Δεν είναι μονάχα οι - μόλις - τρεις πρόσφυγες στους 8.000 που βρίσκουν καταφύγιο στη χώρα μας. Κι ούτε απλά ότι, όσοι διασφαλίζουν τη μη απέλασή τους στα μέρη όπου απειλείται η ζωή τους, φτάνουν μόλις τις μερικές δεκάδες. Είναι και ότι ακόμα και η όποια μορφή προστασίας - έστω και προσωρινή - χορηγούσε η ελληνική πολιτεία στους πρόσφυγες, πλέον, ...«ανακαλείται».

Οταν πριν από μερικούς μήνες, ο Ορφάν, Αφγανός πολιτικός πρόσφυγας, απευθύνθηκε στο αρμόδιο αστυνομικό τμήμα για να ανανεώσει τη ροζ κάρτα (σ.σ. άδεια παραμονής, που κατοχυρώνει τη μη επαναπροώθηση και χορηγείται στους αιτούντες άσυλο μέχρι την οριστική απόφαση), ο αστυνομικός υπάλληλος την «αντάλλαξε» με σημείωμα που υπογράμμιζε: «...τάσσεται προθεσμία 30 ημερών για να αποχωρήσει από τη χώρα...». «Ο,τι και να γίνει δεν μπορώ να πάω πίσω, θα χάσω τη ζωή μου», λέει ο Ορφάν που, χωρίς άδεια παραμονής, έχει μετατραπεί σε ακόμα ευκολότερη «λεία» για τους εργοδότες: κανείς δεν του κολλά ένσημα.

Και δεν είναι ο μόνος. Υπάρχουν δεκάδες ακόμα συμπατριώτες του, όπως και Κούρδοι, αλλά και πολλοί Ιρακινοί, πρόσφυγες από εμπόλεμες περιοχές, που βρίσκονται ένα βήμα πριν από την απέλαση. Ολοι τους με την εμπειρία της ...«προστασίας με ημερομηνία λήξης». Χωρίς, ωστόσο, να έχει λήξει η απειλή για τη ζωή τους. Εκτός βέβαια, αν η ελληνική κυβέρνηση είναι πεπεισμένη πως οι Αμερικάνοι κατόρθωσαν να αναστηλώσουν την ασφάλεια και την ειρήνη, τόσο στο Αφγανιστάν, όσο και στο Ιράκ. «Ο λαός δε μιλά για δημοκρατία. Μόνον ο Πρόεδρος και οι Αμερικάνοι μιλάνε για "δημοκρατία"», συμπληρώνει για την πατρίδα τους ο συμπατριώτης του Ορφάν, Αρέφ.

Χαρακτηριστική, ωστόσο, είναι η αναφορά σε έγγραφο του υπουργείου Δημόσιας Τάξης (από το Δεκέμβρη του 2003), όπου σημειώνεται ότι στη σχετική εθνική και διεθνή νομοθεσία «δεν προβλέπεται να θεωρούνται "a priori" ως αιτούντες άσυλο όσοι προέρχονται από εμπόλεμες περιοχές». Επισήμανση, που έρχεται σε αντίφαση με την ουσία του ορισμού του πρόσφυγα στη Σύμβαση της Γενεύης. Ορισμός, που προσδιορίζει ως πρόσφυγα κάθε διωκόμενο, λόγω φυλής, θρησκείας, εθνικότητας, κοινωνικής τάξης, ή πολιτικών πεποιθήσεων.

Φτάνοντας στην Ελλάδα, άνθρωποι με αναπηρίες από βασανιστήρια, που έχουν φυλακιστεί για χρόνια, αρχικά «φιλοξενούνται» - «ακόμα και 10 μήνες» τονίζουν οι πρόσφυγες - σε αστυνομικά τμήματα των παραμεθόριων περιοχών. Η πλειοψηφία των αιτούντων άσυλο περιμένουν ολόκληρους μήνες «ακρόαση» από τις ελληνικές αρχές, για να παραθέσουν τους λόγους του ξεριζωμού τους. Η πρωτοβάθμια αίτηση «απορρίπτεται σχεδόν πάντα». Ενώ το δευτεροβάθμιο πόρισμα εκδίδεται μετά από μήνες, ακόμα και χρόνια. Κι όλα αυτά, όταν η σχετική νομοθεσία προβλέπει εξέταση μέσα σε 90 και 30 μέρες, αντίστοιχα.

Σύμφωνα με τους κανονισμούς της ΕΕ, μία αίτηση ασύλου εξετάζεται μόνο στην πρώτη χώρα όπου κατατέθηκε. «Πολλοί διώκονται από την Ελλάδα, κι όταν ζητούν άσυλο σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα, τους λένε πως η Ελλάδα τους ζητά πίσω», επισημαίνουν μέλη της αφγανικής κοινότητας στη χώρα μας. «Κι έρχονται ξανά πίσω...». Μόνη επιλογή για τον πρόσφυγα, λοιπόν, σε περίπτωση απόρριψης της αίτησης, η επιστροφή στη χώρα από όπου «έτρεξε να σωθεί». `Η, η παρανομία στη χώρα όπου ζήτησε προστασία. «Καταδίωξης συνέχεια», λοιπόν...

«Αν με πιάσουν και με απελάσουν, θα πάω φυλακή. Τι θα γίνουν αυτά τα παιδιά;». Η ματιά του Μεχμέτ Τ., Κούρδου πρόσφυγα, που είναι στην Ελλάδα δύο χρόνια, κλείνει μέσα του όλη την αγωνία του κυνηγημένου: Προσδοκά επίθεση, αλλά και βοήθεια από παντού. Πριν από οκτώ μήνες, κρατήθηκε σαράντα βράδια στο τμήμα, επειδή, αν και είχε απορριφθεί η αίτησή του για άσυλο, βρισκόταν ακόμα στη χώρα. Ωστόσο, η γυναίκα και τα τέσσερα παιδιά του - που είναι ένα χρόνο στην Ελλάδα - τελούν υπό «ανθρωπιστικό καθεστώς».

Στον προσφυγικό καταυλισμό του Λαυρίου, δεκάδες οικογένειες Κούρδων προσφύγων διηγούνται τον τρόμο που ζούσαν στην Τουρκία. «Οταν ο άντρας μου είχε ήδη έρθει στην Ελλάδα, αστυνομικοί έρχονταν στο σπίτι κάθε βράδυ, ακόμα και στις 3 το πρωί», λέει η Χαλισέ. Η 14χρονη κόρη της Ρεμζιέ διώχτηκε από το τουρκικό σχολείο της, επειδή τραγουδούσε κούρδικα τραγούδια. Ο Σουλεϊμάν, με προβλήματα υγείας από βασανιστήρια, περιμένει εδώ και δυο χρόνια απάντηση στην αίτηση για άσυλο που έχει καταθέσει. «Τίποτα...». «Εκεί δούλευα στο δημαρχείο της Κωνσταντινούπολης, δεν ήρθα εδώ για οικονομικούς λόγους, υποχρεώθηκα. Με καταδίωκαν, επειδή οργανώναμε ανθρώπους για να παλέψουν για την ελευθερία τους...».

Μιλάνε για τον τρόμο, που όχι μόνο δεν εξαλείφεται σα φτάσουν στη χώρα μας, αλλά επιδεινώνεται. Με ανασφάλεια. Οταν παλεύουν να τα φέρουν βόλτα με τέσσερα μεροκάματα των 30 ευρώ κάθε μήνα. Δίχως εξασφάλιση, ούτε καν του δικαιώματος στην οικογενειακή επανένωση. Αφού, πολλές φορές, το ένα μέλος της οικογένειας έχει διασφαλίσει έστω προσωρινή προστασία, αλλά για τους υπολοίπους - συνήθως τη μητέρα και τα παιδιά που φτάνουν αργότερα - οι αιτήσεις εκκρεμούν για χρόνια. Αλλωστε, το Προεδρικό Διάταγμα 61/1999 ( άρθρο 7, παρ. 3β) αναφέρει ρητά πως για την είσοδο και παραμονή στη χώρα μας της οικογένειας ενός πρόσφυγα, χρειάζεται υπεύθυνη δήλωσή του, με την οποία αναλαμβάνει τα έξοδα παραμονής και συντήρησής της.

Στα παιδιά είναι έντονες οι μνήμες του παρελθόντος. Η Ροζάν βλέπει αστυνομικό και τρέμει. Εντονο, όμως, είναι και το πείσμα για ελπίδα. «Εγώ θέλω να γίνω γιατρός. Για να τους κάνω καλά...», μοιράζεται τα όνειρά του ο μικρούλης Μποτόν. Και χαμογελά...

«Πες μου τι, τι από όλα αυτά έχει γίνει; Κοίτα κι αυτό, κι αυτό...». Τα λόγια του Μπακίρ, από το Αφγανιστάν, είναι καταιγιστικά. Μια στοίβα με σχέδια Οδηγιών για την ΕΕ, με πρακτικά σεμιναρίων, με ευρωπαϊκά προγράμματα για πρόσφυγες, με χαρτιά, υποσχέσεις, κι άλλες υποσχέσεις, όλες για την «ένταξη των προσφύγων στην ελληνική κοινωνία», έχει γεμίσει το τραπέζι μπροστά του. «Εχασα 24 άτομα από την οικογένειά μου σε μια ώρα. Κι ακόμα έχω σίδερα στο πόδι και στην πλάτη μου. Πώς μπορούσα να κάτσω;..». Στην Ελλάδα έφτασε, πριν από πέντε χρόνια, με τα πόδια, στα δεκατέσσερά του. Ασυλο, βέβαια, δεν πήρε.

Ο Ουγούρ είναι ένα εικοσάχρονο παλικάρι, πρώην απεργός πείνας, που βρήκε ευκαιρία να δραπετεύσει στην Ελλάδα, όταν αποφυλακίστηκε προσωρινά από τις τουρκικές φυλακές. Τι κι αν το Ιατρικό Κέντρο Θυμάτων Βασανιστηρίων έχει πιστοποιήσει τα βασανιστήρια που δέχτηκε; Ενάμιση χρόνο στην Ελλάδα, δεν έχει παρά ένα χαρτί, που δεν του κατοχυρώνει ούτε καν ιατρική βοήθεια από δημόσιο νοσοκομείο.

Στην κουβέντα εισάγεται κι ένα κρίσιμο ζήτημα: Η υποδοχή που «επιφυλάσσει» το ελληνικό κράτος στους αιτούντες άσυλο.

Πρωταγωνιστικό ρόλο στη λειτουργία καταυλισμών προσωρινής φιλοξενίας, στην παροχή κοινωνικών υπηρεσιών, ψυχολογικής και νομικής στήριξης των αιτούντων άσυλο, αναλαμβάνουν πλέον οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ), με βασική χρηματοδότηση μέσω διαφόρων προγραμμάτων, από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Προσφύγων (χρηματοδότηση ανεπαρκής, σύμφωνα με τις ΜΚΟ).

Η ...«ετοιμότητα» της πολιτείας είναι χαρακτηριστική: Τα μόλις οκτώ σε ολόκληρη τη χώρα κέντρα υποδοχής προσφύγων (από τα έντεκα που έμειναν πέρσι, όταν έκλεισαν τρία σε Πικέρμι, Πεντέλη και Ν. Μάκρη) μπορούν να φιλοξενήσουν μόνο 1.180 άτομα. Οταν μόνον από τους πρώτους έντεκα μήνες του 2003 υπάρχουν 8.178 επίσημα καταγεγραμμένες αιτήσεις για πολιτικό άσυλο και ενώ, σύμφωνα με πληροφορίες, εκκρεμούν - μόνο απ' την περσινή χρονιά - γύρω στις 36.000 (!) περιπτώσεις, που ακόμα περιμένουν αριθμό προτεραιότητας...

Θυμίζουμε ότι η διεθνής νομοθεσία προβλέπει την παροχή στέγης, τροφής και ιατροφαρμακευτικής βοήθειας σε έναν αιτούντα άσυλο, μέχρι την οριστική απόφαση για την αναγνώρισή του ή όχι ως πρόσφυγα.

Οπως καταθέτει με οργή ο Ομίτ, Ιρανός πρόσφυγας, οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις απορροφούν χρήματα, που δεν αντιστοιχούν στις υπηρεσίες που υπόσχονται, λειτουργώντας ως διαχειριστές επιχείρησης, με συμπεριφορά του τύπου «αν δε σ' αρέσει, φύγε».

Η πολιτική της ΕΕ ξεπροβάλλει ανάγλυφη: Από τη μια, κατάργηση του ασύλου και, από την άλλη, «προγράμματα βιτρίνας». Από τη μια, εγκλωβισμός των προσφύγων στην παρανομία. Στην εξαθλίωση. Μέχρι να καταλήξουν ανασφάλιστοι εργάτες, που καταθέτουν την υπεραξία τους σε ξένα χρηματοκιβώτια. Κι, από την άλλη, εγκλωβισμός στην ανασφάλεια. Σε αιώνιες υποσχέσεις. Ομηροι, τελικά, μιας παντοτινής καταδίωξης.

Ε, λοιπόν, αυτήν την Ευρώπη δεν τη θέλουμε. Σ' αυτήν την Ευρώπη, απειθαρχούμε...

Πέντε χρόνια μετά τη Σύνοδο του Τάμπερε, που δρομολόγησε την πολιτική των «κλειστών συνόρων», τα ποσοστά πολιτικού ασύλου στα περισσότερα κράτη - μέλη «κατρακυλάνε», ή παραμένουν σε επίπεδα πολύ χαμηλά. Κι αυτό, σε μια εποχή που οι ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις ανά τον κόσμο θερίζουν.

Σύμφωνα με στοιχεία της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, τα ποσοστά χορήγησης πολιτικού ασύλου στην ΕΕ διαμορφώθηκαν για το 2002 ως εξής (πλήρης έκθεση για το 2003 δεν υπάρχει ακόμα): 0,3% στην Ελλάδα (από 11,2% το 2001), 1% στη Σουηδία (από 1%), 1% στην Ολλανδία (από 3%) και 1% στη Φινλανδία (0%), 3% στη Νορβηγία (από 2%), 7% στη Γερμανία (από 28%), 14% στη Γαλλία (από 15%), 9% στην Πορτογαλία (από 15%), 10% στην Ισπανία (από 15%). Την ίδια χρονιά, ο μέσος όρος της ΕΕ ήταν 11% (από 16% το 2001).

Ταυτόχρονα, κατακόρυφη καταγράφεται ακόμα και η πτώση του συνολικού ποσοστού αναγνώρισης (που περιλαμβάνει και τους αιτούντες άσυλο, οι οποίοι δεν αναγνωρίζονται ως πρόσφυγες, αλλά διασφαλίζουν τη μη απέλασή τους για ανθρωπιστικούς λόγους). Στην Δανία, σημειώνεται πτώση, από 45% το 2001, σε 25% το 2002. Στη Φινλανδία, το ίδιο ποσοστό διαμορφώνεται, από 56% το 2001, σε 35% το 2002. Στη Γερμανία, από 32% το 2001, σε 9% το 2002. Στην Ελλάδα, από 22% το 2001, σε 1% το 2002 (!). Στην Ολλανδία, από 34% σε 14%. Στην Πορτογαλία, από 85% σε 19%. Στην Ισπανία, από 23% σε 15%.

Τα τελευταία χρόνια, η χώρα μας διατηρεί «πεισματικά» την πανευρωπαϊκή πρωτιά στις απορρίψεις αιτήσεων για πολιτικό άσυλο. Ετσι, μετά τις 36 περιπτώσεις στις οποίες χορηγήθηκε πολιτικό άσυλο το 2002 (από τις 5.664 αιτήσεις που κατατέθηκαν), μέχρι τα τέλη Νοέμβρη του 2003, δόθηκε άσυλο μόλις σε ...3 περιπτώσεις, τη στιγμή που είχαν κατατεθεί 8.178 αιτήσεις!

Η ερμηνεία της διαμορφωμένης κατάστασης από την ΕΛ.ΑΣ - όπου και κατατίθενται οι αιτήσεις ασύλου - περιορίστηκε στα εξής: «Η Ελληνική Αστυνομία εφαρμόζει τη νομοθεσία»...

Από τη μεριά της ελληνικής αντιπροσωπείας της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, η επικεφαλής του Τομέα Ενημέρωσης, Κ. Κεχαγιόγλου, μίλησε για ενδεχόμενη «στενή ερμηνεία» της Σύμβασης της Γενεύης από τις ελληνικές αρχές, διευκρινίζοντας, ωστόσο, πως η ΥΑ μπορεί να κάνει μόνον εικασίες. Πρόσθεσε, επίσης πως, μετά την 11η Σεπτέμβρη, τα ποσοστά χορήγησης πολιτικού ασύλου πέφτουν, εκτιμώντας, ταυτόχρονα, ότι, καθώς πλησιάζουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες, οι σχετικές διαδικασίες γίνονται πιο αυστηρές.