Τι σημαίνει όμως «αξιολόγηση» των πανεπιστημίων και ΤΕΙ;

Από τις πρώτες φροντίδες της κυβέρνησης της ΝΔ για τα ΑΕΙ ήταν να νομοθετήσει την «αξιολόγηση», τις πιστωτικές μονάδες και το συμπλήρωμα διπλώματος. Σκόπιμα πάτησε σ' αυτήν την εύηχη έννοια: «Αξιολόγηση» (όπως και στον όρο «διασφάλιση της ποιότητας»), προκειμένου να καθησυχάσει την ακαδημαϊκή κοινότητα και συνολικότερα το λαό ότι δήθεν θα είναι ένα εργαλείο βελτίωσης της εκπαίδευσης, «κοινωνικής λογοδοσίας» (όπως λέει το ΠΑΣΟΚ) των δημοσίων ιδρυμάτων. Πώς όμως θα ελέγχει ο λαός τα ιδρύματα, όταν δεν υπάρχει κοινωνικός σχεδιασμός σύμφωνα με τις ανάγκες του; Οταν τα ιδρύματα όλο και περισσότερο υποτάσσονται σε ό,τι ζητάει το κεφάλαιο (για την έρευνα, για το «προφίλ» των αποφοίτων κ.ά.), όταν το κεφάλαιο είναι αυτό που «παραγγέλνει» σύμφωνα με τους σκοπούς του, τότε γίνεται πιο ξεκάθαρο ότι το κεφάλαιο θα είναι αυτό που θα ελέγχει αν ικανοποιούνται οι σκοποί του.

Είναι χαρακτηριστικό ότι για το σκοπό της «αξιολόγησης», ο νόμος προέβλεπε τη δημιουργία διαφόρων υποεπιτροπών και επιτροπάτων μέσα στις σχολές, ξέχωρα κι ανεξάρτητα από τα υπάρχοντα συλλογικά όργανα των ιδρυμάτων. Αυτά δε θα έχουν λόγο. Με στρεβλό τρόπο επιχειρείται και η εμπλοκή των φοιτητών, η νομιμοποίηση από την πλευρά τους αυτής της διαδικασίας, μέσα από τη συμπλήρωση ερωτηματολογίων... Στην ουσία, θέλουν με κάθε τρόπο να υποκατασταθεί η διεκδίκηση των συλλογικών οργάνων πανεπιστημίων και ΤΕΙ, η συλλογική απαίτηση από το κράτος για όλα όσα θα πρέπει να εξασφαλίζονται σε κάθε ίδρυμα (υποδομές, προσωπικό, κ.ά.) από μια... «μεταξύ μας» συζήτηση, από τη διανομή των ευθυνών για τις ελλείψεις και τα προβλήματα των ιδρυμάτων... στα ίδια τα ιδρύματα.

Σύμφωνα με το υπουργείο Παιδείας, η «αξιολόγηση» έχει ήδη προχωρήσει σε 114 Τμήματα πανεπιστημίων (αντιστοιχούν στο 25% του συνόλου των Τμημάτων της χώρας). Δε μας είπε όμως, κατά πόσον αυτά τα Τμήματα... βελτιώθηκαν μέσω της «αξιολόγησης»; Τι είδους οφέλη έχει προσφέρει στο λαό (στη λογική της υποτιθέμενης «κοινωνικής λογοδοσίας») η αξιολόγηση αυτών των Τμημάτων...; Είναι προφανές ότι τέτοια ερωτήματα δεν παίρνουν απάντηση, γιατί δεν είναι αυτός ο σκοπός της «αξιολόγησης».

Επίσης, έχει σημασία ότι η ευθύνη της «αξιολόγησης» σε εθνικό επίπεδο δόθηκε από το νόμο στην Αρχή Διασφάλισης Ποιότητας (ΑΔΙΠ) στην οποία συμμετέχει εκπροσωπώντας την αγορά κι ένας εκπρόσωπος της Κεντρικής Ενωσης Επιμελητηρίων. Να λοιπόν, στα χέρια ποιων βρίσκεται η μπακέτα στο κονσέρτο της «αξιολόγησης»...

Αλλά πέρα από τα χέρια που «διευθύνουν»... και η ίδια η «σύνθεση» είναι αποκαλυπτική. Ανάμεσα στα κριτήρια που έχει καταρτίσει η ΑΔΙΠ για την εσωτερική «αξιολόγηση» ξεχωρίζουμε:

• «Υπάρχει αποτελεσματική διαδικασία παρακολούθησης της επαγγελματικής εξέλιξης των αποφοίτων; Πώς χρησιμοποιούνται τα αποτελέσματά της»; ΔΗΛΑΔΗ: Τα ιδρύματα καλούνται να απαντήσουν εάν «διαβάζουν» τι απόφοιτους θέλουν οι επιχειρήσεις και εάν προσαρμόζονται ανάλογα σ' αυτές τις απαιτήσεις.
• «Ποιες είναι οι πηγές χρηματοδότησης του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών; Πώς εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών»; ΔΗΛΑΔΗ: Πρέπει να απαντήσουν εάν έχουν βάλει δίδακτρα, αν έχουν χορηγούς, στην ουσία αν έχουν αρχίσει να λειτουργούν ως επιχείρηση (μετρώντας τι πουλάει και τι όχι, υπολογίζοντας πώς θα έχετε κέρδη ώστε να είστε βιώσιμοι και ανταγωνιστικοί).
• «Εφαρμόζεται το σύστημα μεταφοράς διδακτικών μονάδων;», την «κινητικότητα διδακτικού προσωπικού και φοιτητών»...; ΔΗΛΑΔΗ: Τα ιδρύματα ελέγχονται για το πώς έχουν προχωρήσει οι υπόλοιπες αναδιαρθρώσεις, οι στόχοι που θέτει το κεφάλαιο σε ευρωπαϊκό επίπεδο...

«Η "αξιολόγηση" έχει εφαρμοστεί σε αρκετές χώρες, έχει προχωρήσει εκεί. Υπάρχει εμπειρία από το τι αποτελέσματα έχει επιφέρει. Από την ίδια τη ζωή επιβεβαιώνεται η Πανσπουδαστική ΚΣ που όλα αυτά τα χρόνια προειδοποιούσε, καλούσε και έμπαινε μπροστά στην οργάνωση της πάλης των φοιτητών και σπουδαστών»...

• ΗΠΑ: Οι φοιτητές θεωρούνται πελάτες και αντιμετωπίζονται ως αντικείμενα κερδοφορίας. Για το λόγο αυτό τοποθετούνται δυσβάσταχτα δίδακτρα. To university of Minnesota έκανε για το 2001 αυξήσεις διδάκτρων κατά 12% ενώ το university of Tennessee αυξήσεις 13%. Τα πανεπιστήμια διατηρούν τυπικά το καθεστώς του Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) αλλά στην πραγματικότητα λειτουργούν ως ιδιωτικά. Γι' αυτό το λόγο και παρατηρείται από τις τράπεζες η υπερπροσφορά δανείων για σπουδές. Η αξιολόγηση παρακολουθεί και αποτιμά αυτή τη διαδικασία, δηλαδή την ιδιωτικοποίηση των πανεπιστημίων. Για να ικανοποιηθεί ο φοιτητής - πελάτης, υποχωρεί η λεγόμενη δύσκολη και στρυφνή γνώση μπροστά στα δημοφιλή μαθήματα και έτσι μειώνεται η επιστημονική απαιτητικότητα. Πολλά πανεπιστήμια και κολέγια προσφέρουν μαθήματα εμπνευσμένα από αγαπημένες τηλεοπτικές σειρές (ιστορία της μαγείας, ερπετολογία)...
• Δανία: Η εταιρεία της τσίκλας V6 πρόσφερε 6 εκατομμύρια κορόνες σε μια σχολή οδοντιατρικής, αν πραγματοποιούσε μια έρευνα που θα αποδείκνυε το καλό που κάνουν οι τσίκλες για τα δόντια. Δυο καθηγητές εργάστηκαν γι' αυτό αλλά η έρευνά τους έδειχνε το αντίθετο αποτέλεσμα. Το πανεπιστήμιο αξιολογώντας τους δυο καθηγητές, αποφάσισε... να τους απολύσει και να ξαναρχίσει την έρευνα με έναν άλλο καθηγητή και μερικούς φοιτητές, για να έχει το αποτέλεσμα που ήθελε η μεγάλη εταιρεία.
• Μ. Βρετανία: Ενδιαφέρον και αποκαλυπτικό είναι ένα άρθρο στην Guardian από τον Steven Rose με τον τίτλο «Η κυβέρνηση πούλησε την επιστήμη στη βιομηχανία και οι συνέπειες είναι συνταρακτικές για όλη τη χώρα». Σ' αυτό αναφέρεται στη λεγόμενη Ασκηση Ερευνητικής Αξιολόγησης (RAE), που υποτίθεται ότι βαθμολογεί τα τμήματα σύμφωνα με την ποιότητα των δημοσιεύσεών τους και τα χρηματοδοτεί αναλόγως, σε μια κλίμακα 1 ως 5. Λόγω της «αξιολόγησης», περίπου 79 τμήματα θετικών επιστημών και μηχανικών έχουν κλείσει κατά τη διάρκεια των προηγούμενων έξι ετών. Στο Πανεπιστήμιο του Newcastle, το Φυσικό τμήμα έκλεισε γιατί πήρε βαθμό 4 στα 5, ενώ εκπρόσωπος του πανεπιστημίου ανέφερε ότι το πανεπιστήμιο αναδιοργανώνεται για να συγκεντρωθεί στην εφαρμοσμένη Φυσική (νανοτεχνολογία, επιστήμη υλικών) που παράγει κέρδος μέσω της έρευνας σε σύνδεση με τη βιομηχανία. Στο πανεπιστήμιο του Exeter έχει δρομολογηθεί το κλείσιμο των τμημάτων Χημείας, Μουσικών Σπουδών και Ιταλικών. Το πανεπιστήμιο του Keele, στην ίδια λογική, διέκοψε το Φυσικό τμήμα λόγω μη εισροής χρημάτων από την έρευνα.