Οι προθέσεις της κυβέρνησης για συνέχιση και ενίσχυση της αντιεκπαιδευτικής πολιτικής και της συρρίκνωσης της δημόσιας δωρεάν παιδείας, αντικατοπτρίζονται, με τον πλέον αποκαλυπτικό τρόπο, στους πίνακες του Κρατικού Προϋπολογισμού.

Το πρώτο και αδιαμφισβήτητο συμπέρασμα είναι ότι η υποχρηματοδότηση συνεχίζεται. Σε απόλυτους αριθμούς, τα κονδύλια που υποτίθεται (στο βαθμό που δοθούν) πως θα διαχειριστεί το υπουργείο Παιδείας είναι 1.340.985 εκατομμύρια δρχ. από τον Τακτικό προϋπολογισμό και 230.423 εκατομμύρια δρχ. από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Συνολικά, δηλαδή, 1.586.908εκατομμύρια δραχμές, ενώ φέτος οι αντίστοιχες συνολικές δαπάνες εκτιμάται ότι θα φτάσουν τα 1.449.426 εκατομμύρια δρχ. Το ποσοστό αυτών των κονδυλίων επί των συνολικών δαπανών του προϋπολογισμού, από 7,99% φέτος, αναμένεται ν' αυξηθεί οριακά 8,27% την επόμενη χρονιά. Βέβαια, πρέπει να σημειωθεί ότι τα παραπάνω ποσά σε καμιά περίπτωση δεν αποτελούν κονδύλια που αφορούν στο σύνολό τους τη χρηματοδότηση της Παιδείας, αφού στα κονδύλια που θα διαχειριστεί το υπουργείο περιλαμβάνονται προγραμματισμένες δαπάνες, που θα απορροφηθούν, για παράδειγμα, από την Εκκλησία, από όργανα της Αστυνομίας, ή αφορούν πληρωμές για δημόσια πίστη κλπ.

Πάντως, με βάση τα στοιχεία που παρατίθενται στην Εισηγητική Εκθεση του προϋπολογισμού, τα κονδύλια που θα διαχειριστεί το υπουργείο Παιδείας μέσω του Τακτικού Προϋπολογισμού είναι είναι ακόμα μικρότερα και συγκεκριμένα 1.297.485 εκατ. δρχ. Δηλαδή, το ποσοστό των δαπανών επί του γενικού προϋπολογισμού 2001 είναι 7,90% από 7,88% που εκτιμάται ότι θα είναι για το 2000. Σημειώνεται, δηλαδή, ποσοστιαία αύξηση κατά 6,6%. Ωστόσο, στους πίνακες που διένειμε το υπουργείο Οικονομικών, φαίνεται ότι το ποσοστό αύξησης είναι 8,3%, γιατί από την εκτίμηση εκτέλεσης του 2000 αφαιρούνται 18.270 εκατ. δρχ. ως «μη επαναλαμβανόμενες δαπάνες».

Τη διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στις ανάγκες της εκπαίδευσης και τα πενιχρά ποσά που διατίθενται γι' αυτές, θα κληθούν για μια ακόμα φορά να πληρώσουν οι εργαζόμενοι. Ενδεικτικό είναι ότι η επιχορήγηση στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης για δαπάνες της εκπαίδευσης είναι μειωμένη κατά 59% σε σχέση με το 1999, υποτάσσοντας την Παιδεία στη λογική της ανταποδοτικότητας. Από τον προϋπολογισμό του υπουργείου Παιδείας, λείπουν οι δαπάνες για μεταφορά των μαθητών, τις οποίες χρεώνεται πια αποκλειστικά η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση.

Αντίθετα, οι όποιες αυξημένες δαπάνες προορίζονται για την ολοκλήρωση της «μεταρρύθμισης». Της συνέχισης, δηλαδή, με μεγαλύτερη ένταση της πολιτικής που εξανάγκασε 120.000 μαθητές να μη συνεχίσουν τις σπουδές τους στο λύκειο τα τελευταία τρία χρόνια. Ετσι, απλόχερα το υπουργείο Παιδείας αυξάνει κατά 25,2% σε σχέση με το 2000 και σε 75,7% σε σχέση με το 1999 τις δαπάνες για εισιτήριες εξετάσεις. Ενίσχυση παρατηρείται και στις δαπάνες της Γενικής Γραμματείας Νέας Γενιάς, η οποία αναδεικνύεται ως το μέσο διαμόρφωσης ευρωπαϊκής συνείδησης στους νέους.

Οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού για την Παιδεία βρίσκονται σε αναντιστοιχία με τις διακηρύξεις του υπουργείου Παιδείας για τομές και αύξηση της χρηματοδότησης της Παιδείας και, βέβαια, σε καμία περίπτωση δεν ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας. Οι δαπάνες για την πρωτοβάθμια εκπαίδευση αυξάνονται μόλις κατά 6,2%, για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση μόνο κατά 5,8% και για τα ΑΕΙ 7,8%. Αξιοσημείωτη είναι η μείωση των δαπανών για τα ΤΕΙ, τα οποία στενάζουν κάτω από το βάρος της χρόνιας υποχρηματοδότησής τους από τον προϋπολογισμό, κατά 8.430.000 δρχ., τη στιγμή που υποτίθεται ότι το υπουργείο Παιδείας προτίθεται να τα ανωτατοποιήσει.

Για χάρη Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 και της «Πολιτιστικής Ολυμπιάδας» τους, ο συνολικός προϋπολογισμός της Κεντρικής Υπηρεσίας, δηλαδή της Πολιτιστικής, του υπουργείου Πολιτισμού για το 2001 εμφανίζει - για πρώτη φορά στα χρονικά του υπουργείου - σημαντική αύξηση. Οποιος, όμως, εντυπωσιαστεί από τα 121 δισ. που προβλέπουν για το ΥΠΠΟ (70 δισ. ο Τακτικός Προϋπολογισμός και 51 δισ. ο ΠΔΕ, έναντι των 85 δισ. του 2000), απλούστατα λαθεύει. Γιατί; Γιατί και το ποσοστό συμμετοχής του Πολιτισμού στον Τακτικό Προϋπολογισμό παραμένει καθηλωμένο στο 0,42%, και γιατί από αυτό το ποσοστό ο Πολιτισμός, δηλαδή η παραγωγή πολιτιστικού έργου, παίρνει μια ασήμαντη - σε απόλυτους αριθμούς - αύξηση. Οσον αφορά στις αμοιβές των εργαζομένων στο ΥΠΠΟ και στην ολοένα αυξανόμενη ανάγκη στελέχωσης των υπηρεσιών του... ουδέν καλύτερον του 2000 προβλέπεται.

Πού πάνε, λοιπόν, τα λεφτά; Μερικοί κωδικοί το αποκαλύπτουν. Αλλοι, όμως, όχι, καθώς δεν αλλάζει η κυβερνητική συνήθεια για μοίρασμα χρημάτων κάτω απ' το τραπέζι, ανάλογα με τα κατά καιρούς συμφέροντα και «παίγνια». Εκείνο που δείχνουν καθαρά και η Εισηγητική Εκθεση του υπουργού Οικονομικών και κωδικοί του Τακτικού Προϋπολογισμού, τη μερίδα του λέοντος θα απορροφήσουν:

Οι «δαπάνες προετοιμασίας της Πολιτιστικής Ολυμπιάδας» (2,500 δισ.). Ταξίδια δημοσίων λειτουργών και ιδιωτών που μετέχουν σε διάφορες επιτροπές (λ.χ., Πολιτιστικής Ολυμπιάδας, στην οργανωτική επιτροπή για την ελληνική συμμετοχή στη Διεθνή Εκθεση Βιβλίου Φρανκφούρτης το 2001) στο εσωτερικό (622 εκατ., 250 εκατ. το 2000). Ταξίδια υπουργών και υφυπουργών στο εξωτερικό (120 εκατ., 50 εκατ. το 2000). Οι εκθέσεις στο εξωτερικό (400 εκατ., 200 εκατ. το 2000). Δαπάνες κτιρίων, τηλεπικοινωνιών, κλπ. (650 εκατ. έναντι 440 εκατ. το 2000). Οι... δημόσιες σχέσεις (174 εκατ., 40 εκατ. το 2000). Οι πληροφοριοδότες για αρχαιοκαπηλία (250 εκατ., 60 εκατ. το 2000), χώρια οι παροχές σε στρατιωτικούς και αστυνομικούς για ανάλογες υποθέσεις (323 εκατ., 190 εκατ. το 2000), αντί αυτά τα κονδύλια να διατεθούν για την πρόληψη της αρχαιοκαπηλίας. Οι δαπάνες για αγορά αρχαιοτήτων (100 εκατ., 10 εκατ. το 2000), κεφαλαιακού, μηχανικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ο συνολικός κωδικός προβλέπει 453 εκατ., έναντι των 190 εκατ. το 2000). Οι τηλεπικοινωνίες (300 εκατ., 150 εκατ. το 2000). Τα συνέδρια (400 εκατ., 200 εκατ. το 2000).

Το καθαυτό «κομμάτι» του πολιτισμού - δηλαδή οι μεταβιβαστικές δαπάνες για επιχορηγήσεις ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ - θα πάρει 29,1 δισ. (16,8 δισ. το 2000). Η αύξηση αυτή, σε μεγάλο βαθμό, συνδέεται με τις εκθέσεις και εκδηλώσεις στο εξωτερικό (λ.χ., στη Φρανκφούρτη το 2001, και προετοιμασίας τους ενόψει του 2004), και όχι με μια «φιλοσοφία» σταθερής, συστηματικής ενίσχυσης των μόνιμων πολιτιστικών υποδομών και φορέων μας. Ετσι μόνο εξηγούνται: Τα 120 εκατ. σε Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, ΟΤΑ και άλλους οργανισμούς (κονδύλια σε ΝΑ και ΟΤΑ δε δίνονταν τα τελευταία τέσσερα χρόνια). Η αυξημένη επιχορήγηση των επιστημονικών, εκπαιδευτικών φορέων του εσωτερικού και εξωτερικού (5,9 δισ., 1,6 δισ. το 2000). Των πολιτιστικών φορέων, οι περισσότεροι από τους οποίους θα μετέχουν σε εκδηλώσεις του εξωτερικού (Φραγκφούρτη, Πολιτιστική Ολυμπιάδα): Εθνική Πινακοθήκη (350 εκατ., 228 εκατ. το 2000), Μουσείο Μπενάκη (200 εκατ., 160 εκατ. το 2000), το νεοσύστατο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (400 εκατ., 250 εκατ. το 2000), το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη (350 εκατ., 250 εκατ. το 2000), το Εθνικό Θέατρο που θα δώσει παραστάσεις στη Φρανκφούρτη (2,4 δισ., 1,6 δισ. το 2000), το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος (2,05 δισ., 1,64 δισ. το 2000), Εθνική Λυρική Σκηνή (3,8 εκατ., 2,66 δισ.το 2000), Κρατική Ορχήστρα Αθηνών 700 εκατ. (500 εκατ. το 2000), Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης 500 εκατ. (400 εκατ. το 2000). Τα Μέγαρα Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης συνολικά 5 δισ. (5,5 δισ. το 2000). Τα Κρατικά Ωδεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης συνολικά 350 εκατ. (330 εκατ. το 2000). Να σημειώσουμε και δυο σκόπιμα «θολούς» κωδικούς. Ο πρώτος τιτλοφορείται «Επιχορήγηση σε λοιπούς πολιτιστικούς φορείς» ύψους 4,96 δισ. (έναντι 40 εκατ. το 2000) και ο δεύτερος «Επιχορήγηση σε λοιπά φυσικά ή νομικά πρόσωπα ΙΔ και οργανισμούς» (1 δισ., 807 εκατ. το 2000).

Οι ονομασμένες επιχορηγήσεις των άλλων πολιτιστικών φορέων είναι «παγωμένοι» περίπου ή ακριβώς στα επίπεδα του 2000. Τα 17 Δημοτικά Περιφερειακά Θέατρα θα πάρουν όσα και το 2000 (1 δισ.). Ο Κινηματογράφος 3 δισ. (2,4 δισ. το 2000), τα οποία προέρχονται από την είσπραξη του ειδικού φόρου για τον κινηματογράφο.

Σε μια στιγμή που ακόμη και τα πιο επίσημα στοιχεία μαρτυρούν πως το έργο της αποκατάστασης των σεισμοπλήκτων της Αθήνας έχει βαλτώσει, η κυβέρνηση πραγματοποιεί μέσω του Κρατικού Προϋπολογισμού που κατέθεσε για το 2001 δραστικές περικοπές στα κονδύλια αυτά, βυθίζοντας τους σεισμοπαθείς σε ακόμη πιο βαριά απελπισία...

Σύμφωνα, λοιπόν, με τα επίσημα στοιχεία, οι δαπάνες που προβλέπονται από τον Τακτικό Προϋπολογισμό για την αντιμετώπιση αναγκών των σεισμοπαθών περικόπτονται ούτε λίγο ούτε πολύ κατά 50% σε σχέση με φέτος. Συγκεκριμένα, οι δαπάνες στον τομέα αυτό που θα διατεθούν για το 2001 θα ανέλθουν σε 20 δισ. δρχ., έναντι 40 δισ. δρχ. που προβλέπονταν για το 2000!

Οπως είναι φανερό, μετά την εξέλιξη αυτή, κανείς δεν μπορεί να αμφιβάλει πλέον ότι με τους ρυθμούς αυτούς η αποκατάσταση των σεισμοπαθών - όχι μόνο της Αθήνας, αλλά και άλλων περιοχών - παραπέμπεται ουσιαστικά στις ελληνικές καλένδες. Και βέβαια, δεν μπορεί να μη θεωρηθεί ότι η κυβέρνηση σκόπιμα προβαίνει σε τέτοιες μεθοδεύσεις, αναγκάζοντας τους σεισμοπαθείς να στραφούν στις ιδιωτικές και κρατικές τράπεζες, προκειμένου να ξαναφτιάξουν τα σπίτια τους πληρώνοντας τα υπέρογκα επιτόκια...

Από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, συνολικού ύψους 2.780 τρισ. δρχ., τη «μερίδα του λέοντος» (ποσοστό 28,6%) θα λάβει το 2001 το ΥΠΕΧΩΔΕ κυρίως για την υλοποίηση των μεγάλων έργων που έχουν ενταχθεί στο 2ο και 3ο ΚΠΣ.

Εντυπωσιακό όμως είναι το γεγονός ότι, όπως μαρτυρούν τα στοιχεία, επέρχεται δραστική περικοπή κατά 36% περίπου στα κονδύλια που πρόκειται να κατευθυνθούν στον τομέα του οικισμού και του περιβάλλοντος. Συγκεκριμένα, για έργα οικισμού - περιβάλλοντος, το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων προβλέπει ότι το 2001 θα διατεθούν κονδύλια ύψους 50 δισ. δρχ., έναντι 77,8 δισ. δρχ. που προβλέπονταν για φέτος. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι θα δεχτούν νέο πλήγμα καθυστερήσεων, τόσο το πρόγραμμα κατάρτισης του Εθνικού Κτηματολογίου - «το μεγαλύτερο από τα μεγάλα έργα», όπως έχει δηλώσει ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Κ. Λαλιώτης με αρκετή έπαρση - αλλά και τα υπόλοιπα περιβαλλοντικά και οικιστικά προγράμματα και έργα, όπως αυτά της διαχείρισης των οικοτόπων της χώρας, ή των αναπλάσεων υποβαθμισμένων περιοχών.

Μειωμένο σε σχέση με φέτος είναι, όμως, και το μερίδιο του ΥΠΕΧΩΔΕ από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων που πρόκειται να κατευθυνθεί σε έργα ύδρευσης - αποχέτευσης. Συγκεκριμένα, προβλέπεται το 2001 στον τομέα αυτό να διατεθούν πιστώσεις ύψους 21 δισ. δρχ., έναντι 25,6 δισ. δρχ. που είχαν εγγραφεί για το 2000.

Αν παρατηρήσει, βέβαια, κανείς λίγο πιο εξονυχιστικά τα στοιχεία του Κρατικού Προϋπολογισμού, θα πέσουν στην αντίληψή του και αρκετά που μοιάζουν με τραγέλαφο. Ας σταθούμε σε δύο τέτοια παραδείγματα:

• Το υπουργείο Χωροταξίας, Οικισμού Περιβάλλοντος και Δημοσίων Εργων, λοιπόν, πληρώνει σε ενοίκια για τη στέγαση των υπαλλήλων του κάθε χρόνο τεράστια ποσά, γιατί ακόμη δεν έχει μπορέσει να κατασκευάσει τη δική του στέγη. Το 2001 τα ποσά για ενοίκια που θα πληρώσει το ΥΠΕΧΩΔΕ θα ανέλθουν σε 808 εκατ. δρχ.
• Το ΥΠΕΧΩΔΕ, τη στιγμή που ακριβοπληρώνει κάθε χρόνο με δεκάδες δισ. δρχ. για εξειδικευμένους, ιδιαίτερα ξένους, συμβούλους, δίνει ψίχουλα για την εκπαίδευση, επιμόρφωση και μετεκπαίδευση του προσωπικού του, όπως, παραδείγματος χάριν, το 2001 για το σκοπό αυτό θα διατεθούν μόλις 25,2 εκατ. δρχ.!

Περίπου στα ίδια πενιχρά επίπεδα, σε σχέση με πέρσι, διατηρείται η χρηματοδότηση που λαμβάνουν οι δήμοι από τον κρατικό προϋπολογισμό, παρότι, στην πλειοψηφία τους, βρίσκονται σε δεινή οικονομική κατάσταση, όπως κατατέθηκε και στο συνέδριο της Κεντρικής Ενωσης Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΕΔΚΕ), που ολοκληρώνεται σήμερα στην Κω. Την ίδια ώρα συνεχίζεται η κλοπή μέρους των Κεντρικών Αυτοτελών Πόρων (ΚΑΠ) που αποδίδονται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (ΤΑ), μεγαλώνοντας το συνολικό χρέος κυβερνήσεων προς το θεσμό, από το '90 μέχρι και σήμερα, σε περίπου 1,7 τρισ. δραχμές.

Φέτος, η παρακράτηση ανέρχεται σε 335,906 δισ. δραχμές, δηλαδή το διπλάσιο και πλέον ποσό από τα 150 δισ. δραχμές που ανακοίνωσε η υπουργός Εσωτερικών, Β. Παπανδρέου, στο συνέδριο της ΚΕΔΚΕ, ως «προίκα» προς τους δήμους. «Προίκα» που δε χειροκροτήθηκε από τους αιρετούς όσο η ίδια θα περίμενε, ακριβώς γιατί δεν αλλάζει τη ζοφερή κατάσταση, από τη μία πλευρά και γιατί αποτελούν, έτσι κι αλλιώς, χρήματα της ΤΑ, από την άλλη. Η Β. Παπανδρέου αρνήθηκε, από το βήμα του συνεδρίου, πως η κεντρική εξουσία χρωστά χρήματα στην ΤΑ, για να παραδεχτεί στη συνέχεια πως τα 150 δισ. δραχμές είναι μέρος των παρακρατημένων, το 1999 και 2000, πόρων από το φόρο εισοδήματος παρελθόντων οικονομικών ετών.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον προϋπολογισμό που κατατέθηκε στα μέσα της εβδομάδας, οι ΚΑΠ που προβλέπεται να αποδοθούν το επόμενο έτος στην ΤΑ ανέρχονται σε περίπου 532,6 δισ. δραχμές, χρήματα που αντιστοιχούν στο 2,73% του κρατικού προϋπολογισμού. Ποσοστό ελάχιστα αυξημένο σε σχέση με το 2,659% που αποδόθηκε το 2000 και μειωμένο σε σχέση με το 1998, οπότε άγγιζε το 2,734%. Το ποσοστό αυτό μειώνεται στο 2,444%, αν αφαιρέσουμε μέρος των χρημάτων των δήμων της Αττικής που διατίθενται για την οικονομική στήριξη των «Καποδιστριακών» Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ).

Να υπογραμμίσουμε, στο σημείο αυτό, πως στο λεγόμενο Ειδικό Πρόγραμμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΕΠΤΑ), στο οποίο συγκεντρώνονται - υποτίθεται - τα χρήματα για τη στήριξη του «Καποδίστρια», η κυβέρνηση δεν έχει βάλει δραχμή. Ετσι, τρία χρόνια μετά την εφαρμογή του νόμου των αναγκαστικών συνενώσεων, η ΚΕΔΚΕ εξακολουθεί να ζητά την ενεργοποίηση του άρθρου 13 του ΕΠΤΑ, που προβλέπει τη συμμετοχή της κυβέρνησης σε αυτό. Για το 2001 η παρακράτηση των πόρων της ΤΑ προς το ΕΠΤΑ ανέρχεται σε περίπου 72 δισ. δραχμές.

Παράλληλα, τα χρήματα που προορίζονται για την ΤΑ αναμένεται να μειωθούν ακόμα παραπέρα, αφού η υπουργός ανακοίνωσε την υποχρεωτική μεταφορά στους δήμους μιας σειράς κρατικών αρμοδιοτήτων, με αυξημένους - όπως δήλωσε - πόρους και όχι τους αναγκαίους πόρους. Η δε... ελπίδα των δήμων να εισπράξουν χρήματα από το Γ` ΚΠΣ ακυρώνεται κι αυτή, αφού - όπως ομολογήθηκε και στο συνέδριο - οι διαδικασίες που επιβάλλει η ΕΕ είναι δαιδαλώδεις και βέβαια χρηματοδοτούνται μόνο επιλέξιμα έργα. Μένει, λοιπόν, η στροφή των δήμων στους ίδιους πόρους, δηλαδή φόρους και τέλη προς τους δημότες, στην ανάθεση αρμοδιοτήτων τους στο ιδιωτικό κεφάλαιο και την αξιοποίηση της δημοτικής περιουσίας - όπως προτρέπει το υπουργείο Εσωτερικών παράλληλα με τη σταδιακή κατάργηση των ΚΑΠ.