Αυτήν τη βδομάδα βγαίνουν ελάχιστες ταινίες στις αίθουσες, οι διανομείς τις αφήνουν όλες για την επόμενη βδομάδα... Ας μιλήσουμε για δυο από αυτές... Η κομεντί «Συγγραφέας Κατά Λάθος» του Μάικλ Μάρεν πραγματεύεται την ιστορία ενός μάστορα που τυχαία έχει το ίδιο όνομα με έναν συγγραφέα και καλείται σε ένα λογοτεχνικό συνέδριο, αποδέχεται την πρόκληση... μέχρι που εμφανίζεται ο κανονικός συγγραφέας... και όλα παίρνουν άλλη τροπή... Η ταινία είναι μεν γλυκύτατη, αλλά δεν ξεφεύγει καθόλου από τη μετριότητα των αντίστοιχων κομεντί... Οσο για τον «Μαγικό Αυλό» του Φλόριαν Ζιγκλ, που στηρίζεται στον Μαγικό Αυλό του Μότσαρτ, ακροβατεί μεταξύ εφηβικής ιστορίας και μιούζικαλ, αλλά και μεταξύ πραγματικότητας και μαγείας τόσο έντονα, που παρά τις καλές προθέσεις και το αξιόλογο καστ, θυμίζει Χάρι Πότερ σε μιούζικαλ και όχι με την ίδια αισθητική...

Η βδομάδα που διανύουμε έχει αφήσει το δικό της σημαντικό αποτύπωμα στον κινηματογράφο, το οποίο συχνά απαρτίζεται από ταινίες όχι αυστηρά θρησκευτικού περιεχομένου, που διαδραματίζονται την περίοδο της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ετσι μπορεί να συναντηθούμε, λόγω των ημερών, με σπουδαίες ταινίες όπως ο «Σπάρτακος» του Στάνλεϊ Κιούμπρικ, σε σενάριο του Ντάλτον Τράμπο, μια ταινία που έσπασε τη μαύρη λίστα του μακαρθισμού κάτω από την πίεση του πρωταγωνιστή της, Κερκ Ντάγκλας, που αν και διαδραματίζεται την ίδια περίοδο, δεν έχει σχέση με την ιστορία του Χριστού.

Από την άλλη, ο Χριστός και τα πάθη του έχουν απεικονιστεί σε διάφορες εκδοχές, από άκρως κατανυκτικές έως και σατυρικές κωμωδίες και μιούζικαλ. Από τον «Ιησού από τη Ναζαρέτ» του Φράνκο Τζεφιρέλι και την «Ωραιότερη Ιστορία του Κόσμου» του Τζορτζ Στίβενς μέχρι το «Jesus Christ Superstar» του Νόρμαν Τζούισον, που είναι κινηματογραφική μεταφορά του μιούζικαλ του Αντριου Λόιντ Γουέμπερ, και τον «Τελευταίο Πειρασμό» του Μάρτιν Σκορτσέζε, που έχει στηριχτεί στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη, υπάρχουν πολλές διαφορετικές αντιλήψεις του θείου δράματος.

Η στήλη επέλεξε να παρουσιάσει συνοπτικά δυο από τις πιο ανατρεπτικές ταινίες του παγκόσμιου κινηματογράφου, πολύ διαφορετικές μεταξύ τους, για αυτήν τη βδομάδα. Δυο ταινίες που δεν είναι απαραίτητο να δει κανείς αποκλειστικά αυτές τις μέρες, αφού είναι σπουδή πάνω στον τρόπο που αντικρίζει κανείς τη θρησκεία... «Ενας Προφήτης... Μα τι Προφήτης!» των Monty Python και το «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο» του Πιέρ Πάολο Παζολίνι, που θα παίζεται σήμερα και αύριο στον κινηματογράφο «STUDIO new star art cinema».

«Το Ευαγγέλιο μου έβαζε το εξής πρόβλημα: Δεν μπορούσα να το εξιστορήσω σαν ένα κλασικό αφήγημα, γιατί δεν είμαι πιστός, αλλά άθεος. Από την άλλη, ήθελα να διηγηθώ την ιστορία του Χριστού, Υιού του Θεού. Επρεπε λοιπόν να διηγηθώ μια ιστορία στην οποία δεν πίστευα. Δεν μπορούσε λοιπόν να είμαι εγώ εκείνος που εξιστορεί. Ετσι χωρίς να το θέλω οδηγήθηκα στην ανατροπή όλης μου της κινηματογραφικής τεχνικής και γεννήθηκε αυτό το μάγμα ύφους, που είναι χαρακτηριστικό του κινηματογράφου της ποίησης. Γιατί για να μπορέσω να εξιστορήσω το Ευαγγέλιο, έπρεπε να βυθιστώ στην ψυχή ενός που πιστεύει. Εδώ έγκειται ο έμμεσος ελεύθερος λόγος: Απ' τη μια μεριά η αφήγηση βλέπεται με τα δικά μου μάτια και απ' την άλλη με τα μάτια ενός πιστού...».

Το «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο» είναι ίσως η σπουδαιότερη ταινία για τη ζωή και τη διδαχή του Χριστού. Ο Χριστός του Παζολίνι υπερβαίνει τα όρια του θεϊκού και γίνεται ανθρώπινος. Μακριά από τα πρότυπα εξιδανίκευσης, είναι ατελής και γήινος με σάρκα και οστά. Ενας ρακένδυτος διανοούμενος του καιρού του, πολύ μπροστά από την εποχή του, με πύρινο λόγο και εξεγερτική διάθεση, που γεννήθηκε σπλάχνο του λαού του και σε αυτόν αφιέρωσε τη ζωή του. Ο Παζολίνι επιλέγει ερασιτέχνες ηθοποιούς με εκπληκτικές φυσιογνωμίες, σαν πίνακες της πρώιμης Αναγέννησης, και βρίσκει την Παλαιστίνη του Ματθαίου στα μεσαιωνικά τοπία του φτωχού ιταλικού Νότου. Παντρεύει την ποίηση στην κινηματογράφηση με τον ασύγκριτο ρεαλισμό στο τοπίο και τους πρωταγωνιστές και καταφέρνει να μεταφέρει τον θεατή σε εκείνη την εποχή. Ο λόγος του Ματθαίου, όπως αναφέρεται στην ταινία, καταιγιστικός, λιτός, σχεδόν αυτούσιος, προκαλεί τον άθεο να ερμηνεύσει την πίστη και τον ένθεο να συνειδητοποιήσει την ανθρώπινη διάστασή του. Η μουσική που επέλεξε ο ίδιος ο Παζολίνι είναι εξίσου συγκλονιστική με κυρίαρχο ρόλο στην αφήγηση. Κλασικά αποσπάσματα έργων των Μπαχ και Μότσαρτ μπλέκονται με γκόσπελ από την Αμερική, θρησκευτικούς ύμνους της Αφρικής και λαϊκά ρωσικά τραγούδια... Το «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο» δύσκολα περιγράφεται με λέξεις, είναι μυσταγωγία.

O Mπράιαν γεννήθηκε σε έναν στάβλο τη μέρα των Χριστουγέννων, ακριβώς δίπλα στον στάβλο που γεννήθηκε o Χριστός... Οι Τρεις Μάγοι με τα Δώρα φτάνουν στον στάβλο του και τα αποθέτουν στα πόδια του, όταν, όμως, το αστέρι προχωρά, καταλαβαίνουν το λάθος τους και παραδίδουν τα δώρα τους στον διπλανό στάβλο. Αυτή είναι η ιστορία της ζωής του Μπράιαν: Πάντα κατά λάθος, όλοι νομίζουν πως είναι ο Μεσσίας. Το πρόβλημα είναι πως εκείνος δεν μπορεί να κάνει τίποτε για να τους πείσει πως δεν πρέπει και να... σταυρωθεί κατά λάθος!

Από πού να ξεκινήσει κανείς για να περιγράψει μια από τις πιο απαγορευμένες, ανατρεπτικές, αιρετικές σατυρικές ταινίες όλων των εποχών, δημιουργημένη από τη «δηλητηριώδη πένα» των Monty Python. Αρχικά πρέπει να παραδεχτούμε ότι οι πανέξυπνοι κωμικοί δημιούργησαν μια ταινία κυριότερα για να σαρκάσουν την κοινωνία του τότε και του σήμερα συνολικότερα και όχι τόσο την πίστη και τη θρησκεία αυτές καθαυτές. Από το μικροσκόπιο δεν ξεφεύγει κανείς, αποκαθηλώνονται όλοι. Ιουδαίοι, Ρωμαίοι, πιστοί, άπιστοι, η Βίβλος, ο θρησκευτικός δογματισμός, τα «αριστερά» κινήματα εκείνης της εποχής, αλλά και τα σημερινά, η εξουσία, η ευπιστία και η ανάθεση στους σωτήρες, το ατομικό συμφέρον... Τίποτα και κανείς δεν μένουν αλώβητα. Και το κυριότερο απ' όλα είναι ότι το έργο σε προβληματίζει σε πολλές παραμέτρους, αλλά τελικά αποπνέει αισιοδοξία. Ακόμα και την ώρα της σταύρωσης, δεν παραδίνεται κανείς, κυριαρχεί η φωτεινή πλευρά της ζωής. Η ταινία, μετά από πολλές περιπέτειες για τη χρηματοδότησή της, γυρίστηκε με χρήματα του θρυλικού «σκαθαριού» Τζόρτζ Χάρρισον και έχει «υποστεί» πολλά κοψίματα σκηνών στο μοντάζ προκειμένου να καταφέρει να παρουσιαστεί στα αντίστοιχα ακροατήρια. Κι όμως «κατάφερε» να απαγορευτεί σε μια σειρά από χώρες, να προκαλέσει έντονες διαμαρτυρίες μέχρι και πολύ πρόσφατα, σχεδόν 40 χρόνια μετά την προβολή της...