεται ο άγριος ανταγωνισμός ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικά κέντρα και διεθνείς ομίλους για το ξαναμοίρασμα αγορών και εδαφών με οικονομική σημασία. Συνήθως όταν μιλάμε για εδάφη με οικονομική σημασία σκεφτόμαστε μόνο τα εδάφη που βρίσκονται σε πλούσιες ενεργειακές πηγές ή αυτά που έχουν σημασία για τη μεταφορά Ενέργειας και εμπορευμάτων.
Σε αρκετές περιπτώσεις, όμως, οι ιμπεριαλιστικοί ανταγωνισμοί αφορούν συνολικά το πλέγμα Νερό - Τρόφιμα - Ενέργεια. Στην αστική βιβλιογραφία υπάρχουν ήδη οι όροι του «υδρο-ιμπεριαλισμού» και της διαπάλης για γεωπολιτική «υδρο-ηγεμονία», που δηλώνουν ότι στο στόχαστρο των ιμπεριαλιστικών σχεδίων μπορεί να βρεθεί το σύνολο των βασικών αναγκών μας, όπως η ύδρευση.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα το άτυπο εμπάργκο νερού που εφαρμόζει η κυβέρνηση της Τουρκίας σε ορισμένες περιοχές οι οποίες ελέγχονται από κουρδικές δυνάμεις, αξιοποιώντας και μεγάλα υδροηλεκτρικά φράγματα, όπως αυτά πάνω στον Τίγρη Ποταμό. Αυτά τα ζητήματα αποκτούν ξεχωριστή σημασία σε μια περίοδο που μεγαλώνει η πιθανότητα μεγάλων περιφερειακών συγκρούσεων, ακόμη και ενός πιο γενικευμένου ιμπεριαλιστικού πολέμου, ιδιαίτερα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, των Βαλκανίων και γενικότερα της Ευρασίας.
Μιλάμε για μια ολόκληρη περιοχή, όπου το ΝΑΤΟ και η ΕΕ, ιδιαίτερα οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Γαλλία, σε συνεργασία με ισχυρές περιφερειακές δυνάμεις, όπως είναι το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία, ξεδιπλώνουν επικίνδυνα σχέδια ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων για να περιορίσουν την επιρροή ισχυρών καπιταλιστικών κρατών όπως η Ρωσία, η Κίνα και το Ιράν.
Για να προωθήσει τα συμφέροντα της ελληνικής αστικής τάξης, για να αναβαθμίσει το ρόλο του εγχώριου κεφαλαίου στην περιοχή και να μετατρέψει την Ελλάδα σε κόμβο μεταφοράς Ενέργειας και εμπορευμάτων, η κυβέρνηση του Αλ. Τσίπρα αναλαμβάνει το ρόλο σημαιοφόρου της υλοποίησης των σχεδίων του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.