Οι κομμουνιστές και οι δυνάμεις που υποστηρίζουν στο χώρο των ΕΒΕ, είχαν πάντα ξεκάθαρη άποψη για το συνεταιρισμό και το ρόλο τους. «Η οργάνωση - ενίσχυση και ανάπτυξη ενός γερού συνεταιριστικού κινήματος των ΕΒΕ -σημείωνε η εισήγηση στην πρώτη κι όλας πανελλαδική συνδιάσκεψη της Δημοκρατικής Κίνησης Επαγγελματιών Βιοτεχνών και Εμπόρων (ΔΗΚΕΒΕ) -θα βοηθούσε από καλύτερες θέσεις να αντιμετωπίζεται οργανωμένα η επίθεση του μεγάλου κεφαλαίου, να ενισχύεται η εσωτερική αγορά και η οικονομία της χώρας». Τα χρόνια που μεσολάβησαν από τότε, όχι μόνο δεν άλλαξαν την ουσία της παραπάνω εκτίμησης, αλλά τη διατηρούν -και μάλιστα, με δραματικό τρόπο- στην επικαιρότητα. Οι διαδικασίες απελευθέρωσης της ασυδοσίας των μονοπωλίων και των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, ο κατακλυσμός της ελληνικής αγοράς από τα εμπορεύματα των πολυεθνικών, η ένταση της συγκέντρωσης και συγκεντροποίησης του κεφαλαίου, οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια στον αφανισμό όλο και περισσότερους εκπροσώπους των ΕΒΕ. Σ' αυτές τις συνθήκες, ακόμα και στα πλαίσια του καπιταλισμού ο συνεταιρισμός, η από κοινού, δηλαδή, δράση ομάδων επαγγελματοβιοτεχνών, στον τομέα των προμηθειών, των παραγγελιών, της τροφοδοσίας της αγοράς, εκ των πραγμάτων θα μπορούσε να δημιουργήσει οικονομικά μεγέθη που θα ήταν σε θέση να αμυνθούν στην ασυδοσία των μεγάλων επιχειρήσεων. Βέβαια, οι κομμουνιστές από την προηγούμενη δεκαετία και πιο πριν, όταν οι συνθήκες δεν είχαν οξυνθεί στο σημερινό βαθμό, τόνιζαν ότι «δε θα πρέπει να δημιουργούνται αυταπάτες ότι οι συνεταιρισμοί θα λύσουν τα προβλήματα. Το συνεταιριστικό κίνημα στην πραγματική του διάσταση μπορεί και πρέπει να γίνει ένα ακόμα μέσο στην πάλη των ΜΜΕ ενάντια στα μονοπώλια».

Οι συνεταιρισμοί βέβαια των επαγγελματοβιοτεχνών έχουν πολύ μικρό μερίδιο στην οικονομία της χώρας. Υποβαθμίζονται και περιορίζονται σε έναν περιθωριακό ρόλο στα πλαίσια ορισμένων κλάδων, κύρια σ' ένα στάδιο της οικονομικής διαδικασίας, στο εμπορικό και προμηθευτικό. Στο βαθμό, μάλιστα, που η ασκούμενη πολιτική όχι μόνο δεν ευνοεί προνομιακά τους συνεταιρισμούς αλλά αντίθετα προσθέτει νέα αντικίνητρα για την ανάπτυξή τους, την ώρα που παράλληλα δίνει μεγαλύτερα προνόμια και ενισχύει την αδηφαγία του πολυεθνικού κεφαλαίου, η θέση των συνεταιρισμών -αν μείνουν εκτός του διεκδικητικού κινήματος των ΕΒΕ-δε φαίνεται να έχει περιθώρια να βελτιωθεί. Η δυσφήμιση, οι προσπάθειες ενσωμάτωσης και μετατροπής των συνεταιρισμών σε εξαρτήματα του μεγάλου κεφαλαίου και της κυρίαρχης πολιτικής είναι και αυτά χτυπήματα που δέχονται από το μεγάλο κεφάλαιο και τις κυβερνήσεις που το υπηρετούν και δε θέλουν τους συνεταιρισμούς στον καπιταλισμό.

Το ΚΚΕ δεν έχει ψευδαισθήσεις, και το λέει ανοιχτά στους ΕΒΕ. Τα λεγόμενα μικρομεσαία στρώματα στον καπιταλισμό δεν έχουν προοπτική. Οι περισσότεροι εκπρόσωποί τους θα πιέζονται, θα ασφυκτιούν και θα εξοντώνονται, κάτω από το βάρος της φιλομονοπωλιακής πολιτικής και της δράσης των μονοπωλίων. Και οι συνεταιρισμοί στον καπιταλισμό δεν πρόκειται να αφεθούν να παίξουν το ρόλο αναχώματος, αντίθεσης και περιορισμού των μονοπωλίων. Μπορούν, όμως, να αναδειχτούν σε μοχλούς άμυνας των ΕΒΕ. Για να παίξουν οι συνεταιρισμοί το ρόλο τους και να εξασφαλίσουν δουλιά και ένα ανεκτό βιοτικό επίπεδο είναι απαραίτητο να υπάρξει ριζική ανατροπή του συσχετισμού των πολιτικών δυνάμεων, μια διαφορετική εξουσία που δε θα υπηρετεί τα μονοπώλια, αλλά τα λαϊκά συμφέροντα. Μόνο η λαϊκή εξουσία, που θα καταργήσει τα μονοπώλια και τη μεγάλη καπιταλιστική ιδιοκτησία, θα κάνει συστατικό στοιχείο της πολιτικής της τη διασφάλιση των μικροπαραγωγών, αφού διευκολύνει τη συγκέντρωσή τους, την άνοδο της παραγωγικότητας, τη βελτίωση των προϊόντων με την εθελοντική συνένωση και συνεταιριστικοποίηση ιδιαίτερα σε κλάδους της βιοτεχνίας όπου υπάρχει μικρή συγκέντρωση με τον παραγωγικό συνεταιρισμό, που είναι αυτός ο συνεταιρισμός που μπορεί να εξουδετερώσει τα μειονεκτήματα της μικρής επιχείρησης που σήμερα χρησιμοποιούνται για την καταστροφή της.

Σήμερα που η καπιταλιστική αναδιάρθρωση παίρνει ορμητικό χαρακτήρα, οι μικρές επιχειρήσεις και οι αυτοαπασχολούμενοι βρίσκονται στην πιο δύσκολη θέση στη μέχρι τώρα ιστορία τους. Ο ανταγωνισμός με τα μονοπώλια οξύνεται, ολόκληροι κλάδοι συρρικνώνονται. Ο ιμπεριαλισμός «δείχνει τα δόντια του» οι αστικές κυβερνήσεις όχι μόνο δεν ενδιαφέρονται αλλά παρεμβαίνουν στον ανταγωνισμό αυτό σε βάρος των μικρών επιχειρήσεων με μια σειρά από φορολογικές, νομοθετικές και χρηματοδοτικές ρυθμίσεις και έτσι η διαδικασία καταστροφής των μικρών επιχειρήσεων επιταχύνεται.

Μοναδική δυνατότητα που έχουν οι επαγγελματίες - βιοτέχνες - μικρέμποροι να επιβιώσουν σήμερα στον καπιταλισμό είναι να δράσουν σύμφωνα με την ιστορική εξέλιξη των παραγωγικών δυνάμεων. Δηλαδή, στην κατεύθυνση συγκέντρωσης κεφαλαίου και παραγωγής με τη συνένωση πολλών μικροεπιχειρήσεων με τη συνεταιριστικοποίηση. Μία συνεταιριστική οργάνωση μπορεί να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις αρνητικές συνέπειες των διαρθρωτικών προβλημάτων, να αμβλύνει τις συνέπειες του αδυσώπητου ανταγωνισμού να διασφαλίσει τη θέση εργασίας και το εισόδημα των επαγγελματοβιοτεχνών. Γενικά, μπορεί να επιτελέσει αναπτυξιακό έργο. Η συνεταιριστική δράση περιλαμβάνει τόσο τον τομέα της παραγωγής όσο και τον τομέα της κυκλοφορίας.

Στο σημείο αυτό να κάνουμε μια παρένθεση και να πούμε ότι στη χώρα μας οι συνεταιρισμοί των ΕΒΕ άρχισαν να εμφανίζονται στο δεύτερο μισό της τρίτης δεκαετίας του 20ού αιώνα. Από την πρώτη στιγμή της δημιουργίας τους βρέθηκαν αντιμέτωποι με το μεγάλο κεφάλαιο και τους πολιτικούς τους εκφραστές. Με μοναδική εξαίρεση την περίοδο 1944 - 1949. Τότε με την πράξη 60 της ΠΕΕΑ έγινε προσπάθεια να καθοριστούν συγκεκριμένοι όροι για την ανάπτυξη των συνεταιρισμών, γενικά, που θα ανταποκρίνονταν στις ανάγκες μιας λαοκρατούμενης Ελλάδας. Την ίδια χρονιά οι βιοτεχνικοί συνεταιρισμοί ιδρύουν την «Ενωση Βιοτεχνικών Συνεταιρισμών Ελλάδας» που το 1949 ενώνει 75 συνεταιρισμούς με 10.000 μέλη! Η προσπάθεια ανακόπηκε αμέσως μετά την ξένη επέμβαση και επανήλθε σε ισχύ ο νόμος 602 του 1914. Μέχρι και σήμερα οι συνεταιρισμοί των επαγγελματοβιοτεχνών έχουν πολύ περιορισμένη δραστηριότητα. Από τους συνεταιρισμούς των ΕΒΕ που λειτουργούν σήμερα, οι περισσότεροι προμηθεύουν πρώτες και βοηθητικές ύλες, μηχανήματα και άλλα υλικά στα μέλη τους. Τα προϊόντα αυτά τα παράγουν ή τα εισάγουν μερικές δεκάδες πολυεθνικές και εμποροβιομηχανικές επιχειρήσεις. Επιβάλλουν έτσι και τις τιμές τους αποκομίζοντας υπερκέρδη.

Αυτό δε σημαίνει πως δεν υπάρχουν και πετυχημένες προσπάθειες. Για παράδειγμα οι συνεταιρισμοί των ηλεκτρολόγων, των υδραυλικών, των στεγνοκαθαριστηρίων κ. α., είναι ελάχιστοι βέβαια, ανακουφίζουν όμως τα μέλη τους μέχρι ένα βαθμό, αφού σαν προμηθευτικοί, στόχο έχουν μόνο να μειώσουν ή να εξαλείψουν στην καλύτερη περίπτωση το κέρδος και τη δράση των μεσαζόντων σε αντίθεση με την ανώτερη μορφή της συνεταιριστικής οργάνωσης, τον παραγωγικό συνεταιρισμό που η ύπαρξή του, η λειτουργία, η δράση και η ανάπτυξή του τουλάχιστον εξασφαλίζει τη θέση εργασίας των μελών του.

Βέβαια, παρά το γεγονός ότι οι συνεταιρισμοί γεννήθηκαν στην καπιταλιστική κοινωνία, στις σημερινές συνθήκες του μονοπωλιακού ανταγωνισμού, δεν μπορούν να επιβιώσουν και να αναπτυχθούν. Κι αυτό επειδή κινητήρια δύναμη και σκοπός της καπιταλιστικής οικονομίας είναι η αύξηση των κερδών του μεγάλου κεφαλαίου, που προωθείται με τη συγκέντρωση και τη συγκεντροποίηση της παραγωγής. Τα μονοπώλια και το μεγάλο κεφάλαιο, δεν είναι διατεθειμένα να αφήσουν τους παραγωγικούς συνεταιρισμούς με τη συλλογική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής και τη συλλογική παραγωγή. Δεν είναι διατεθειμένα να αφήσουν να αναπτύσσεται ένας πόλος αντίθεσης και περιορισμού των κερδών και της δράσης τους. Γι' αυτό θα αντιπαλεύουν τους συνεταιρισμούς σε μία συντεταγμένη προσπάθεια με τις κυβερνήσεις που τα υπηρετούν.