Παπαγεωργίου Βασίλης

Ενας από αυτούς τους παράγοντες είναι και οι περιβόητες εταιρίες ορκωτών λογιστών και παροχής συμβουλών στις επιχειρήσεις, αλλά και στις κυβερνήσεις. Πρόκειται για εταιρίες που γιγαντώθηκαν τα τελευταία χρόνια, ως αποτέλεσμα της απελευθέρωσης των αγορών, της ελευθερίας στην κίνηση των κεφαλαίων και τις ρυθμίσεις της «φιλελευθεροποίησης» της οικονομίας.

Στην υπόθεση της Enron εμπλέκεται μια από τις μεγαλύτερες εταιρίες αυτού του είδους, η Arthur Andersen, η οποία είχε αναλάβει να ελέγξει τα λογιστικά βιβλία της Enron. Οπως αποκαλύφθηκε, όμως, ένα σημαντικό μέρος αυτών των βιβλίων «καταστράφηκε» από τους υπαλλήλους της Arthur Andersen, προφανώς για να εξαλειφθούν τα στοιχεία εκείνα που ενοχοποιούσαν τα στελέχη της Enron και αποδείκνυαν το μέγεθος της απάτης και της διαπλοκής της εταιρίας με κορυφαία κυβερνητικά στελέχη.

Ετσι η Arthur Andersen, που απασχολεί 85.000 εργαζόμενους σ' όλο τον κόσμο, βρέθηκε στο «μάτι του κυκλώνα» και μαζί μ' αυτήν όλες οι εταιρίες αυτής της κατηγορίας. Πρέπει να σημειωθεί ότι η Arthur Andersen είναι μέλος της λέσχης των πέντε μεγαλύτερων εταιριών ορκωτών λογιστών και παροχής συμβουλών του κόσμου. Οι άλλες τέσσερις είναι οι Ernst & Young, KPMG Peat Marwick, Deloitte Touche Tohimatsu και Pricewaterhouse Coopers. Η τελευταία είναι αυτή που ανέλαβε για λογαριασμό της ελληνικής κυβέρνησης τη μελέτη του ασφαλιστικού συστήματος στη χώρα μας και τη διατύπωση προτάσεων για την «αναμόρφωση» του.

Οι εταιρίες αυτές που θεωρούνταν «υπεράνω υποψίας» βρίσκονται δίπλα σε κάθε ιδιωτικοποίηση ως σύμβουλοι των κυβερνήσεων, αναλαμβάνουν να εισάγουν επιχειρήσεις στα χρηματιστήρια, κρίνουν και αξιολογούν επιχειρήσεις, αλλά και κράτη, βαθμολογώντας την πιστοληπτική τους δυνατότητα. Είναι, εν ολίγοις, οι άτυποι «επιθεωρητές» του καπιταλιστικού συστήματος για τη σωστή εφαρμογή των κανόνων της «παγκοσμιοποίησης». Από τη γνώμη τους εξαρτάται το παρόν και το μέλλον πολυεθνικών επιχειρήσεων, αλλά και κρατών, αφού μια αρνητική γνωμοδότηση μπορεί να οδηγήσει στην καταβαράθρωση μιας μετοχής, ή στο σταμάτημα των δανείων από το διεθνές τραπεζικό σύστημα.

Οι αποκαλύψεις για το ρόλο της Arthur Andersen στην υπόθεση της Enron συμπαρέσυραν όλο τον κλάδο στη δίνη της κρίσης. Μια από τις εταιρίες αυτές, η γνωστή στη χώρα μας Credit Suisse First Boston (CSFB), την περασμένη Τετάρτη ανακοίνωσε ότι δέχεται να πληρώσει το πρόστιμο των 100 εκατομμυρίων δολαρίων για να αποφύγει τον έλεγχο των αρμόδιων αρχών για σειρά σκανδάλων στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης για την πορεία των μετοχών μιας σειράς επιχειρήσεων, των οποίων «ανάδοχος» ήταν η CSFB. H CSFB είχε υποστηρίξει ένθερμα την αγορά μετοχών αυτών των επιχειρήσεων, ενώ δεν υπήρχαν τα στοιχεία που να δικαιολογούν αυτή τη σύσταση.

Υπενθυμίζουμε ότι η CSFB ήταν σύμβουλος της ελληνικής κυβέρνησης και του υπουργείου Μεταφορών για την ιδιωτικοποίηση της «Ολυμπιακής». Ηταν αυτή που εισηγήθηκε την πώληση της «Ολυμπιακής» στην εταιρία «Axon» λίγο πριν η δεύτερη χρεοκοπήσει...

Ομως, εκείνο που προκαλεί εντύπωση είναι ο τρόπος με τον οποίο επιχειρείται η «κάθαρση» του συστήματος στις ΗΠΑ, μετά την υπόθεση Enron. Στο πλαίσιο αυτό η κυβέρνηση ανέθεσε τη διενέργεια ερευνών για το ρόλο και τη λειτουργία των εταιριών ορκωτών λογιστών στον πρόεδρο της Αμερικανικής Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς Χάρβεϊ Πιτ. Ομως, όπως αποκαλύφθηκε, ο κ. Πιτ υπήρξε κατά το παρελθόν νομικός σύμβουλος της Arthur Andresen, αλλά και των άλλων τεσσάρων μεγάλων «αδελφών» της... Δηλαδή, θα βάλουν έναν πρώην υπάλληλο των συγκεκριμένων εταιριών να τις ελέγξει.

Το κουβάρι των σχέσεων που δημιουργείται μεταξύ των επιχειρήσεων, των ελεγκτικών μηχανισμών, της πολιτικής εξουσίας, της αστικής Δικαιοσύνης αποκαλύπτεται σε όλες του τις διαστάσεις. Η σαπίλα είναι αυταπόδεικτη και ανατροφοδοτείται από όλες τις πλευρές του συστήματος. Γι' αυτό μπορεί να ισχυριστεί κανείς ότι η υπόθεση της Enron φέρνει στη σκηνή όχι μόνο τη σήψη και τον παρασιτισμό του καπιταλιστικού συστήματος αλλά και την αναγκαιότητα της ανατροπής του.

Απώλειες εσόδων ύψους 330 εκ. δολαρίων ανακοίνωσε για το τέταρτο τρίμηνο του 2001 η Ericsson, ενώ για όλη τη χρονιά οι ζημιές της ανήλθαν σε περίπου 2 δισ. δολάρια, που είναι και οι πρώτες ζημιές που σημειώνει την τελευταία πεντηκονταετία. Η εξέλιξη αυτή οφείλεται στη δραματική υποχώρηση πωλήσεων στον κλάδο τηλεπικοινωνιακών δικτύων, καθώς και στη ζημιογόνο κοινοπραξία, που έχει με τη Sony για συσκευές κινητής τηλεφωνίας.

Σαφώς πιο αισιόδοξος εμφανίστηκε ο Αλαν Γκρίνσπαν την Πέμπτη για την έξοδο της αμερικανικής οικονομίας από την κρίση. Στην ομιλία του στη Γερουσία ο πρόεδρος της Fed δήλωσε για πρώτη φορά ευθέως ότι «υπάρχουν πλέον ενδείξεις ότι οι αιτίες που οδήγησαν σε ύφεση την οικονομία το προηγούμενο έτος εξασθενούν και η οικονομική δραστηριότητα αρχίζει να εντείνεται». Η αισιόδοξη προσέγγιση μειώνει τις πιθανότητες νέας μείωσης των επιτοκίων του δολαρίου την επόμενη εβδομάδα.

Στα χαμηλότερα επίπεδα των τελευταίων δεκαοκτώ χρόνων διαμορφώθηκε το εμπορικό πλεόνασμα της Ιαπωνίας το 2001. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα το ιαπωνικό υπουργείο Οικονομικών, το εμπορικό πλεόνασμα της Ιαπωνίας σημείωσε μείωση 38% σε ετήσια βάση το 2001, που είναι η μεγαλύτερη από το 1970, οπότε και είχε φθάσει τα 6,611 τρισ. γιεν. Οι εξαγωγές μειώθηκαν 5% λόγω της μείωσης στη ζήτηση για τεχνολογικά προϊόντα, καθώς μεγάλοι Ιάπωνες εξαγωγείς όπως η Fujitsu Ltd. και η Toshiba Corp. δέχτηκαν καίριο πλήγμα, στην πρώτη εδώ και μία δεκαετία ύφεση στις ΗΠΑ καθώς και αυξανόμενο ανταγωνισμό από Ασιάτες γείτονες όπως η Κίνα.

Μήνυση εναντίον της Microsoft κατέθεσε η Netscape Communications, με τα ίδια περίπου επιχειρήματα που περιλαμβάνονται στην αντίστοιχη της αμερικάνικης Δικαιοσύνης εναντίον του κολοσσού του λογισμικού, δηλαδή μονοπωλιακές πρακτικές κυρίως σε ό,τι αφορά τις συμβάσεις με τους κατασκευαστές προσωπικών υπολογιστών για τα προγράμματα που προεγκαθιστώνται στις νέες μονάδες.

Και επίσημα ανακοινώθηκε το μεσημέρι της Τρίτης η χρεοκοπία της Kmart, της τρίτης σε μέγεθος αλυσίδας λιανικού εμπορίου στις ΗΠΑ, που κατέθεσε αίτηση δικαστικής προστασίας από τους δανειστές της. Η εταιρία αντιμετώπιζε ουσιαστικά και μεγάλης έκτασης οικονομικά προβλήματα, κυρίως λόγω κακών χειρισμών, και είχε βασίσει τη βιωσιμότητά της στον τραπεζικό και ομολογιακό δανεισμό. Από τα τέλη Δεκεμβρίου η εταιρία βρέθηκε σε έναν κυκλώνα αρνητικών ειδήσεων και πληγμάτων για την αξιοπιστία της μετοχής της. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη χρεοκοπία στον κλάδο του λιανικού εμπορίου. Τα χρέη της εταιρίας υπολογίζεται ότι προσεγγίζουν τα 17 δισ. δολάρια. Ηδη πολλοί εκ των πιστωτών, αλλά και προμηθευτών της εκφράζουν τη δυσφορία τους και έχουν ζητήσει πίσω τα χρήματά τους. Τρανό παράδειγμα η περίπτωση ενός εκ των προμηθευτών της, της Fleming, η οποία διέκοψε τη συνεργασία με την Kmart, η οποία της οφείλει 78 εκατ. δολάρια.