• Για όποιον εξακολουθεί να έχει την αυταπάτη ότι στο καπιταλιστικό σύστημα που τα πάντα, ο αέρας, το νερό, η υγεία και η εργατική δύναμη του ανθρώπου, είναι εμπορεύματα, μπορεί να υπάρξει φιλολαϊκή διαχείριση.
• Για να κατανοηθεί ότι όσες κυβερνήσεις και αν αλλάξουν, οι ανάγκες μας θα θυσιάζονται στο βωμό του καπιταλιστικού κέρδους, όσο τα κλειδιά της οικονομίας τα κρατούν οι μονοπωλιακοί όμιλοι, η άρχουσα τάξη των καπιταλιστών.

Πρόσφατα οι εργαζόμενοι, οι κάτοικοι της Θεσσαλονίκης ταλαιπωρήθηκαν αρκετές μέρες με τη διακοπή υδροδότησης της πόλης, μετά τη βλάβη στον αγωγό μεταφοράς από τις πηγές της Αραβησσού.

Ισως κάποιος σκεφτεί καλοπροαίρετα ότι δεν υπάρχει πολιτική διάσταση στο θέμα. Ο πρόεδρος των εργαζομένων στην ΕΥΑΘ δήλωσε ότι και «διαμαντένιοι να είναι οι αγωγοί, κάποια στιγμή θα χαλάσουν».

Μήπως, λοιπόν, υπερβάλλουμε και αξιοποιούμε αυθαίρετα πολιτικά ένα τυχαίο γεγονός, ένα απλό ατύχημα; Η αλήθεια είναι πολύ διαφορετική.

Η προβληματική κατάσταση του κεντρικού αγωγού δεν είναι καινούρια, δεν υπήρξε «κεραυνός εν αιθρία». Από τη δεκαετία του '80 έως και την πρόσφατη διακοπή, έχουν υπάρξει τέσσερις μεγάλες βλάβες, που απαίτησαν επίσης πλήρη διακοπή υδροδότησης για την επισκευή τους. Υπήρξαν αυτοψίες, τεχνικά πορίσματα, προτάσεις που αφορούσαν την αντικατάσταση τμημάτων του αγωγού, την κατασκευή νέου αγωγού, την αντιμετώπιση προβλημάτων που είχαν τα φρεάτια με τους σχετικούς μηχανισμούς εκτόνωσης της πίεσης.

Αλλαξαν τόσες κυβερνήσεις, υπουργοί, διοικήσεις και όμως ποτέ δεν υλοποιήθηκε ένα ολοκληρωμένο Σχέδιο Ασφαλείας, που να περιλαμβάνει προληπτική συντήρηση, διαρκή εκτίμηση της κατάστασης των υποδομών, σχέδια έκτακτης ανάγκης για σενάρια καταστροφής και όχι μόνο από φυσικά αίτια, αν σκεφτούμε στοιχειωδώς τη σημερινή συγκυρία.

Από το 2012 μελετήθηκαν οι αναγκαίες επεκτάσεις της Εγκατάστασης Επεξεργασίας Νερού, του Υδραγωγείου του Αλιάκμονα. Από τότε μπορούσε τουλάχιστον να κατασκευαστεί ένας συνδετήριος αγωγός μεταξύ των δύο υποσυστημάτων Αραβησσού και Αλιάκμονα.

Γνωστές ήταν επίσης οι σύγχρονες τεχνολογικές λύσεις για την ανίχνευση και την αποτύπωση αφανών διαρροών και για την τηλεδιαχείριση και τον τηλεέλεγχο του δικτύου ύδρευσης.

Τι έκαναν όλα αυτά τα χρόνια οι κυβερνήσεις ΝΔ - ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΡΙΖΑ από το 2015;

Είναι όλοι οι υπουργοί, οι κυβερνήσεις, οι διοικήσεις αδιάφοροι, αδαείς, ανίκανοι ως διαχειριστές;

Στην πραγματικότητα, η χρόνια προβληματική κατάσταση των υποδομών της ΕΥΑΘ αποτελεί τη μοιραία εξέλιξη:

• Της λειτουργίας της επιχείρησης με γνώμονα την καπιταλιστική κερδοφορία.
• Της κρατικής πολιτικής εμπορευματοποίησης του νερού.
• Της οικονομικής και ιδιαίτερα της δημοσιονομικής πολιτικής των κυβερνήσεων, που ιεραρχεί την κρατική στήριξη για επενδύσεις σε έργα υποδομών και για υπηρεσίες κοινωνικής πολιτικής με γνώμονα τα συμφέροντα των μονοπωλιακών ομίλων.

Αυτήν την πραγματικότητα προσπάθησε να κρύψει ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας φέτος το Μάρτη στην ομιλία του στο περιφερειακό συνέδριο της Κεντρικής Μακεδονίας, λίγες μέρες πριν την αποκαλυπτική πολυήμερη διακοπή της υδροδότησης.

• Ισχυρίστηκε ότι το νερό είναι δημόσιο αγαθό και όχι εμπόρευμα, και ως δημόσιο αγαθό θα κατοχυρωθεί και συνταγματικά από τον ΣΥΡΙΖΑ.
• Καθησύχασε ότι διασφαλίζεται ο στόχος του λαϊκού κινήματος, αφού το 50% των μετοχών της ΕΥΑΘ θα μείνει στο Δημόσιο, στο κράτος.

Για αυτές τις εξελίξεις το ΚΚΕ είχε έγκαιρα προειδοποιήσει το λαό, εδώ στη Θεσσαλονίκη, με διοργάνωση ειδικής ημερίδας της ΚΟ Κεντρικής Μακεδονίας, στις 4 Ιούνη 2013.

Οσα έγκαιρα αναδείξαμε, επιβεβαιώνονται όλα αυτά τα χρόνια από τη ζωή, από τις εξελίξεις. Τονίζαμε ότι ανεξάρτητα από τα κούφια και απατηλά συνθήματα, το νερό στον καπιταλισμό είναι εμπόρευμα και όχι κοινωνικό αγαθό. Φωτίζαμε ότι η αστική πολιτική της εμπορευματοποίησης του νερού δεν ξεκίνησε από την εφαρμογή των μνημονίων ούτε αποτελεί ελληνική πρωτοτυπία.

Εξηγούσαμε ότι με διάφορες παραλλαγές εφαρμόζεται σε όλα τα κράτη - μέλη της ΕΕ, ιδιαίτερα μετά τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, που απελευθέρωσε την κίνηση κεφαλαίων στην επικράτειά της. Ετσι υπερσυσσωρευμένα κεφάλαια σε διάφορους τομείς αναζήτησαν και αναζητούν κερδοφόρα διέξοδο σε άλλους κλάδους που «απελευθερώνονται» σταδιακά από την κρατική προστασία, όπως η Ενέργεια, οι Τηλεπικοινωνίες, το Νερό.

Η κοινοτική Οδηγία - Πλαίσιο του 2000 για το νερό θέτει σε προτεραιότητα την εξοικονόμηση της ζήτησης του νερού, σε αντιπαράθεση με τη μεγιστοποίηση της δυνατότητας προσφοράς του σε κάθε υδατικό διαμέρισμα. Η Οδηγία, με την οποία εναρμονίστηκε η ελληνική νομοθεσία ήδη από το 2003, επιβάλλει νέα αντιλαϊκή πολιτική τιμολόγησης του νερού και διαμορφώνει το πλαίσιο εμπορευματοποίησής του.

Ετσι, δεν εστιάζει ούτε στα τεχνικά έργα και τις πολιτικές εμπλουτισμού των υπόγειων και επίγειων υδροφορέων, ούτε στην αναγκαιότητα προστασίας των δασών, που συμβάλλουν καθοριστικά στον εμπλουτισμό των υδροφορέων. Αντιπαραθέτει τεχνητά την προτεραιότητα της χρήσης του νερού για ύδρευση με τις χρήσεις του νερού σε κλάδους της παραγωγής, όπως των Τροφίμων και της Ενέργειας, δηλαδή σε κλάδους εξίσου απαραίτητους για την κάλυψη των κοινωνικών αναγκών.

Ετσι, μέσα σε αυτό το πλαίσιο εμφανίζονται τώρα οι διαφορετικές προτάσεις ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ για το μέλλον της ΕΥΑΘ, που αποτελούν δύο όψεις του ίδιου αντιλαϊκού νομίσματος. Από τη μία, η ΝΔ κατηγορεί τον ΣΥΡΙΖΑ ότι δεν πιστεύει βαθιά τις ιδιωτικοποιήσεις και η ίδια δεσμεύεται να προχωρήσει στις πλήρεις ιδιωτικοποιήσεις, γιατί, όπως διακηρύττει, τα δημόσια αγαθά μπορούν να διασφαλιστούν φτηνότερα και καλύτερα από τον ιδιωτικό τομέα. Από την άλλη, ο ΣΥΡΙΖΑ διακηρύττει ότι το 50% των μετοχών θα παραμείνει στο Δημόσιο, με τη συμμετοχή των δημοτικών επιχειρήσεων και των ασφαλιστικών ταμείων στη μετοχική σύνθεση της ΕΥΑΘ.

Και οι δύο προτάσεις αποτελούν εναλλακτικές μορφές της ίδιας αντιλαϊκής πολιτικής εμπορευματοποίησης του νερού, γι' αυτό και η ΕΕ δηλώνει «ουδετερότητα», αφού δεν την απασχολεί αν η πλειοψηφία των μετοχών θα ανήκει στο κράτος ή σε ιδιωτικό όμιλο.

Σχετικά με την πλήρη ιδιωτικοποίηση, η διεθνής πείρα έχει πλέον επιβεβαιώσει με πλήθος περιπτώσεων, από τις ΗΠΑ ή τη Μ. Βρετανία, μέχρι τη Γαλλία, την Πορτογαλία και την Αργεντινή, ότι συνοδεύτηκε από εκτίναξη τιμών λαϊκής κατανάλωσης, επιδείνωση της κατάστασης των εργαζομένων του κλάδου, υποβάθμιση της ποιότητας του νερού και της επεξεργασίας λυμάτων, αθέτηση συμβατικών υποχρεώσεων των ομίλων για τη συντήρηση και την επέκταση των δικτύων.

Συνιστά όμως η πρόταση της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ μια πιο φιλολαϊκή λύση ή έστω το «μικρότερο κακό»;

Στην πραγματικότητα, αποτελεί την πιο αποτελεσματική αστική πολιτική προώθησης της εμπορευματοποίησης του νερού και την πιο κερδοφόρα για ορισμένους ιδιωτικούς ομίλους, αφού σε αντίθεση με την πλήρη ιδιωτικοποίηση, δεν θα επωμιστούν πολλές λεγόμενες «λειτουργικές δαπάνες» που μπορούν να περιορίσουν το ποσοστό του κέρδους τους.

Μήπως υπερβάλλουμε; Ας σκεφτούμε.

Διασφάλισε ή μπορεί να διασφαλίσει την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών η διατήρηση του 51% των μετοχών μίας επιχείρησης στο σημερινό αστικό κράτος; Ακόμη και αν δεν γνωρίζαμε κανένα οικονομικό στοιχείο, θα μπορούσαμε εύκολα να απαντήσουμε ότι αυτό δεν είναι δυνατόν. Για να παραμείνει κερδοφόρα μια επιχείρηση στον καπιταλισμό, όποια και αν είναι η μετοχική της σύνθεση, πρέπει να ξεζουμίζει τους εργαζομένους της, να αυξάνει το βαθμό εκμετάλλευσής τους και να επιβαρύνει τις λαϊκές οικογένειες στις οποίες πουλάει τα εμπορεύματα που παράγει. Τα κέρδη δεν πέφτουν από τον ουρανό.

Οταν το 51% μίας επιχείρησης ανήκει στο σημερινό κράτος, αυτό δεν σημαίνει ότι αποτελεί λαϊκή περιουσία. Σημαίνει ότι ανήκει στο αστικό κράτος, που υπηρετεί τα στρατηγικά συμφέροντα του μονοπωλιακού κεφαλαίου και διευθύνει επιχειρήσεις ως «συλλογικός καπιταλιστής».

Δεν υπάρχει ουδέτερο κράτος πάνω και έξω από τα αντίπαλα ταξικά συμφέροντα, ούτε επιχείρηση στον καπιταλισμό που να μπορεί να λειτουργήσει έξω από τις νομοτέλειες της καπιταλιστικής παραγωγής, της καπιταλιστικής αγοράς, του καπιταλιστικού κέρδους.

Επίσης, ακόμη και αν το κράτος διατηρεί το 51%, η διοίκηση της επιχείρησης είναι υποχρεωμένη να διασφαλίσει το μέγιστο δυνατό κέρδος των μετοχών των ιδιωτικών ομίλων που έχουν επενδύσει και κατέχουν τα μειοψηφικά πακέτα, όπως οι όμιλοι «Paulson» και «Suez» στην περίπτωσή μας. Η ίδια η ζωή επιβεβαιώνει αυτές τις θεωρητικές και πολιτικές θέσεις. Ας δούμε πολύ συνοπτικά τι συνέβη όλα αυτά τα χρόνια στην ΕΥΔΑΠ και στην ΕΥΑΘ:

• Στην ΕΥΔΑΠ έχουμε μείωση του μόνιμου προσωπικού κατά 70% σε σχέση με τη δεκαετία του '90, ενώ ο όγκος των εργασιών έχει αυξηθεί πάνω από 50%. Στην ΕΥΑΘ, μετά και τις προσλήψεις που έγιναν το 2017, έχουν απομείνει 350 εργαζόμενοι από τους 700 πριν την εισαγωγή στο Χρηματιστήριο και παρά την αύξηση των καταναλωτών, που ξεπερνά τις 90.000 τη συγκεκριμένη περίοδο.
• Στην ΕΥΔΑΠ υπάρχουν σήμερα 9 διαφορετικές σχέσεις εργασίας. Αντίστοιχα, στην ΕΥΑΘ έχει διαμορφωθεί μία ολόκληρη «βεντάλια» έντασης και εκμετάλλευσης, από εργαζόμενους με συμβάσεις Ιδιωτικού Δικαίου αορίστου χρόνου μέχρι και εργαζόμενους με μπλοκάκια που έληξαν οι συμβάσεις τους, εργαζόμενους με 8μηνες συμβάσεις, πρακτικάριους σπουδαστές και εργαζόμενους στις εργολαβίες, όπως για παράδειγμα στις αποκαταστάσεις βλαβών και στην καθαριότητα. Οι μισθοί μειώθηκαν μεσοσταθμικά κατά 35% τα χρόνια των δύο πρώτων μνημονίων και στη συνέχεια ήρθαν οι νέες επιβαρύνσεις με τη φορολογική αφαίμαξη και τις ρυθμίσεις στο Ασφαλιστικό. Συνολικά περίπου το 50% απασχολείται με σχέσεις ελαστικής εργασίας.
• Η επιβάρυνση των λαϊκών στρωμάτων για τις υπηρεσίες ύδρευσης - αποχέτευσης έχει αυξηθεί κατά 150% σε σχέση με το 1999.
• Η συντήρηση του δικτύου (που ξεπερνά τα 2.200 χιλιόμετρα αγωγών ύδρευσης και τα 1.800 χιλιόμετρα αγωγών αποχέτευσης) θυσιάστηκε, όπως είδαμε στην αρχή, στο βωμό της βέλτιστης κερδοφορίας της επιχείρησης. Η ίδια η ΕΥΑΘ υπολόγιζε σε 26% τις απώλειες νερού από διαρροές, ενώ το ΤΑΙΠΕΔ στο 32% την εποχή που διοργανώσαμε την προηγούμενη ημερίδα το 2013.

Τι αποδεικνύει η πορεία που προαναφέραμε; Αποδεικνύει ότι η διατήρηση του 51% στο Δημόσιο όχι μόνο δεν μπορεί να εγγυηθεί την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών που αφορούν στο νερό, αλλά αντίθετα οδήγησε σε επιδείνωση της κατάστασης των εργαζομένων για να διασφαλιστεί η κερδοφορία της επιχείρησης. Αποδεικνύει ότι η συνεχής κερδοφορία της ΕΥΑΘ τα τελευταία χρόνια, η αύξηση των κερδών προ φόρων χωρίς ουσιαστική αύξηση του κύκλου εργασιών, στηρίχτηκαν στις θυσίες των λαϊκών στρωμάτων, που πληρώνουν έως και 70 λεπτά το κυβικό μέτρο.